Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 24

¿Jas kojtoʼwik rech kqabʼan jun qameta pa ri qakojonik?

¿Jas kojtoʼwik rech kqabʼan jun qameta pa ri qakojonik?

«Makʼistaj bʼaʼ qakʼuʼx che ubʼanik ri utzil. Kpe kʼu na ri qʼij are taq kqayak na ri wachinik, we man kujtuqarik» (GÁL. 6:9).

BʼIXONEM 84 Kojpatanin jawiʼ oj rajawaxik wi

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jas chuwach rajawaxik kqakoj wi qachuqʼabʼ qonojel?

 ¿LA KʼO jumul akojom jun ameta pa ri akojonik y kʼax xabʼan che ubʼanik? b We jeʼ, xaq xiw ta at akʼulmam wariʼ. Jun kʼutbʼal, jun qachalal Philip ubʼiʼ kraj amaqʼel kubʼan uchʼawem che ri Jehová y kraj más utz kubʼan che, are kʼu kʼax kubʼan che ubʼanik wariʼ. Jun chi qachalal Erika ubʼiʼ, xukoj umeta rech atam o chanim kopan pa ri riqbʼal ibʼ che utzijoxik ri utzij ri Dios, are kʼu amaqʼel kbʼeytajik. Y ri qachalal Tomáš kʼi mul xukoj umetas rech kusikʼij ronojel ri Biblia. Kubʼij: «Kkʼistaj nukʼuʼx che usikʼixik uwach ri Biblia. Oxmul xinkoj nuchuqʼabʼ che ubʼanik, are kʼu xaq pa Levítico xinkanaj wi kanoq».

2. ¿Jasche utz taj kkʼistaj qakʼuʼx we oj kunaq ta che ubʼanik jun qameta?

2 Makʼistaj akʼuʼx we katkun ta che ubʼanik jun ameta. Chnaʼtaj chawe che paneʼ xa jun nitzʼ meta kakojo, are kʼu kajwataj wi chuqʼabʼ y tiempo che ubʼanik. Rumal che amaqʼel kakoj achuqʼabʼ che ubʼanik, kakʼutu che nim kawil wi ri awachilanik rukʼ ri Jehová y kawaj kaya ri más utz che. Ri Jehová are kril ri chuqʼabʼ che kakojo y kutaʼ ta jun jastaq chawe che katkun ta che ubʼanik (Sal. 103:14; Miq. 6:8). Rumal laʼ, rajawaxik katchoman chrij jun ameta che qas katkun che ubʼanik, we achomam chik ri kawaj kabʼano chakojoʼ achuqʼabʼ che ubʼanik. Chqilampeʼ jujun taq pixabʼ che kojutoʼo.

CHQILAʼ JASCHE KQAJ KQAKOJ JUN QAMETA

Chataʼ che ri Jehová che katutoʼo rech kawaj kabʼan jun ameta (Chawilaʼ ri párrafos 3 y 4).

3. ¿Jasche rajawaxik awetaʼm ri kawaj kabʼano?

3 Rech kojkun che ubʼanik ri meta che kqakojo rajawaxik kqetaʼmaj jasche kqaj kqabʼano. ¿Jasche? Rumal che we kqaj kqabʼan jun jastaq kqakoj qachuqʼabʼ che ubʼanik. Kjunamataj rukʼ ri kaqiqʼ che kujikʼ bʼi ri barco rech kopan pa ri lugar che kraj kopan wi. Y we más kʼo uchuqʼabʼ ri kaqiqʼ más aninaq kopan ri barco. Jun qachalal che kel El Salvador David ubʼiʼ kubʼij: «Are chiʼ awetaʼm jasche kawaj kabʼan jun ameta, más kakoj achuqʼabʼ che ubʼanik. Y kaya ta bʼe che kʼo katqʼatenik». ¿Jas kattoʼwik rech kawaj kabʼan ri ameta?

