Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 2

¿Jas kqetaʼmaj chrij «ri loqʼoqʼem rumal ri Jesús»?

¿Jas kqetaʼmaj chrij «ri loqʼoqʼem rumal ri Jesús»?

«Chqaloqʼoqʼelaʼ qibʼ, rumal rech chi ri loqʼoqʼebʼal kʼuʼx rukʼ ri Dios kpe wi» (1 JUAN 4:7).

BʼIXONEM 105 «Dios areʼ loqʼoqʼebʼal»

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jas kqanaʼ rumal ri uloqʼoqʼebʼal ri Dios?

RI APÓSTOL Juan xutzʼibʼaj wariʼ: «Ri Dios are loqʼoqʼebʼal kʼuxaj», xa kebʼ oxibʼ tzij are kʼu kʼo kraj kubʼij (1 Juan 4:8). Rumal che rukʼ ri Dios petinaq wi ri kʼaslemal xuqujeʼ rukʼ petinaq wi ri loqʼoqʼebʼal. Jehová kojuloqʼoqʼej y wariʼ kubʼano che kojkikotik, kqanaʼo che xaq ta qatukel oj kʼolik y che kʼo ronojel ri kajwataj chqe.

2. a) Junam che kubʼij Mateo 22:37-40, ¿jas riʼ ri e kebʼ taqanik más nim kibʼanik? b) ¿Jasche kʼax jubʼiqʼ kqabʼan che unimaxik ri ukabʼ taqanik?

2 Chkiwach ri cristianos, ukʼutik loqʼoqʼebʼal are ta jun jastaq che kuya kchaʼik; xaneʼ are jun taqanik (chasikʼij uwach Mateo 22:37-40). Are chiʼ kqetaʼmaj más uwach ri Jehová, kʼax ta más kqabʼan che unimaxik ri nabʼe taqanik, rumal che ri Jehová tzʼaqat y amaqʼel kojuloqʼoqʼej y kel ukʼuʼx chqe. Are kʼu, weneʼ más kʼax jubʼiqʼ kqabʼan che unimaxik ri ukabʼ taqanik. ¿Jasche? Rumal che ri e qachalal, che xuqujeʼ e qajil qatzʼaqat, e ajmakibʼ y jujun taq mul weneʼ kkibʼano o kkibʼij jastaq chqe che utz ta kqato o kubʼan kʼax chqe. Rumal che jeʼ kkʼulmataj wariʼ, Jehová xubʼano che e jujun chke ri xetzʼibʼan ri Biblia xechʼaw chrij ri kqabʼan che ukʼutik loqʼoqʼebʼal y jasche kqakʼut chbʼil qibʼ. Jun chke are ri Juan (1 Juan 3:11, 12).

3. ¿Jas chrij más xchʼaw wi ri Juan?

3 Pa ri e wuj re ri Biblia che xutzʼibʼaj Juan, kʼi mul xuya ubʼixik che ri cristianos rajawaxik kqaloqʼoqʼelaʼ qibʼ. Rumal laʼ pa ri Evangelio che xutzʼibʼaj kchʼaw más chrij ri loqʼoqʼebʼal chkiwach ri e oxibʼ chi Evangelios. Weneʼ 100 ujunabʼ are chi xkoj rumal ri Dios che utzʼibʼaxik ri Evangelio y ri oxibʼ cartas. Ri xutzʼibʼaj kukʼutu che rajawaxik ri cristiano kubʼan ri jastaq rumal loqʼoqʼebʼal (1 Juan 4:10, 11). Are jun jastaq che xajwataj tiempo che ri Juan rech xretaʼmaj ukʼutik.

