Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 25

«Keʼentzukuj taq na ri nuchij»

«Keʼentzukuj taq na ri nuchij»

«Qas in kinok na il che kichajixik ri nuchij. Keʼentzukuj taq na ri nuchij ri e sachinaq» (EZEQ. 34:11, 16).

BʼIXONEM 105 «Dios areʼ loqʼoqʼebʼal»

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jasche xujunamaj ribʼ ri Jehová rukʼ jun nan?

PA TAQ uqʼij ri profeta Isaías, Jehová xubʼij che ri utinamit: «¿La ksach pa lo ri ral jun nanaxel pa ujolom [...]? Paneʼ kʼu ri nanaxel ksach ri ral pa ujolom, in man katinsach ta pa nujolom» (Is. 49:15). Amaqʼel taj kujunamaj ribʼ ri Jehová rukʼ jun ixoq che kʼo ral, are kʼu pa we jumul riʼ xubʼano. Jehová xukoj ri kʼutbʼal re ri uloqʼoqʼenik jun nan che ri alaj ral rech kukʼut ri nimalaj loqʼoqʼebʼal che kunaʼ chke ri upatanelabʼ. E kʼi ixoqibʼ junam kkichomaj rukʼ ri xubʼij jun qachalal ubʼiʼ Jasmín: «Are chiʼ kaya utuʼ ri alaj awal, kkʼiy jun loqʼoqʼenik nim ubʼanik rukʼ ri alaj awal».

2. ¿Jas kunaʼ ri Jehová are chiʼ jujun chke ri e ralkʼwal kekʼojiʼ ta chi naqaj che?

2 Jehová krilo are chiʼ jun chke ri alaj taq ralkʼwal kuya ta chi ubʼixik ri utzij xuqujeʼ kbʼe ta chi pa ri e riqbʼal ibʼ. Rumal laʼ, ¿la kojkunik kqachʼobʼ ri kʼax kunaʼo are chiʼ ronojel junabʼ e kʼi chke ri upatanelabʼ kkiya kan upatanexik? *

3. ¿Jas kraj ri Jehová chke ri upatanelabʼ che kiyaʼom kan upatanexik?

3 E kʼi chke ri loqʼalaj taq qachalal riʼ ketzalij lo pa ri congregación, rukʼ kikotemal keqakʼulaj. Jehová xuqujeʼ ri oj kqaj ketzalij loq (1 Ped. 2:25). ¿Jas kqabʼan che kitoʼik? Rech kqaya urespuesta wajun pregunta riʼ, nabʼe rajawaxik kqetaʼmaj jasche e jujun qachalal kkiya kan bʼenam pa ri e riqbʼal ibʼ xuqujeʼ kkitzijoj ta chi ri utzij ri Dios.

¿JASCHE E JUJUN KKIYA KAN UPATANEXIK RI JEHOVÁ?

4. ¿Jas weneʼ kubʼan ri chak chke e jujun?

4 E jujun kkikoj más tiempo che ri kichak. Jun qachalal ubʼiʼ Hung, * re ri sureste re Asia, kubʼij: «Xinkoj más nutiempo xuqujeʼ nuchuqʼabʼ che ri chak. Xinchomaj che we kinchʼak más pwaq más kinkunik kinpatanij ri Jehová. Rumal laʼ xinchakun más horas xuqujeʼ xinbʼe ta chi más pa ri e riqbʼal ibʼ. Kʼisbʼal re xinya kan upatanexik ri Jehová. Jetaneʼ ri jastaq re ri uwach ulew bʼanom rech ri e winaq nojimal chi nojimal kkiya kan upatanexik ri Dios».

5. ¿Jas xukʼulmaj jun qachalal rumal kʼi kʼax xuriqo?

5 E nikʼaj chi qachalal kkikoj kichuqʼabʼ chuwach ri kʼax che kkiriqo. Chqilaʼ ri xukʼulmaj Anne, re Gran Bretaña che kʼo jobʼ ral. Areʼ kubʼij: «Jun chke ri wal uriqom yabʼil chiʼ xalaxik. Qʼaxinaq chi ri tiempo jun wal ali xesax bʼi pa ri congregación xuqujeʼ ri jun chik xuriq jun yabʼil pa ujolom. Xinriq jun nimalaj bʼis, rumal laʼ xinya kan ri e riqbʼal ibʼ xuqujeʼ ri utzijoxik ri utzij ri Dios, kʼisbʼal re xinya kan upatanexik ri Jehová». Sibʼalaj kuya bʼisobʼal chqe are chiʼ kqata che e kʼo qachalal kkiriq kʼax junam rukʼ ri Anne xuqujeʼ ri ufamilia.