4. ¿Jas rajawaxik kqataʼ che ri Jehová? (Filipenses 2:13; xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

4 Chataʼ che ri Jehová che katutoʼo rech kawaj kabʼan jun ameta. Ri areʼ kukoj ri ruxlabʼixel che atoʼik (chasikʼij uwach Filipenses 2:13). Jujun mul kqabʼan jun jastaq, rumal che xa kbʼix chqe o rumal che rajawaxik kqabʼano. Are kʼu weneʼ kqabʼan ta rukʼ ronojel qanimaʼ. Are laʼ ri xukʼulmaj jun qachalal Norina ubʼiʼ che kel pa Uganda. Ri areʼ xumaj uyaʼik jun etaʼmanik re ri Biblia che jun winaq, are kʼu rukʼ ta ronojel ranimaʼ xubʼano rumal che kuchomaj che kkun ta che ubʼanik. ¿Jas kʼu xtoʼwik? Ri areʼ kubʼij: «Ronojel taq qʼij xinta che ri Jehová che kinutoʼo rech rukʼ ronojel wanimaʼ kinya ri etaʼmanik. Are kʼu xuqujeʼ xinkoj nuchuqʼabʼ rech utz kinbʼan che uyaʼik. Are chiʼ qʼaxinaq chi kebʼ oxibʼ ikʼ más utz chi kwilo kinya etaʼmanik re ri Biblia. Pa riʼ ri junabʼ xinmaj uyaʼik etaʼmanik chke e kebʼ winaq».

5. ¿Jas kojtoʼwik rech kqaj kqapatanij más ri Jehová?

5 Chatchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová pa awiʼ (Sal. 143:5). Ri apóstol Pablo xchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová puwiʼ y wariʼ xutoʼo rech xupatanij rukʼ ronojel ranimaʼ (1 Cor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14). Xaq junam rukʼ, we oj kojchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová pa qawiʼ kojutoʼo rech rukʼ ronojel qanimaʼ kqabʼan ri qameta (Sal. 116:12). Chojchoman chrij ri xtoʼw jun qachalal che kel pa Honduras rech xumajij ri precursorado regular. Kubʼij: «Xinchoman chrij ri ubʼanom ri Jehová che nuloqʼoqʼexik. Xinukʼam lo pa ri utinamit y kinuchajij. Wariʼ xinutoʼo rech más xinloqʼoqʼej ri Jehová y más xwaj xinbʼan ri precursorado».

6. ¿Jas más kojtoʼwik rech kojkunik kqabʼan jun qameta?

6 Chatchoman chrij ri utzilal kariqo we kabʼan jun ameta. Chnaʼtaj chqe ri xukʼulmaj ri al Erika che xojchʼaw kan chrij pa ri párrafo 1. ¿Jas xtoʼwik rech atam kopanik? Ri areʼ kubʼij: «Xwilo che we atam o aninaq kinopanik kinkunik kinya rutzil kiwach ri e qachalal y kintatabʼej ri pixabʼ kyaʼ chqe». Rumal che ri al Erika xchoman chrij ri utzilal kuriqo we atam kopanik, xkunik xubʼan ri umeta. Rumal laʼ, ri at chachomaj jas utzilal kariqo we amaqʼel kasikʼij ri Biblia y kabʼan achʼawem che ri Jehová (Sal. 145:18, 19). Y we kawaj kakʼex jun abʼantajik chatchoman chrij ri utzilal kuya chke e nikʼaj chik (Col. 3:14). Chatzʼibʼaj jasche kawaj kabʼan jun ameta, y amaqʼel chawilaʼ we at kunaq chi che ubʼanik. Ri a Tomáš che xojchʼaw kan chrij nabʼe kanoq, kubʼij: «We wetaʼm chik jasche kwaj kinbʼan jun meta kinutoʼo rech kkʼistaj ta nukʼuʼx che ubʼanik».

7. ¿Jas xkibʼan ri qachalal Julio y ri rixoqil rech xekun che ubʼanik ri kkaj kkibʼano?

7 Chatkʼol kukʼ qachalal che katkitoʼ che ubʼanik ri ameta (Prov. 13:20). Ri qachalal Julio y ri rixoqil kkaj kebʼe pa jun lugar jawiʼ kajwataj wi más tobʼanik che utzijoxik utzij ri Dios. Ri qachalal Julio kubʼij ri xetoʼwik: «Xeqatzukuj qachiʼl che kojkitoʼ che ri qameta, rumal che kibʼanom chi ke ri kqaj kqabʼano. Xuqujeʼ kkitaʼ chqe jas ubʼanom ri qachomam ubʼanik y kkiya qachuqʼabʼ rech kqaya ta kan ubʼanik».

ARE CHIʼ KQAJ TAJ KQABʼAN RI QAMETA

Kaya ta kan ukojik achuqʼabʼ (Chawilaʼ ri párrafo 8).

