Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 10

Kixkunik kiwesaj «ri ojer ikʼaslemal»

Kixkunik kiwesaj «ri ojer ikʼaslemal»

«Iwesam chi kʼu bʼik ri ojer ikʼaslemal xuqujeʼ ri jastaq ri xibʼan nabʼe kanoq» (COL. 3:9).

BʼIXONEM 29 Nim chqilaʼ wi ri qabʼiʼ

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jas ubʼanik ri qakʼaslemal are chiʼ majaʼ kqetaʼmaj ri kukʼut ri Biblia?

 ¿JAS ubʼanik ri akʼaslemal are chiʼ majaʼ kawetaʼmaj chrij ri Biblia kukʼ ri testigos rech Jehová? Kʼi chqe kqaj taj kojchoman chi chrij ri ojer qakʼaslemal. Rumal che ojer kanoq, ri qabʼantajik y ri kqachomaj kukʼutu che kjunamataj rukʼ ri kkibʼan ri winaq che kkiya ta uqʼij ri Dios. We jeriʼ ri qakʼaslemal ojer, kʼo ta qeyebʼal riʼ y kʼo ta riʼ «ri Dios pa [q]animaʼ» (Efes. 2:12). Are kʼu, xojkunik xqakʼex ronojel rumal che xqamaj retaʼmaxik ri kukʼut ri Biblia.

2. ¿Jas jastaq xawetaʼmaj are chiʼ tajin kawetaʼmaj ri kukʼut ri Biblia?

2 Are chiʼ xamaj retaʼmaxik ri kukʼut ri Biblia, xawetaʼmaj che kʼo jun qaTat pa ri kaj che kojuloqʼoqʼej. Xachʼobʼo che we kawaj katqaj chuwach ri Jehová y katkʼojiʼ pa ri ufamilia, rajawaxik kakʼex kʼi jastaq che ri kabʼano y ri kachomaj. Xuqujeʼ xachʼobʼo che rajawaxik nim kawil wi ri e utaqanik ri Dios (Efes. 5:3-5).

3. a) Junam rukʼ ri kubʼij Colosenses 3:9, 10, ¿jas kraj ri Jehová kqabʼano? b) ¿Jas kojutoʼ wi wajun kʼutunem riʼ?

3 Rumal che ri Jehová are Yaʼowinaq ri qakʼaslemal y are ri qaTat kʼo pa ri kaj, taqal che kubʼij chqe jas rajawaxik kqabʼano ri oj kʼo pa ri ufamilia. Y ri kkaj kkibʼan kiqasanjaʼ kubʼij wariʼ chke: «[Ch]iwesa[j] kʼu bʼik ri ojer ikʼaslemal xuqujeʼ ri jastaq ri xibʼan nabʼe kanoq» * (chasikʼij uwach Colosenses 3:9, 10). ¿La tajin kachomaj at kabʼan aqasanjaʼ? Wajun kʼutunem katutoʼ rech kariq ri urespuestas oxibʼ preguntas: ¿jas riʼ «ri ojer [...]kʼaslemal»?, ¿jasche kraj ri Jehová kqakʼexo? y ¿jas kqabʼano rech kojkunik kqakʼexo? Y, we qabʼanom chi qaqasanjaʼ, wajun kʼutunem kojutoʼo rech kqamaj ta chi ukʼutik ri e bʼantajik re ri ojer qakʼaslemal.

¿JAS RIʼ RI «OJER [...]KʼASLEMAL»?

4. ¿Jas kubʼan ri winaq che kuya bʼe che ri ojer ukʼaslemal ktaqan pa uwiʼ?

4 Ri winaq che kuya bʼe ktaqan ri ojer ukʼaslemal pa uwiʼ kʼi mul kukʼut rukʼ ri kuchomaj y ri kubʼano che are kubʼan ri urayibʼal ri utiʼjol, kraj kubʼij, ri itzel taq urayinik che kukʼam bʼi pa mak. Weneʼ aninaq kpe royowal, xaq xiw kchoman chbʼil ribʼ, kmaltyoxin taj y kubʼan nim che ribʼ chkiwach ri nikʼaj chik. Weneʼ utz kril rilik pornografía y películas che kʼo chʼoj chupam xuqujeʼ ixoqibʼ achijabʼ che kemakunik. Weneʼ kilitajik che kʼo utz taq ubʼantajik y kʼax kunaʼ pa ranimaʼ rumal ri kubʼij o ri kubʼano, are kʼu kuchomaj taj kukʼex ri uchomanik y ri kubʼano (Gál. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5).