4. Chayaʼ ubʼixik chrij jun jastaq ri xukʼut ta wi loqʼoqʼebʼal ri Juan.

4 Are chiʼ ri Juan kʼa ala na, amaqʼel taj xubʼan ri jastaq rukʼ loqʼoqʼebʼal. Jun kʼutbʼal, jumul are chiʼ ri Jesús y ri utijoxelabʼ e bʼenaq pa Jerusalén, tajin keʼokʼow pa jun alaj tinamit re Samaria, ri winaq utz ta xkibʼan che kikʼulaxik. ¿Jas xubʼan ri Juan? Xubʼij che we utz kkitaʼ che ri Dios che kutaq lo qʼaqʼ pa kiwiʼ ri e winaq y ksachisax kiwach (Luc. 9:52-56). Pa jun chi mul, qas ta nim xeril ri e nikʼaj chi apóstoles. Areʼ y Santiago ri rachalal xkibʼij che ri kinan che kubʼij che ri Jesús che kuya jun nim kikʼolbʼal pa ri uQʼatbʼal tzij. Are chiʼ ri nikʼaj chi apóstoles xketaʼmaj, sibʼalaj xpe koyowal (Mat. 20:20, 21, 24). Paneʼ ri Juan xubʼan ri jastaq riʼ, xloqʼoqʼex rumal ri Jesús (Juan 21:7).

5. ¿Jas kqetaʼmaj pa wajun kʼutunem riʼ?

5 Pa wajun kʼutunem riʼ, kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri Juan y chrij e jujun jastaq che xutzʼibʼaj chrij ri loqʼoqʼebʼal. Kqetaʼmaj ri kqabʼan che ukʼutik loqʼoqʼebʼal chke ri e qachalal y kqil ri rajawaxik kkibʼan ri e kʼamal bʼe pa ri familia rech kkikʼutu che kkiloqʼoqʼej ri kifamilia.

RI LOQʼOQʼEBʼAL KKʼUT RUKʼ RI KBʼANIK

Jehová xukʼutu che kojuloqʼoqʼej are chiʼ xutaq lo ri uKʼojol rech kkam rumal qech. (Chawilaʼ ri párrafos 6 y 7).

6. ¿Jas ubʼanom ri Jehová che ukʼutik che kojuloqʼoqʼej?

6 We jun winaq kuloqʼoqʼej jun chi winaq, xaq xiw ta rajawaxik kubʼij che. Kʼo jun refrán kubʼij: «Ri loqʼoqʼebʼal kkʼut rukʼ ri kbʼanik, rukʼ ta ri kbʼixik». Wariʼ kraj kubʼij che ri winaq rajawaxik kukʼut ri uloqʼoqʼebʼal rukʼ ri kubʼano (chajunamisaj rukʼ Santiago 2:17, 26). Jun kʼutbʼal, Jehová kojuloqʼoqʼej (1 Juan 4:19). Y kukʼut ri uloqʼoqʼebʼal chqe rukʼ utzalaj taq tzij che kʼo pa ri Biblia (Sal. 25:10; Rom. 8:38, 39). Are kʼu, xaq xiw ta kukʼut ri uloqʼoqʼebʼal rukʼ ri kubʼij, xaneʼ rukʼ ri kubʼano. Juan xutzʼibʼaj: «Ri Dios xqʼalajisan ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx chqe rumal ri utaqik uloq ri uKʼojol cho ri uwach Ulew, ri xa jun, rech kkʼojiʼ junalik qakʼaslemal rumal ri areʼ» (1 Juan 4:9). Jehová xraj che ri loqʼalaj uKʼojol xuriq kʼax y xkam rumal qech (Juan 3:16). Rumal laʼ qas qetaʼm che kojuloqʼoqʼej.

7. ¿Jas xubʼan ri Jesús che ukʼutik che kojraj?

7 ¿E kʼu ri Jesús? Areʼ xubʼij chke ri utijoxelabʼ che keraj (Juan 13:1; 15:15). Are kʼu xukʼut ri nimalaj uloqʼoqʼebʼal chke y chqe oj xaq xiw ta rukʼ ri xubʼij xaneʼ rukʼ ri xubʼano. Xubʼij: «Man kʼo ta jun nim na uloqʼoqʼebʼal kʼuʼx chuwach waʼ, chi kuya ri ukʼaslemal che kikʼexwach ri rachiʼl» (Juan 15:13). Are chiʼ kojchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová y ri Jesús rumal qech, ¿jas rajawaxik kqabʼano?

