Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 11

BʼIXONEM 129 Kojpatanin rukʼ kochʼonik

Mayaʼ kan upatanexik ri Jehová are chiʼ kubʼan kebʼ akʼuʼx

Mayaʼ kan upatanexik ri Jehová are chiʼ kubʼan kebʼ akʼuʼx

«At kochʼoninaq rumal rech ri nubʼiʼ» (APOC. 2:3).

KYAʼ UBʼIXIK

Wajun kʼutunem riʼ kukʼut na chqawach che utz taj kqaya kan upatanexik ri Jehová xa rumal ri kesach wi ri nikʼaj chik y ri kojsach wi oj.

1. ¿Jas tewchibʼal kqariqo rumal che oj kʼo pa ri utinamit ri Jehová?

 ¡ARE jun utzilal che oj kʼo pa ri utinamit ri Jehová! Paneʼ ri winaq che e kʼo kimik cho ri uwach Ulew sibʼalaj kkibʼan itzelal, are kʼu kojkikotik che kʼo jun qafamilia che kʼo junamil chkixoʼl (Sal. 133:1). Ri kubʼan ri Dios che ukʼamik qabʼe wariʼ kojutoʼo rech kʼo kikotemal pa ri qafamilia (Efes. 5:33–6:1). Kuya qanojibʼal rech qetaʼm jas kqabʼano are chiʼ kojbʼisonik.

2. ¿Jas rajawaxik kqabʼano y jasche?

2 Rech kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx che upatanexik ri Jehová, jujun taq mul kajwataj chuqʼabʼ chqe. ¿Jasche? Rumal che weneʼ ri kkibʼan ri nikʼaj chik o ri kkibʼij kubʼan kʼax chqe. Xuqujeʼ kubʼan kebʼ qakʼuʼx are chiʼ kojsachik y más na we kʼi taq mul kqabʼano. Wajun kʼutunem riʼ kojutoʼo rech kqaya ta kan upatanexik ri Jehová paneʼ kqakʼulmaj wariʼ: 1) are chiʼ jun qachalal kubʼan kʼax chqe, 2) are chiʼ ri qakʼulaj kubʼan jun jastaq che utz ta kqilo 3) are chiʼ utz ta ri kqabʼan oj. Chkijujunal wariʼ kqetaʼmaj na chkij jujun upatanelabʼ ri Dios che kubʼij ri Biblia.

ARE CHIʼ JUN QACHALAL KUBʼAN KʼAX CHQE

3. ¿Jas taq kʼax kkiriq ri upatanelabʼ ri Jehová?

3 Ri kʼax. Qastzij che e kʼo qachalal che kkibʼan jastaq che kuyak qoyowal. Jujun chik kkibʼan jastaq che weneʼ utz ta kqilo o nim ta kojkil wi. Xuqujeʼ ri kʼamal taq bʼe kʼo kʼi kesach wi. Ronojel wariʼ kubʼano che jujun kkichomaj we qas are waʼ ri utinamit ri Dios. Kkipatanij ta chi ri Jehová pa junamam kukʼ ri qachalal o weneʼ kechʼaw ta chi chke ri xebʼanow ri kʼax o kebʼe ta chi pa ri e riqbʼal ibʼ (Sof. 3:9). ¿La utz che kkibʼan wariʼ? Chqilampeʼ jas kqetaʼmaj chrij jun chke ri upatanelabʼ ri Jehová re ojer.

4. ¿Jas taq kʼax xuriq ri apóstol Pablo?