Are chiʼ kqaya kan ri «ojer [qa]kʼaslemal», ketaqan ta chi pa qawiʼ ri itzel taq qabʼantajik y ri itzel taq qachomanik. (Chawilaʼ ri párrafo 5). *

5. ¿Jas kraj kubʼij che kqaya kan ri ojer qakʼaslemal? (Hechos 3:19).

5 Rumal che xa oj ajmakibʼ, kʼo ta jun chqe kkunik kusachisaj bʼi ronojel ri itzel taq chomanik y ri kurayij pa ranimaʼ. Jujun taq mul kqabʼij o kqabʼan jastaq che kʼateʼ kojbʼison chi rumal (Jer. 17:9; Sant. 3:2). Are kʼu, are chiʼ kqesaj ri ojer qakʼaslemal, ktaqan ta chi ri itzel taq qabʼantajik pa qawiʼ (Is. 55:7; chasikʼij uwach Hechos 3:19).

6. ¿Jasche ri Jehová kubʼij chqe che kqasach uwach ri itzel taq qachomanik y ri itzel jastaq qanaqʼatisam wi qibʼ?

6 Ri Jehová kubʼij chqe che kqasach uwach ri itzel taq chomanik y ri itzel jastaq qanaqʼatisam wi qibʼ, rumal che sibʼalaj kojraj y kraj che kqariq utzilal pa ri qakʼaslemal (Is. 48:17, 18). Retaʼm che we kqaya bʼe che ri itzel taq qarayinik ktaqan pa qawiʼ, xa oj kqabʼan kʼax chbʼil qibʼ y kqabʼan kʼax chke ri e nikʼaj chik. Y ri areʼ kbʼisonik we je kqabʼano.

7. Junam rukʼ ri kubʼij pa Romanos 12:1, 2, ¿jas rajawaxik kqachaʼ ubʼanik?

7 Weneʼ jujun qachalaxik o qachiʼl ketzeʼn chqij rumal che tajin kqakoj qachuqʼabʼ che ukʼexik ri qakʼaslemal (1 Ped. 4:3, 4). Weneʼ kkibʼij chqe che kqaya ta bʼe che jun winaq kubʼij chqe ri rajawaxik kqabʼano. Are kʼu ri e winaq che kkinimaj ta ri utaqanik ri Jehová kʼo ta utzilal kkiriqo, xaneʼ kkiya bʼe che ri Satanás ktaqan pa kiwiʼ (chasikʼij uwach Romanos 12:1, 2). Qonojel rajawaxik kqachaʼ ri kqabʼan pa ri qakʼaslemal: we are kqaya bʼe che ktaqan ri itzel taq qabʼantajik pa qawiʼ che utz kril ri Satanás o are kqaya bʼe che ri Jehová kukʼam qabʼe y kqakʼex ri qakʼaslemal (Is. 64:8).

¿JAS KQABʼANO RECH KQAKʼEX RI OJER QAKʼASLEMAL?

8. ¿Jas kojtoʼwik rech kqaya kan ri itzel taq chomanik y ri naqʼatisabʼal che utz taj?

8 Ri Jehová retaʼm che aninaq taj kojkunik kqaya kan ri itzel chomanik y ri naqʼatisabʼal che utz taj (Sal. 103:13, 14). Rukʼ ri Biblia, ri ruxlabʼixel ri Jehová y ri utinamit kuya ri qanojibʼal y ri qachuqʼabʼ rech kojkunik kqakʼex ri qakʼaslemal. Qastzij riʼ che ri at awilom ri ubʼanom ri Jehová che atoʼik. Chanim riʼ kqil na ri rajawaxik kabʼano rech kakʼex ri akʼaslemal y katkunik kabʼan aqasanjaʼ.

