Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 30

Chkʼiy bʼaʼ más ri qaloqʼoqʼebʼal

Chkʼiy bʼaʼ más ri qaloqʼoqʼebʼal

«Rukʼ loqʼoqʼebʼal kʼuʼx, [...] chujkʼiy bʼaʼ pa ronojel» (EFES. 4:15).

BʼIXONEM 2 Jehová ri abʼiʼ

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jas jastaq xawetaʼmaj pa ri Biblia?

 ¿LA KNAʼTAJ chawe ronojel ri xawetaʼmaj pa ri Biblia? Weneʼ xamayo are chiʼ xawetaʼmaj che ri Dios kʼo ubʼiʼ. Y weneʼ xukubʼsaj akʼuʼx are chiʼ xawetaʼmaj che kebʼe ta ri winaq pa qʼaqʼ. Xuqujeʼ, qastzij riʼ che xatkikotik are chiʼ xawetaʼmaj che kekʼastaj na lo ri e awachalaxik o ri e awachiʼl y katkʼojiʼ na kukʼ pa ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew.

2. ¿Jas más xabʼano are chiʼ xawetaʼmaj chrij ri Biblia? (Efesios 5:1, 2).

2 Are chiʼ xamaj retaʼmaxik chrij ri Biblia, nojimal xamaj uloqʼoqʼexik ri Dios, y xabʼan pa ri akʼaslemal ri xawetaʼmaj. Xamajij uchaʼik ri utz pa ri akʼaslemal rumal ri pixabʼ re ri Biblia. Xuqujeʼ xakʼex ri achomanik y ri abʼantajik, rumal che kawaj katqaj chuwach ri Dios. Junam rukʼ ri jun alaj akʼal che kresaj uwach ri utat je xabʼan che resaxik uwach ri Jehová (chasikʼij uwach Efesios 5:1, 2).

3. ¿Jas preguntas utz che kojchoman chrij?

3 Chatchoman chrij wariʼ: «¿La más kinloqʼoqʼej chi ri Jehová kimik chuwach nabʼe kanoq? Are chiʼ xinbʼan ri nuqasanjaʼ ¿la más kenloqʼoqʼej chi ri qachalal junam rukʼ ri Jehová?». Kojbʼison taj we tajin kqaj uchuqʼabʼ ri qaloqʼoqʼebʼal. Rumal che are je xkikʼulmaj ri cristianos re ri nabʼe siglo. Ri Jesús xuchomaj taj che kbʼan ta chi kitoʼik, rumal laʼ kqachʼobʼo che je kuchomaj chqij oj (Apoc. 2:4, 7). Retaʼm che kojkunik kqanimarisaj chi jumul ri qaloqʼoqʼebʼal che xqanaʼ are chiʼ xqamajij retaʼmaxik chrij ri Biblia.

4. ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

4 Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na jas kqabʼano rech knimar más ri qaloqʼoqʼebʼal che ri Jehová y chke ri qajil qatzʼaqat. Tekʼuriʼ kojchʼaw na chrij ri utzilal kqariq oj y ri kkiriq ri nikʼaj chik.

CHQAKOJO QACHUQʼABʼ RECH KNIMAR RI QALOQʼOQʼENIK CHE RI JEHOVÁ

5, 6. a) ¿Jas kʼax xuriq ri apóstol Pablo? b) ¿Jas xtoʼwik rech xuya ta kan upatanexik ri Jehová?

5 Ri apóstol Pablo xkikot che upatanexik ri Dios, are kʼu xuqujeʼ xuriq kʼi kʼax. Rumal che naj xbʼinik y xuriq jujun taq kʼax pa ri bʼe, xubʼij wariʼ: «Xaq kebʼ xubʼij pa nuwiʼ pa taq nimaʼ, pa taq kiqʼabʼ elaqʼomabʼ». Y jujun taq mul xbʼan kʼax che kumal ri ukʼulel (2 Cor. 11:23-27). Xuqujeʼ ri cristianos nim ta xkil ri xubʼan che kitoʼik (2 Cor. 10:10; Filip. 4:15).

6 ¿Jas xtoʼw ri Pablo rech xuya ta kan upatanexik ri Dios? Are che xretaʼmaj uwach ri Jehová pa ri uTzij y ri ukʼulmam ri areʼ pa ri ukʼaslemal. Y qas xuchʼobʼo che kloqʼoqʼex rumal ri Jehová (Rom. 8:38, 39; Efes. 2:4, 5). Xuqujeʼ ri Pablo xukʼutu che kuloqʼoqʼej ri Jehová are chiʼ xeʼupatanij ri rachalal (Heb. 6:10).

7. ¿Jas kojtoʼwik rech más kqaloqʼoqʼej ri Jehová?