4 Kʼutbʼal re ojer. Ri apóstol Pablo qas retaʼm che ri e rachalal e ajmakibʼ. Jun kʼutbʼal, are chiʼ xumaj bʼenam pa ri congregación re Jerusalén, e kʼi xkikubʼsaj ta kikʼuʼx chrij y xkixiʼj kibʼ chuwach (Hech. 9:26). Are chiʼ xqʼax ri tiempo, nikʼaj chik kʼax xechʼaw chrij kukʼ nikʼaj chi winaq (2 Cor. 10:10). Tekʼuriʼ ri Pablo xrilo are chiʼ jun chke ri cristianos che nim ukojonik, utz ta ri xuchaʼ ubʼanik y che weneʼ kubʼano che ri nikʼaj chik kemakunik (Gál. 2:11, 12). Xuqujeʼ xumay ri xubʼan ri Marcos, jun chke ri rachiʼl (Hech. 15:37, 38). Ri Pablo kʼo rumal che xuya kan kachilaxik ri winaq riʼ che utz ta ri xkibʼano y kʼax xechʼaw chrij. Are kʼu, xuya taj che wariʼ xubʼano che xuya kan upatanexik ri Jehová y kʼo ta itzelal xuchomaj chkij. ¿Jas xtoʼw che ubʼanik?

5. ¿Jas xtoʼw ri Pablo rech xeʼuya ta kan ri e rachalal? (Colosenses 3:13, 14; xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

5 Ri Pablo sibʼalaj keʼuloqʼoqʼej ri rachalal, rumal laʼ are ta xril ri xesach wi, xaneʼ are xril ri utz taq kibʼantajik. Y ri loqʼoqʼebʼal che xunaʼ chke xubʼano che xukuy kimak junam rukʼ ri kubʼij Colosenses 3:13, 14 (chasikʼij). Jun kʼutbʼal, ¿la xusukʼumaj ri kʼax che xkʼojiʼ chkixoʼl rukʼ ri Marcos? Qastzij riʼ che xusukʼumaj. Paneʼ ri Marcos xuwonobʼa kan utukel pa ri nabʼe viaje che xubʼano, are kʼu ri Pablo amaqʼel ta xkʼojiʼ royowal rukʼ. Are chiʼ xqʼax ri tiempo xutzʼibʼaj bʼi jun carta che ri congregación Colosas jawiʼ kubʼij wi che ri Marcos nim ubʼanik y che are jun kubʼsal kʼuʼx chke ri cristianos (Col. 4:10, 11). Xuqujeʼ are chiʼ tzʼapim pa Roma, xraj che ri Marcos xopan che rilik (2 Tim. 4:11). Qastzij che ri Pablo xeʼuxutuj ta ri cristianos riʼ. ¿Jas kukʼut wariʼ chqawach?

Are chiʼ kʼo xkʼulmataj chkixoʼl ri Pablo rukʼ ri Bernabé y ri Marcos, amaqʼel taj xkʼojiʼ royowal kukʼ, xaneʼ xuya ri utobʼanik che ri Marcos. (Chawilaʼ ri párrafo 5).


6, 7. ¿Jas kojtoʼwik rech kqaya ta kan kiloqʼoqʼexik ri qachalal paneʼ kʼi kesach wi? (1 Juan 4:7).

6 Ri kqetaʼmaj. Ri Jehová kraj che amaqʼel kqakʼut loqʼoqʼebʼal chke konojel ri qachalal (chasikʼij 1 Juan 4:7). We kʼo jun chke ri qachalal pa ri congregación che xubʼan kʼax chqe, utz che kojchoman chrij ri rumal che xubʼano. Chqachomaj che chubʼanik taj xubʼano y che tajin kukoj uchuqʼabʼ che ubʼanik ri kqaj chuwach ri Jehová (Prov. 12:18). Paneʼ kʼi kojsach wi, are kʼu ri Jehová kojuloqʼoqʼej. Kojuya ta kan qatukel are chiʼ kʼo kojsach wi y amaqʼel taj royowal qukʼ (Sal. 103:9). ¡Sibʼalaj nim ubʼanik che kqesaj uwach ri Jehová y kqakuy kimak ri qachalal! (Efes. 4:32–5:1).

