Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 3

Ri Jehová kojutoʼ chuwach ri kʼax

Ri Jehová kojutoʼ chuwach ri kʼax

«Ri Ajawaxel [...] kʼo rukʼ ri José are kbʼanowik chi ronojel ri kubʼano, utz kelik» (GÉN. 39:3).

BʼIXONEM 30 Ri wachiʼl, nuTat y nuDios

RI KQETAʼMAJ NA a

1, 2. a) ¿Jasche qetaʼm che kqariq wi kʼax? b) ¿Jas chrij kojchʼaw wi pa wajun kʼutunem?

 RI OJ upatanelabʼ ri Jehová qetaʼm che kojqʼax wi pa kʼax. Rumal che ri Biblia kubʼij wariʼ: «Ri okem chupam ri rajawbʼal ri Dios rajawaxik kiriqik kʼi kʼaxkʼolil» (Hech. 14:22). Y qetaʼm che jujun chke ri kʼax che kqariq kimik, kʼateʼ ksach kiwach are chiʼ bʼanom chi kotzʼiʼj che ri uwach Ulew jawiʼ «man kʼo ta chi [wi] kamikal. Man kʼo ta chi bʼis, man kʼo ta chi kuraq uchiʼ rumal kʼax, mawi kʼo chi qʼoxowem» (Apoc. 21:4).

2 Ri Jehová kojresaj ta pa ri kʼaxkʼolil, are kʼu kuya qachuqʼabʼ che uchʼijik. Chojchoman chrij ri xubʼij ri Pablo chke ri cristianos re Roma are chiʼ xchʼaw chrij ri kʼax che tajin kkiriqo, xubʼij wariʼ chke: «Paneʼ kqariq konojel we jastaq riʼ, kojchʼakan na puwiʼ ronojel, rumal ri jun ri xojuloqʼoqʼej» (Rom. 8:35-37). Wariʼ kukʼut chqawach che ri Jehová kojutoʼo rech utz kel ronojel ri jastaq chqawach paneʼ tajin kojqʼax pa jun kʼaxkʼolil. Chqilampeʼ ri xubʼan che utoʼik ri José rech utz xel ronojel chuwach paneʼ xuriq kʼax, y jas kubʼan che qatoʼik oj kimik.

ARE CHIʼ XAQ KʼATEʼ KʼO KKʼEXTAJ PA RI QAKʼASLEMAL

3. ¿Jasche kqabʼij che xaq kʼateʼ xkʼextaj ri ukʼaslemal ri José?

3 Ri Jacob sibʼalaj kraj ri José (Gén. 37:3, 4). Y konojel ri e nikʼaj chi ralkʼwal xkil wariʼ, rumal laʼ xkimaj retzelaxik uwach ri José. Xuriq jun qʼij xkikʼayij bʼi chke jujun taq madianitas che bʼenam kij pa Egipto, jun tinamit che sibʼalaj naj kʼo wi. Y are chiʼ xeʼopan pa Egipto, ri madianitas xkikʼayij kan che ri Potifar, jun kinimal ri chajinelabʼ re ri faraón. Xaq kʼateʼ xkʼextaj ri ukʼaslemal ri José, nabʼe kanoq sibʼalaj kloqʼoqʼex rumal ri utat, are kʼu xaq kʼateʼ xa jun loqʼom pataninel chi pa Egipto (Gén. 39:1).

4. Junam rukʼ ri José, ¿jas kʼax xuqujeʼ kqariq oj?

4 Ri Biblia kubʼij che konojel «xaq kʼatetal kkitaqlebʼej» jun kʼax (Ecl. 9:11). Jujun taq mul kqariq kʼax junam rukʼ ri kkiriq konojel ri winaq (1 Cor. 10:13). O weneʼ ktzeʼx qawach, itzel kojilik o kbʼan chi jun kʼax chqe xa rumal che oj cristianos (2 Tim. 3:12). Apastaneʼ ri kʼax kqariqo, ri Jehová kojutoʼ rech utz kel ronojel chqawach. Chqilampeʼ ri xubʼan che utoʼik ri José.

