Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 29

¿Jas rajawaxik kabʼano rech kachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil?

¿Jas rajawaxik kabʼano rech kachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil?

«Chisukʼumaj iwibʼ» (MAT. 24:44).

BʼIXONEM 150 ¡Jehová are qakolonel!

RI KQETAMAJ NA a

1. ¿Jasche rajawaxik kqetaʼmaj ri kqabʼan chuwach jun kʼax are chiʼ majaʼ kpetik?

 NIM ubʼanik che are chiʼ kkʼulmataj jun kabʼraqan, kaqiqʼ jabʼ o jun chi kʼax qetaʼm ri kqabʼan chuwach. Rumal che kojutoʼo rech kojkʼasiʼ kanoq y keqatoʼ nikʼaj chik. Jun organización humanitaria re Europa xubʼij che «rilik apanoq ri kbʼan chuwach jun kʼax kukol kʼi kʼaslemal».

2. ¿Jasche rajawaxik kojkʼaskʼat che reyexik ri nimalaj kʼaxkʼolil? (Mateo 24:44).

2 Xaq kʼateʼ kumaj ri «nimalaj kʼaxkʼolil» (Mat. 24:21). Are chiʼ xaq kʼateʼ kpe jun nimalaj kabʼraqan, kaqiqʼ jabʼ o jun chi kʼax sibʼalaj ksach kikʼuʼx ri winaq, are kʼu konojel taj kkimayo are chiʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil ¿Jasche? Rumal che, 2,000 junabʼ kanoq ri Jesús xubʼij chke ri utijoxelabʼ che rajawaxik kekʼaskʼat che reyexik wajun qʼij riʼ (chasikʼij uwach Mateo 24:44). We kqanimaj ri xubʼij kan ri Jesús kojkun riʼ kqachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil y kojkunik keqatoʼ nikʼaj chik (Luc. 21:36).

3. ¿Jasche kajwatajik kqakʼut, kochʼonik, toqʼobʼisal wachaj y loqʼoqʼebʼal pa ri nimalaj kʼaxkʼolil?

3 Rech kojkʼaskʼat che reyexik ri nimalaj kʼaxkʼolil rajawaxik kqakʼut oxibʼ bʼantajik. ¿Jas kqabʼano are chiʼ kbʼix chqe che keqaqʼata tzij pa kiwiʼ ri winaq y kpe koyowal chqij? (Apoc. 16:21). Chilaʼ kʼu laʼ rajawaxik kqakʼut kochʼonik rech kqanimaj ri Jehová y kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij che qas kojutoʼ na. ¿Jas kqabʼano we ri e qachalal kʼo ta chi jastaq kech? (Hab. 3:17, 18). Rajawaxik kqatoqʼobʼisaj kiwach y keqatoʼ rukʼ ri kajwataj chke. ¿Jas kqabʼano are chiʼ kbʼan kʼax chqe kumal ri jupuq qʼatal taq tzij y kojya kukʼ ri qachalal pa jun nitzʼalaj lugar? (Ezeq. 38:10-12). Rajawaxik kqakʼut loqʼoqʼebʼal.

4. Junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia, ¿jasche rajawaxik kqaya ta kan ukʼutik kochʼonik, toqʼobʼisal wachaj y loqʼoqʼenik?

4 Ri uTzij ri Dios kubʼij che rajawaxik kqakʼut kochʼonik, toqʼobʼisal wachaj y loqʼoqʼenik. Pa Lucas 21:19 kubʼij: «We ko kixtakʼiʼk, kixkolotaj na». Colosenses 3:12 kubʼij: «Chkʼol toqʼobʼisan wachaj pa ri iwanimaʼ». Y 1 Tesalonicenses 4:9, 10 kubʼij: «Ix tijom kʼu rumal ri Dios jas kibʼano kiloqʼoqʼelaʼ iwibʼ. […] Kixqabʼochiʼj kʼut, qachalal, chiʼ kitaqej na telechinik». Ri kubʼij ri e texto riʼ kchʼaw chkij ri winaq che tajin kkikʼut chi kochʼonik, toqʼobʼisal wachaj y loqʼoqʼebʼal. Are kʼu rajawaxik kkiya ta kan ukʼutik. Rajawaxik je kqabʼan oj. Pa wajun kʼutunem riʼ kqetaʼmaj na jas kqabʼan che resaxik kiwach ri nabʼe taq cristianos riʼ y rech kqetaʼmaj ri kqabʼan pa ri nimalaj kʼaxkʼolil.

