Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 42

¿Jas kuya ri Jehová chqe rech kojux ri kraj?

¿Jas kuya ri Jehová chqe rech kojux ri kraj?

«Are kʼu ri Dios kyoʼw pa ri iwanimaʼ ri urayixik ubʼanik ri kqaj chuwach» (FILIP. 2:13).

BʼIXONEM 104 Ri uxlabʼixel usipanik ri Dios

RI KQETAʼMAJ NA *

1. ¿Jas kkunik kubʼan ri Jehová rech kutzʼaqatisaj ubʼanik ri urayibʼal?

JEHOVÁ kkunik kux apachike jastaq rech kkunik kutzʼaqatisaj ri kraj kubʼano. Jujun chke ri e ubʼantajik ukʼutum are che kojutijoj, junam rukʼ jun tat che kuya kubʼsal kʼuʼx xuqujeʼ kutzijoj utzalaj taq tzij (Is. 48:17; 2 Cor. 7:6; Gál. 3:8). Paneʼ jeriʼ ri ubʼantajik, amaqʼel keʼukoj ri e winaq rech kubʼan ri urayibʼal (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Cor. 1:3, 4). Areʼ kkunik kuya qanoʼj xuqujeʼ qachuqʼabʼ rech kojux ri kraj che ubʼanik ri urayibʼal. Ronojel wariʼ kukʼut ri kraj kubʼij ri ubʼiʼ ri Jehová, junam rukʼ ri kkibʼij jujun winaq che kʼo kinojibʼal.

2. a) ¿Jasche weneʼ jujun mul kubʼan kebʼ qakʼuʼx chrij we ri Jehová tajin kojukoj pa ri uchak? b) ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

2 Qonojel kqaj che kʼo kojukoj wi ri Jehová, are kʼu weneʼ kʼo jujun kkichomaj che tajin ta kekoj rumal areʼ. ¿Jasche? Rumal che kkichomaj che ri kijunabʼ, ri e jastaq che kʼo pa kikʼaslemal o ri kekun che ubʼanik kuya ta bʼe chke. Nikʼaj chik weneʼ xaq xiw kekikot rukʼ ri tajin kkibʼan chik xuqujeʼ kkichʼobʼ taj che kajwatajik che kkinimarisaj ri kichak pa ri kikojonik. Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil na ri kubʼan Jehová che qatijoxik rech ktzʼaqatisax ri kraj kubʼano. Xuqujeʼ kqil na ri kikʼutbʼal e jujun taq achijabʼ xuqujeʼ ixoqibʼ rech ojer kanoq che ri Jehová xuya kichuqʼabʼ rech xkaj xechakunik. Xuqujeʼ, chukʼisbʼal, kqanikʼoj na ri kojkunik kqabʼano rech Jehová kojukoj pa ri uchak.

¿JAS KUBʼAN RI JEHOVÁ CHE QATIJOXIK?

3. Junam rukʼ ri kubʼij Filipenses 2:13, ¿jas kuya ri Jehová chqe?

3 (Chasikʼij uwach Filipenses 2:13). * Jehová kkunik kuya ri rayinik chqe rech kqabʼan ri chak. ¿Jas kubʼan che ubʼanik? Weneʼ kqata che kʼo rajawaxik pa ri qacongregación o che ri e kʼamal bʼe kkisikʼij uwach jun carta che ri sucursal xutaq loq che kubʼij che kajwataj tobʼanik pa jun chi lugar. Weneʼ kojchoman chrij ri kqabʼano rech kojtobʼanik. O weneʼ yaʼom chak chqe che kʼax ubʼanik xuqujeʼ kqachomaj che taqal ta chqe kqabʼano. Weneʼ xuqujeʼ, are chiʼ kqasikʼij uwach ri Biblia, kqachomaj chrij ri kqabʼano rech kqakoj che kitoʼik ri e nikʼaj chik. Jehová kojutaqchiʼj ta che ubʼanik ri jastaq. Are kʼu, we krilo che kqaj kqaya más, areʼ kubʼano che kkʼojiʼ ri qarayinik che kqaj kqabʼano.

4. ¿Jas kubʼan ri Jehová che uyaʼik ri chuqʼabʼ chqe che kajwatajik rech kqabʼan jun chak?