7 Rech knimar ri qaloqʼoqʼebʼal che ri Dios rajawaxik kqanikʼoj ri uTzij. Are chiʼ kqasikʼij uwach, chqilaʼ jas kukʼut chqawach chrij ri Jehová. Chojchoman chrij wariʼ: «¿Jas kubʼan ri versículos riʼ che ukʼutik chnuwach che ri Jehová qas kinraj? ¿Y jasche kinloqʼoqʼej ri Jehová?».

8. ¿Jas kubʼan ri qachʼawem che qatoʼik rech knimar ri qaloqʼoqʼenik che ri Dios?

8 Jun chi kojtoʼwik rech knimar ri qaloqʼoqʼebʼal che ri Jehová, are ujaqik ri qanimaʼ chuwach (Sal. 25:4, 5). Ri Jehová kutzalij uwach ri qachʼawem (1 Juan 3:21, 22). Jun qachalal ixoq che kel pa Asia Khanh b ubʼiʼ, kubʼij: «Nabʼe kinloqʼoqʼej ri Jehová rumal ri wetaʼmam chrij. Are kʼu are chiʼ xwilo che kutzalij uwach ri nuchʼawem, xnimar más ri nuloqʼoqʼenik che. Wariʼ xinutoʼo rech kinbʼan ri kqaj chuwach».

CHQAKOJOʼ QACHUQʼABʼ RECH KNIMAR RI QALOQʼOQʼENIK CHKE RI QAJIL QATZʼAQAT

9. ¿Jas xubʼan ri Timoteo che kilik ri cristianos?

9 Are chiʼ ri Pablo cristiano chik, xretaʼmaj uwach jun ala Timoteo ubʼiʼ. Rumal che ri Timoteo kuloqʼoqʼej ri Jehová y ri e winaq. Ri Pablo xubʼij che kʼo ta jun ri kjunamataj rukʼ ri Timoteo, ri qas xok il chke ri cristianos (Filip. 2:20). Ri Pablo are ta xchʼaw chrij ri knaw ri Timoteo che ubʼanik o ri chʼabʼal kuyaʼo, xaneʼ are xchʼaw chrij ri kubʼan che kilik ri qachalal. Qastzij riʼ che ri congregaciones xaq keyem chik che kopan ri Timoteo kukʼ (1 Cor. 4:17).

10. ¿Jas xkibʼan ri qachalal Anna y ri rachajil rech xkikʼut loqʼoqʼenik chke ri qachalal?

10 Ri oj xuqujeʼ kqatzukuj ri kqabʼan che kitoʼik ri qachalal (Heb. 13:16). ¿La knaʼtaj ri qachalal Anna chiwe che xojchʼaw chrij pa ri jun kʼutunem kanoq? Are chiʼ xqʼax jun nimalaj jabʼ ri areʼ y ri rachajil xebʼe che kichʼabʼexik jun familia che e Testigos. Are chiʼ xeʼopanik, xkilo che kʼo ta chi uwiʼ ri kachoch ri qachalal rumal ri kaqiqʼ, rumal laʼ xetzʼilobʼ ri katzʼyaq y kʼo ta chi kkikojo. Ri qachalal Anna kubʼij ri xkibʼano: «Xeqakʼam bʼi ri katzʼyaq, xeqachʼajo tekʼuriʼ xeqabʼan planchar y xqakʼam chi bʼi chke. Qas ta nim ri tobʼanik xqaya chke, are kʼu rukʼ wariʼ xqakʼut ri qaloqʼoqʼenik chke y kimik kʼo jun utzalaj qachilanik kukʼ». Are ri loqʼoqʼenik xbʼanow che ri qachalal Anna y ri rachajil che xkiya tobʼanik chke ri qachalal (1 Juan 3:17, 18).

11. a) ¿Jas kkinaʼ ri qachalal are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal chke? b) Junam rukʼ ri kubʼij pa Proverbios 19:17, ¿jas kubʼan ri Jehová are chiʼ keqaloqʼoqʼej ri qachalal?

