Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 2

BʼIXONEM 132 Xa oj jun chik

Achajil, nim chawilaʼ wi ri awixoqil

Achajil, nim chawilaʼ wi ri awixoqil

«Achajilaxelabʼ [...], chiyaʼ uqʼij ri iwixoqil» (1 PED. 3:7).

KYAʼ UBʼIXIK

Ri achajil kukʼutu che nim kril wi ri rixoqil rukʼ ri kubʼij y ri kubʼano.

1. ¿Jas jun rumal che ri Jehová xubʼan ri kʼulanem?

 RI JEHOVÁ are ri Dios che sibʼalaj kkikotik y kraj che ri oj xuqujeʼ kojkikotik (1 Tim. 1:11). Kʼi uwach sipanik uyaʼom chqe rech qas kojkikotik (Sant. 1:17). Jun chke ri sipanik riʼ are ri kʼulanem. Are chiʼ jun achi y jun ixoq kekʼulik, kkibʼij che kkiloqʼoqʼej kibʼ, nim kkil wi kibʼ y kkichajij kibʼ. Are chiʼ kʼo jun nimalaj achilanik chkixoʼl, wariʼ kuya jun nimalaj kikotemal chke (Prov. 5:18).

2. ¿Jas kkibʼan kʼi achijabʼ chke ri kixoqil kamik?

2 Sibʼalaj bʼisobʼal che e kʼi kʼulaj tajin kkiriq kʼax, rumal che tajin ta chi kkibʼan ri xkibʼij are chiʼ xekʼulik. Y rumal laʼ kekikot taj. Ri Organización Mundial de la Salud xuya ubʼixik che e kʼi achijabʼ kkibʼan kʼax chke ri kixoqil, kekichʼayo y kkibʼij kʼax taq tzij chke. Weneʼ utz kkibʼan che kichʼabʼexik chkiwach nikʼaj chik, pero kʼax kkibʼan che kichʼabʼexik are chiʼ xaq kitukel e kʼolik. Xuqujeʼ, jujun kʼulanem kkiriq kʼax are chiʼ ri achi kril pornografía.

3. ¿Jas weneʼ kbʼanowik che ri achi kubʼan kʼax che ri rixoqil?

3 ¿Jasche e kʼi achijabʼ kkibʼan kʼax chke ri kixoqil? Weneʼ rumal che ri kitat je xubʼano, rumal laʼ kkichomaj che kʼo ta kubʼano we kkibʼan kʼax che ri kixoqil. Y nikʼaj chik kʼutum chkiwach che rajawaxik e areʼ ketaqan pa kiwiʼ ri kixoqil, rech jeriʼ kkikʼutu che «qas e achijabʼ». O xkʼut ta chkiwach che rajawaxik aninaq taj kpe koyowal. Y nikʼaj chik kʼo jun itzel kichomanik chkij ri ixoqibʼ y ri relaciones sexuales rumal che kkil pornografía. Y xilitajik che pa ri pandemia más e kʼi achijabʼ xkibʼan kʼax chke ri kixoqil. Pero nijun chke wariʼ kraj kubʼij che ri achi kkunik kubʼan kʼax che ri rixoqil.

4. ¿Jas utz taj kubʼan ri achajil che tajin kupatanij ri Jehová y jasche?

4 Ri achajil che kuchʼobʼ uwach ri Jehová, utz taj che kubʼan re ri kkibʼan ri winaq che utz ta ri kichomanik chkij ri ixoqibʼ. a ¿Jasche? Rumal che ri kuchomaj jun winaq are laʼ ri kubʼano. Ri Pablo xubʼij wariʼ chke ri kebʼe pa ri kaj re ri nabʼe siglo che e kʼo pa Roma, xubʼij: «Mitaqej kʼaslemal jas ri ucholajil taq ri e uchomanik taq ri qʼij junabʼ ri oj kʼolik» (Rom. 12:1, 2). Rukʼ ri e tzij riʼ kqilo che paneʼ kʼi chi junabʼ tajin kkipatanij ri Jehová pero kechoman na jachaʼ ri winaq che kkipatanij ta ri Jehová. Rumal laʼ ri Pablo xubʼij chke che rajawaxik kkikʼex ri tajin kkibʼano y ri kkichomaj. Y kamik, rajawaxik che ri achajil kubʼan ri xubʼij ri Pablo. Sibʼalaj bʼisobʼal, che jujun qachalal tajin kkibʼan kʼax chke ri kixoqil junam rukʼ ri kkibʼan ri winaq che kkichʼobʼ ta uwach ri Jehová. b ¿Jas kraj ri Jehová che kubʼan ri achajil che rilik ri rixoqil? Ri u respuesta wajun pregunta riʼ kʼo pa ri texto temático re wajun kʼutunem.