6. ¿Jas kkʼulmatajik we kqabʼan ta ri pixabʼ kʼo pa Colosenses 3:13?

6 (Chasikʼij uwach Colosenses 3:13). E kʼo qachalal sibʼalaj kpe koyowal rumal jun kʼax xbʼan chke rumal jun chik. Ri apóstol Pablo xubʼij che weneʼ jujun mul kʼo rumal che kpe qoyowal che jun chik. Weneʼ kʼutum ta sukʼilal chqe. Are kʼu, we kqachajij ta qibʼ, kqakʼol oyowal pa qanimaʼ wariʼ kubʼano che kqaya kan ri utinamit ri Jehová. Chqilaʼ ri xukʼulmaj jun qachalal ubʼiʼ Pablo re Sudamérica. Xqʼabʼax chrij che xubʼan jun itzel jastaq, rumal wariʼ, xesax ri eqelen yaʼom che. ¿Jas xubʼano? Areʼ kubʼij: «Sibʼalaj xpe woyowal rumal laʼ nojimal chi nojimal xinya kan ri congregación».

7. ¿Jas kqakʼulmaj we kqaya ta kan uchomaxik ri mak xqabʼano?

7 Ri kibʼanom kan jun mak ojer weneʼ kkichomaj che kuyum ta ri kimak xuqujeʼ che taqal ta ri uloqʼoqʼenik ri Dios chke. Paneʼ kiyaʼom kan ubʼanik ri kimak xuqujeʼ kʼutum toqʼobʼisal wachaj chke, weneʼ kkinaʼ che taqal ta chke kekʼojiʼ pa ri utinamit ri Dios. Jelaʼ ri xunaʼ jun qachalal ubʼiʼ Francisco. Areʼ kubʼij: «Xinpixbʼexik rumal che xinqaj pa ri inmoralidad sexual. Paneʼ xinbʼe na pa ri e riqbʼal ibʼ, are kʼu xinnaʼ nimalaj bʼis xuqujeʼ xinchomaj che yaʼtal ta chi chwe kinkʼojiʼ pa ri utinamit ri Jehová. Sibʼalaj xubʼan kʼax ri retaʼmabʼal nukʼuʼx chwe xuqujeʼ xinchomaj che Jehová ukuyum ta ri numak. Are chiʼ xqʼax ri tiempo, xinya kan utzijoxik ri utzij ri Dios xuqujeʼ xinbʼe ta chi pa ri e riqbʼal ibʼ». ¿Jas kqachomaj chkij ri e qachalal che kiriqom kʼax junam rukʼ ri e qilom chik? ¿La kojkunik kqanaʼ ri kkinaʼ? Are kʼu, ri más nim ubʼanik are, ¿jas kuchomaj ri Dios chkij?

JEHOVÁ KEʼULOQʼOQʼEJ RI E UCHIJ

Pa ri ojer Israel, ri ajyuqʼabʼ sibʼalaj kel kikʼuʼx che jun chij che sachinaq kanoq. (Chawilaʼ ri párrafos 8 y 9). *

8. ¿Jasche qetaʼm che ri Jehová ksach ta pa ujolom ri xepatanin che ojer?

8 Jehová kusach ta ri sukʼalaj kichak ri upatanelabʼ che kiyaʼom kan upatanexik (Heb. 6:10). Ri profeta Isaías xukoj jun utzalaj kʼutbʼal che kukʼut ri kubʼan Jehová che uloqʼoqʼexik xuqujeʼ uchajixik ri utinamit. Xutzʼibʼaj: «Kpetik jachaʼ jun ajyuqʼ ri keʼuchajij ri uchij keʼuyak ri alaj taq chij, keʼuqʼaluj, keʼukʼam bʼik cho ukʼuʼx» (Is. 40:11). ¿Jas kunaʼ ri Jehová, ri nimalaj ajyuqʼ, are chiʼ jun chke ri uchij kuya kan ri congregación? Jesús xukʼut ri kunaʼ ri Jehová are chiʼ xubʼij wariʼ chke ri utijoxelabʼ: «¿Jas kichomaj? We jun winaq kʼo jun sient (100) uchij, jun chke ksach kanoq, ¿la ma ta keʼuya kan ri jumuchʼ bʼelejlajuj (99), kbʼe pa taq ri juyubʼ che utzukuxik ri jun ri xsach kanoq? Are taq kʼu kuriqaʼ, qastzij kinbʼij chiwe, are sibʼalaj kkikot na riʼ rukʼ, chkiwach ri jumuchʼ bʼelejlajuj ri man xesach taj» (Mat. 18:12, 13).