8. Junam che kubʼij 1 Juan 3:18, ¿jas rajawaxik kqabʼano?

8 Kqakʼutu che kqaloqʼoqʼej ri Jehová y ri Jesús are chiʼ keqanimaj (Juan 14:15; 1 Juan 5:3). Ri Jesús xuya kan ri taqanik che kqaloqʼoqʼej qibʼ (Juan 13:34, 35). Rumal laʼ rajawaxik che xaq xiw ta kqabʼij chke ri e qachalal che keqaloqʼoqʼej, xaneʼ kqakʼut rukʼ ri kqabʼano (chasikʼij uwach 1 Juan 3:18). Are kʼu, ¿jas jastaq kojkunik kqabʼano?

CHEQALOQʼOQʼEJ RI E QACHALAL

9. ¿Jas xubʼan ri Juan rumal ri loqʼoqʼebʼal?

9 Xkun ta riʼ ri Juan xkanaj kan rukʼ ri utat y kuchʼak nim urajil pa ri kʼayij re kar che kubʼan ri ufamilia. Are kʼu, jeʼ ta xubʼano, xukoj ronojel ri ukʼaslemal che kitoʼik ri e winaq rech kketaʼmaj ri qastzij chrij ri Jehová y ri Jesús. Kʼo kʼi kʼax xuriq pa ri kʼaslemal che xuchaʼ. Xterenex rukʼ itzelal y xtaq bʼi pa jun chi lugar, chukʼisbʼal ri nabʼe siglo, are chiʼ nim winaq chik (Hech. 3:1; 4:1-3; 5:18; Apoc. 1:9). Xuqujeʼ, paneʼ qʼatem che ubʼanik kʼi jastaq, rumal che xchʼaw chrij ri Jesús, xukʼutu che kchoman chkij ri e nikʼaj chik. Jun kʼutbʼal, are chiʼ kʼo pa ri isla re Patmos, xutzʼibʼaj ri xqʼalajisax chuwach rumal ri Dios y xutaq bʼi chke ri congregaciones rech kketaʼmaj «ri xa kol man kekʼulmatajoq» (Apoc. 1:1). Are chiʼ qʼaxinaq chi ri tiempo, chiʼ xyaʼ bʼe che xel lo pa ri isla, xutzʼibʼaj ri xubʼan ri Jesús. Xuqujeʼ xutzʼibʼaj oxibʼ cartas chke ri e rachalal rech xuya kichuqʼabʼ. ¿Jas kqabʼan che resaxik uwach ri xubʼan ri Juan?

10. ¿Jas kqabʼan che ukʼutik che keqaloqʼoqʼej ri e winaq?

10 Kojkunik kqakʼutu che keqaloqʼoqʼej ri e winaq rukʼ ri kqachaʼ ubʼanik pa ri qakʼaslemal. Ri Satanás kraj kukoj ri jastaq che kʼo pa uqʼabʼ che qasubʼik rech kqakoj ronojel ri qatiempo y ri qachuqʼabʼ che utzukuxik qʼinomal y ketaʼmax qawach kumal e kʼi winaq. Are kʼu, pa ronojel uwach Ulew e kʼo cristianos che kkikoj nim tiempo che utzijoxik utzij ri Dios y che kitoʼik e kʼi winaq rech keqebʼ rukʼ ri Jehová. Xuqujeʼ e jujun kkikoj ronojel ri kitiempo.

Ri kqabʼan chke ri e qachalal y che ri qafamilia kukʼutu che keqaloqʼoqʼej. (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 17). *

11. ¿Jas kkibʼan e kʼi sukʼalaj taq qachalal che ukʼutik che kkiloqʼoqʼej ri Jehová y ri e kachalal?