5. Junam rukʼ ri kubʼij 1 Pedro 3:7, ¿jas rajawaxik kkibʼan ri achijabʼ che kilik ri kixoqil?

5 (Chasikʼij 1 Pedro 3:7). Ri Jehová keʼutaq ri achijabʼ che rajawaxik nim kekil wi ri kixoqil. Ri kqabʼan che ukʼutik che nim kqil wi jun winaq, are ri kqabʼan che uchʼabʼexik. Ri achajil kkunik kukʼutu che nim kril wi ri rixoqil are chiʼ rukʼ utz taq tzij kuchʼabʼej y kukʼut chuwach che qas kuloqʼoqʼej. Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil na jas kubʼan ri achajil rech kukʼut chuwach ri rixoqil che nim kril wi. Pero nabʼe kqil na jas ri utz taj che kubʼan ri achajil.

KIBʼAN TA JASTAQ CHE KUBʼAN KʼAX CHE RI IWIXOQIL

6. ¿Jas kuchomaj ri Jehová chkij ri achijabʼ che kekichʼay ri kixoqil? (Colosenses 3:19).

6 Ri chʼayanik. Ri Jehová itzel keril ri winaq che kechʼayanik (Sal. 11:5). Y sibʼalaj itzel krilo che ri achi kuchʼay ri rixoqil (Mal. 2:16; chasikʼij Colosenses 3:19). Junam rukʼ ri kubʼij ri texto temático, 1 Pedro 3:7, we jun achi kubʼan kʼax che ri rixoqil, xuqujeʼ kubʼan kʼax che ri rachilanik rukʼ ri Jehová. Weneʼ ri Jehová kuta ta chi ri u oración.

7. ¿Jas kubʼij Efesios 4:31, 32, che utz taj kkibʼan ri achijabʼ che kichʼabʼexik ri kixoqil? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri «Chomanik nim ubʼanik»).

7 Ri kʼax taq tzij. E kʼi achijabʼ sibʼalaj kkibʼan kʼax chke ri kixoqil are chiʼ kkibʼij kʼax taq tzij chke y rukʼ oyowal kekichʼabʼej. Ri Jehová itzel kril ri achi che kpe royowal chrij ri rixoqil, kuraq uchiʼ chrij y kubʼij kʼax taq tzij che, c junam rukʼ ri kubʼij Efesios 4:31, 32 (chasikʼij). Ri Jehová kril ronojel y retaʼm ri kkibʼan ri achijabʼ che kichʼabʼexik ri kixoqil, paneʼ xaq kitukel e kʼolik. Ri achijabʼ che rukʼ kʼax taq tzij kekichʼabʼej ri kixoqil, xaq xiw ta kkibʼan kʼax che ri kikʼulanem, xaneʼ xuqujeʼ kkibʼan kʼax che ri kachilanik rukʼ ri Jehová (Sant. 1:26).

8. ¿Jas kuchomaj ri Jehová chrij ri pornografía y jasche?

8 Ri pornografía. Ri Jehová itzel kril ri pornografía. We jun achajil kril pornografía tajin kubʼan kʼax che ri rachilanik rukʼ ri Jehová y rukʼ wariʼ tajin kukʼutu che nim ta kril ri rixoqil. d Ri Jehová kraj che ri achi nim kril wi ri rixoqil xaq xiw ta rukʼ ri kubʼano, xaneʼ xuqujeʼ rukʼ ri kuchomaj. Ri Jesús xubʼij, che are chiʼ jun achi kril jun ixoq rukʼ rayinik «makunaq chi riʼ rukʼ pa ranimaʼ» (Mat. 5:28, 29). e

9. ¿Jasche itzel kril ri Jehová che ri achi kutaʼ che ri rixoqil che kkibʼan jujun jastaq pa ri relaciones sexuales che kresaj ukʼixbʼal?