8. ¿Jas rajawaxik kqabʼano are chiʼ kqaj taj kqabʼan ri qachomam ubʼanik? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

8 ¿La mat qastzij che qonojel jujun taq mul kʼo ta kqaj kqabʼano? ¿La kraj kubʼij che kqaya kan ubʼanik ri qameta? Je taj. Chojchoman chi chrij ri kaqiqʼ y ri barco. Ri kaqiqʼ kujikʼ bʼi ri barco rech kopan pa ri lugar che kraj kopan wi. Are kʼu jujun taq mul qas ta kʼo uchuqʼabʼ ri kaqiqʼ o kʼo ta kaqiqʼ. ¿La kraj kubʼij wariʼ che kkun ta chik kopan pa ri lugar che kraj kopan wi? Je taj. Rumal che kʼo jujun taq barcos kʼo umotor y nikʼaj chik kʼo uremos. Are waʼ ri kkikoj ri bʼinisal barco rech keʼopan pa ri lugar jawiʼ kkaj keʼopan wi. Xaq junam rukʼ, kʼo jujun qʼij kqaj taj kqabʼan ri qachomam ubʼanik o kʼo ta qachuqʼabʼ che ubʼanik ri qameta. Are kʼu we kawaj kabʼan jun ameta, rajawaxik kakoj achuqʼabʼ che ubʼanik paneʼ pa ri qʼij riʼ kawaj taj kabʼano. Junam rukʼ ri kubʼan ri bʼinisal re ri barco che kutzukuj jas kubʼano are chiʼ kʼo ta kaqiqʼ. Chanim riʼ chqilaʼ ri urespuesta jun pregunta che e jujun kkibʼano.

9. ¿La utz che kqakoj qachuqʼabʼ che ubʼanik jun qameta we qas ta kqaj kqabʼano?

9 Ri Jehová kraj che kqapatanij rukʼ kikotemal y rukʼ ronojel qanimaʼ (Sal. 100:2; 2 Cor. 9:7). Are kʼu, ¿jasche kqaj kqabʼan jun qameta we qas ta kqaj kqabʼano? Chojchoman chrij ri ukʼutbʼal ri apóstol Pablo. Ri areʼ xubʼij: «Kinbʼan kʼax che ri nucuerpo, kintaqan puwiʼ» (1 Cor. 9:25-27). Ri Pablo xukoj uchuqʼabʼ rech xubʼan ri kqaj chuwach ri Jehová paneʼ jujun taq mul qas ta kraj kubʼano. ¿La xkikot ri Jehová rukʼ ri xubʼan ri Pablo? Xkikotik, rumal che xutewchij ri chak xubʼano (2 Tim. 4:7, 8).

10. ¿Jas utzilal kqariqo we kqakoj qachuqʼabʼ che ubʼanik jun qameta paneʼ kqaj taj kqabʼano?

10 Ri Jehová sibʼalaj kkikotik are chiʼ kril ri chuqʼabʼ che kqakojo rech kqabʼan jun meta paneʼ kqaj taj kqabʼano. ¿Jasche? Rumal che retaʼm che kqabʼan ri meta rumal che kqaloqʼoqʼej. Ri Jehová xutewchij ri apóstol Pablo y je kubʼan che qatewchixik oj we kqakoj qachuqʼabʼ (Sal. 126:5). Are chiʼ kqilo che ri Jehová tajin kutewchij ri chuqʼabʼ che kqakojo weneʼ más kqaj kqabʼan ri xqachomaj ubʼanik. Jun qachalal re Polonia Lucyna ubʼiʼ kubʼij: «Jujun taq mul kwaj taj kinbʼe che utzijoxik ri utzij ri Dios rumal che in kosinaq. Are kʼu we kinbʼek sibʼalaj kinkikotik kintzalij lo cho ja». Chanim riʼ chqilaʼ jas rajawaxik kqabʼano are chiʼ kqaj taj kqabʼan jun meta.

11. ¿Jas kubʼan ri Jehová che qatoʼik rech kqabʼan ri kqaj chuwach?