9. ¿Jas katutoʼ wi ri uTzij ri Dios?

9 Chakojoʼ ri Biblia rech kawilo jas rajawaxik kakʼex pa ri akʼaslemal. Ri uTzij ri Dios kjunamataj rukʼ jun espejo, katutoʼ che unikʼoxik ri achomanik, ri katchʼawik y ri kabʼano (Sant. 1:22-25). Ri kyaʼow tijonik chawe y nikʼaj chi qachalal kekunik katkitoʼo. ¿Jas kkibʼan che atoʼik? Kkikoj ri Biblia rech kawilo jas jastaq rajawaxik kakʼex pa ri akʼaslemal y katkitoʼ che kinikʼoxik ri e qawuj rech kaya kan ri naqʼatisabʼal che utz taj. Xuqujeʼ ri Jehová amaqʼel kʼo che atoʼik. Xaq xiw ri areʼ kkun che atoʼik, rumal che retaʼm ri kʼo pa awanimaʼ (Prov. 14:10; 15:11). Rumal laʼ, chanaqʼatisaj awibʼ rech ronojel taq qʼij kabʼan achʼawem y kanikʼoj ri uTzij ri Jehová.

10. ¿Jas kawetaʼmaj chrij ri xukʼulmaj ri qachalal Elie?

10 Qas chachʼobʼoʼ che kinimaxik ri utaqanik ri Jehová, are ri más utz na. Ronojel ri kubʼij ri Jehová kuya utzilal chqe. Ri keniman che ri utaqanik keʼutoʼ rech kkaj kibʼ e areʼ y kekikot pa ri kikʼaslemal (Sal. 19:7-11). Are kʼu ri keniman ta che, kkiriq kʼax rumal che are kkibʼan ri kirayibʼal. Chawilampeʼ ri kkʼulmatajik are chiʼ kenimax ta ri utaqanik ri Dios junam rukʼ ri kubʼij jun qachalal, Elie ubʼiʼ. Paneʼ ri utat unan kkipatanij ri Jehová, xutzukuj itzel taq achilanik are chiʼ kʼa ala na. Xumaj utijik drogas, ubʼanik tzʼil taq mak y ubʼanik elaqʼ. Kubʼij che xux más jun itzel winaq y sibʼalaj kʼaʼn. Xubʼij: «Xinbʼan ronojel ri jastaq ri wetaʼm che utz taj kubʼan jun cristiano». Are kʼu xsach ta che ri xkʼut chuwach kumal ri utat unan are chiʼ kʼa nitzʼ na. Rumal laʼ are chiʼ xqʼax ri tiempo xumaj chi jumul retaʼmaxik chrij ri Biblia. Sibʼalaj xukoj uchuqʼabʼ rech xukʼex ri ukʼaslemal y xubʼan uqasanjaʼ pa ri junabʼ 2000. ¿Jas utzilal uriqom rumal che keʼunimaj chi ri utaqanik ri Jehová? Ri areʼ kubʼij: «Kinnaʼ jamaril pa wanimaʼ y kʼo jun chʼajchʼoj retaʼmabʼal nukʼuʼx». * Junam che xukʼulmaj ri qachalal Elie, ri kkinimaj ta ri Jehová kkiriq kʼax. Are kʼu ri Jehová kraj keʼutoʼ rech kkikʼex ri kikʼaslemal.

11. ¿Jas jastaq itzel kril ri Jehová?

