Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 47

Kʼo matelesan kan chrij ri Jehová

Kʼo matelesan kan chrij ri Jehová

«Ri in kʼut, Ajawaxel, nukubʼam nukʼuʼx chij la» (SAL. 31:14).

BʼIXONEM 122 Ko chojtakʼaloq, kʼo ta kojsilabʼanik

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jasche qetaʼm che ri Jehová kraj kkʼojiʼ chqanaqaj?

 RI JEHOVÁ kubʼij chqe che kojqebʼ rukʼ (Sant. 4:8). Kraj che kux qaDios, qaTat y qachiʼl. Kuta ri qachʼawem y kojutoʼ are chiʼ kqariq kʼax. Xuqujeʼ kukoj ri utinamit che qatijoxik y che qachajixik. Are kʼu ¿jas rajawaxik kqabʼano rech amaqʼel kojkʼojiʼ chunaqaj?

2. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kojqebʼ rukʼ ri Jehová?

2 Kojqebʼ rukʼ ri Jehová are chiʼ kqabʼan qachʼawem, kqasikʼij ri uTzij y kojchoman chrij. Wariʼ kojutoʼo rech kqaloqʼoqʼej y kojmaltyoxin che. Kqaj che rukʼ ronojel qanimaʼ kqanimaj y kqaya uqʼij rumal che qas taqal che (Apoc. 4:11). Are chiʼ más kqetaʼmaj uwach, más kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij areʼ y chrij ri utinamit che ukojom che qachajixik.

3. a) ¿Jas kubʼan ri Itzel rech kqaya kan ri Jehová? b) ¿Jas kojtoʼwik rech kqaya ta kan ri qaDios y ri utinamit? (Salmo 31:13, 14).

3 Are kʼu, ri Itzel kraj kqaya kan ri Jehová, más na are chiʼ kqariq kʼax. ¿Jas kubʼano? Kukoj uchuqʼabʼ rech kqakubʼsaj ta chi qakʼuʼx chrij ri Jehová y chrij ri utinamit. Are kʼu kojkunik kojchʼakan pa uwiʼ ri Itzel. We kʼo jun koʼalaj qakojonik y kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová, kqaya ta kan upatanixik riʼ y kojel ta kan riʼ pa ri utinamit (chasikʼij uwach Salmo 31:13, 14).

4. ¿Jas chrij kojchʼaw wi pa wajun kʼutunem ri?

4 Pa wajun kʼutunem, kojchʼaw na chrij oxibʼ kʼax che kqariqo y che weneʼ kubʼan chqe che kqakubʼsaj ta chiʼ qakʼuʼx chrij ri Jehová y ri utinamit. ¿Jas kkibʼan ri e kʼax riʼ rech kqaya kan ri qaDios? Y ¿jas kqabʼano rech kqakoj qachuqʼabʼ chuwach ri kubʼan Satanás?

ARE CHIʼ KQARIQ KʼAX

5. ¿La kʼo kubʼan ri kʼaxkʼolil chqe rech kqakubʼsaj ta chi qakʼuʼx chrij ri Jehová y chrij ri utinamit?

