Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 44

BʼIXONEM 33 Chayaʼ ri aweqaʼn chrij Jehová

¿Jas kqabʼan chuwach ri kʼax che kbʼan chqe?

¿Jas kqabʼan chuwach ri kʼax che kbʼan chqe?

«Matchʼaktaj rumal ri itzelal, xaneʼ chatchʼakan puwiʼ ri itzelal rukʼ ri utzil» (ROM. 12:21).

KYAʼ UBʼIXIK

¿Jas kojkunik kqabʼano rech knimar ta ri kʼax che kbʼan chqe?

1, 2. ¿Jas (o su) kʼax weneʼ kbʼan chqe?

 RI JESÚS xukoj ri kʼutbʼal rech ri malkaʼn ixoq che xata jumul kuta che ri juez che kbʼan ta chi kʼax che. Ri discípulos kkichʼobʼ ri kʼax che xukʼulmaj we ixoq riʼ rumal che pa ri tiempo riʼ e kʼi kbʼan kʼax (o injusticia) chke (Luc. 18:1-5). Kamik xuqujeʼ kqachʼobʼ ri xukʼulmaj ri malkaʼn ixoq rumal che weneʼ kʼo jumul xbʼan kʼax chqe.

2 Kqamay taj kbʼan kʼax chqe rumal che pa wajun uwach Ulew ri winaq itzel kkil ri junam ta kichʼabʼal, ki color y kitinamit kukʼ (Ecl. 5:8). Ri weneʼ kqamayo are che jun qachalal kubʼan kʼax chqe. Ri e areʼ kkichʼobʼ uwach ri Jehová, pero rumal che e ajmakibʼ kʼo jujun taq mul kkibʼan kʼax chqe. Kʼo kʼi kqetaʼmaj chrij ri Jesús are chiʼ xbʼan kʼax che kumal ri ukʼulel. We kqakoj qachuqʼabʼ rech aninaq taj kpe qoyowal kukʼ ri winaq che kkibʼan kʼax chqe, ¿la ma ta qastzij che rajawaxik je kqabʼan kukʼ ri qachalal? Pero ¿jas kunaʼ ri Jehová are chiʼ jun qachalal o jun winaq kubʼan kʼax chqe? ¿La krilo?

3. ¿Jasche qetaʼm che ri Jehová krilo are chiʼ kbʼan kʼax chqe?

3 Ri Jehová kril ri kʼax kbʼan chqe. Rumal che «kqaj ri sukʼilal chuwach» (Sal. 37:28). Ri Jesús xubʼij che ri Dios «chanim kuqʼat na tzij pa kiwiʼ ri kikʼulel» ri upatanelabʼ are chiʼ kajwataj chke (Luc. 18:7, 8). Naj ta chi kraj kusachisaj uwach ri kʼaxkʼolil y kuya ta chi bʼe che kqariq kʼax (Sal. 72:1, 2).

4. ¿Jas kubʼan ri Jehová che qatoʼik?

4 Ri Jehová kubʼij chqe ri kojkunik kqabʼano we kbʼan jun kʼax chqe, kʼa kopan na ri qʼij che kuqʼat tzij (2 Ped. 3:13). Kubʼij chqe ri rajawaxik kqabʼano rech knimataj ta ri kʼax. Xuqujeʼ kʼo ri ukʼutbʼal ri Jesús che rajawaxik kqesaj uwach y pa ri Biblia kqariq pixabʼ che kojutoʼ chuwach ri kʼax che kbʼan chqe.

MAQATZALIJ UKʼAXEL RI KʼAX CHE KBʼAN CHQE

5. ¿Jas utz taj kqabʼano are chiʼ kbʼan kʼax chqe?

5 Are chiʼ kbʼan kʼax chqe weneʼ sibʼalaj kojbʼisonik rumal ri xbʼan chqe (Ecl. 7:7). Je xunaʼ ri Job y ri Habacuc che rukʼ sukʼilal xepatanin che ri Dios (Job 6:2, 3; Hab. 1:1-3). Paneʼ sibʼalaj kojbʼisonik rumal ri kʼax che xbʼan chqe, are kʼu kqatzalij ta ukʼaxel.

6. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan ri Absalón? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

6 Are chiʼ kbʼan kʼax chqe o kqil jun winaq kbʼan kʼax che, weneʼ kqaj kqatzalij ukʼaxel. Pero wariʼ kubʼano che knimar más ri kʼax. Chojchoman chrij ri ukʼutbʼal ri Absalón, jun chke ri ralkʼwal ri David. Xpe royowal are chiʼ xretaʼmaj che xbʼan violar ri ranabʼ rumal ri Amnón. Ri taqanik che xyaʼ che ri Moisés kubʼij che we jun winaq kubʼan violar jun chik rajawaxik kkamisaxik (Lev. 20:17). Kʼo ta kubʼano che ri Absalón xpe royowal, ri utz taj are che xukamisaj ri Amnón (2 Sam. 13:20-23, 28, 29).