Ri Jehová xutoʼ ri José rech utz xel ronojel chuwach are chiʼ xkʼayix kan che ri Potifar rech kux loqʼom pataninel. (Chawilaʼ ri párrafo 5).

5. Junam rukʼ ri kubʼij Génesis 39:2-6, ¿jas xril ri Potifar?

5 (Chasikʼij uwach Génesis 39:2-6). Ri Potifar xrilo che ri José sibʼalaj kchakunik y más utz na kubʼan che ri chak chkiwach nikʼaj chik. Y xuchʼobʼo jasche. Rumal che ri Biblia kubʼij wariʼ: «Kʼo kʼut ri Ajawaxel rukʼ ri José are kbʼanowik chi ronojel ri kubʼano, utz kelik». b Are chiʼ xqʼax ri tiempo, ri Potifar xukoj che tobʼanel rech y rech krilij ronojel ri jastaq rech. Rumal laʼ, sibʼalaj xtewchix rumal ri Jehová.

6. ¿Jas riʼ ri xraj ri José, y jasche?

6 Chojchoman chrij ri ubʼantajik ri José. ¿Jas riʼ ri más xraj? ¿La are xraj che nim kil wi rumal ri Potifar? Je ta riʼ, weneʼ ri más xraj are che ktzalij bʼi cho rachoch. Paneʼ yaʼom kʼi chak nim ubʼanik che, are kʼu kpatanin che jun achi che keʼuqʼijilaj kʼi taq dioses. Y ri Jehová xutoʼ taj rech kel lo chilaʼ, xaneʼ xa más xnimataj ri kʼax pa ri ukʼaslemal.

WE XA KNIMATAJ RI KʼAX PA RI QAKʼASLEMAL

7. ¿Jasche kqabʼij che xnimataj más ri kʼax pa ri ukʼaslemal ri José? (Génesis 39:14, 15).

7 Ri capítulo 39 re Génesis kubʼij che ri rixoqil ri Potifar xraj kqʼoyiʼ ri José rukʼ y kʼi mul xubʼij che. Are kʼu ri José mawi jumul xraj. Rumal laʼ ri ixoq xtakʼiʼ royowal y xubʼij: «Xok pa ri nuwarbʼal, are ta xraj xqʼoyiʼ ta wukʼ» (chasikʼij uwach Génesis 39:14, 15). Are chiʼ xuta ri Potifar, xutzʼapij ri José pa cheʼ o pa cárcel (Gén. 39:19, 20). ¿Jas ubʼanik riʼ ri kʼolbʼal xtzʼapix wi ri José? Ri tzij hebrea «pa cheʼ» che xubʼij ri José kraj kubʼij jun «jul». Wariʼ kukʼutu che are jun qʼequʼmalaj kʼolbʼal y sibʼalaj qʼitajibʼal kʼolem chupam (Gén. 40:15). Xuqujeʼ ri Biblia kubʼij che xyut ri raqan y xkoj cadenas chuqul (Sal. 105:17, 18). Xaq kʼateʼ xkʼextaj chi jumul ri ukʼaslemal. Rumal che nabʼe kanoq kojom che loqʼom pataninel pa ri rachoch ri Potifar, are kʼu xaq kʼateʼ xtzʼapix pa cheʼ.

8. ¿Jas qas qetaʼm paneʼ xa knimataj más ri kʼax kqariqo?

8 Weneʼ tajin kojqʼax pa jun kʼax che xa tajin knimatajik paneʼ tajin kqabʼan qachʼawem che ri Jehová. ¿Jasche ri areʼ kuqʼatej ta uwach ri kʼax kqariqo? Rumal che are ri Satanás tajin kuqʼat tzij puwiʼ ri uwach Ulew kimik (1 Juan 5:19). Are kʼu qas qetaʼm che ri Jehová tajin kril ri kqakʼulmaj y kraj kojutoʼo (Mat. 10:29-31; 1 Ped. 5:6, 7). Rumal laʼ, kubʼij wariʼ chqe: «Man katintzoqopij ta kanoq mawi katinya kanoq» (Heb. 13:5). Rukʼ ri utobʼanik kojkunik kqachʼij ri kʼax, junam rukʼ ri xubʼan che utoʼik ri José.