9 Utz taj kresaj ukʼixbʼal ri rixoqil are chiʼ tajin kkibʼan relaciones sexuales. Jujun ixoqil kkinaʼo che e tzʼil y che esam kikʼixbʼal, rumal che ri kachajil kekitaqchij che ubʼanik jujun jastaq pa ri relaciones sexuales che ri e areʼ kkichomaj che utz taj kbʼanik. Ri Jehová itzel kril ri achi che xaq xiw kchoman chrij ri kraj ri areʼ. Ri kraj ri Jehová are che ri achi kuloqʼoqʼej ri rixoqil y che nim kril wi ri kunaʼo y ri kuchomaj (Efes. 5:28, 29). Are kʼu, ¿jas kubʼan jun achajil cristiano rech kukʼex ri uchomanik we tajin kubʼan wariʼ?

¿JAS KUBʼAN RI ACHAJIL RECH KUBʼAN TA CHI KʼAX CHE RI RIXOQIL?

10. ¿Jas kretaʼmaj ri achajil chrij ri Jesús?

10 ¿Jas ktoʼw ri achajil rech kresaj ta ukʼixbʼal ri rixoqil y kubʼan ta chi kʼax che? Kukoj uchuqʼabʼ che resaxik uwach ri Jesús. Paneʼ ri Jesús xkʼuliʼ taj are kʼu are jun utz kʼutbʼal chke ri achajil rumal che qas utz xubʼan che kichʼabʼexik ri u discípulos (Efes. 5:25). Chanim riʼ chqilaʼ ri kketaʼmaj ri achijabʼ che e kʼulanik rech kkesaj uwach ri xubʼan ri Jesús che kichʼabʼexik ri u apóstoles.

11. ¿Jas xubʼan ri Jesús che kichʼabʼexik ri u apóstoles?

11 Ri Jesús amaqʼel xeʼuchʼabʼej ri u apóstoles rukʼ utz taq tzij y amaqʼel nim xerilo. Xubʼij ta kʼax taq tzij chke. Paneʼ ri Jesús are más nim ubʼanik chkiwach, pero xubʼan ta chke che xkinaʼo che kʼo ta kipatan o xkixiʼj kibʼ che. Xaneʼ xeʼupatanij rukʼ machʼachʼem (Juan 13:12-17). Xubʼij wariʼ chke ri u discípulos: «Chiwetaʼmaj iwech wukʼ rumal che in manxo y kinmachʼ wibʼ. Wukʼ kʼu in kiriq wi na uxlanem» (Mat. 11:28-30). Jun achi manxo kraj ta kubʼij che xa kuxiʼj ribʼ, xaneʼ kʼo uchuqʼabʼ y ktaqan puwiʼ ri royowal.

12. ¿Jas xubʼan ri Jesús che kichʼabʼexik ri winaq?

12 Ri Jesús utz xubʼan che kichʼabʼexik ri winaq y xukubʼsaj kikʼuʼx rech kekikotik. Ni jumul xubʼij kʼax taq tzij chke ri u discípulos (Luc. 8:47, 48). Y are chiʼ ri ukʼulel xkibʼij kʼax taq tzij che, ri areʼ «man xubʼij ta chke [...] chi kubʼan na kʼax chke» (1 Ped. 2:21-23). Y jujun taq mul kʼo ta xutzalij ubʼixik chke (Mat. 27:12-14). ¡Jun utz kʼutbʼal chke ri achijabʼ che e kʼulanik!

13. ¿Jas kubʼan ri achi che ukʼutik che tajin kubʼan ri kubʼij Mateo 19:4-6? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

13 Ri Jesús xubʼij chke ri achijabʼ che utz taj kekibʼan engañar ri kixoqil. Xukamulij ubʼixik ri utzij ri Jehová are chiʼ xubʼij: «Ri achi [...], kuriq na ribʼ rukʼ ri rixoqil» (chasikʼij Mateo 19:4-6). Are chiʼ ri Biblia kukoj ri e tzij «kuriq na ribʼ rukʼ» o «kukʼam na ribʼ». Kraj kubʼij che ri loqʼoqʼebʼal che kunaʼ ri achi che ri rixoqil sibʼalaj nim che kekun ta chik kkijach kibʼ kjunamataj rukʼ ri pegamento. Rumal laʼ, we ksach ri loqʼoqʼebʼal chkixoʼl qas kkiriq kʼax riʼ. Ri achi che qas kuloqʼoqʼej ri rixoqil kril ta pornografía riʼ. Aninaq riʼ kuxutuj ri itzelal che kubʼan kʼax che (Sal. 119:37). Rumal laʼ, kril ta chi jun ixoq rukʼ rayinik (Job 31:1).