Are chiʼ ri Absalón xuta ri xbʼan che ri ranabʼ ubʼiʼ Tamar, xuya bʼe che ri oyowal xtaqan puwiʼ. (Chawilaʼ ri párrafo 6).


7. ¿Jas xubʼan jun salmista are chiʼ xbʼan kʼax che?

7 Are chiʼ kqil jun winaq che kubʼan kʼax y kʼo ta kbʼan che, weneʼ kqachomaj che kʼo ta upatan kqabʼan ri utz. Ri salmista xrilo che ri winaq kkibʼan kʼax chke nikʼaj chik kʼo ta kʼax kkiriqo, xubʼij: «¡Chixkaʼy chke we bʼanal taq etzelal riʼ! Man kʼo ta kʼax kkiriq» pa ri kikʼaslemal (Sal. 73:12). Sibʼalaj itzel xril ri xbʼanik rumal laʼ qas ta chi xkikot che upatanexik ri Jehová y xubʼij: «Xintijtobʼej uchʼobʼik waʼ xinwil kʼut chi sibʼalaj kʼax» ri tajin kbʼanik (Sal. 73:14, 16). Xuqujeʼ xubʼij wariʼ: «Jubʼiqʼ ta chik, xintzaq ta ri; xejilijobʼ jubʼiqʼ ri waqan» (Sal. 73:2). Ri xunaʼ ri salmista kajunamataj rukʼ ri xukʼulmaj ri qachalal Alberto. a

8. ¿Jas xubʼan jun qachalal chuwach ri kʼax che xbʼan che?

8 Ri qachalal Alberto xqʼabʼax chrij che xrelaqʼaj ri pwaq rech ri kuchuj, pero ri areʼ kʼo ta pwaq xrelaqʼaj. Rukʼ ri xkʼulmatajik xesax che kʼamal bʼe y nim ta chi xil kumal ri qachalal che xketaʼmaj ri xkʼulmatajik. Ri areʼ kubʼij: «Sibʼalaj kʼax xinnaʼo ri xbʼan chwe y rumal laʼ xpe woyowal y kinkikot ta chik». Ri kʼax xunaʼo xubʼano che xuya kan upatanexik ri Jehová pa cinco junabʼ. Wariʼ kukʼut chqawach che rajawaxik kqachajij qibʼ rukʼ ri kqanaʼo, rumal che kubʼan chqe che kqaya kan upatanexik ri Jehová.

CHQABʼANAʼ QE RI XUBʼAN RI JESÚS

9. ¿Jas kʼax xbʼan che ri Jesús? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

9 Ri Jesús xuya jun utz kʼutbʼal chqawach. E kʼi winaq sibʼalaj xkibʼan kʼax che. Jujun chke ri u familia xkikoj taj che are ri Mesías y xkibʼij che xa mox (kon). Ri kʼamal taq bʼe re ri qastzij taj kojonem xkibʼij che xa kchakun kukʼ ri demonios. Ri soldados romanos xetzeʼn chrij, xkibʼan kʼax che y xkikamisaj (Mar. 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37). Are kʼu ri Jesús xuchʼij ri kʼax y xutzalij ta ukʼaxel. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal?

Ri Jesús xuya jun utz kʼutbʼal chqe chrij ri rajawaxik kqabʼano are chiʼ kbʼan kʼax chqe. (Chawilaʼ ri párrafos 9 y 10).


10. ¿Jas xubʼan ri Jesús chuwach ri kʼax che xbʼan che? (1 Pedro 2:21-23).

10 (Chasikʼij 1 Pedro 2:21-23). b Ri Jesús xuya jun utz kʼutbʼal chqawach are chiʼ kbʼan kʼax chqe. Ri areʼ retaʼm jampaʼ utz kchʼawik y jampaʼ utz taj (Mat. 26:62-64). Jun kʼutbʼal, are chiʼ ri winaq kkibʼij molom tzij chrij ri areʼ kʼo ta xubʼij (Mat. 11:19). Y are chiʼ xchʼawik kʼo ta kʼax taq tzij xubʼij chke. Ri areʼ «xujach ronojel pa uqʼabʼ ri Dios, ri kuqʼat tzij rukʼ sukʼil». Ri Jesús retaʼm che ri Jehová tajin kril ri kukʼulmaj y che kuqʼat na tzij pa kiwiʼ ri xkibʼan kʼax che.