CHQAKʼUTUʼ KOCHʼONIK

5. ¿Jas xkibʼan ri nabʼe taq cristianos rech xkichʼij ri kʼax che xkiriqo?

5 Ri nabʼe taq cristianos xkikʼut kochʼonik (Heb. 10:36). Rumal che xkiriq kʼi taq kʼax, xbʼan kʼax chke kumal ri kʼamal taq bʼe y kumal ri kifamilia (Mat. 10:21). Y rajawaxik xkichajij kibʼ chkiwach ri apóstatas, che xkaj xkijach uwach ri congregación rukʼ ri kkikʼutu (Hech. 20:29, 30). Paneʼ xkiriq kʼi taq kʼax, ri nabʼe taq cristianos xkichʼijo (Apoc. 2:3). ¿Jas xetoʼw che uchʼijik? Are ri kikʼutbʼal ri upatanelabʼ ri Dios che kʼo kan pa ri Escrituras Hebreas, junam rukʼ ri Job (Sant. 5:10, 11). Xkitaʼ kichuqʼabʼ che ri Jehová (Hech. 4:29-31). Y xnaʼtaj chke che ketewchix na rumal ri kikochʼonik (Hech. 5:41).

6. ¿Jas xtoʼw ri Merita rech xuchʼij ri kʼax xbʼan che?

6 Ri oj xuqujeʼ kojkunik kqachʼij ri kʼax we kojchoman chrij ri kikʼutbʼal ri upatanelabʼ ri Jehová che kʼo pa ri Biblia y pa ri e qawuj. Are laʼ ri xtoʼw ri qachalal Merita che kel pa Albania are chiʼ xbʼan kʼax che kumal ri ufamilia. Ri areʼ kubʼij: «Sibʼalaj xinutoʼ ri ukʼutbʼal ri Job, rumal che ri areʼ kʼi kʼax xuriqo..., y retaʼm taj jachin tajin kbʼanow che. Paneʼ je wariʼ xuriq ri Job xubʼij che kuya ta kan ukʼutik sukʼilal che ri Dios kʼa pa ri ukamikal (Job 27:5). Y wariʼ xubʼano che xinchoman chrij che ri kʼax tajin kinriqo kejunamataj ta rukʼ ri xuriq ri Job, are kʼu ri in wetaʼm jachin ajmak che ri kʼax tajin kinriqo».

7. Paneʼ tajin ta kariq kʼax kimik are kʼu, ¿jas rajawaxik kabʼano?

7 Jun chik che kojtoʼwik rech kqachʼij ri kʼax are che kqabʼij che ri Jehová ronojel ri kqanaʼo (Filip. 4:6; 1 Tes. 5:17). Weneʼ chanim riʼ tajin ta kariq jun kʼax, are kʼu ¿jas kabʼano are chiʼ katbʼisonik o kachʼobʼ taj jas kabʼan chuwach jun kʼax? ¿La are kataʼ ri utobʼanik ri Jehová? We amaqʼel kataʼ ri utobʼanik kimik, je kabʼan na riʼ pa ri petinaq are chiʼ knimataj ri kʼaxkʼolil. Rumal che qas awetaʼm che ri areʼ katutoʼo are chiʼ kajwataj chawe (Sal. 27:1, 3).

RI KOCHʼONIK

Are chiʼ kqachʼij ri kʼax más kqachʼij chi riʼ ri nikʼaj ri kepe na. (Chawilaʼ ri párrafo 8).