7 Xuqujeʼ rajawaxik knaʼtaj chqe che oj kʼo pa ri kʼisbʼal taq qʼij y che rajawaxik oj utz kukʼ ri qachalal. Y utz che knaʼtaj chqe che kqariq na más kʼax y che weneʼ kojkʼam bʼi pa cárcel. Are chiʼ kqakʼulmaj wariʼ qas kajwataj na riʼ ri kitobʼanik ri qachalal chqe (Prov. 17:17). Are waʼ ri xukʼulmaj jun kʼamal bʼe pa España ubʼiʼ Josep. a Rumal che xaq xiw kutoʼ uwiʼ ri uQʼatbʼal tzij ri Dios, ri areʼ y nikʼaj chi qachalal xekʼam bʼi pa cárcel. Ri qachalal kubʼij: «Rumal che kqaj kojkʼojiʼ qatukel kʼax ta riʼ che kqaxutuj kʼolem kukʼ ri qachalal, rumal laʼ rajawaxik xqetaʼmaj che kqachʼij ri kkibʼan ri nikʼaj chik chqe y kqakuy qamak. Wariʼ xojutoʼo rech kojkʼojiʼ pa junamil y rech kqatoʼ qibʼ chkiwach ri winaq che e kʼo chilaʼ che e Testigos taj. Knaʼtaj chwe che jumul xinsok ri nuqʼabʼ, nupisom y kinkun taj kinslabʼej. Rumal che kʼo ta kinkunik kinbʼano, jun chke ri qachalal kuchʼaj ri watzʼyaq y kubʼan nikʼaj chi jastaq che kajwataj chwe». ¡Chilaʼ qas xinwil wi ri qastzij loqʼoqʼebʼal rumal che qas xajwataj chwe! Qas nim ubʼanik che kqasukʼumaj apachike kʼax che weneʼ kʼo chqaxoʼl rukʼ jun qachalal.

ARE CHIʼ RI QAKʼULAJ KUBʼAN JUN JASTAQ CHE UTZ TA KQILO

8. ¿Jas taq kʼax kkiriq ri e kʼulaj?

8 Ri kʼax. Konojel ri e kʼulanik «kkiriq na kʼax pa ri kikʼaslemal» junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia (1 Cor. 7:28). ¿Jasche? Rumal che ri achi y ri ixoq e ajmakibʼ. Xuqujeʼ junam ta ri kibʼantajik y jalan ri jastaq che utz kkilo weneʼ junam ta ri cultura che kepe wi y junam ta ri xbʼan che kikʼiyisaxik. Y weneʼ are chiʼ xqʼax ri tiempo kkilo che kʼo jastaq che utz ta kubʼan ri kikʼulaj che xkil taj are chiʼ tajin kkichʼabʼej kibʼ. Ronojel wariʼ weneʼ kubʼano che kuriq kʼax ri kikʼulanem. Kʼi taq mul ri kkibʼano are che kkibʼij, che ri jun chik are ajmak, kkichomaj ujachik kibʼ y kkitoʼ kibʼ chuwach ri kʼax che kkikʼulmaj. Are kʼu ¿la utz che jewaʼ kkibʼano? b Chqetaʼmaj chrij jun ixoq re ojer che xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx paneʼ xuriq kʼax pa ri ukʼulanem.

9. ¿Jas kʼax xuriq ri Abigaíl?

9 Kʼutbʼal re ojer. Ri Abigaíl kʼulan rukʼ ri Nabal, che junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia wajun achi riʼ kʼax uchʼabʼexik y kubʼan itzel taq jastaq (1 Sam. 25:3). Qastzij riʼ che kʼax kʼolem rukʼ jun winaq junam rukʼ ri Nabal. Xopan jun qʼij che ri Abigaíl xkun riʼ wet xuya kanoq. Ri David, che kux na qʼatal tzij pa Israel, kraj kukamisaj ri Nabal rumal che xeyoqʼ rumal (1 Sam. 25:9-13). Ri Abigaíl xkun riʼ we ta xanimaj bʼik y xuya kanoq che ri David xubʼan ri xraj. Are kʼu xubʼan ta wariʼ xaneʼ xutaʼ che ri David che kukuy umak ri Nabal (1 Sam. 25:23-27). ¿Jasche xubʼan wariʼ?

10. ¿Jas xbʼanow che ri Abigaíl rech xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx paneʼ xuriq kʼi kʼax pa ri ukʼulanem?