11 Are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal y utzilal chke ri qachalal, tajin kqesaj uwach ri Jehová. Xaq ta loqʼ ri chuqʼabʼ che kqakoj che ukʼutik utzilal. Rumal che jujun taq mul ksach ta chke ri qachalal ri qabʼanom che kitoʼik. Are je xukʼulmaj ri qachalal ixoq Khanh, che xojchʼaw kan chrij pa ri párrafo 8, sachinaq ta che ronojel ri xkibʼan ri qachalal che utoʼik, kubʼij: «Sibʼalaj kinmaltyoxij chke ri qachalal che xinkikʼam bʼi che utzijoxik ri utzij ri Dios. E utzalaj taq winaq. Keʼopan wukʼ kinkikʼam bʼik, kkiloqʼ jastaq we, kkisipaj nuwa tekʼuriʼ kinkikʼam bʼi cho wachoch. Weneʼ xkiriq kʼax rumal wech, are kʼu xinkitoʼ rukʼ ronojel kanimaʼ». Weneʼ e juntir taj kkimaltyoxij ri kqabʼan che kitoʼik. Ri qachalal Khanh xuqujeʼ kubʼij: «Kwaj kintzalij juntir ri toqʼobʼ che xkibʼan ri qachalal chwe, are kʼu wetaʼm taj jawiʼ keʼel wi. Are kʼu ri Jehová xril ri xkibʼan che nutoʼik y kintaʼ che che keʼutewchij». Ri Jehová kril ri kqabʼan che kitoʼik ri qachalal paneʼ xa jubʼiqʼ y kutoj ukʼaxel chqe (chasikʼij uwach Proverbios 19:17).

Are chiʼ kojkʼiy pa ri qakojonik kqatzukuj ri kqabʼan che kitoʼik ri qachalal. (Chawilaʼ ri párrafo 12).

12. ¿Jas kkibʼan ri qachalal achijabʼ che ukʼutik loqʼoqʼebʼal pa ri congregación? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

12 We at jun qachalal achi, ¿jas kabʼan che ukʼutik ri aloqʼoqʼebʼal pa ri congregación? Kakʼutu are chiʼ kaya ri atobʼanik. Jun qachalal ala Jordan ubʼiʼ kubʼij che xutaʼ che jun kʼamal bʼe jas rajawaxik kubʼano rech keʼutoʼ más ri qachalal. Ri kʼamal bʼe xubʼij che che utz ri tajin kubʼano, are kʼu xubʼij che jas más kkunik kubʼano. Xubʼij che che chanim (atam) kopan pa ri riqbʼal ibʼ rech kuya rutzil kiwach ri qachalal, kuya más ucomentario, kel rukʼ ri ugrupo che utzijoxik ri utzij ri Dios y kutzukuj ri kubʼan che kitoʼik ri qachalal. Ri qachalal Jordan xaq xiw ta xubʼan ri xbʼix che rech kyaʼ más eqeleʼn che, xaneʼ xnimar más ri uloqʼoqʼebʼal chke ri qachalal. Xuqujeʼ xretaʼmaj che kʼateʼ ta kmajix kitoʼik ri nikʼaj chik are chiʼ jun qachalal kok che tobʼanel o siervo ministerial, xaneʼ rajawaxik che amaqʼel ketoʼik (1 Tim. 3:8-10, 13).

13. ¿Jas xtoʼw ri qachalal Christian rech xux chi jumul kʼamal bʼe?

13 ¿La xatux tobʼanel o kʼamal bʼe ojer kanoq? Sachinaq ta che ri Jehová ronojel ri loqʼoqʼebʼal y ri utzilal che xakʼutu (1 Cor. 15:58). Y ri loqʼoqʼebʼal che tajin kakʼut kimik sibʼalaj nim krilo. Ri qachalal Christian sibʼalaj xbʼisonik are chiʼ xesax che kʼamal bʼe. Are kʼu xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx, xaneʼ kubʼij: «Paneʼ in kʼamal bʼe ta chik, are kʼu kinkoj nuchuqʼabʼ che ubʼanik ronojel ri kinkun che, rumal che kinloqʼoqʼej ri Jehová». Are chiʼ xqʼax ri tiempo xux chi jumul kʼamal bʼe. Rumal laʼ kubʼij: «Xaq kebʼ nukʼuʼx xinkʼamo. Are kʼu xinkʼamo rumal che kinloqʼoqʼej ri Jehová y ri e qachalal».

14. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼij jun qachalal re Georgia?

14 Ri oj testigos rech Jehová xuqujeʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal chke ri winaq che e Testigos taj (Mat. 22:37-39). Jun kʼutbʼal, jun qachalal Elena ubʼiʼ che kel pa Georgia, kubʼij: «Nabʼe kanoq xaq xiw kinel che utzijoxik ri utzij ri Dios rumal che kinloqʼoqʼej ri Jehová. Are kʼu, are chiʼ xkʼiy más ri nuloqʼoqʼebʼal che ri Jehová xuqujeʼ xkʼiy más ri nuloqʼoqʼebʼal chke ri winaq. Xinchoman chrij jas kʼax tajin kkiriqo rech kinkunik kinkubʼsaj kikʼuʼx. Are chiʼ xinbʼan wariʼ xwaj más xentoʼo» (Rom. 10:13-15).