8. ¿Jas kojuto wi ri ukʼutbʼal ri qachalal Mira rech kqachʼij ri kʼax kpe na? (Santiago 1:2-4; xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

8 We kqachʼij ri kʼax kimik kojutoʼo rech kqachʼij ri kpe na (Rom. 5:3). ¿Jasche kqabʼij wariʼ? Rumal che e kʼi qachalal kkibʼij che are chiʼ kkichʼij ri kʼax, más kkichʼij chi ri nikʼaj ri kpe chkiwach. Xuqujeʼ más knimar ri kikojonik chrij ri Jehová are chiʼ kkilo che amaqʼel ketoʼ che uchʼijik jun kʼax (chasikʼij uwach Santiago 1:2-4). Are je kuchomaj jun qachalal precursora Mira ubʼiʼ che kel Albania. Kuchomaj che xaq xiw ri areʼ tajin kuriq kʼax. Are kʼu are chiʼ kchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová che utoʼik pa ri 20 junabʼ, kubʼij chbʼil ribʼ: «Kaya ta kan upatanixik ri Jehová rech xaq ta loqʼ apatanim y xaq ta loqʼ achʼijom ri kʼax». Utz che je kachomaj at chrij ri ubʼanom ri Jehová che atoʼik. Ksach ta chawe che ri areʼ tajin kril ri kʼax che tajin kachʼijo y katutewchiʼj na rumal wariʼ (Mat. 5:10-12). Wariʼ katutoʼo rech kachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil.

CHAKʼUTUʼ TOQʼOBʼISAL WACHAJ

9. ¿Jas xkibʼan che ukʼutik toqʼobʼisal wachaj ri cristianos re Antioquía re Siria?

9 Chnaʼtaj chqe che are chiʼ ri cristianos che e kʼo pa Judea xkiriq wiʼjal, ri e kʼo pa Antioquía re Siria xkitoqʼobʼisaj kiwach. Rumal laʼ, xkikʼut ri xkinaʼo are chiʼ «xkichomaj utaqik bʼik jun tobʼanik chke ri qachalal ri e kʼo pa Judea, jas ri kekun che uyaʼik» (Hech. 11:27-30). Paneʼ naj e kʼo wi ri cristianos rech Judea, ri e kʼo pa Antioquía xebʼe che kitoʼik (1 Juan 3:17, 18).

RI TOQʼOBʼISAL WACHAJ

Are chiʼ kkʼulmataj nimaʼq taq jabʼ, kabʼraqan o jun chi kʼax, kojkunik kqakʼut toqʼobʼisal wachaj. (Chawilaʼ ri párrafo 10).

10. ¿Jas kqabʼan che ukʼutik toqʼobʼisal wachaj chke ri qachalal are chiʼ kkiriq kʼax? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

10 Ri oj xuqujeʼ kqakʼut toqʼobʼisal wachaj are chiʼ keqatoʼlaʼ ri qachalal che kkiriq jun kʼax. Weneʼ kojkunik kqabʼan wariʼ: kqabʼij chke ri kʼamal taq bʼe che kqaj kojtobʼanik, kqaya ri qakuchuj y kqabʼan qachʼawem pa kiwiʼ ri tajin kkiriq kʼax (Prov. 17:17). b Jun kʼutbʼal, pa ri 2020 xebʼan más che 950 Comités re Socorro rech xetoʼ ri xkiriq kʼax rumal ri COVID-19. Rumal laʼ, sibʼalaj kqamaltyoxij chke ri qachalal che ketobʼan che uyaʼik tobʼanik. Rumal che kkitoqʼobʼisaj kiwach ri qachalal kikʼamom bʼi jastaq che kajwataj chke, kikubʼsam kikʼuʼx rukʼ ri Biblia, kisukʼumam y kibʼanom kachoch ri qachalal y Ja rech Ajawbʼal (chajunamisaj rukʼ 2 Corintios 8:1-4).