10 Ri Abigaíl sibʼalaj kuloqʼoqʼej ri Jehová y nim kril ri kuchomaj chrij ri kʼulanem. Qastzij riʼ che retaʼm ri xubʼij ri Jehová chke ri Adán y Eva are chiʼ xeʼutunubʼa (Gén. 2:24). Ri Abigaíl qas retaʼm che chuwach ri Jehová nim ubʼanik ri kʼulanem. Qastzij che are waʼ ri xbʼanowik che xraj xutoʼ uwiʼ ri rachajil y ri ukʼulanem. Rech kkamisax ta ri Nabal, ri Abigaíl xutzukulaʼ jas xubʼano y xutaʼ kuybʼal umak che ri David. Qastzij che ri Jehová sibʼalaj xuloqʼoqʼej ri Abigaíl rumal che xukoj uchuqʼabʼ che upatanexik. ¿Jas kketaʼmaj ri e kʼulaj chrij ri ukʼutbʼal ri Abigaíl? Chqilampeʼ.

11. a) ¿Jas kraj ri Jehová che kkibʼan ri e kʼulanik? (Efesios 5: 33). b) ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri qachalal Carmen? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

11 Ri kqetaʼmaj. Ri Jehová kraj che ri e kʼulanik nim kkil wi ri kʼulanem, paneʼ jun chke kʼax uchʼabʼexik. Qastzij riʼ che ri Jehová kkikotik are chiʼ ri kʼulaj kkikoj kichuqʼabʼ che usukʼumaxik ri kʼax che kkiriq pa ri kikʼulanem y che kkiloqʼoqʼej kibʼ (chasikʼij Efesios 5:33). Chqilampeʼ ri ukʼutbʼal ri qachalal Carmen. Seis junabʼ chik kʼulanik are chiʼ xretaʼmaj chrij ri Biblia y xubʼan uqasanjaʼ. Ri areʼ kubʼij: «Ri wachajil utz ta xril ri xinchaʼ ubʼanik. Kraj taj kinpatanij ri Jehová y kubʼij chwe che kinuya kanoq». Paneʼ je wariʼ, ri qachalal Carmen xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx. Cincuenta junabʼ xukoj uchuqʼabʼ rech xukʼut chuwach ri rachajil che nim krilo y xukʼut loqʼoqʼebʼal che. Y kubʼij chik: «Are chiʼ xqʼax ri tiempo más xinchʼobʼ uwach ri wachajil y kinchʼabʼej rukʼ utz taq tzij. Wetaʼm che chuwach ri Jehová ri kʼulanem sibʼalaj nim ubʼanik. Rumal laʼ xinkoj nuchuqʼabʼ rech xqajach ta qibʼ. Ri nuloqʼoqʼebʼal che ri Jehová xinutoʼo rech xinya ta kan upatanexik». c We kariq kʼax pa ri akʼulanem, qas chawetaʼmaj che ri Jehová katutoʼ na rech kaya ta kan upatanexik.

Ri Abigaíl xukoj uchuqʼabʼ rech kkamisax ta ri rachajil y ri nikʼaj chik. ¿Jas kawetaʼmaj chrij? (Chawilaʼ ri párrafo 11).


ARE CHIʼ UTZ TA RI KQABʼAN OJ

12. ¿Jas kqanaʼo are chiʼ kqabʼan jun nimalaj makaj?

12 Ri kʼax. Weneʼ kqachomaj che kʼo ta chi qapatan are chiʼ kqabʼan jun nimalaj mak. Ri Biblia kubʼij che are chiʼ kojmakunik kqanaʼo che ri qanimaʼ jetaneʼ «kʼajim» (Sal. 51:17). Are waʼ ri xukʼulmaj ri qachalal Robert, che pa kʼi taq junabʼ xukoj uchuqʼabʼ rech kux tobʼanel pa ri congregación. Xubʼan jun nimalaj makaj y xuchʼobʼo che xmakun chuwach ri Jehová. Ri areʼ kubʼij: «Sibʼalaj xinnaʼ kʼax pa wanimaʼ rumal che xinmakunik y xinnaʼo che jetaneʼ xetzaq lo kʼi ladrillos chwij. Tekʼuriʼ xaq kʼateʼ xqʼoxow ri nupam, xintzoqopij oqʼej y xinbʼan nuchʼawem che ri Jehová. Knaʼtaj chwe che xinchomaj che ri Dios kinutatabʼej ta chik, rumal che xinmakun chuwach». We xqabʼan jun nimalaj makaj y kojbʼisonik weneʼ kqachomaj che ri Dios xojuwonobʼa kanoq y che kʼo ta chi upatan we kqamajij chi upatanexik (Sal. 38:4). ¿La kʼo jumul anaʼom wariʼ? We jeʼ, katutoʼ riʼ ri ukʼutbʼal jun upataninel ri Dios che xuya ta kan upatanexik ri Jehová paneʼ xsachik y xubʼan jujun taq makaj.