4 Jehová xuqujeʼ kkunik kuya ri chuqʼabʼ che kajwataj chqe (Is. 40:29). Rukʼ ri uxlabʼixel, kkunik kuya uchuqʼabʼ ri e qabʼantajik rech kojkun che ubʼanik ri e jastaq (Éx. 35:30-35). Xuqujeʼ kukoj ri utinamit che ukʼutik jujun taq chak chqawach. We kojkun taj kqabʼan jun chak, chqataʼ tobʼanik. Xuqujeʼ rukʼ ta xibʼin ibʼ chojqebʼ rukʼ ri utzalaj qaTat che kʼo pa ri kaj xuqujeʼ chqataʼ che, che kuya «ri nimalaj kuʼinem» chqe (2 Cor. 4:7; Luc. 11:13). Pa ri Biblia, kqasikʼij uwach che Jehová xuya kichuqʼabʼ e kʼi achijabʼ xuqujeʼ ixoqibʼ rech xkirayij ubʼanik jalajoj taq chak. Chqilaʼ jujun taq kʼutbʼal xuqujeʼ chojchoman chrij ri kubʼan che qakojik junam rukʼ ri xubʼan kan ojer.

¿JAS XEKUNIK XKIBʼAN JUJUN ACHIJABʼ?

5. ¿Jas kqachomaj chrij ri xubʼan Jehová che ukojik ri Moisés rech kresaj ri utinamit pa ri kʼaxkʼolil?

5 Jehová xukoj ri Moisés rech xux kolonel rech ri tinamit Israel. Are kʼu ¿jampaʼ xkoj rumal ri Jehová? ¿La are chiʼ tijom chi «che ronojel ri kinoʼj ri e aj Egipto»? (Hech. 7:22-25). Jeʼ taj, Jehová xukojo are chiʼ ukʼutum chi chuwach che rajawaxik kux machʼalik winaq (Hech. 7:30, 34-36). Xuqujeʼ xuya ukowil ukʼuʼx rech kchʼaw rukʼ ri nimalaj qʼatal tzij re Egipto (Éx. 9:13-19). ¿Jas kqachomaj chrij ri xubʼan Jehová che ukojik ri Moisés che jun chak nim ubʼanik? Che areʼ keʼukoj ri winaq che kʼo utz taq kibʼantajik xuqujeʼ kkikubʼsaj kikʼuʼx chrij che areʼ kyaʼow chuqʼabʼ che ubʼanik jun jastaq (Filip. 4:13).

6. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan Jehová che ukojik ri Barzilái rech xutoʼ ri qʼatal tzij David?

6 Qʼaxinaq chi ri siglos, Jehová xukoj Barzilái rech kutoʼ ri qʼatal tzij David. Are chiʼ ri David xuqujeʼ ri rajchʼojabʼ xeʼanimaj bʼi chuwach ri Absalón, ukʼojol ri David, sibʼalaj e kosinaq, kenumik xuqujeʼ kchaqij kichiʼ. Paneʼ ri Barzilái nim chi ri ujunabʼ, areʼ xuqujeʼ e nikʼaj chik xkiya ri kikʼaslemal pa kʼax rumal che xekiya kijoron. Barzilái xuchomaj taj che rumal che nim chi ujunabʼ mat kkunik kupatanij na ri Jehová. Xaneʼ, xubʼan ri utzilal xuqujeʼ xubʼan ri kkun che ubʼanik rech keʼutoʼ ri upatanelabʼ ri Dios che kʼo kajwataj chke (2 Sam. 17:27-29). ¿Jas kqetaʼmaj chrij wariʼ? Che, apastaneʼ ri qajunabʼ, Jehová kojukojo rech keqatoʼ ri e qachalal che kekun taj kkiriq ri kajwataj chke (Prov. 3:27, 28; 19:17). Xuqujeʼ we kojkun taj kojbʼe che kitoʼik, kojkunik kqaya ri qakuchuj pa ri kaxon re ri chak che kbʼan pa ronojel uwach Ulew rech kyaʼ tobʼanik chke ri qachalal pa ri lugar o tiempo che kajwatajik (2 Cor. 8:14, 15; 9:11).

7. a) ¿Jas xubʼan Jehová che ukojik ri Simeón? b) ¿Jasche kuya qachuqʼabʼ wariʼ?