11 Itzel chawilaʼ ri jastaq che utz ta kril ri Jehová (Sal. 97:10). Ri Biblia kubʼij che ri Jehová itzel kril «ri bʼaqʼwachaj ri kekibʼan nimal, ri aqʼaj ri bʼanal tzij, ri qʼabʼaj ri keʼukamisaj winaq ri man kʼo ta kimak» (Prov. 6:16, 17). Xuqujeʼ «ri subʼunelabʼ ta[q] winaq xuqujeʼ ri kamisanelabʼ» (Sal. 5:6). Ri bʼantajik riʼ sibʼalaj itzel kril ri Jehová rumal laʼ xusachisaj kiwach ri winaq pa ri utiempo ri Noé che xkibʼan ri itzel taq jastaq riʼ (Gén. 6:13). Jun chi jastaq che itzel kril ri Jehová are ri xubʼij ri qʼaxal tzij Malaquías: che we jun winaq kutzukuj ri kubʼano rech kujach bʼi ri ukʼulaj. Ri Dios kukʼam ta ri kiqʼijilanik che kkibʼan wariʼ y kukʼajisaj kiwach (Mal. 2:13-16; Heb. 13:4).

Ubʼanik jastaq che kubʼij ri Jehová che utz taj kjunamataj rukʼ utijik jastaq che qʼayinaq chik. (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 12).

12. ¿Jas kraj kubʼij retzelaxik uwach ri lawaloyil?

12 Ri Jehová kubʼij wariʼ chqe: «Chiwetzelaj uwach ri lawaloyil [o itzelal]» (Rom. 12:9). Ri tzij chiwetzelaj kraj kubʼij che are jun jastaq che kqaj ta chqawach. Kraj kubʼij che are jun jastaq xabʼibʼal y kqaj taj kqilo. Chqachomajampeʼ we kbʼix chqe che kqatij jun jastaq che qʼayinaq chik, ¿la mat qastzij che xaq xiw uchomaxik wariʼ kuya muluw kʼuʼx chqe? Rajawaxik che je kqanaʼ wariʼ chrij ri jastaq che itzel keril ri Jehová.

13. ¿Jasche rajawaxik kqachajij ri kqachomaj?

13 Chachajij ri kachomaj. Ri qachomanik kʼo ubʼanik rukʼ ri kqabʼano. Rumal laʼ ri Jesús xubʼij che kqaxutuj ri kojukʼam bʼi che ubʼanik jun nimalaj mak (Mat. 5:21, 22, 28, 29). ¿La mat qastzij che kqaj kkikot ri qaTat Jehová qukʼ? Rumal laʼ, rajawaxik aninaq kqaxutuj apachike uwach itzel chomanik.

14. ¿Jas kukʼut ri qatzij y jas preguntas rajawaxik kojchoman chrij?

14 Chanaʼa na ri kabʼij. Ri Jesús xubʼij: «Ri kel uloq pa ri uchiʼ ri winaq, pa ri ranimaʼ kel wi uloq» (Mat. 15:18). Jeʼ, ri kqabʼij kukʼut ri qabʼantajik. Chachomaj wariʼ: «¿La amaqʼel kinbʼij ri qastzij paneʼ kinriq kʼax rumal? We in kʼulanik, ¿la kinchajij wibʼ rech kinbʼij ta tzij o kinbʼan ta jastaq che kukʼutu che xa utz kwil jun chi winaq? ¿La kinchʼaw ta chrij tzʼilalaj taq jastaq? Are chiʼ kʼo kyakow woyowal, ¿la aninaq kinbʼilaʼ tzij che utzalixik uwach?». Chatasaʼ atiempo che uchomaxik waʼ we preguntas riʼ. Ri e atzij kejunamataj rukʼ ubotones jun atzʼyaq. We kawesaj ri botones, kʼax ta chi kariq che resaxik ri awatzʼyaq. Junam rukʼ, we kawesaj bʼi ri itzel taq tzij, ri ubʼanik molom tzij o ri tzʼil taq tzij che kejunamataj rukʼ ri botones, kʼax ta kariq che resaxik bʼi ri ojer akʼaslemal.

15. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kqabʼajij kan ri itzel taq qabʼantajik chuwach jun cheʼ?