Ri Jehová amaqʼel xkʼojiʼ rukʼ ri José are chiʼ xkʼam bʼi pa cheʼ y are chiʼ xkoj che chajinel kech ri e kʼo chilaʼ. (Chawilaʼ ri párrafo 9).

9. ¿Jas xkʼutuwik che xtoʼ ri José rumal ri Jehová are chiʼ xkʼojiʼ pa cheʼ? (Génesis 39:21-23).

9 (Chasikʼij uwach Génesis 39:21-23). Paneʼ sibʼalaj tajin kuriqiqej kʼax ri José pa cheʼ, are kʼu xtoʼ rumal ri Jehová rech utz xel ronojel chuwach. ¿Jas xkʼulmatajik? Junam rukʼ ri xbʼan che rumal ri Potifar nabʼe kanoq, xqaj ri ubʼantajik chuwach ri kinimal ri chajinelabʼ, rumal laʼ xkoj che kilixik konojel ri e tzʼapim pa cheʼ. Rumal laʼ, ri Biblia kubʼij che «ri taqanel pa kiwiʼ ri e kʼo pa cheʼ man kʼo ta jas kusolij che ri jachom pa uqʼabʼ ri José». Rumal riʼ, ri José kʼo kʼi xubʼano are chiʼ tzʼapim. Wariʼ nim ubʼanik, rumal che paneʼ xqʼabʼax chrij che xraj xubʼan violar ri rixoqil ri Potifar, are kʼu xyaʼ nim taqanik pa uqʼabʼ. ¿Jasche jeriʼ xkʼulmatajik? Génesis 39:23 kubʼij wariʼ: «Rumal rech chi kʼo ri Ajawaxel rukʼ kubʼan kʼut chi ronojel utz kel chuwach».

10. ¿Jasche ri José weneʼ xuchomaj che utz ta tajin kel ri jastaq chuwach?

10 Chojchoman chi jumul chrij ri ubʼantajik ri José. Chojchoman chrij wariʼ: ¿la xuchomaj che utz kel ronojel chuwach paneʼ tzʼapim pa cheʼ?, ¿jas más kraj ri José?, ¿la are kraj che kqaj chuwach ri kinimal ri chajinelabʼ? Je taj, ri kraj are che kel bʼi chilaʼ. Rumal che jumul xuta bʼi toqʼobʼ che jun achi che xelesax bʼi pa ri cheʼ che kchʼaw pa uwiʼ chuwach ri faraón rech kelesax bʼik (Gén. 40:14). Are kʼu ri José xkʼojiʼ na más che kebʼ junabʼ pa ri cheʼ rumal che ri achi xbʼeyetaj che ubʼixik ri utaqkil ri José (Gén. 40:23; 41:1, 14). Are kʼu, rumal ri utobʼanik ri Jehová utz xel ronojel chuwach ri José. ¿Jasche xkʼulmataj wariʼ?

11. ¿Jas xubʼan ri Jehová che utoʼik ri José, y jas xtobʼan wi wariʼ rech xbʼantaj ri kraj ri Jehová?

11 Are chiʼ ri José tzʼapim pa cheʼ, ri qʼatal tzij xubʼan kebʼ rachikʼ che sibʼalaj xusach ukʼuʼx. Xraj xretaʼmaj jas kel kubʼij chkijujunal. Y are taq xretaʼmaj che ri José kkunik kuya ubʼixik ri kraj kubʼij, xutaq usikʼixik. Rumal che ri José tajin ktoʼ rumal ri Jehová, xaq xiw ta xubʼij ri kel kubʼij ri rachikʼ ri faraón, xaneʼ xubʼij che xuqujeʼ jas rajawaxik kubʼano. Rumal laʼ, sibʼalaj xmayin ri qʼatal tzij. Y are chiʼ xrilo che tajin ktoʼ ri José rumal ri Jehová, xukoj che ilol re ronojel ri jastaq che kkitij ri egipcios (Gén. 41:38, 41-44). Are taq qʼaxinaq chi kebʼ oxibʼ junabʼ, xpe jun nimalaj numik pa ri tinamit Egipto che xuqujeʼ xubʼan kʼax chke nikʼaj chi tinamit junam rukʼ Canaán, ri e kʼo wi ri ufamilia ri José. Rumal che nim chi ri utaqanik ri José pa Egipto xkunik xeʼutoʼ ri ufamilia y jeriʼ are chiʼ xqʼax ri tiempo xeʼux ratiʼt umam kan ri Mesías.