7 Simeón are jun sukʼalaj kʼamal bʼe re Jerusalén che xbʼix che rumal ri Jehová che kril na ri Mesías. Wajun tzujunem riʼ qastzij riʼ che xuya kikotemal che, rumal che reyem chi pa kʼi junabʼ. Jehová xutewchij rumal ri ukojonik xuqujeʼ ri ukochʼonik. Jumul, rukʼ ri utobʼanik ri uxlabʼixel, Simeón xbʼe pa ri templo, chilaʼ xril wi ri Jesús. Rumal laʼ ri Jehová xukoj ri Simeón rech kubʼij jun profecía chrij ri akʼal riʼ, che are ri Cristo (Luc. 2:25-35). Paneʼ ri Simeón weneʼ xril ta chi ri uchak ri Jesús, xumaltyoxij che ri Jehová rumal che xchakun che. Wajun sukʼalaj achi riʼ kril na ri utzalaj taq jastaq are chiʼ kopan ri qʼij che ri uqʼatbʼal tzij ri Jesús keʼutewchij na konojel ri winaq cho ri uwach Ulew (Gén. 22:18). Oj xuqujeʼ kqamaltyoxij che ri Jehová rumal che uyaʼom chqe che kqapatanij.

8. ¿Jas kubʼan Jehová che qakojik rech kqapatanij?

8 Pa ri nabʼe siglo, jun utzalaj achi ubʼiʼ José xraj che xkoj rumal ri Jehová (Hech. 4:36, 37). Ri apóstoles xkikoj Bernabé che ri ubʼiʼ, che kraj kubʼij «ralkʼwal Kuʼbʼisabʼal Kʼuxaj», weneʼ rumal che retaʼm kukubʼsaj kikʼuʼx ri e nikʼaj chik. Jun kʼutbʼal, are chi Saulo xux cristiano, e kʼi qachalal kkixibʼij kibʼ che rumal che ketaʼm che areʼ xubʼan kʼax chke ri congregaciones. Are kʼu ri Bernabé xuya tobʼanik che. Qastzij riʼ che Saulo xumaltyoxij che ri Bernabé (Hech. 9:21, 26-28). Qʼaxinaq chi ri tiempo, ri e kʼamal bʼe re Jerusalén xketaʼmaj che ri cristianos re Antioquía re Siria, kajwataj kichuqʼabʼ pa ri kikojonik. ¿Jachin xkitaq bʼik? Are ri Bernabé. Utz che are xtaq bʼi ri Bernabé rumal che ri Biblia kubʼij che areʼ «xebʼupixbʼej konojel chi kakiterenej ri Ajawaxel rukʼ ronojel kanimaʼ, chi jik chetaqen che ri Ajawaxel» (Hech. 11:22-24). Kimik, Jehová xuqujeʼ kkunik kojutoʼ rech kqakubʼsaj kikʼuʼx ri e qachalal, jun kʼutbʼal, ri e qachalal che xkam jun kifamiliar. O kubʼano che kojopan rukʼ o kqachʼabʼej apan pa teléfono jun qachalal che yawabʼ o uriqom nim bʼis xuqujeʼ kqabʼij tzij che kuya kubʼsal ukʼuʼx. ¿La kqaj kojukoj ri Jehová junam ri xubʼan che ukojik Bernabé? (1 Tes. 5:14).

9. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan Jehová che utoʼik ri qachalal Vasily?

9 Jehová xutoʼ jun qachalal ubʼiʼ Vasily rech kux jun utzalaj kʼamal bʼe. Are chiʼ xkoj che kʼamal bʼe chiʼ kʼo 26 ujunabʼ, xuchomaj che kkun taj kutoʼ ri congregación, más na ri e qachalal che kʼo kʼax pa kikʼaslemal. Are kʼu xtijox kumal ri e nikʼaj chi kʼamal bʼe che kʼo ketaʼmabʼal xuqujeʼ rumal ri tijobʼal re ri Escuela del Ministerio del Reino. Xukoj uchuqʼabʼ che utijoxik ribʼ. Jun kʼutbʼal, xutzʼibʼaj ri kraj kubʼano. Are chiʼ xkun che ubʼanik ri kraj nojimal xel ri xibʼin ibʼ che. Kubʼij: «Ri jastaq che kinxibʼij wibʼ che nabʼe, kimik kuya kikotemal chwe. Are chiʼ Jehová kinutoʼ rech kinriq ri texto che kajwataj che ukubʼsaxik ukʼuʼx jun qachalal kuya kikotemal chwe». Qachalal, we kibʼan iwech junam rukʼ Vasily xuqujeʼ kiyaʼo che Jehová kixukoj che ubʼanik ri uchak, areʼ kixutijoj rech kibʼan chak nim ubʼanik pa ri congregación.

¿JAS XEKUNIK XKIBʼAN JUJUN IXOQIBʼ?

10. ¿Jas xubʼan Abigaíl, xuqujeʼ jas kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal?