11. ¿Jas kqabʼan che uyaʼik uqʼij ri Jehová are chiʼ kqakʼut toqʼobʼisal wachaj?

11 Ri e winaq xuqujeʼ kkil ri kqabʼan che kitoʼik ri qachalal. Chqilampeʼ ri xkʼulmataj pa ri 2019, are chiʼ ri huracán Dorian xubʼan kʼax che jun Ja rech Ajawbʼal pa Bahamas. Ri e qachalal xkibʼij che jun achi che kerilaʼ jampaʼ kel ronojel usukʼumaxik ri Ja rech Ajawbʼal. Are kʼu, ri achi xubʼij wariʼ chke ri qachalal: «Kwaj kenya ri maquinas che keʼajwatajik y kentoj ri ajchakibʼ che kajwataj che usukʼumaxik ri ja, rumal che wilom ri ibʼanom che kitoʼik ri iwachalal». E kʼi winaq ketaʼm ta uwach ri Jehová, are kʼu kkil ri kqabʼano. Sibʼalaj kojkikotik are chiʼ kqato che rumal ri kqabʼano e kʼo winaq kkaj kketaʼmaj chrij ri Dios che «sibʼalaj xel ukʼuʼx chqe» (Efes. 2:4).

12. ¿Jasche ukʼutik toqʼobʼisabʼal wachaj kimik kojutoʼ na rech kojkunik kqachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil? (Apocalipsis 13:16, 17).

12 ¿Jasche rajawaxik kqakʼut toqʼobʼisal wachaj are chiʼ kumajij ri nimalaj kʼaxkʼolil? Rumal che ri Biblia kubʼij che ri kkitoʼ ta kiwiʼ ri qʼatal taq tzij, kkiriq kʼax kimik y are chiʼ kumajij ri nimalaj kʼaxkʼolil (chasikʼij uwach Apocalipsis 13:16, 17). Rumal che weneʼ pa ri tiempo riʼ rajawaxik keqatoʼ ri e qachalal che uriqik ri kajwataj chke. Kqaj che tajin kqakʼut toqʼobʼisal wachaj are chiʼ ri Jesús kumajij uqʼatik tzij pa kiwiʼ ri e utz y ri e utz taj. We tajin kqakʼut toqʼobʼisal wachaj ri Jesús kubʼij na chqe: «Chiwechbʼej ri ajawbʼal» (Mat. 25:34-40).

CHEʼALOQʼOQʼEJ MÁS RI QACHALAL

13. ¿Jas xkibʼan ri nabʼe taq cristianos che uloqʼoqʼexik más kibʼ? (Romanos 15:7).

13 Pa ri nabʼe siglo, e kʼi winaq ketaʼm che ri cristianos kkiloqʼoqʼej kibʼ. Are kʼu ¿la kʼax xkibʼan che ukʼutik loqʼoqʼebʼal? Chojchoman chrij ri congregación re Roma, chupam xekʼojiʼ judíos che ketaʼm ri kubʼij ri taqanik che xyaʼ che ri Moisés y cristianos re nikʼaj chi tinamit che jalajoj ri kʼutum chkiwach. Xuqujeʼ weneʼ e jujun e loqʼom pataninelabʼ y e nikʼaj chik je taj. Are kʼu ¿jas xkibʼano rech xkaj kibʼ? Ri apóstol Pablo xuya wajun pixabʼ chke: «Chikʼamowaj iwibʼ» (chasikʼij uwach Romanos 15:7). ¿Jas xraj xubʼij ri Pablo rukʼ wariʼ? Ri tzij «chikʼamowaj iwibʼ» kraj kubʼij che utz kbʼan che ukʼulaxik jun winaq, junam rukʼ ri kbʼan che rilik jun ulaʼ o jun achiʼl. Ri Pablo xubʼij che ri Filemón jas kubʼan che ukʼulaxik ri Onésimo, jun loqʼom pataninel che xel lo cho rachoch. Xubʼij che: «Chakʼulaj ri Onésimo» (Filem. 17). Are je xkibʼan ri Priscila y ri Áquila rukʼ ri Apolos, xkikʼam bʼi cho kachoch y xkitoʼo rumal che más ketaʼm chrij ri uTzij ri Dios (Hech. 18:26). We xqilo ri cristianos riʼ jalajoj ri kibʼantajik, are kʼu xkitolaʼ kibʼ y utz xkibʼan che ukʼulaxik kibʼ.