12. ¿Jas xubʼan ri Jehová che utoʼik ri José rech utz xel ronojel chuwach?

12 Chojchoman chrij ronojel ri xukʼulmaj ri José pa ukʼaslemal. ¿Jachin xbʼanowik che xkoj rumal ri Potifar paneʼ xa jun loqʼom pataninel? ¿Jachin xbʼanowik che ri kinimal ri chajinelabʼ pa cheʼ xukoj che kilixik ri nikʼaj chi achijabʼ e tzʼapitalik? ¿Jachin xbʼanowik che ri faraón xubʼan kebʼ achikʼ rech ri José xuya ubʼixik ri kel kubʼij? ¿Jachin xbʼanowik che xkoj che rilik ri ktijow pa Egipto? (Gén. 45:5). Qas qʼalaj che are ri Jehová xbʼanowik che utz xel ronojel chuwach ri José. Ri itzelal che xkibʼan ri rachalal ri José che, xukoj ri Jehová rech xbʼantaj ri kraj.

¿JAS KUBʼAN RI JEHOVÁ RECH UTZ KEL RONOJEL CHQAWACH?

13. ¿La kresaj ri Jehová apachike uwach kʼax kqariqo?

13 Ri ukʼutbʼal ri José kukʼut jun jastaq nim ubʼanik chqawach. ¿La kresaj ri Jehová apachike uwach kʼax kqariqo? Are chiʼ kqariq jun kʼax ¿la are ri Jehová kbʼanowik rech kqariq utzilal are chiʼ kqʼax ri tiempo? Are ta waʼ ri kukʼut ri Biblia (Ecl. 8:9; 9:11). Are kʼu, qas qetaʼm che are chiʼ kojqʼax pa kʼax, ri Jehová kril ronojel ri kqakʼulmaj y kutatabʼej ri qachʼawem (Sal. 34:15; 55:22; Is. 59:1). Xuqujeʼ, kojutoʼ che uchʼijik ri kʼax. ¿Jas kubʼan che qatoʼik?

14. ¿Jas kubʼan ri Jehová che qatoʼik are chiʼ kojqʼax pa kʼax?

14 Kʼi mul, ri kubʼan ri Jehová are che kuya qachuqʼabʼ pa ri qʼij che qas rajawaxik chqe (2 Cor. 1:3, 4). Are riʼ ri xril jun qachalal, Eziz ubʼiʼ, aj Turkmenistán che xtzʼapix kebʼ junabʼ pa cárcel rumal ri ukojonik. Ri areʼ kubʼij: «Are chiʼ xqʼat tzij pa nuwiʼ, jun qachalal xukʼut Isaías 30:15 chnuwach, che kubʼij: ‹Pa ri jororemal, pa ri jikibʼan kʼuxaj kʼo wi ri ichuqʼabʼ›. Waʼ taq tzij xuya nuchuqʼabʼ rech xinxiʼj ta wibʼ y xinkubʼsaj más nukʼuʼx chrij ri Jehová. Y xinutoʼo are chiʼ in tzʼapim chik». ¿La knaʼtaj jumul chqe jas xubʼan ri Jehová che ukubʼsaxik qakʼuʼx are chiʼ xojqʼax pa jun kʼax?

15, 16. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xukʼulmaj ri qachalal Tori?

15 Kʼi taq mul kʼateʼ kqilo che ri Jehová xojutoʼo are chiʼ qaqʼaxem chi jun kʼax. Are laʼ ri xril ri qachalal Tori, rumal che kʼo jun ral seis junabʼ xyawaj che cáncer y xkamik. Xubʼij wariʼ: «Ri ukamikal jun awal are ri más kʼax kariq pa akʼaslemal». Xuqujeʼ kubʼij: «Qonojel qetaʼm che ri oj tat nan are kqaj kqariq kʼax oj chuwach jun qalkʼwal».