5 Weneʼ kqariq kʼax rumal che ri qachalaxik itzel kojkilo o rumal che kʼo ta chi qachak. ¿La kubʼan kʼax wariʼ chqe rech kqakubʼsaj ta chi qakʼuʼx chrij ri Jehová y chrij ri utinamit? Are chiʼ naj tiempo kojqʼax pa jun kʼax, weneʼ kqachomaj che kkʼis ta wi y weneʼ kkʼistaj qakʼuʼx chuwach. Ri Satanás kukoj wariʼ rech kubʼan kebʼ qakʼuʼx chrij ri uloqʼoqʼebʼal ri Jehová. Kraj che kqachomaj che are ri Jehová y ri utinamit e ajmakibʼ che ri kʼax kqariqo. Are je xkikʼulmaj jujun chke ri israelitas che xekʼojiʼ pa Egipto. Nabʼe, xkichʼobʼo che are ri Jehová e chaʼowinaq ri Moisés y ri Aarón rech kekesaj lo pa ri kʼaxkʼolil (Éx. 4:29-31). Are kʼu, are chiʼ xbʼan más kʼax chke rumal ri faraón, xkibʼij che umak kech ri Moisés y ri Aarón ri xkikʼulmaj. Xkibʼij wariʼ chke: «Ix ri ix ajchaqʼmak chi ri ajawinel e rachiʼl ri e utaqanelabʼ itzel kojkilo. Qas ix ix yowinaq ri chʼichʼ re chʼoj pa uqʼabʼ che qakamisaxik» (Éx. 5:19-21). ¡Qas bʼisobʼal che xkichomaj che are ri Moisés y ri Aarón e ajmakibʼ! We kʼi chi tiempo tajin kachʼij jun kʼax, ¿jas rajawaxik kabʼano rech kaya ta kan ukubʼsaxik akʼuʼx chrij ri Jehová y ri utinamit?

6. Junam rukʼ ri kubʼij Habacuc 3:17-19, ¿jas kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri Habacuc?

6 Chajaqaʼ ri awanimaʼ chuwach ri Jehová y amaqʼel chataʼ tobʼanik che. Ri qʼaxal tzij Habacuc xqaj pa kʼi uwach kʼax. Weneʼ kʼo jujun mul xuchomaj che kajawax ta chi rumal ri Jehová, rumal laʼ xubʼij che ronojel ri kunaʼo y ri kuchomaj. Xubʼij wariʼ: «Ajawaxel, ¿kʼa jampaʼ kintanabʼaʼ uraqik nuchiʼ che utzʼonoxik tobʼanik man kʼu ne kintatabʼej ta la? [...] ¿Jasche kbʼan la chwe chi keʼenwil kʼi kʼaxkʼolil[?]» (Hab. 1:2, 3). Ri Jehová xutzalij uwach ri uchʼawem che xubʼan rukʼ ronojel ranimaʼ (Hab. 2:2, 3). Are chiʼ chomanaq chi chrij ri ubʼanom ri Jehová che utoʼik ri utinamit, ri Habacuc xkikot chi jumul. Qas xuchʼobʼo che nim kil wi rumal ri Jehová y che ktoʼ rumal chuwach apachike kʼax (chasikʼij uwach Habacuc 3:17-19). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Are chiʼ kʼo kʼax kariqo, chabʼanaʼ achʼawem che ri Jehová, chabʼij che ri kanaʼo y amaqʼel chakʼamaʼ ri utobʼanik. Qas chawetaʼmaj che kyaʼ na achuqʼabʼ rumal ri Jehová rech kachʼij ri kʼax. Y, are chiʼ kawilo che tajin katutoʼo, kkowir más ri akojonik.

7. ¿Jas xukʼulmaj ri qachalal Shirley, y jas xtoʼwik rech xuya ta kan ukubʼsaxik ukʼuʼx chrij ri Jehová?

7 Are qas chawilij ri jastaq re ri akojonik. Are riʼ ri xubʼan jun qachalal ixoq re Papúa Nueva Guinea al Shirley ubʼiʼ are chiʼ xuriq kʼax. b Qas ta kʼo jastaq ke pa ri ufamilia, y jujun taq mul qas ta kʼo kkitijo. Kʼo jun rachalaxik xubʼij tzij che rech kubʼan kebʼ ukʼuʼx chrij ri Jehová, xubʼij wariʼ che: «At kabʼij che at toʼm rumal ri ruxlabʼixel ri Dios. Are kʼu ¿jawiʼ kʼo wi ri tobʼanik? Ri ix xaq je wi iwach, kʼo ta jastaq iwech. Xaq tajin kasach atiempo chuchiʼ taq ja». Ri qachalal Shirley kubʼij che qastzij xuchomaj we qas tajin ketoʼ rumal ri Jehová. Xubʼij wariʼ: «Aninaq xinbʼan nuchʼawem che ri Jehová y xinbʼij che ronojel ri kinnaʼo. Xinya ta kan usikʼixik uwach ri Biblia y ri e qawuj, y xinya ta kan utzijoxik ri utzij y bʼenam pa ri e riqbʼal ibʼ». Ri qachalal Shirley aninaq xrilo che e wonobʼam ta kan rumal ri Jehová, rumal che kʼo ta jun qʼij kkinaʼ numik y amaqʼel kekikotik. Kubʼij: «Qas wetaʼm che kinutatabʼej ri Jehová» (1 Tim. 6:6-8). We at qas kawilij ri jastaq re ri akojonik paneʼ kariq kʼax o kbʼix tzij chawe, kaya ta kan upatanixik riʼ ri Jehová.