11 E kʼi sukʼalaj taq cristianos kechakun ronojel qʼij rech kkiriq ri kajwataj chke e areʼ y che ri kifamilia. Paneʼ jewaʼ kkibʼano, kkiya ronojel ri kitobʼanik che ri utinamit ri Jehová. Jun kʼutbʼal, e jujun ketobʼan pa ri labores de socorro, kʼo ketobʼan che uyakik ja che kyaʼ wi uqʼij ri Dios y qonojel kojkunik kqaya kuchuj pa ri obra mundial. Rukʼ wariʼ kkikʼut ri kiloqʼoqʼebʼal che ri Dios y chke ri kajil kitzʼaqat. Xuqujeʼ, ronojel taq semanas kqakʼut ri qaloqʼoqʼebʼal chke ri e qachalal are chiʼ kojkʼojiʼ pa ri e riqbʼal ibʼ paneʼ oj kosinaq, are chiʼ kqabʼan comentarios o demostraciones paneʼ kqaxibʼij qibʼ y paneʼ oj xuqujeʼ oj kʼo pa kʼax kqakoj qachuqʼabʼ che uyaʼik kichuqʼabʼ ri e nikʼaj chik are chiʼ majaʼ kumaj ri riqbʼal ibʼ o are chiʼ kʼisnaq chik (Heb. 10:24, 25). Sibʼalaj kqamaltyoxij ri kkibʼan ri e loqʼalaj taq qachalal riʼ.

12. ¿Jas xubʼan Juan che ukʼutik che keʼuloqʼoqʼej ri e rachalal?

12 Juan xukʼutu che keʼuloqʼoqʼej ri e rachalal are chiʼ xubʼij chke che utz ri tajin kkibʼano, are kʼu xuqujeʼ xuya pixabʼ chke. Jun kʼutbʼal, pa ri ucartas xubʼij utz taq tzij chke rumal ri kikojonik y ri utz taq chak tajin kkibʼano, are kʼu xuqujeʼ xubʼij chke che rajawaxik kkichajij kibʼ chuwach ri makaj (1 Juan 1:8–2:1, 13, 14). Junam rukʼ wariʼ, utz kqabʼij utz taq tzij chke ri e qachalal rumal ri utz chak kkibʼano. Are kʼu, we kqilo che kʼo jun chke tajin kukʼex ri ubʼantajik o tajin kubʼan jastaq che utz taj, kojkunik kqakʼut loqʼoqʼebʼal che are chiʼ kqabʼij che rukʼ utz taq tzij ri rajawaxik kubʼano. Weneʼ kʼax ubʼanik wariʼ, are kʼu ri Biblia kubʼij che ri e qastzij achiʼl kkitoʼlaʼ kibʼ chbʼil taq kibʼ (Prov. 27:17).

13. ¿Jas utz taj kqabʼano?

13 Xuqujeʼ kqakʼut ri qaloqʼoqʼebʼal chke ri e qachalal are chiʼ kqabʼan ta jujun jastaq. Jun kʼutbʼal, utz taj che aninaq kpe qoyowal rumal ri kkibʼij. Chojchoman chrij ri xkʼulmatajik are chiʼ tajin knaqajin ri ukamikal ri Jesús. Areʼ xubʼij chke ri utijoxelabʼ che rajawaxik kkitij ri utiʼjol y ri ukikʼel rech kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (Juan 6:53-57). E kʼi utz ta xkitaʼ y xeteriʼ ta chi chrij. Are kʼu ri e qastzij rachiʼl, jun chke are ri Juan, xeʼux sukʼ che y xkiya ta kan uterenexik. Xkichʼobʼ ta ri xraj xubʼij y qastzij riʼ che xkiriq taj jas xkibʼij, are kʼu xpe ta koyowal y xkichomaj taj che xa xsach ri Jesús. Xaneʼ xkikubʼsaj kikʼuʼx chrij rumal che ketaʼm che amaqʼel kubʼij ri qastzij (Juan 6:60, 66-69). Wariʼ kukʼutu che nim ubʼanik che aninaq ta kpe qoyowal rumal ri kkibʼij ri e qachalal y utz taj kqabʼilaʼ jun jastaq we qetaʼm ta ri qas ubʼanik (Prov. 18:13; Ecl. 7:9).