11 Chataʼ che ri Jehová che katutoʼo rech kajikʼ awibʼ che ubʼanik ri utz taj. Ri winaq che kujikʼ ribʼ che ubʼanik ri utz taj kuchajij ri kuchomaj y ri kubʼano. Wajun bʼantajik riʼ xaq xiw ta kojutoʼo rech kqabʼan ri utz taj, xaneʼ kojutoʼ che ubʼanik ri kqaj chuwach ri Jehová. Chnaʼtaj chqe che are jun chke ri uwachinik ri uxlabʼixel, rumal laʼ chqataʼ che ri Jehová che kuya ri ruxlabʼixel chqe rech kojutoʼ che ukʼutik wajun bʼantajik (Luc. 11:13; Gál. 5:22, 23). Ri qachalal David che xojchʼaw chrij pa ri párrafo 3, xukoj uchuqʼabʼ rech xunikʼoj más ri Biblia. Xubʼij che ri chʼawem sibʼalaj xutoʼo. Kubʼij: «Xintaʼ che ri Jehová che kuya ri tobʼanik chwe, y qas xinutoʼo. Xinmaj unikʼoxik ri Biblia y nuyaʼom ta kan kimik».

12. ¿Jas kubʼan Eclesiastés 11:4 che qatoʼik rech kojkun che ubʼanik ri qametas?

12 Kʼateʼ ta kaya kan pa jun chi qʼij ri achomam ubʼanik. ¿Jasche? Rumal che riʼ ri qʼij weneʼ kopan ta wi y kabʼan ta wi riʼ ri ameta (chasikʼij uwach Eclesiastés 11:4). Jun qachalal achi Dayniel ubʼiʼ kubʼij: «Rajawaxik kachʼik jun qʼij rech kamajij ubʼanik jun ameta. Rumal che we kabʼan taj kopan ta wi riʼ ri qʼij». Jun chi qachalal re Uganda Paul ubʼiʼ, kubʼij jasche rajawaxik kqaya ta kan ri kojkunik kqabʼano pa jun chi qʼij: «Are chiʼ kamajij jun meta paneʼ at kʼo pa kʼax, ri Jehová kutewchij ri chuqʼabʼ kakojo» (Mal. 3:10).

13. ¿Jas utzilal kqariqo are chiʼ xaq xiw kqabʼan ri kojkun che ubʼanik?

13 Xaq xiw chabʼanaʼ ri katkun che ubʼanik. Weneʼ jujun taq mul qas ta kojkikot che ubʼanik ri qameta rumal che sibʼalaj nim. We jewaʼ ri tajin kakʼulmaj, utz we kakʼex ubʼanik ri achomam. Jun kʼutbʼal, we kawaj kakʼut jun utz bʼantajik chamajij ukʼutik rukʼ nitzʼaq taq jastaq. We ri kawaj are kasikʼij más ri Biblia, utz we xa jun o kebʼ versículos kasikʼij pa jun qʼij. Ri a Tomáš che xojchʼaw kan chrij nabʼe kanoq xkun taj xusikʼij ri Biblia pa jun junabʼ. Kubʼij: «Xwilo che kinkun taj kinkʼis usikʼixik ri Biblia pa jun junabʼ. Rumal laʼ, nojimal xinmajij chi usikʼixik rech kinchoman chrij y kimik más utz chi kinwilo kinsikʼij ri Biblia». Rumal che ri a Tomáš xukoj uchuqʼabʼ che ubʼanik xkun che usikʼixik ronojel ri Biblia. c

MAKʼISTAJ AKʼUʼX CHUWACH RI KʼAX

14. ¿Jas jujun taq kʼax kqariqo?

14 Paneʼ kqaj kqabʼan jun qameta, are kʼu weneʼ xaq kʼateʼ kqakʼulmaj jun kʼax che kubʼano che kʼo ta chi qatiempo che ubʼanik (Ecl. 9:11). Xuqujeʼ e kʼo chi nikʼaj kʼax che kresaj qachuqʼabʼ (Prov. 24:10). Y rumal che xa oj ajmakibʼ, weneʼ kqabʼan jun jastaq che utz ta kel chqawach rumal laʼ kqabʼan ta chi ri qameta (Rom. 7:23). O weneʼ rumal che oj kosinaq (Mat. 26:43). ¿Jas kojtoʼwik rech kqaya ta kan ubʼanik jun qameta?

15. ¿Jasche kqaya ta kan ukojik qachuqʼabʼ che ubʼanik ri qameta paneʼ kqariq kʼax? (Salmo 145:14).