ARE CHIʼ KBʼAN KʼAX CHKE RI KEKʼAMOW BʼE PA RI UTINAMIT RI JEHOVÁ

8. ¿Jas weneʼ kkikʼulmaj ri e qachalal che kekʼamow qabʼe pa ri utinamit ri Jehová?

8 Pa taq ri noticias y pa internet kʼi winaq kkibʼan molom tzij y kkiya ubʼixik jastaq che tzʼaqat taj chkij ri e qachalal che kekʼamow qabʼe pa ri utinamit ri Jehová (Sal. 31:13). E jujun qachalal e kʼamom bʼi pa cárcel rumal che kbʼix chke che e bʼanal taq kʼax. Wariʼ kjunamataj rukʼ ri xkʼulmataj pa ri nabʼe siglo. Xbʼix bʼanal kʼax che ri apóstol Pablo, rumal laʼ xkʼam bʼi pa cárcel. ¿Jas xkibʼan ri cristianos pa ri uqʼij?

9. ¿Jas xkibʼan jujun cristianos are chiʼ xkʼam bʼi ri apóstol Pablo pa cárcel?

9 Are chiʼ ri apóstol Pablo xkoj pa cárcel pa Roma, e jujun chke ri cristianos xkiya kan utukel (2 Tim. 1:8, 15). ¿La xa xekʼix che ri Pablo rumal che xbʼixik che are jun bʼanal kʼax? (2 Tim. 2:8, 9). O, ¿la xa xkixeʼj kibʼ rumal che xkichomaj che xuqujeʼ e areʼ kekʼam bʼi pa cárcel? Apastaneʼ ri xkichomaj, sibʼalaj kʼax xunaʼ riʼ ri Pablo. Rumal che uchʼijom kʼi kʼax, xuqujeʼ uyaʼom ri ukʼaslemal pa kʼax rumal kech (Hech. 20:18-21; 2 Cor. 1:8). Maqabʼan qe ri xkibʼan ri cristianos che xkiwonobʼa kan ri Pablo are chiʼ xajwataj tobʼanik che. ¿Jas rajawaxik knaʼtaj chqe are chiʼ kbʼan kʼax chke ri e qachalal che kkikʼam qabʼe pa ri utinamit ri Jehová?

10. ¿Jas rajawaxik knaʼtaj chqe are chiʼ kbʼan kʼax chke ri e qachalal che kkikʼam qabʼe pa ri utinamit ri Jehová, y jasche?

10 Chnaʼtaj chawe jasche kbʼan kʼax chqe y jachin tajin kbʼanowik. Pa 2 Timoteo 3:12 kubʼij: «Konojel ri winaq ri qas kkaj kkaʼn ri urayinik ri Cristo Jesús, kbʼan na kʼax chke ri e areʼ xuqujeʼ». Rumal laʼ, kqamay taj che ri Satanás kubʼan kʼax chke ri e qachalal che kkikʼam qabʼe pa ri utinamit ri Jehová. Kraj che ri e qachalal kkiya kan upatanixik ri Jehová y kqaxeʼj qibʼ oj (1 Ped. 5:8).