15 Qas chabʼanaʼ ri xachomaj ubʼanik. Ri apóstol Pablo xuya jun kʼutbʼal rech kqachʼobʼo che ukʼexik ri qakʼaslemal are jun jastaq che nim ubʼanik. Areʼ xubʼij che rajawaxik kqabʼajij ri itzel taq qabʼantajik chuwach jun cheʼ (Rom. 6:6). Rumal che ri Jesús qas xraj xqaj chuwach ri Jehová xuya bʼe che xbʼajix chuwach jun cheʼ. Xaq junam kqabʼan oj, we qas kqaj kojqaj chuwach ri Dios rajawaxik che kqakoj qachuqʼabʼ che resaxik ri itzel taq qabʼantajik y naqʼatisabʼal che itzel krilo. We jeriʼ kqabʼano, kkʼojiʼ jun chʼajchʼojalaj retaʼmabʼal qakʼuʼx y kqariq jun kʼaslemal che kʼo ta ukʼisik (Juan 17:3; 1 Ped. 3:21). Chnaʼtaj chqe che are ta ri Jehová rajawaxik keʼukʼex ri utaqanik. Xaneʼ, oj rajawaxik kqakʼex ri qabʼantajik rech kojqaj chuwach (Is. 1:16-18; 55:9).

16. ¿Jasche rajawaxik kakoj achuqʼabʼ rech kabʼan ta chi ri itzel taq arayinik?

16 Chakojoʼ achuqʼabʼ rech kabʼan ta ri itzel taq arayibʼal. Paneʼ xbʼantaj aqasanjaʼ rajawaxik kakoj na achuqʼabʼ rech kabʼan ta ri itzel taq rayibʼal. Chojchoman chrij ri xukʼulmaj ri a Maurício, are chiʼ kʼa ala na, xeʼuchʼabʼej achijabʼ y xqʼoyiʼ kukʼ. Chiʼ xqʼax ri tiempo xuchʼobʼ kiwach ri testigos rech Jehová y xumaj retaʼmaxik ri kukʼut ri Biblia. Xukʼex ri ubʼantajik y pa ri 2002 xubʼan uqasanjaʼ. Paneʼ kʼi junabʼ upatanim chi ri Jehová, kubʼij: «Kimik tajin kinkoj nuchuqʼabʼ chuwach ri itzel taq rayinik». Are kʼu kuya ta bʼe che wariʼ kuqasaj uchuqʼabʼ, kubʼij: «Wetaʼm che ri Jehová kkikot wukʼ are chiʼ kinbʼan ta ri nurayibʼal y wariʼ kuya nuchuqʼabʼ». *

17. ¿Jas katutoʼ wi ri xukʼulmaj ri qachalal Nabiha?

17 Chataʼ tobʼanik che ri Jehová, chataʼ ri ruxlabʼixel y kakubʼsaj ta akʼuʼx chbʼil awibʼ (Gál. 5:22; Filip. 4:6). Rech kaya kan ri ojer akʼaslemal, rajawaxik kakoj achuqʼabʼ. Chatchoman chrij ri xukʼulmaj jun qachalal ixoq, Nabiha ubʼiʼ. Xwonobʼax kan rumal ri utat are chiʼ kʼateʼ seis ujunabʼ, ri areʼ kubʼij: «Ri xubʼan ri nutat sibʼalaj xubʼan kʼax chwe, xuya nimalaj bʼis pa nukʼaslemal». Are chiʼ xnimarik xaq rukʼ jubʼiqʼ jastaq kbʼix che o kbʼan che, aninaq koyowarik. Xumaj ukʼayixik drogas y xtzʼapix kʼi junabʼ pa cárcel. Jujun taq Testigos che keʼopan che utzijoxik ri utzij ri Dios pa ri cárcel xkimaj uyaʼik etaʼmanik re ri Biblia che. Rumal laʼ ri areʼ xumaj ukʼexik ri ukʼaslemal. Ri areʼ kuya ubʼixik: «Kʼo jujun taq vicios aninaq xeʼinya kanoq. […] Are kʼu ri utijik sikʼ más kʼax xinriq che uyaʼik kanoq». Más che jun junabʼ xukoj uchuqʼabʼ che uyaʼik kanoq, are kʼu xkunik. ¿Jas xtoʼwik? Ri areʼ kubʼij: «Rumal che xinya ta kan ubʼanik nuchʼawem che ri Jehová, xinkunik xintij ta chi sikʼ». Y kukʼis ubʼixik: «Qas wetaʼm che we in xinkunik xinkʼex ri nukʼaslemal rech kinkikotisaj ri Jehová, apachin taneʼ xuqujeʼ kkunik». *