11. ¿Jas kraj kubʼij che chqachajij ri kqabʼij? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).

11 Kojkunik kqabʼan qe jachaʼ ri xubʼan ri Jesús are chiʼ xbʼan kʼax che. We nim ta ri kʼax xbʼan chqe, kojkunik kqaya kan chilaʼ. Are utz che kʼo ta kqabʼij rech más ta knimar ri kʼax (Ecl. 3:7; Sant. 1:19, 20). Pero weneʼ rajawaxik kʼo kqabʼij are chiʼ kqilo che tajin kbʼan kʼax che jun chik o rech kqatoʼ uwiʼ ri qakojonik (Hech. 6:1, 2). Pero rajawaxik rukʼ utz taq tzij kojchʼawik (1 Ped. 3:15). c

Are chiʼ kbʼan kʼax chqe kojkunik kqabʼan qe ri xubʼan ri Jesús, qas kqilo jampaʼ kojkunik kojchʼawik y jampaʼ kojchʼaw taj. (Chawilaʼ ri párrafo 11 y 12).


12. ¿Jas kojkunik kqabʼano rech kqajach «ronojel pa uqʼabʼ ri Dios, ri kuqʼat tzij rukʼ sukʼil»?

12 Kojkunik kqesaj uwach ri ukʼutbʼal ri Jesús are chiʼ kqaya kan «ronojel pa uqʼabʼ ri Dios, ri kuqʼat tzij rukʼ sukʼil». ¿Jas kqabʼan che ubʼanik? Are chiʼ jun winaq kubʼan kʼax chqe rumal ri xuto che man qastzij taj, utz che kqakubʼsaj qakʼuʼx che ri Jehová retaʼm ri qastzij. Wariʼ kubʼano che kqachʼij ri kʼax rumal che ri Jehová kusukʼumaj na ri kʼax. Are chiʼ kqaya kan pa uqʼabʼ ri Jehová, kqaya ta bʼe che ri oyowal kubʼan más kʼax chqe. Ri oyowal kubʼano che knimar más ri kʼax, kojkikot ta chik y kubʼan kʼax che ri qachilanik rukʼ ri Jehová (Sal. 37:8).

13. ¿Jas kojtoʼw chuwach ri kʼax che kbʼan chqe?

13 Kojkun taj kqabʼan ronojel ri xubʼan ri Jesús rumal che oj ajmakibʼ. Weneʼ kqabʼij o kbʼan jastaq che kojbʼison rumal (Sant. 3:2). Weneʼ ksach ta pa qajolom jujun taq kʼax che xbʼan chqe y kojbʼison rumal are chiʼ knaʼtaj chqe. We are waʼ tajin kakʼulmaj, chnaʼtaj chawe che ri Jehová tajin kril ri kaqʼaxej. Ri Jesús che xuqujeʼ xbʼan kʼi kʼax che retaʼm ri tajin kakʼulmaj (Heb. 4:15, 16). Y ri Jehová kuya kʼi pixabʼ chqe chuwach ri kʼax che kqakʼulmaj. Rumal laʼ, chqanikʼoj kebʼ versículos che kʼo pa Romanos.

«CHIYAʼ KAN CHE RI ROYOWAL RI DIOS»

14. ¿Jas kraj kubʼij «chiyaʼ kan che ri royowal ri Dios»? (Romanos 12:19).

14 (Chasikʼij Romanos 12:19). ¿Jas xraj xubʼij ri apóstol Pablo are chiʼ xubʼij «chiyaʼ kan che ri royowal ri Dios»? Ri versículo kubʼij che are ri royowal ri Jehová. Kqabʼan ri kubʼij we versículo riʼ are chiʼ kayaʼo che are ri Jehová ksukʼuman ri kʼax che tajin kbʼan chqe. Are laʼ ri xubʼan ri a John are chiʼ jun qachalal xubʼan kʼax che. Kubʼij: «Xinkoj nuchuqʼabʼ rech aninaq taj kpe woyowal y kintzalij ta ukʼaxel ri kʼax che xbʼan chwe. Romanos 12:19 xinutoʼo rech kinkʼut paciencia y kinkubʼsaj nukʼuʼx chrij ri Jehová».

15. ¿Jasche are más utz che kqaya kan pa uqʼabʼ ri Jehová ri kʼax che kbʼan chqe?