Ri achi che qas kuloqʼoqʼej ri rixoqil kril ta pornografía riʼ. (Chawilaʼ ri párrafo 13). g


14. ¿Jas rajawaxik kubʼan ri achi rech kutzir chi jumul ri ukʼulanem y ri rachilanik rukʼ ri Dios?

14 Ri achi che kubʼan kʼax o kuchʼay ri rixoqil rajawaxik kʼo kubʼano rech kutzir chi jumul ri ukʼulanem y ri rachilanik rukʼ ri Jehová. ¿Jas rajawaxik kubʼano? 1, qas kuchʼobʼo che utz ta ri tajin kubʼano. Ri Jehová kril juntir; kʼo ta jun jastaq che mat krilo (Sal. 44:21; Ecl. 12:14; Heb. 4:13). 2, kukʼex ri unojibʼal y kubʼan ta chi kʼax che ri rixoqil (Prov. 28:13). 3, kutaʼ kuybʼal umak che ri rixoqil y che ri Jehová rumal juntir ri kʼax che ubʼanom (Hech. 3:19). Rajawaxik kutaʼ ri utobʼanik ri Jehová rech aninaq taj kpe royowal, kchʼayan taj y che kkunik kukʼex ri ukʼaslemal (Sal. 51:10-12; 2 Cor. 10:5; Filip. 2:13). 4, kukoj uchuqʼabʼ che ubʼanik ri kutaʼ che ri Jehová, rumal laʼ kubʼij ta chi kʼax taq tzij che ri rixoqil y kuchʼay ta chik (Sal. 97:10). 5, kutaʼ tobʼanik chke ri kʼamal taq bʼe rech ktoʼ kumal (Sant. 5:14-16). Y, 6, kuchomaj ri ktoʼwik rech kubʼan ta chi jumul ri xubʼan nabʼe. Y ri achi che kril pornografía rajawaxik je kubʼano. Qastzij che qas ktoʼ na rumal ri Jehová (Sal. 37:5). Pero ri achajil xaq xiw ta rajawaxik kuya kan ubʼanik kʼax che ri rixoqil; xuqujeʼ rajawaxik nim kril wi. Chqilaʼ jas kubʼan che ubʼanik.

¿JAS KUBʼAN RI ACHAJIL CHE UKʼUTIK CHE KULOQʼOQʼEJ Y NIM KRIL WI RI RIXOQIL?

15. ¿Jas kubʼan ri achajil che ukʼutik ri uloqʼoqʼebʼal che ri rixoqil?

15 Kukʼutu che qas kuloqʼoqʼej. Jujun taq kʼulaj sibʼalaj kekikot pa ri kikʼulanem rumal che ri achi amaqʼel kukʼutu o kubʼij che ri rixoqil che sibʼalaj kuloqʼoqʼej (1 Juan 3:18). Ri achi che kʼulanik kukʼut chuwach ri rixoqil che sibʼalaj kuloqʼoqʼej are chiʼ kuchap che ri uqʼabʼ o kumatzej. Y kkunik kutaq mensajes che jachaʼ «¿La utz awach?» o «¿Jas tajin kabʼano?». Y jujun taq mul we kkunik kuya jun sipanik che, kuya kotzʼiʼj o jun alaj tarjeta. Are chiʼ ri achi che kubʼan wariʼ rukʼ ri rixoqil, kukʼutu che nim kril wi y más knimar ri loqʼoqʼebʼal chkixoʼl.

16. ¿Jas kubʼan ri achi che ukʼutik che nim kril wi ri rixoqil?