9. ¿Jas kubʼan jun utzalaj ajyuqʼ chke ri e uchij? (Chawilaʼ ri wachbʼal re ri uwach ri wuj).

9 ¿Jasche utz kjunamax ri Jehová rukʼ jun ajyuqʼ? Rumal che jun utzalaj ajyuqʼ keʼuloqʼoqʼej ri e uchij. Jun kʼutbʼal, David xchʼojin rukʼ jun koj xuqujeʼ jun oso rech xeʼuchajij ri uchij (1 Sam. 17:34, 35). We ksach kan jun chij, qastzij riʼ che jun utzalaj ajyuqʼ kril riʼ che kʼo ta chik (Juan 10:3, 14). Kuya kan riʼ ri 99 pa ri corral o kutaʼ toqʼobʼ che jun ajyuqʼ chik che keʼuchajij kanoq are chiʼ kbʼe che utzukuxik ri xsach kanoq. Jesús xukoj wajun kʼutbʼal riʼ rech kukʼut chqawach ri qas kunaʼ ri uTat: «Jeʼ kʼu riʼ, ri iTat ri kʼo pa ri kaj man kraj taj chi ksach uwach jun chke we chʼutiq riʼ» (Mat. 18:14).

Ri alaj chij che xsach kanoq tajin kchajix rumal ri ajyuqʼ israelita (Chawilaʼ ri párrafo 9).

JEHOVÁ KEʼUTZUKUJ RI E UCHIJ

10. Junam rukʼ ri kubʼij Ezequiel 34:11-16, ¿jas xutzujuj ri Jehová che kubʼan chke ri e uchij che e sachinaq kanoq?

10 Jehová kojuloqʼoqʼej pa qajujunal xuqujeʼ ri kiyaʼom kan upatanexik. Ezequiel xutzʼibʼaj che Jehová xutzujuj che keʼutzukuj ri alaj taq uchij che e sachinaq kanoq xuqujeʼ keʼutoʼ rech kesukʼiʼ pa ri kikojonik. Xuqujeʼ xuya ubʼixik ri rajawaxik kubʼano rech keʼutzukuj. Junam rukʼ ri kubʼan jun ajyuqʼ israelita che utzukuxik ri uchij che sachinaq kanoq (chasikʼij uwach Ezequiel 34:11-16). Nabʼe, ri ajyuqʼ kbʼe che utzukuxik ri uchij, weneʼ wariʼ kukʼam tiempo xuqujeʼ chuqʼabʼ. Are chiʼ kuriqo kukʼam bʼi kukʼ ri e nikʼaj chi chij. Xuqujeʼ we ri chij knumik o soktajinaq, rukʼ loqʼoqʼebʼal riʼ kuya ri kajwataj che. Kukunaj riʼ ri xsoktaj wi, kuqʼaluj bʼi riʼ xuqujeʼ kuya riʼ ri uwa. Rajawaxik che ri e kʼamal bʼe kkiya tobʼanik chke ri kiyaʼom kan ri congregación rumal che e kʼamal bʼe re ri «jumulaj chij re ri Dios» (1 Ped. 5:2, 3). Ri e kʼamal bʼe kkitzukuj, kkitoʼ rech ketzalij lo pa ri congregación xuqujeʼ kkikʼut ri kiloqʼoqʼenik chke are chiʼ kekitoʼ pa ri kikojonik. *

11. ¿Jas retaʼm jun utzalaj ajyuqʼ?

11 Jun utzalaj ajyuqʼ retaʼm che ri e chij kuya kesach kanoq. Rumal laʼ, we kkʼulmataj wariʼ, kubʼan ta kʼax chke. Chqilaʼ ri xubʼan ri Jehová are chiʼ pa jun tiempo jujun chke ri upatanelabʼ xkibʼan ta ri kqaj chuwach.

12. ¿Jas xubʼan ri Jehová rukʼ Jonás?