RI LOQʼOQʼENIK

Kajwataj ri kitobʼanik ri qachalal chqe. (Chawilaʼ ri párrafo 15).

14. ¿Jas xkibʼan ri qachalal Anna y ri rachajil che ukʼutik loqʼoqʼebʼal chke ri qachalal?

14 Ri oj xuqujeʼ utz je kqabʼan kukʼ ri qachalal, utz kqabʼan che kikʼulaxik y keqachilaj, jeriʼ kkʼiy más ri loqʼoqʼebʼal chqaxoʼl (2 Cor. 6:11-13). Chqilaʼ ri xkibʼan ri qachalal Anna y ri rachajil che e misioneros pa África Occidental. Are chiʼ kʼateʼ xetaq bʼi pa jun chi tinamit re África Occidental xumajij ri pandemia COVID-19, rumal laʼ xekun ta chik xekʼojiʼ kukʼ ri qachalal. ¿Jas xkibʼan che ukʼutik ri kiloqʼoqʼebʼal chke ri qachalal? Xkimulij kibʼ kukʼ pa videoconferencia che ubʼixik chke che sibʼalaj kkaj kketaʼmaj kiwach. Rumal laʼ, ri e qachalal xkimajij utaqik mensajes chke ri qachalal Anna xuqujeʼ ri rachajil y xekichʼabʼej pa teléfono. ¿Jasche ri misioneros riʼ xkaj xketaʼmaj kiwach ri qachalal? Ri qachalal Anna kubʼij: «Ksach ta ri loqʼoqʼebʼal che xkikʼut ri qachalal chwe y che ri nufamilia, are chiʼ utz qawach y are chiʼ xojqʼax pa kʼax. Rumal laʼ, kwaj kinbʼan we jas ri xkibʼan che qatoʼik».

15. ¿Jas kabʼan che ukʼutik loqʼoqʼebʼal chke ri qachalal junam rukʼ ri qachalal Vanessa? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal)

15 Pa taq ri congregaciones e kʼo qachalal che jalajoj ri kibʼantajik rumal ri xbʼan che kikʼiyisaxik. Are kʼu ¿jas kqabʼano rech más kqaloqʼoqʼej qibʼ? Rajawaxik are kqil ri utz taq kibʼantajik. Jun qachalal Vanessa ubʼiʼ che kel Nueva Zelanda kubʼij che kʼo ta utz rachilanik kukʼ ri nikʼaj chi qachalal rumal che kʼo kibʼantajik utz ta krilo. Are kʼu xkʼojiʼ más kukʼ ri qachalal rech xril ri utz taq kibʼantajik che xril ri Jehová chke. Ri qachalal kubʼij: «Are chiʼ xok ri wachajil che solinel más xojkunik xqetaʼmaj kiwach kʼi qachalal che jalajoj kibʼantajik. Wariʼ inutoʼm che utz kinnaʼo kinkʼojiʼ kukʼ. Utz kwilo che jalajoj ri kibʼantajik ri qachalal qas kqʼalajinik che ri Jehová xuqujeʼ utz krilo rumal che e ukʼamom lo winaq pa ri utinamit che utz ri kibʼantajik». Rumal laʼ, ¿jas kqabʼan che ukʼutik che keqaj ri qachalal? Are che kqil ri utz taq kibʼantajik junam rukʼ ri Jehová (2 Cor. 8:24).