14. ¿Jasche utz taj itzel keqil ri qachalal?

14 Juan xuqujeʼ xubʼij chqe che itzel ta keqil ri qachalal. We kqabʼan ta ri xubʼij, kqaya bʼe che ri Satanás ktaqan pa qawiʼ (1 Juan 2:11; 3:15). Are laʼ ri xkikʼulmaj jujun cristianos chukʼisbʼal ri nabʼe siglo. Satanás xukoj uchuqʼabʼ rech kʼo ta utzilal y jamaril chkixoʼl ri upatanelabʼ ri Dios. Are chiʼ ri Juan xutzʼibʼaj bʼi ri carta chke, e kʼo jujun che e kʼo pa ri congregación kjunamataj ri kichomanik rukʼ ri Satanás. Jun chke are ri Diótrefes, che tajin kujach kiwach ri e qachalal pa ri congregación. Nim ta keril wi ri solinelabʼ che e taqom bʼi rumal ri cuerpo gobernante. ¿Jas más xubʼan Diótrefes? Xubʼan nim che ribʼ y xraj xeresaj bʼi ri qachalal pa ri congregación, ri utz kkibʼan che kikʼulaxik ri e qachalal che keqaj ta chuwach areʼ (3 Juan 9, 10). Kimik, Satanás tajin kukoj uchuqʼabʼ che ukojik ri chomanik che kubʼij: «Chajachaʼ kiwach y katchʼakanik». Maqayaʼ bʼe rech kok ri itzelal pa qanimaʼ che ujachik qawach.

CHQALOQʼOQʼEJ RI QAFAMILIA

Jesús xubʼij kan che ri Juan che kuya ratzʼyaq y uwa ri unan y ri kajwataj che pa ri ukojonik. Kimik, xuqujeʼ rajawaxik che ri e kʼamal bʼe pa ri familias kkiya ri kajwataj chke ri kifamilias. (Chawilaʼ ri párrafos 15 y 16).

15. ¿Jas rajawaxik knaʼtaj chke ri kʼamal bʼe pa ri familia?

15 Qastzij che nim ubʼanik che ri kʼamal bʼe pa ri familia kukʼutu che kuloqʼoqʼej ri ufamilia are chiʼ kuya ri rajawaxik che, junam rukʼ ri atzʼyaq, ri ktijowik y nikʼaj chi jastaq (1 Tim. 5:8). Are kʼu rajawaxik ksach ta che, che ri más nim ubʼanik are che krilij ri rajawaxik chke pa ri kikojonik (Mat. 5:3). Chqilaʼ ri ukʼutbʼal ri Jesús. Pa ri Evangelio che xutzʼibʼaj Juan kubʼij che are chiʼ Jesús kʼo cho ri cheʼ, tajin kchoman chrij ri ufamilia. Juan y María, ri unan ri Jesús, e kʼo pa ri lugar ri xekebʼam wi ri Jesús. Paneʼ sibʼalaj tajin kuriq kʼax, ri Jesús xubʼij kan che ri Juan che kuchajij ri unan (Juan 19:26, 27). Ri María e kʼo nikʼaj chi ral che kkiya ri kajwataj che, are kʼu weneʼ kʼo ta jun chke uxnaq utijoxel ri Jesús. Rumal laʼ ri Jesús qas xril kanoq jachin kyaʼow ratzʼyaq y uwa ri unan y ri kajwataj che pa ri ukojonik.

16. ¿Jas kʼi jastaq kubʼan ri Juan?

16 Ri Juan kʼo kʼi kubʼano. Rumal che apóstol, rajawaxik kuya utz kʼutbʼal che utzijoxik utzij ri Dios. Y weneʼ kʼulanik. Rajawaxik riʼ kuya ri katzʼyaq y kiwa ri e kʼo pa ri ufamilia y ri kajwataj chke pa ri kikojonik (1 Cor. 9:5). ¿Jas kketaʼmaj ri e kʼamal bʼe pa ri familia chrij?