16 Kmaltyoxin che. Ri achajil kukʼut chuwach ri rixoqil che nim kril wi are chiʼ kumaltyoxij ronojel ri kubʼano y kukoj uchuqʼabʼ rech ri rixoqil kkikotik. Y kumaltyoxij ri tobʼanik che kuya che (Col. 3:15). Are chiʼ ri achi kmaltyoxin che ri rixoqil, ri rixoqil kunaʼo che qas kloqʼoqʼexik, nim kil wi y kuxiʼj ta ribʼ (Prov. 31:28).

17. ¿Jas kubʼan ri achi che ukʼutik che qas nim kril wi ri rixoqil?

17 Kubʼan respetar y utz kubʼan che uchʼabʼexik. Ri achi che qas kuloqʼoqʼej ri rixoqil, krilo jachaʼ jun nimalaj sipanik che uyaʼom ri Jehová che (Prov. 18:22; 31:10). Rumal laʼ nim kril wi, kuchajij y kubʼan respetar, paneʼ xaq kitukel e kʼolik. Kutaqchiʼj ta che ubʼanik jastaq are chiʼ tajin kkibʼan relaciones sexuales che ri areʼ utz ta kunaʼ ubʼanik, kresaj ukʼixbʼal o kubʼan kʼax che ri u conciencia. f Y ri achi xuqujeʼ rajawaxik kukoj uchuqʼabʼ rech saq ri u conciencia chuwach ri Jehová (Hech. 24:16).

18. ¿Jas rajawaxik kkibʼan ri achijabʼ che e kʼulan chik? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri recuadro « Kajibʼ jastaq kkʼutuwik che qas kabʼan respetar ri awixoqil»).

18 Achijabʼ, qas chiwetaʼmaj che ri Jehová nim kril ri chuqʼabʼ che kikojo rumal che kiwaj kikʼut chuwach ri iwixoqil che nim kiwil wi. Y chikojoʼ ichuqʼabʼ rech kibʼan ta jastaq che kresaj kikʼixbʼal ri iwixoqil y che kubʼan kʼax chke. Xaneʼ nim cheʼiwilaʼ wi, cheʼiloqʼoqʼej, cheʼichajij y cheʼibʼanaʼ respetar. We nim keʼiwil wi ri iwixoqil tajin kichajij riʼ ri más nim ubʼanik: ri iwachilanik rukʼ ri Jehová (Sal. 25:14).

BʼIXONEM 131 Ri utunubʼam ri Dios

a Utz che ri achajil kusikʼij ri kʼutunem ubʼiʼ «¿La junam keʼawil ri ixoqibʼ junam rukʼ ri kubʼan ri Jehová?», pa Ri Chajinel re enero 2024.

b We kbʼan kʼax chawe, utz we kasikʼij ri kʼutunem «Tobʼanik che kyaʼ chke ri ixoqibʼ che kbʼan kʼax chke kumal ri kachajil», che kʼo pa ri sección «Nikʼaj chi kʼutunem», re jw.org y re JW Library®.

c CHOMANIK NIM UBʼANIK: Ri tzij «kʼaxalaj taq tzij» are kchʼaw chrij ri yoqʼonik y ri ubʼixik tzij che kubʼan kʼax che jun chik. Are ubʼixik tzij che kresaj ukʼixbʼal jun chik.

d Chawilaʼ pa jw.org y pa ri aplicación JW Library ri kʼutunem «La pornografía puede destruir su matrimonio».

e Ri kʼutunem «¿Jas katkunik kabʼano we ri awachajil kril pornografía?», re Ri Chajinel re agosto 2023, kuya tobʼanik chke ri ixoqibʼ che ri kachajil kkil pornografía.

f Ri Biblia kubʼij taj jas utz y utz taj kkibʼan ri e kʼulanik are chiʼ kkibʼan relaciones sexuales. Rumal laʼ rajawaxik e kebʼ ketzijon chrij jas utz taj kkibʼano are chiʼ kkibʼan relaciones sexuales rech jeriʼ kkiya uqʼij ri Jehová, kekikotik y kkʼojiʼ jun utz ki conciencia. Wariʼ xaq xiw e areʼ ketaʼmanik kkibʼij ta che jun chik.

g RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Jun Testigo che kʼo pa ri uchak y ri e rachiʼl kkaj kkikʼut jun wuj re pornografía chuwach.