12 Ri profeta Jonás xanimaj bʼi chuwach ri chak che xyaʼ che. Are kʼu ri Jehová xuxutuj ta kanoq. Junam rukʼ jun utzalaj ajyuqʼ, Jehová xutoʼ ri Jonás xuqujeʼ xuya uchuqʼabʼ rech kkunik kubʼan ri chak yaʼom che (Jon. 2:7; 3:1, 2). Tekʼuriʼ, xukoj jun chʼimachʼo o calabaza vinatera rech kukʼut chuwach che ri ukʼaslemal jun winaq nim ubʼanik chuwach (Jon. 4:10, 11). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Che ri e kʼamal bʼe chanim ta kkichomaj che ri kiyaʼom kan ri Jehová ketzalij ta chi loq. Ri rajawaxik kkibʼano, are che kkikoj kichuqʼabʼ che uchʼobʼik jasche xkiya kan ri congregación. Are chiʼ ketzalij loq, rajawaxik che ri e kʼamal bʼe kel kikʼuʼx xuqujeʼ kkikʼut loqʼoqʼenik chke.

13. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan ri Jehová chrij ri xubʼij ri xtzʼibʼan ri Salmo 73?

13 Ri xtzʼibʼan ri Salmo 73 xubʼan kebʼ ukʼuʼx are chiʼ xrilo che ri itzel taq winaq are utz kibʼanom. Xuchomaj che kʼo ta upatan kupatanij ri Dios (Sal. 73:12, 13, 16). ¿Jas xubʼan ri Jehová? Xpe ta royowal che. Xaneʼ xuya bʼe che ktzʼibʼax kan pa ri Biblia ri xuchomaj ri salmista. Chiʼ xqʼax ri tiempo, ri salmista xuchʼobʼo che ri achilanik rukʼ ri Jehová are ri más nim na ubʼanik chkiwach apachike jastaq (Sal. 73:23, 24, 26, 28). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Kqetaʼmaj che rajawaxik che ri e kʼamal taq bʼe chanim ta kkiqʼat tzij pa kiwiʼ ri qachalal che kkichomaj we qas nim ubʼanik kkipatanij ri Jehová. Rajawaxik che are kkikoj kichuqʼabʼ che uchʼobʼik ri kkichomaj xuqujeʼ ri kkibʼij ri e qachalal riʼ. Rukʼ wariʼ kekunik kkikoj ri Biblia che kitoʼik.

14. ¿Jasche xajwataj tobʼanik che ri Elías xuqujeʼ jas xubʼan ri Jehová che utoʼik?

14 Ri profeta Elías xanimaj chuwach ri qʼatal tzij ixoq Jezabel (1 Rey. 19:1-3). Elías xuchomaj che e kʼo ta chi uprofetas ri Jehová e kʼaslik xuqujeʼ che kʼo ta upatan ri tajin kubʼano. Sibʼalaj xbʼisonik rumal laʼ xraj xkamik (1 Rey. 19:4, 10). Jehová xuqʼat ta tzij pa uwiʼ ri Elías. Xaneʼ xukʼut chuwach che xaq ta utukel kʼolik, kkunik kukubʼsaj ukʼuʼx che ri Jehová kuya uchuqʼabʼ xuqujeʼ che kʼo kʼi rajawaxik kubʼan na. Qas xutatabʼej are chiʼ Elías xubʼij che ri kubʼisoj, xuqujeʼ xuya kʼakʼ taq eqelen che (1 Rey. 19:11-16, 18). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Che qonojel, más na ri e kʼamal bʼe, rajawaxik kqakʼut utzilal chke ri taq uchij ri Jehová. We jun winaq rukʼ oyowal kubʼij ronojel ri kuchomaj xuqujeʼ kubʼij che taqal ta che ktoqʼobʼisax uwach rumal ri Jehová, ri e kʼamal bʼe rajawaxik qas kkitatabʼej ri qachalal riʼ. Tekʼuriʼ kkikʼut chuwach che nim ubʼanik chuwach ri Jehová.

¿JAS KQABʼAN CHE KILIK RI XKIYA KAN UPATANIXIK RI DIOS?