17. ¿Jasche rajawaxik che ri e kʼamal bʼe pa ri familia kkiya ri kajwataj chke ri kifamilia pa ri kikojonik?

17 Ri e kʼamal bʼe pa ri familia xuqujeʼ kkibʼan jastaq che nim kibʼanik. Jun kʼutbʼal, rajawaxik keʼux utz taq ajchakibʼ rech ri kibʼantajik kuya uqʼij ri Jehová (Efes. 6:5, 6; Tito 2:9, 10). Y weneʼ kʼo keqelen pa ri congregación, junam rukʼ kilixik ri qachalal y kkiya utz kʼutbʼal che utzijoxik utzij ri Dios. Are kʼu xuqujeʼ rajawaxik che amaqʼel kkinikʼoj ri Biblia rukʼ ri kixoqil y ri e kalkʼwal. Ri kifamilias kkimaltyoxij riʼ chke che kkiya ri katzʼyaq y kiwa y ri kajwataj chke pa ri kikojonik (Efes. 5:28, 29; 6:4).

«KIXJEQIʼ NA PA RI LOQʼOQʼEBʼAL NUKʼUʼX»

18. ¿Jas qas xretaʼmaj ri Juan?

18 Ri Juan naj xkʼasiʼk y kʼi xukʼulmaj pa ri ukʼaslemal. Xuqʼaxej kʼi taq kʼax ri rajawaxik xukoj wi uchuqʼabʼ rech kqaj ta uchuqʼabʼ ri ukojonik. Are kʼu amaqʼel xukoj uchuqʼabʼ che kinimaxik ri e utaqanik ri Jesús, jun chke are kiloqʼoqʼexik ri e rachalal. Rumal laʼ, Juan qas xretaʼmaj che kloqʼoqʼex rumal ri Jehová y rumal ri Jesús y che kyaʼ uchuqʼabʼ che uqʼaxexik apachike kʼax (Juan 14:15-17; 15:10; 1 Juan 4:16). Ni Satanás ni ri e winaq che e kʼo pa uqʼabʼ xekunik xkiqʼatej uwach ri Juan che ukʼutik ri uloqʼoqʼebʼal chke ri e rachalal rukʼ ri e utzij y rukʼ ri xubʼano.

19. ¿Jas kubʼij 1 Juan 4:7 che rajawaxik kqabʼano y jasche?

19 Junam rukʼ ri Juan, oj kʼo pa jun uwach Ulew che kʼo pa uqʼabʼ ri Satanás, che nojinaq che itzelal (1 Juan 3:1, 10). Satanás kraj che kqaya kan kiloqʼoqʼexik ri e qachalal, are kʼu kkun taj we oj kqaya ta bʼe che. Rumal laʼ, cheqaloqʼoqʼej ri e qachalal rukʼ ri kqabʼij y ri kqabʼano. Jeriʼ kqanaʼ ri nimalaj kikotemal che oj kʼo pa ri ufamilia ri Jehová y kqariq kikotemal pa ronojel ri qakʼaslemal (chasikʼij uwach 1 Juan 4:7).

BʼIXONEM 88 Chakʼutuʼ ri abʼe chnuwach

^ párr. 5 Kbʼixik che ri apóstol Juan are ri tijoxel che «loqʼoqʼem rumal ri Jesús» (Juan 21:7). Wariʼ kukʼutu che are chiʼ kʼa ala na kʼo chi utz taq ubʼantajik. Y are chiʼ nim winaq chik, xkoj rumal ri Jehová che utzʼibʼaxik kʼi jastaq chrij ri loqʼoqʼebʼal. Pa wajun kʼutunem riʼ, kqanikʼoj na nikʼaj chke ri tzij xutzʼibʼaj y ri kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal.

^ párr. 59 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun kʼamal bʼe pa ri familia tajin ktobʼan pa ri labores de socorro, kuya ukuchuj pa ri obra mundial y kubʼan ri qʼijilanik pa ri familia rukʼ ri rixoqil, ri e ralkʼwal y jun kʼulaj che e kisikʼim pa ri kachoch.