Paneʼ pa cárcel kʼo wi ri apóstol Pablo, ri Onesíforo xuxiʼj ta ribʼ y xuya ri utobʼanik che. Kimik ri e qachalal kekitoʼ ri e nikʼaj chi qachalal che ketzʼapix pa cárcel, junam rukʼ ri kqil pa ri wachbʼal. (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 12).

11. Junam rukʼ ri kubʼij 2 Timoteo 1:16-18, ¿jas kqetaʼmaj chrij ri Onesíforo?

11 Keʼawonobʼaʼ ta kan ri e kʼamal taq qabʼe (chasikʼij uwach 2 Timoteo 1:16-18). Pa ri nabʼe siglo, kʼo jun cristiano che xuwonobʼaʼ ta kan utukel ri Pablo pa cárcel. Onesíforo ubʼiʼ. Ri Pablo xubʼij wariʼ chrij: «Man xkʼix ta kʼu chwe chi ri in, in kʼo pa cheʼ». Xaneʼ ri Onesíforo xxuliʼk xpaqiʼ che utzukuxik ri Pablo y are chiʼ xuriqo xuya ri tobʼanik che xajwataj che. ¡Xuya ri ukʼaslemal pa kʼax rumal rech ri Pablo! ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Mayaʼ bʼe che ri xibʼin ibʼ katuqʼatej rech keʼatoʼ ri e qachalal che tajin kbʼan kʼax chke, y chayaʼ ri kajwataj chke (Prov. 17:17). Qas kajwataj ri qaloqʼoqʼebʼal y ri qatobʼanik chke.

12. ¿Jas kqetaʼmaj chkij ri e qachalal re Rusia?

12 Chatchoman chrij ri kkibʼan ri e qachalal achijabʼ ixoqibʼ pa Rusia are chiʼ ketzʼapix jujun chke ri e qachalal pa cárcel. Are chiʼ e jujun chke kqʼat tzij pa kiwiʼ, e kʼi chke ri qachalal keʼopan pa ri qʼatbʼal tzij rech kekitoʼo. ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? We kmol tzij chkij, kechap bʼik, kbʼan kʼax chke ri e qachalal che kkikʼam qabʼe pa ri utinamit ri Jehová, maxeʼj awibʼ. Chabʼanaʼ achʼawem pa kiwiʼ, cheʼachajij ri kachalaxik y chatzukuj ri kabʼan che kitoʼik (Hech. 12:5; 2 Cor. 1:10, 11).

ARE CHIʼ KTZEʼX QAWACH

13. ¿Jas kʼax kubʼan chqe ri kitzij ri e winaq che kkitzeʼj qawach?

13 Weneʼ jujun chke ri e qachalaxik che e Testigos taj y ri e qachiʼl pa ri chak o pa ri tijobʼal ketzeʼn chqij rumal che kqatzijoj ri utzij ri Dios o rumal che nim keqil wi ri taqanik kuya ri Jehová (1 Ped. 4:4). Weneʼ kkibʼij chqe: «Katqaj chnuwach rumal le abʼantajik, are kʼu más kiya uwiʼ y kʼo ta chi upatan ri kibʼan pa ri ikojonik». Weneʼ kʼo jujun kechʼachʼat chqij o kojkiyoqʼ rumal ri kqabʼan che kilik ri e elesam bʼi pa ri congregación y kkibʼij wariʼ chqe: «¿Jasche kabʼij che keʼawaj ri winaq, we kawaj ta ri areʼ?». Ri e tzij riʼ weneʼ kubʼano che kojchoman chrij wariʼ: «¡Weneʼ qastzij che ri Jehová y ri utinamit más kkiya uwiʼ ri kkibʼij chqe!». We je tajin kachomaj at, ¿jas rajawaxik kabʼano rech kaya ta kan upatanixik ri Jehová y katel ta kan pa ri utinamit?

Ri Job xukoj ta ri molom taq tzij che xkibʼij ri qastzij taj rachiʼl che xetzeʼn chrij. Kʼo ta jumul xuchomaj uyaʼik kan ri Jehová. (Chawilaʼ ri párrafo 14).