KATKUNIK KABʼAN RI AQASANJAʼ

18. Junam che kubʼij pa 1 Corintios 6:9-11, ¿jas e kunaq che ubʼanik e kʼi upatanelabʼ ri Dios?

18 Pa ri nabʼe siglo, jujun chke ri achijabʼ xuqujeʼ ri ixoqibʼ che xeʼuchaʼ ri Jehová rech kkiqʼat tzij rukʼ ri Cristo pa ri kaj kibʼanom kan itzel taq jastaq ojer. Jun kʼutbʼal, xekichʼabʼej achijabʼ ixoqibʼ, ri achijabʼ xekichʼabʼej kach taq achijabʼ y ri ixoqibʼ xekichʼabʼej kach taq ixoqibʼ y xeʼelaqʼanik. Are kʼu rukʼ ri utobʼanik ri ruxlabʼixel ri Jehová xekunik xkikʼex ri kikʼaslemal (chasikʼij uwach 1 Corintios 6:9-11). Kimik, ri Biblia e utoʼom e kʼi taq winaq che ukʼexik ri kikʼaslemal. * Kiyaʼom kan ubʼanik makaj che kʼax resaxik. Ri kikʼutbʼal kukʼutu che at xuqujeʼ katkunik kakʼex ri akʼaslemal y kaya kan ubʼanik itzel taq jastaq rech katkunik kabʼan aqasanjaʼ.

19. ¿Jas kqil na pa ri jun chi kʼutunem?

19 Ri kkaj kkibʼan kiqasanjaʼ xaq xiw ta rajawaxik kkiya kan ri ojer kikʼaslemal, xaneʼ rajawaxik kkikoj kichuqʼabʼ che ukojik ri kʼakʼ. Pa ri jun chi kʼutunem kqil na jas kqabʼan che ubʼanik y jas kkibʼan nikʼaj chik che qatoʼik.

BʼIXONEM 41 Tat, chata ri nuchʼawem

^ We jun winaq kraj kubʼan uqasanjaʼ rajawaxik kukʼex ri ukʼaslemal o ubʼantajik. Wajun kʼutunem kukʼut na chqawach jas riʼ ri ojer kʼaslemal, jasche rajawaxik kqakʼexo y jas kqabʼano rech kojkunik kqakʼexo. Ri jun chi kʼutunem kukʼut na chqawach jas kqabʼano rech kqaya ta kan ukʼexik ri qakʼaslemal paneʼ qabʼanom chi qaqasanjaʼ.

^ CHOMANIK NIM UBʼANIK: «Resaxik bʼik ‹ri ojer [qa]kʼaslemal›» kraj kubʼij che kqasach uwach ri qabʼantajik y ri qarayinik che utz ta kril ri Jehová. Wariʼ rajawaxik kubʼan jun winaq are chiʼ majaʼ kubʼan uqasanjaʼ (Efes. 4:22).

^ We kawaj kawetaʼmaj más, chawilaʼ ri kʼutunem «Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal: ‹Xwaj xintzalij chi jumul rukʼ ri Jehová›», che kriqitaj pa ri wuj La Atalaya 1 re abril 2012.

^ We kawaj kawetaʼmaj más, chawilaʼ ri kʼutunem «Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal: ‹Utz ri xkibʼan che nuchʼabʼexik›», che kriqitaj pa ri wuj La Atalaya 1 re mayo 2012.

^ We kawaj kawetaʼmaj más chawilaʼ ri kʼutunem «La Biblia les cambió la vida: ‹Llegué a ser una joven irritable y agresiva›», che kriqitaj pa ri wuj La Atalaya 1 re octubre 2012.

^ Chawilaʼ ri recuadro « Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal».

^ RI KUKʼUT RI WACHBʼAL: Resaxik bʼi ri itzel taq qabʼantajik o ri jastaq ri kojukʼam bʼi pa makaj kjunamataj rukʼ ri kqabʼan che resaxik jun qʼelalaj atzʼyaq.