15 Kaya ta bʼe che ri kʼax katuqʼatej che ubʼanik ri ameta. Ri Biblia kubʼij che weneʼ jujun taq mul kojqʼax pa kʼax. Are kʼu xuqujeʼ ubʼim chqe che kojkunik kqabʼan ri qameta rukʼ ri utobʼanik ri Jehová (chasikʼij uwach Salmo 145:14). Ri a Philip che xojchʼaw kan chrij pa ri nabʼe párrafo, kubʼij: «Are ta kinchoman chrij jampaʼ mul inkunaq ta che ubʼanik jun meta, xaneʼ are kinchoman chrij ri chuqʼabʼ nukojom». Chqilachimpeʼ jas xubʼij ri qachalal David: «Are chiʼ utz ta keʼel ri jastaq chnuwach kinya ta bʼe che kinuqʼatej che ubʼanik ri numeta. Xaneʼ rukʼ wariʼ kinkʼutu che qas kinloqʼoqʼej ri Jehová». Rumal laʼ, we kqaya ta kan ubʼanik ri qameta paneʼ kqariq kʼax, kqakʼutu che kqaloqʼoqʼej ri Jehová. Chatchoman chrij ri kikotemal che kunaʼ ri Jehová are chiʼ kakoj achuqʼabʼ che ubʼanik ri ameta.

16. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri kʼax kqariqo?

16 Kʼo kqetaʼmaj chrij ri kʼax kqariqo. Chatchoman chrij wariʼ: «¿Jas rajawaxik kinkʼexo rech kʼo ta jas kinqʼaten che ubʼanik ri numeta?» (Prov. 27:12). We oj kunaq ta wi che ubʼanik ri qameta paneʼ sibʼalaj qakojom qachuqʼabʼ che ubʼanik, weneʼ utz che are kqakʼex ri qameta. Rech kawetaʼmaj jas kabʼano, chatchoman chrij we qas katkun che ubʼanik ri xachomaj. d Chanaʼtaj wariʼ chawe: ri Jehová kuchomaj taj che xa kʼo ta katkun che ubʼanik we kakʼex jun ameta (2 Cor. 8:12).

17. ¿Jasche rajawaxik kojchoman chrij ri meta che oj kunaq chi che ubʼanik?

17 Chatchoman chrij ri at kunaq chik abʼanom. Ri Biblia kubʼij: «Sukʼ ri Dios, man ksach ta pa ujolom ri chak ri ibʼanom» (Heb. 6:10). Je chabʼanaʼ at junam rukʼ ri kubʼan ri Dios. Chatchoman chrij ri metas che at kunaq chi che ubʼanik: awachiʼl chi ri Jehová, tajin katzijoj chi ri utzij o abʼanom chi aqasanjaʼ. Wariʼ kukʼutu che katkunik kabʼan chi nikʼaj ametas (Filip. 3:16).

Chatkikot che ubʼanik ri ameta (Chawilaʼ ri párrafo 18).

18. ¿Jas rajawaxik knaʼtaj chawe are chiʼ tajin kabʼan jun ameta? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

18 Rukʼ ri utobʼanik ri Jehová, at katkun che ubʼanik ri ameta junam rukʼ ri bʼinsanel re ri barco che kopan pa ri lugar jawiʼ kraj wi. E kʼi bʼinsanel re barco sibʼalaj kekikotik kkibʼan ri kiviaje. Ri at xuqujeʼ katkikot che ubʼanik ri ameta we kachomaj jas ubʼanom ri Jehová che atewchixik (2 Cor. 4:7). Rumal laʼ, we kkʼistaj ta akʼuʼx kariq na más tewchibʼal pa ri petinaq (Gál. 6:9).

BʼIXONEM 126 Chkʼol ichuqʼabʼ, ix sukʼ, ko chixtakʼaloq

a Kʼi mul ri utinamit ri Jehová kubʼij chqe che rajawaxik kqakoj qametas. Are kʼu ¿jas kqabʼano we qakojom chi jun qameta are kʼu kʼax kqabʼan che ubʼanik? Wajun kʼutunem kojutoʼ rech kojkunik kqabʼan ri qachomam ubʼanik.

b CHOMANIK NIM UBʼANIK: Kqakoj qametas pa ri qakojonik rumal che kqaj kqapatanij más ri Jehová y rech kkikot qumal. Jun kʼutbʼal, weneʼ rajawaxik kqakʼex jun qabʼantajik, kqanikʼoj más ri Biblia o kqatzijoj más ri utzij ri Dios.

d Kariq más tobʼanik pa ri kʼutunem «Las expectativas realistas contribuyen a nuestra felicidad» re ri wuj La Atalaya 15 re julio 2008.