16 Paneʼ ri qachalal Tori xqʼax pa kʼi kʼax, are kʼu are chiʼ xqʼax ri tiempo xok che uchomaxik ri ubʼanom ri Jehová che utoʼik. Kubʼij: «Are chiʼ kinchoman chrij ri tiempo are chiʼ lawalo ri a Mason, kinchʼobʼo che ri Jehová xkʼojiʼ wukʼ che nutoʼik. Y knaʼtaj chwe che ri e qachalal xeʼopan che rilik ri wal pa ri hospital, paneʼ kebʼ horas kkibʼinibʼej. Kʼo ta jumul xojkʼojiʼ qatukel chilaʼ, xuqujeʼ are chiʼ kʼo ta chi qarajil ri e qachalal xkiya pwaq chqe rech xqariq ri rajawaxik chqe». Ri Jehová xeʼutoʼ ri e qachalal Tori y ri a Mason, ri ral, rech xkichʼij ri kʼax (chawilaʼ ri recuadro « Ri Jehová xojutoʼ pa ri tiempo che más xajwataj chqe»).

CHQILAʼ RI UBʼANOM RI JEHOVÁ CHE QATOʼIK

17, 18. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 40:5, ¿jas kojtoʼwik rech kqilo che ri Jehová qas kojutoʼ chuwach ri kʼax xuqujeʼ rech nim kqil ri kubʼano?

17 (Chasikʼij uwach Salmo 40:5). Are chiʼ jun winaq kraj kpaqiʼ pa uwiʼ jun juyubʼ, ktakʼiʼ jubʼiqʼ y kril ri jeʼl taq jastaq. Junam rukʼ, oj rajawaxik jujun taq mul kojchoman chrij ri oj utoʼm wi ri Jehová rech kqachʼij jun kʼax. Are chiʼ kkʼis ri qʼij, utz che kojchoman chrij wariʼ: «¿Jas jun tewchibʼal xuya ri Jehová chwe kimik? Y, paneʼ xaq kʼo wi ri kʼax pa ri nukʼaslemal, ¿jas ubʼanom che nutoʼik rech kinchʼijo?». Ronojel taq qʼij chojchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová che qatoʼik.

18 Kʼo ta kubʼano che kqataʼ che ri Jehová che kojresaj chuwach jun kʼax (Filip. 4:6). Are kʼu, ksach ta chqe che kimik xuqujeʼ kojkunik kqariq tewchibʼal rumal che ri Jehová kojutoʼ y kuya qachuqʼabʼ che uchʼijik ri kʼax. Rumal laʼ, nim chqilaʼ ri kubʼan che qatoʼik. We kqabʼan wariʼ qas kqil rukʼ ri qabʼaqʼwach che ri Jehová kojutoʼ junam rukʼ ri xubʼan che utoʼik ri José (Gén. 41:51, 52).

BʼIXONEM 32 ¡Chatkʼol rukʼ ri Jehová!

a Are chiʼ tajin kojqʼax pa jun kʼax, kqachomaj riʼ che utz ta tajin kel ri kqabʼano y che kʼateʼ utz kelik we kkʼis ri kʼax che tajin kojqʼax wi. Are kʼu, ri ukʼutbʼal ri José kukʼut jun jastaq nim ubʼanik chqawach: ri Jehová kojutoʼo rech utz kel ronojel ri kqabʼano paneʼ tajin kojqʼax pa jun nimalaj kʼax. ¿Jas kubʼan che qatoʼik? Kqil na pa wajun kʼutunem.

b Paneʼ ri Biblia xaq pa kebʼ oxibʼ versículos kuqʼalajisaj wi ri xukʼulmaj ri José are chiʼ loqʼom pataninel, are kʼu qastzij riʼ che xukʼam bʼi kʼi junabʼ ri kuya ubʼixik ri versículos.