We pa ri nimalaj kʼaxkʼolil amaqʼel kʼo jun utz qachilanik kukʼ ri qachalal, ri Jehová kojuchajij na, junam rukʼ ri ubʼim chqe. (Chawilaʼ ri párrafo 16).

16. ¿Jasche rajawaxik kqakʼut loqʼoqʼenik pa ri nimalaj kʼaxkʼolil? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal)

16 Are chiʼ kumaj ri nimalaj kʼaxkʼolil rajawaxik kqakʼut loqʼoqʼebʼal chke ri qachalal. ¿Jas kubʼan ri Jehová che qatoʼik pa ri nimalaj kʼaxkʼolil? Chqilampeʼ ri xubʼij ri Jehová che ri utinamit ojer rech xekʼasiʼ kanoq are chiʼ xbʼan kʼax che ri Babilonia. Ri Jehová xubʼij wariʼ che ri utinamit: «Jat, nutinamit, chatok chupam ri awachoch chatzʼapij kʼu ri okibʼal are taq at okinaq chi bʼik. Chakʼuʼ na jubʼiqʼ awibʼ kʼa kokʼow na ri royowal ri Ajawaxel» (Is. 26:20). Weneʼ je kqabʼan oj are chiʼ kumajij ri nimalaj kʼaxkʼolil. Rumal che ri tzij «chatok chupam ri awachoch» are kchʼaw chkij ri congregaciones. We pa ri nimalaj kʼaxkʼolil kʼo utz achilanik chqaxoʼl kukʼ ri qachalal, ri Jehová kojuchajij na junam rukʼ ri ubʼim kanoq. Rajawaxik qas keqaloqʼoqʼej ri qachalal xaq xiw ta kqabʼij. Rumal che we qas ta keqaloqʼoqʼej kojkʼasiʼ ta kan riʼ pa ri nimalaj kʼaxkʼolil.

KIMIK CHQILA APANOQ JAS RAJAWAXIK KQABʼANO

17. ¿Jas kojkunik kqabʼano are chiʼ kumajij ri nimalaj kʼaxkʼolil?

17 Ri «uqʼij ri Ajawaxel» are jun qʼij che sibʼalaj kʼax (Sof. 1:14, 15). Ri oj upatanelabʼ ri Jehová xuqujeʼ kqariq na kʼax. Rumal laʼ, kimik rajawaxik kqil apanoq jas rajawaxik kqabʼano. Rajawaxik kqakʼut kochʼonik, toqʼobʼisal wachaj y loqʼoqʼenik rech kqaxiʼj ta qibʼ chuwach ri kʼax che kpe na y keqatoʼ nikʼaj chik. Rumal che ri kochʼonik kojutoʼ che uchʼijik apachike kʼax kqariq na. Ri toqʼobʼisal wachaj kojutoʼo rech keqatoʼ ri qachalal che kʼo kajwataj chke. Y, ri loqʼoqʼebʼal kojutoʼo rech kʼo utz achilanik chqaxoʼl. Je riʼ ri Jehová kusipaj na ri kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik chqe pa jun uwach Ulew jawiʼ kriqitaj ta chi wi nijun kʼax (Is. 65:17).

BʼIXONEM 144 Chachomaj ri tewchibʼal kariq na

a Xa jubʼiqʼ chi kraj kumaj ri nimalaj kʼaxkʼolil. Pa wajun kʼutunem riʼ kqetaʼmaj na che rajawaxik kqakʼut oxibʼ bʼantajik rech kqachʼij ri nimalaj kʼaxkʼolil. Ri kochʼonik, ri toqʼobʼisal wachaj y ri loqʼoqʼenik. Xuqujeʼ kqil na ri xkibʼan ri nabʼe taq cristianos che ukʼutik ri oxibʼ bʼantajik riʼ.

b E juntir ri kkaj kkiya tobʼanik kekunik kkinojisaj ri Solicitud de voluntario local de diseño y construcción (DC-50) o ri Solicitud para el programa de voluntarios (A-19). Tekʼuriʼ kkeyeʼj kesikʼixik.