15 Ri más utz che kqabʼano are che kqaya kan pa uqʼabʼ ri Jehová ri tajin kqakʼulmaj. We kqabʼano kqariq ta estrés y kojbʼison taj rumal che kojkun taj kqakʼex wariʼ. Ri Jehová kuya ri tobʼanik chqe. Jetaneʼ kubʼij chqe: «Chiyaʼ kan pa nuqʼabʼ ri kʼax tajin kikʼulmaj y in kinsukʼumaj». Ri Jehová kʼusukʼumaj na ri kʼax che tajin kqakʼulmaj. We kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri kubʼan na, kqaya ta bʼe riʼ che ri oyowal ktaqan pa qawiʼ. Are waʼ ri xutoʼ ri a John che xojtzijon kan chrij. Ri areʼ kubʼij: «We kinya kan pa uqʼabʼ ri Jehová ri tajin kinkʼulmaj, ri areʼ kkunik kusukʼumaj ronojel y más utz kubʼan na che usukʼumaxik chuwach ri kinbʼan in».

«CHATCHʼAKAN PUWIʼ RI ITZELAL RUKʼ RI UTZIL»

16, 17. ¿Jas kojutoʼ wi ri oración rech kqatzalij ta ukʼaxel ri itzelal kbʼan chqe? (Romanos 12:21).

16 (Chasikʼij Romanos 12:21). Ri Pablo xubʼij: «Chatchʼakan puwiʼ ri itzelal rukʼ ri utzil». Pa ri Sermón del Monte, ri Jesús xubʼij: «Pero in kinbʼij chiwe, cheʼiloqʼoj ri ikʼulel y chibʼanaʼ orar pa kiwiʼ ri kkibʼan kʼax chiwe» (Mat. 5:44, Ri Biblia. Traducción del Nuevo Mundo). Y are laʼ ri xubʼano. Weneʼ oj chomanaq chrij ri kʼax che xukʼulmaj ri Jesús are chiʼ ri soldados xkichʼik chuwach ri cheʼ, xetzeʼn chrij y xkibʼan kʼax che. ¡Sibʼalaj xuriq kʼax riʼ!

17 Ri Jesús xuya ta kan kiloqʼoqʼexik ri winaq y xuya ta kan upatanexik ri Jehová rumal ri kʼax che xbʼan che. Rumal laʼ xubʼij: «Tat, sachaʼ la kimak, man ketaʼm ta kʼut jas ri kkibʼano» (Luc. 23:34). Are chiʼ kqabʼan orar pa kiwiʼ ri winaq che kkibʼan kʼax chqe kubʼano che kqaya kan ri oyowal y ri kʼax che kqanaʼ chkij.

18. ¿Jas tobʼanik xuya ri oración che ri qachalal Alberto y ri qachalal John?

18 Ri oración xeʼutoʼ ri qachalal Alberto y ri qachalal John rech xkichʼij ri kʼax xkiriqo. Ri Alberto kubʼij: «Kʼi mul xinta che ri Jehová che ksach pa nujolom ri kʼax xinkʼulmaj». ¡Sibʼalaj utz che ri qachalal Alberto tajin kupatanij chi jumul ri Jehová! Ri a John kubʼij: «Kʼi mul xinbʼan orar puwiʼ ri qachalal che xubʼan kʼax chwe. Ri oración xinutoʼo rech kinqʼat ta tzij puwiʼ ri qachalal y are qas kinwil ri utz taq ubʼantajik, xuqujeʼ xinriq jamaril».

19. ¿Jas rajawaxik kqabʼan na rumal che majaʼ kkʼis ri itzelal chuwach wajun uwach Ulew riʼ? (1 Pedro 3:8, 9).

19 Qetaʼm taj jas taq kʼax kkʼulmataj na are chiʼ majaʼ kkʼis wajun itzel uwach Ulew riʼ. Maqayaʼ kan utaʼik ri utobʼanik ri Jehová chuwach ri kqakʼulmaj. Chqabʼanaʼ qe ri xubʼan ri Jesús are chiʼ xbʼan kʼax che y chqabʼanaʼ pa qakʼaslemal ri e pixabʼ che xqetaʼmaj. We jeriʼ kqabʼano, ri Jehová kojutewchij na (chasikʼij 1 Pedro 3:8, 9).

BʼIXONEM 38 Jehová katuchajij na

a Kʼexom jujun bʼiʼaj.

b Pa ri capítulos 2 y 3 re 1 Pedro, ri apóstol xchʼaw chrij ri kʼax che xkikʼulmaj ri cristianos re ri nabʼe siglo rumal jun itzel kajaw o kikʼulaj che cristiano taj (1 Ped. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9).