14. ¿Jas rajawaxik kqabʼano we ktzeʼx qawach kumal ri e winaq rumal che nim keqil ri utaqanik ri Jehová? (Salmo 119:50-52).

14 Nim cheqilaʼ wi ri utaqanik ri Jehová. Ri Job are jun achi che xutoʼ uwiʼ ri e taqanik re ri Jehová paneʼ xtzeʼx uwach kumal e nikʼaj chik. Jun chke ri itzel taq rachiʼl xraj che ri Job kuchomaj che kʼo ta kubʼan che ri Dios we knimax ri utaqanik o knimax taj (Job 4:17, 18; 22:3). Are kʼu ri Job xukoj ta ri xbʼix che. Retaʼm che are más utz kenimax ri ubʼim ri Jehová chrij ri utz y ri utz taj, y rukʼ ronojel ranimaʼ xutoʼ uwiʼ. Xuya ta kan upatanixik ri Jehová rumal ri xbʼix che kumal nikʼaj chik (Job 27:5, 6). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Mayaʼ bʼe che kubʼan kebʼ akʼuʼx chrij ri e utaqanik ri Jehová xa rumal ri kkibʼij ri winaq. Chatchoman chrij ri utzilal ariqom pa ri akʼaslemal rumal che e animam ri utaqanik. ¿La mat qastzij che kʼi mul awilom ri utzilal kuya chawe? Rukʼ ronojel awanimaʼ chayaʼ ri atobʼanik che ri tinamit che kutoʼ uwiʼ ri e utaqanik ri Jehová. Jeriʼ, paneʼ kkitzeʼj awach ri e winaq kekun taj katkesaj kan chrij ri Jehová (chasikʼij uwach Salmo 119:50-52).

15. ¿Jasche ri qachalal Brizit xuriq kʼax kumal ri e kachalaxik?

15 Chqilaʼ ri xukʼulmaj jun qachalal Brizit ubʼiʼ che kel pa India. Rumal che Testigo, sibʼalaj xtzeʼx uwach kumal ri e rachalaxik. Xubʼan uqasanjaʼ pa ri 1997 y are chiʼ kʼateʼ jubʼiqʼ tiempo qʼaxinaq ri rachajil, che Testigo taj, kʼo ta chi uchak. Rumal laʼ ri rachajil xuchomaj che kebʼe kukʼ ri utat unan, che e kʼo pa jun chi tinamit. Are kʼu xaq xiw ta riʼ ri kʼax xuriq ri qachalal Brizit. Ri rachajil kuriq ta wi uchak, rumal laʼ ri areʼ rajawaxik jujun qʼij kchakun ronojel qʼij. Y sibʼalaj naj kʼo wi ri congregación che kbʼe wi pa riqbʼal ibʼ, rumal che kʼa pa 350 kilómetros kʼo wi. Xkʼulelaʼx kumal ri rachalaxik ri rachajil, rumal che Testigo. Xnimataj más ri kʼax che xuriq ri qachalal Brizit rumal riʼ rajawaxik xebʼe chi pa jun tinamit. Tekʼuriʼ, xaq kʼateʼ xkam ri rachajil. Are chiʼ kʼateʼ jubʼiqʼ tiempo qʼaxinaq, xkam jun chke ri e ral rumal cáncer che kʼateʼ 12 ujunabʼ. Xaq uwiʼ chik, ri ufamilia ri qachalal Brizit xkibʼij che xekʼulmataj ri e kʼax umak rech areʼ. Xkibʼij che che wet mat xux testigo rech Jehová mat xekʼulmataj riʼ ri kʼax. Are kʼu ri areʼ sibʼalaj xuqʼabʼaʼ ukʼuʼx chrij ri Jehová y xel ta kan pa ri utinamit.

16. ¿Jas tewchibʼal xuriq ri qachalal Brizit rumal che xuya ta kan upatanixik ri Jehová y xel ta kan pa ri utinamit?