RI UTZILAL CHE KRIQITAJIK RUMAL CHE KQAKʼUT LOQʼOQʼEBʼAL

E kʼi winaq kkiriq utzilal rumal ri loqʼoqʼebʼal che kqakʼutu. (Chawilaʼ ri párrafos 15 y 16).

15, 16. Junam rukʼ ri kqil pa ri wachbʼal, ¿jas utzilal kriqitajik are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal?

15 Xaq xiw ta ri e qachalal kkiriq utzilal are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal. Pa ri pandemia re ri COVID-19, ri qachalal Paolo y ri rixoqil xekitoʼ ri qachalal che nim chi kijunabʼ che ukojik ri kitablet o teléfono. Jun chke ri qachalal riʼ kʼax xubʼan che retaʼmaxik ukojik ri tablet o teléfono. Are kʼu are chiʼ xretaʼmaj, xeʼusikʼij ri rachalaxik pa ri Unaʼtabʼalil ri ukamikal ri Jesús. Y e 60 xekʼojiʼk. Rukʼ wariʼ kqilo che ri loqʼoqʼebʼal che xkikʼut ri qachalal Paolo y ri rixoqil xaq xiw ta xuya utzilal chke ri qachalal xaneʼ xuqujeʼ chke nikʼaj chi winaq. Tekʼuriʼ, ri qachalal che nim chi ujunabʼ xutzʼibʼaj bʼi wariʼ chke ri qachalal Paolo y ri rixoqil: «Sibʼalaj maltyox chiwe che kixok il che qatoʼik ri nim chi qajunabʼ. Ksach ta ri loqʼoqʼebʼal y ri paciencia che xikʼut chqe».

16 Kʼo xretaʼmaj ri qachalal Paolo rukʼ ri xukʼulmaj ri qachalal che nim chi ujunabʼ. Xrilo che ri loqʼoqʼebʼal are más nim ubʼanik chuwach ri etaʼmabʼal y ri kkun jun che ubʼanik. Ri qachalal Paolo kubʼij: «Are chiʼ xinux solinel re circuito. Weneʼ knaʼtaj ta chi chke ri qachalal ri e chʼabʼal che xinyaʼo are kʼu ksach ta chke ri utzilal che xinkʼut chke».

17. ¿E jachin más kkiriq utzilal are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼebʼal?

17 Are chiʼ kqakʼut loqʼoqʼenik chke nikʼaj chik ri oj xuqujeʼ kqariq utzilal. Are je xkʼulmataj pa Nueva Zelanda. Jun qʼij sábado, ri a Jonathan xril jun precursor regular che utukel tajin kutzijoj ri utzij ri Dios y che sibʼalaj tajin kubʼan qʼaqʼ. Rumal laʼ, xutas utiempo rech kel rukʼ ronojel taq sábados bʼenaqʼij. Are kʼu ri areʼ xuchomaj taj che kuriq utzilal rukʼ wariʼ. Ri a Jonathan xubʼij: «Pa riʼ ri tiempo qas ta utz kwilo kintzijoj ri utzij ri Dios. Are kʼu, are chiʼ xwil ri kubʼan ri qachalal che utzijoxik ri utzij ri Dios y che sibʼalaj kkikotik, nojimal utz xwilo. Xuqujeʼ xinriq jun utz wachiʼl che kinutoʼ pa ri nukojonik, che utzijoxik ri utzij ri Dios y che unimarisaxik ri wachilanik rukʼ ri Jehová».

18. ¿Jas kraj ri Jehová kqabʼano?

18 Ri Jehová kraj che kqaloqʼoqʼej ri areʼ y ri e qajil qatzʼaqat. Qilom chik che rech kkʼiy ri qaloqʼoqʼenik che ri Jehová rajawaxik kqasikʼij ri uTzij, kojchoman chrij y kqabʼan qachʼawem ronojel taq qʼij. Y rech kqakʼutu che qas keqaloqʼoqʼej ri qachalal, rajawaxik kqatzukuj ri kqabʼan che kitoʼik. Are chiʼ knimar más ri qaloqʼoqʼenik kojutoʼo rech más knimar ri qachilanik rukʼ ri Jehová y kukʼ ri qachalal, jun achilanik che kʼo ta ukʼisik.

BʼIXONEM 109 Chojloqʼoqʼen rukʼ qanimaʼ

a Paneʼ naj chi tiempo qapatanim ri Jehová o kʼateʼ xqamajij, qonojel rajawaxik kojkʼiy pa ri qakojonik. Pa wajun kʼutunem kqetaʼmaj na jas rajawaxik kqabʼano rech kqaloqʼoqʼej más ri Jehová y ri e qajil qatzʼaqat. Utz che kojchoman chrij ri oj kunaq che ubʼanik y jas rajawaxik kqakʼexo.

b Kʼexom jujun taq bʼiʼaj.