13. ¿Jas makaj xubʼan ri Pedro y jas xbʼanowik che xqaj chupam wariʼ?

13 Kʼutbʼal re ojer. Ri chaqʼabʼ che xchap bʼi ri Jesús rech kkamisaxik, ri apóstol Pedro xubʼan jujun jastaq che sibʼalaj xuya bʼis pa ri ukʼaslemal. Nabʼe, xubʼij che ni jumul kuwonobʼa kan ri Jesús paneʼ ri nikʼaj chik kkibʼano (Mar. 14:27-29). Tekʼuriʼ pa ri jardín Getsemaní, kʼi mul xwarik (Mar. 14:32, 37-41). Y are chiʼ xchap bʼi ri Jesús, xanimaj bʼik y xuwonobʼa kanoq (Mar. 14:50). Kʼisbʼal re, ri Pedro oxmul xubʼij che kuchʼobʼ ta uwach ri Jesús y xubʼan jurar wariʼ (Mar. 14:66-71). ¿Jas xunaʼ ri Pedro are chiʼ xrilo che xmakunik? Sibʼalaj xbʼisonik y xutzoqopij oqʼej (Mar. 14:72). Are chiʼ okʼowinaq chi jujun horas y xril ri Jesús che xekebʼam chi chuwach ri cheʼ, qastzij riʼ che xunaʼo che areʼ jun itzel achiʼl.

14. ¿Jas xtoʼw ri Pedro rech xuya ta kan upatanexik ri Jehová? (Chawilaʼ ri wachbʼal).

14 Ri Pedro xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx y xuya ta kan upatanexik ri Jehová. ¿Jas xtoʼwik? Xutzukuj ri kitobʼanik ri nikʼaj chik y qastzij che are waʼ ri xtoʼwik (Luc. 24:33). Xuqujeʼ are chiʼ ri Jesús walajisam chik, xukʼut ribʼ chuwach ri Pedro, weneʼ rech kuya uchuqʼabʼ (Luc. 24:34; 1 Cor. 15:5). Y ri Jesús xubʼij ta che ri Pedro ri utz taj che xubʼano, xaneʼ xubʼij che kyaʼ na kʼi eqeleʼn che (Juan 21:15-17). Ri Pedro retaʼm che xmakunik are kʼu xubʼan ta kebʼ ukʼuʼx. ¿Jasche? Rumal che retaʼm che xutux ta rumal ri Jesús y che tajin ktoʼ kumal ri rachiʼl. Chqilampeʼ jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼano.

Juan 21:​15-​17 kukʼutu che ri Jesús xuchomaj taj che ri Pedro kʼo ta chi upatan, wariʼ nim xtobʼan wi che ri Pedro rech xuya ta kan upatanexik ri Jehová. (Chawilaʼ ri párrafo 14).