16 Rumal che ri qachalal Brizit naj kʼo wi che ri congregación, jun solinel re circuito xubʼij che che kutzijoj ri utzij ri Dios pa ri lugar che kʼo wi y che kubʼan ri e riqbʼal ibʼ pa ri rachoch. Nabʼe xuchomaj che kkun ta che ubʼanik. Are kʼu xubʼan ri xbʼix che rumal ri solinel, xumajij utzijoxik ri utzij ri Dios, ubʼanik ri e riqbʼal ibʼ pa ri rachoch y ubʼanik ri qʼijilanik pa ri familia kukʼ ri e ral. ¿Jas utzilal xuriqo? Ri qachalal Brizit xumaj uyaʼik kʼi etaʼmanik re ri Biblia, y kʼi chke ri tijoxelabʼ xkibʼan kiqasanjaʼ. Y pa ri junabʼ 2005 xux precursora regular. Xuriq kʼi taq tewchibʼal rumal che xuya ta kan ukubʼsaxik ukʼuʼx chrij ri Jehová y xel ta kan pa ri utinamit. Ri e ral tajin kkipatanij ri Jehová y kʼo chi kebʼ congregaciones pa ri ulugar. Ri qachalal Brizit qas xril ri utobʼanik ri Jehová are chiʼ xuriq kʼax y are chiʼ xtzeʼx uwach.

MAQAYA KAN UPATANEXIK RI JEHOVÁ Y MOJEL KAN PA RI UTINAMIT

17. ¿Jas ri qas kqaj kqabʼano?

17 Ri Satanás kraj che kqachomaj che kojuya kan ri Jehová are chiʼ kqariq kʼax y che we kqaya ri qatobʼanik che ri utinamit xa más kqariqiqej kʼax. Xuqujeʼ kraj che kqaxeʼj qibʼ are chiʼ kbʼan molom taq tzij chkij ri e qachalal che kkikʼam qabʼe pa ri utinamit ri Jehová o are chiʼ keterenex rukʼ itzelal o ketzʼapix pa cárcel. Xuqujeʼ keʼukoj ri winaq rech kkitzeʼj qawach rech kqakubʼsaj ta chi qakʼuʼx chrij ri e utaqanik ri Jehová y chrij ri utinamit. Are kʼu oj qetaʼm chik jas ri itzel taq chapabʼal kukojo y kqaya ta qibʼ pa subʼik (2 Cor. 2:11). Ko chojtakʼaloq rech kqaxutuj ri molom taq tzij kubʼano y maqayaʼ kan upatanixik ri Jehová y mojel kan pa ri utinamit. Chnaʼtaj chqe che ri Jehová kojuwonobʼaʼ ta kanoq (Sal. 28:7). Rumal laʼ, ¡maqayaʼ bʼe che kʼo kojelesan kan chrij ri Jehová! (Rom. 8:35-39).

18. ¿Jas kqil na pa ri jun chi kʼutunem?

18 Pa wajun kʼutunem xojchʼaw chrij jujun taq jastaq che kuya pa kʼax ri qakubʼsal kʼuʼx chrij ri Jehová y chrij ri utinamit. Are kʼu chupam ri congregación xuqujeʼ kʼo jujun taq kʼax che kkʼulmatajik. ¿Jas kqabʼano rech kqakoj qachuqʼabʼ chuwach? Wariʼ kqil na pa ri jun chi kʼutunem.

BʼIXONEM 118 Chayaʼ más qakojonik

a We kqaj kqachʼij ri kʼax y kqaya ta kan upatanexik ri Jehová pa we kʼisbʼal taq qʼij riʼ, rajawaxik kqaya ta kan ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij areʼ y chrij ri utinamit. Ri Itzel kraj che kqakubʼsaj ta qakʼuʼx chrij. Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na oxibʼ kʼax che kukojo y jas rajawaxik kqabʼano rech kojuchʼak taj.

b Kʼexom jujun bʼiʼaj.