15. Junam rukʼ ri kubʼij Juan 6:39, ¿jas xubʼan ri Jesús che kilik ri uchij ri uTat?

15 ¿Jas kraj ri Jehová kqabʼan che kilik ri kiyaʼom kan upatanixik? Jesús xuya ri kʼutbʼal chqawach. Areʼ retaʼm che chuwach ri Dios konojel ri e upatanelabʼ nim kibʼanik. Rumal laʼ, xubʼan ronojel che kitoʼik «ri chij aj uwo rachoch ri Israel, ri e sachinaq» rech ketzalij lo rukʼ ri Jehová (Mat. 15:24; Luc. 19:9, 10). Rumal che ri Jesús are ri utzalaj ajyuqʼ xukoj uchuqʼabʼ rech xsach ta nijun chke ri uchij ri uTat (chasikʼij uwach Juan 6:39).

16, 17. ¿Jas kkichomaj ri e kʼamal bʼe chrij ri kitoʼik ri kiyaʼom kan upatanexik ri Jehová? (Chawilaʼ ri recuadro « ¿Jas weneʼ kunaʼ jun chij che sachinaq kanoq?»).

16 Ri apóstol Pablo xubʼij chke ri e kʼamal taq bʼe re ri congregación re Éfeso che rajawaxik kkibʼan ke junam rukʼ ri xubʼan ri Jesús. Xubʼij wariʼ: «Pa ronojel xinkʼut chiwach chi jeʼ chixchakun waʼ. Jeriʼ keʼitoʼ ri kʼo kajwataj chke. Chnaʼtaj ta kʼu chiwe ri utzij ri Ajawaxel Jesús, ri xubʼij: are sibʼalaj utz na re ri kyanik chuwach ri kkʼamowik» (Hech. 20:17, 35). Rukʼ wariʼ kqilo che yaʼom jun nimalaj eqelen chke ri e kʼamal taq bʼe. Jun kʼamal bʼe re España ubʼiʼ Salvador xubʼij: «Are chiʼ kinchoman chrij ri uloqʼoqʼebʼal ri Jehová chke ri e uchij ri e sachinaq kanoq, kinkoj ronojel nuchuqʼabʼ che kitoʼik. Qas wetaʼm che Jehová kraj che keʼinchajij».

17 Konojel ri kiyaʼom kan upatanexik ri Jehová che xtzijox pa wajun kʼutunem riʼ xetoʼik xuqujeʼ xetzalij lo rukʼ ri Jehová. Are kʼu kimik e kʼo kʼi che kkaj ketzalij loq. ¿Jas kqabʼan che kitoʼik? Pa ri jun chi kʼutunem kqil na más chrij wariʼ.

BʼIXONEM 139 ¿La katkʼojiʼ na pa ri kʼakʼ Ulew?

^ párr. 5 ¿Jasche e jujun qachalal che pa kʼi taq junabʼ kipatanim ri Jehová kkiya kan ri congregación? ¿Jas kuchomaj ri Dios chkij? Pa wajun kʼutunem riʼ kqil ri respuestas. Xuqujeʼ kqil ri xubʼan ri Jehová che kitoʼik jujun chke ri upatanelabʼ ojer che pa jun tiempo xeniman ta che xuqujeʼ kqil ri kqetaʼmaj chrij.

^ párr. 2 CHOMANIK NIM UBʼANIK: Jun winaq che uyaʼom kan upatanexik ri Jehová are jun qachalal che qʼaxinaq chi seis ikʼ elenaq ta chi che utzijoxik ri utzij ri Dios xuqujeʼ keʼutoʼ ta chi ri e winaq rech keʼux tijoxelabʼ. Paneʼ jeʼ kibʼanom wariʼ, e qachalal na xuqujeʼ keqaj.

^ párr. 4 Kʼexom jujun bʼiʼaj.

^ párr. 10 Pa ri jun chi kʼutunem, kqil na ri qas rajawaxik kkibʼan ri e kʼamal bʼe rech kkitoʼ ri kiyaʼom kan ri Jehová.

^ párr. 60 RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Jun ajyuqʼ israelita kukoj uchuqʼabʼ che utzukuxik jun alaj chij che xsach kanoq xuqujeʼ kukʼam chi lo kukʼ ri e nikʼaj chik. Kimik ri e kʼamal bʼe xuqujeʼ jeʼ kkibʼano.

^ párr. 64 RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Jun qachalal che uyaʼom kan upatanexik ri Dios kʼo pa ri camioneta, tajin kkaʼy chke e kebʼ Testigos che rukʼ kikotemal tajin kkitzijoj ri utzij ri Dios.