15. ¿Jas qas kraj ri Jehová che kqakojo? (Salmo 86:5; Romanos 8:38, 39; xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

15 Ri kqetaʼmaj. Ri Jehová kraj che qas kqakojo che kojuloqʼoqʼej y kukuy qamak (chasikʼij Salmo 86:5; Romanos 8:38, 39). Qastzij che kʼo ta kubʼano we kojbʼisonik are chiʼ jujun taq mul kqabʼan jun makaj. Are kʼu ri utz taj che kqachomaj are che ri Jehová xojuxutuj, xojuwonobʼa kanoq y che kusach ta chi qamak. Xaneʼ rajawaxik aninaq kqatzukuj tobʼanik. Ri qachalal Robert, che xojchʼaw kan chrij pa ri párrafo 12, kubʼij: «Ri xbʼanowik che xinmakunik are che xinchomaj che kajwataj ta ri kitobʼanik ri nikʼaj chik chwe y che nutukel kinkunik kinxutuj ri itzelal». Xrilo che qas kajwataj ri kitobʼanik ri kʼamal taq bʼe che. Ri qachalal Robert kubʼij: «Are chiʼ xinbʼan wariʼ, xinkitoʼo rech kinwilo che ri Jehová uyaʼom ta kan nuloqʼoqʼexik y che inuyaʼom ta kan nutukel. Ri kʼamal taq bʼe xinkiya ta kan nutukel». Junam rukʼ ri qachalal Robert, qas kqakojo che ri Jehová sibʼalaj kojuloqʼoqʼej y che kukuy qamak we kqaya kan ubʼanik ri makaj, kqatzukuj tobʼanik y kqakoj qachuqʼabʼ rech kqabʼan ta chi jumul (1 Juan 1:8, 9). Retaʼmaxik che ri Jehová qas kojuloqʼoqʼej, wariʼ kojutoʼo rech kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx y kqaya ta kan upatanexik.

¿Jas kqanaʼo are chiʼ kqilo che ri kʼamal taq bʼe kkikoj kichuqʼabʼ che qatoʼik? (Chawilaʼ ri párrafo 15).


16. ¿Jasche kawaj at che amaqʼel kapatanij ri Jehová?

16 Ri Jehová nim kril ri chuqʼabʼ che kqakoj che upatanexik pa ri kʼaxalaj taq qʼij riʼ. Kojutoʼo rech kubʼan ta kebʼ qakʼuʼx y rech kqaya ta kan upatanexik paneʼ ri nikʼaj chik kkibʼan kʼax chqe o paneʼ utz ta ri kqabʼan oj. Kojkunik keqaloqʼoqʼej ri qachalal y kqakuy kimak are chiʼ kkibʼan kʼax chqe. Kojkunik kqakʼut chuwach ri Jehová che kqaloqʼoqʼej are chiʼ nim kqil wi ri kʼulanem y kqakoj qachuqʼabʼ che usukʼumaxik ri kʼax che weneʼ kkʼulmataj rukʼ ri qakʼulaj. Y we kojqaj pa jun nimalaj makaj kojkunik kqatzukuj ri utobʼanik ri Jehová, qas kqakojo che kojuloqʼoqʼej, kukuy qamak y kqaya ta kan upatanexik. «Makʼistaj bʼaʼ qakʼuʼx che ubʼanik ri utzil» rumal che qetaʼm che ri Jehová kuya na kʼi tewchibʼal chqe (Gál. 6:9).

¿JAS KOJTOʼWIK RECH KQAYA TA KAN UPATANEXIK RI JEHOVÁ ARE CHIʼ...

  • ... jun qachalal kubʼan kʼax chqe?

  • ... ri qakʼulaj kubʼan jun jastaq che utz ta kqilo?

  • ... utz ta ri kqabʼan oj?

BʼIXONEM 139 ¿La katkʼojiʼ na pa ri kʼakʼ Ulew?

a Kʼexom jujun bʼiʼaj.

b Ri Biblia kubʼij taj che utz che ri e kʼulaj kkijach kibʼ y kuqʼalajisaj che ri kkijach kibʼ utz taj kekʼuliʼ rukʼ jun chi winaq. Are kʼu jujun cristianos kichomam ujachik kibʼ are chiʼ kkʼulmataj jun nimalaj kʼax pa ri kikʼulanem. Chawilaʼ ri nota 4, «Chiʼ jun kʼulaj kkijach kibʼ», re ri wuj Kʼaslemal kʼo ta ukʼisik.

c Kariq jun chi experiencia pa ri video No se deje engañar por la paz de imitación: Darrel y Deborah Freisinger, re jw.org.