10 Pa ri tiempo che ri ajawinel Saúl xeʼutereneʼj ri David xuqujeʼ ri e sukʼ taq achijabʼ che e kʼo rukʼ, xajwataj tobʼanik chke. Jumul, ri achijabʼ che e rachilam bʼi ri David xkitaʼ jubʼiqʼ kiwa che jun qʼinom achiʼ israelita ubʼiʼ Nabal. Xkixibʼij ta kibʼ xkitaʼ che rumal che xekichajij ri e uchij pa ri chaqiʼj uwo saq. Are kʼu Nabal sibʼalaj kubʼan nim che ribʼ xuqujeʼ kʼo ta xraj xuya chke. Wariʼ xubʼano che David sibʼalaj xpe royowal, che xuchomaj kukamisaj ri Nabal xuqujeʼ ri e achijabʼ che e kʼo cho rachoch (1 Sam. 25:3-13, 22). Are kʼu, Abigaíl ri jeʼlikalaj rixoqil ri Nabal xuya ta bʼe che xkʼulmataj wariʼ. Wajun utzalaj ixoq xukʼut ukowil ukʼuʼx, rumal che xbʼe che uriqik ri David, xxukiʼ chuwach xuqujeʼ xubʼij che, che kubʼan ta kʼaxkʼolil rech jeriʼ kmakun taj. Abigaíl xubʼij che ri David che kuya pa uqʼabʼ ri Jehová. Ri e utzalaj taq utzij xuqujeʼ ri xubʼano xok pa ranimaʼ ri David xuqujeʼ xuchʼobʼo che are ri Jehová taqowinaq bʼi wajun ixoq riʼ (1 Sam. 25:23-28, 32-34). Abigaíl xukoj uchuqʼabʼ che kekʼojiʼ ubʼantajik che kubʼano che kʼo kkoj wi rumal ri Jehová. Junam rukʼ wariʼ, Jehová keʼukoj ri e qachalal ixoqibʼ che kʼo jun utz kichomanik xuqujeʼ kibʼantajik rech kkiya kichuqʼabʼ ri kifamilia xuqujeʼ ri congregación (Prov. 24:3; Tito 2:3-5).

11. ¿Jas xkibʼan ri e umiʼal ri Salum, xuqujeʼ jachin tajin kkibʼan ke kimik ri xkibʼan e areʼ?

11 Are chiʼ qʼaxinaq chi kʼi siglos, ri e umiʼal ri Salum xekʼojiʼ chkixoʼl ri e winaq che xeʼukoj ri Jehová che uyakik chi jumul ri e tapya re Jerusalén (Neh. 2:20; 3:12). Paneʼ Salum are jun chke ri kkiqʼat tzij pa ri tinamit, ri e umiʼal xkaj xkibʼan ri chak paneʼ sibʼalaj kʼax ubʼanik (Neh. 4:15-18). Ri Salum xjunamataj ta kukʼ ri e achijabʼ che nimaʼq taq kibʼanik che kbʼix tecoítas chke, che «xekitoʼ taj ri xekʼamow ubʼe ri chak». (Neh. 3:5). Chojchoman chrij ri kikotemal xkinaʼ ri e ixoqibʼ riʼ are chiʼ xkʼis ubʼanik ri chak xa pa cincuenta y dos qʼij (Neh. 6:15). Kimik, e kʼo qachalal ixoqibʼ kkaj kechakun pa jalajoj taq chak re upatanixik ri Jehová: ri ubʼanik xuqujeʼ ri usukʼumaxik ri e ja che kyaʼ wi uqʼij ri Jehová. Ri kekun che ubʼanik, ri kikotemal kkikʼutu xuqujeʼ ri kisukʼilal sibʼalaj ktobʼan che ri e chak riʼ.

12. Junam rukʼ ri xukʼulmaj Tabita, ¿jas kubʼan Jehová che qakojik pa ri uchak?

12 Jehová xuya uchuqʼabʼ Tabita che ubʼanik «utzalaj taq chak» xuqujeʼ xuya ri kajwataj chke «ri e mebʼayibʼ», más na chke ri e malkaʼn (Hech. 9:36). Rumal ri nimalaj rutzil ranimaʼ xuqujeʼ ri utz ubʼantajik, e kʼi sibʼalaj xkoqʼej are chiʼ xkamik. Are kʼu sibʼalaj xekikotik are chiʼ ri xwalajisax rumal ri apóstol Pedro (Hech. 9:39-41). ¿Jas kqetaʼmaj chrij Tabita? Che we oj alabʼom alitomabʼ o nim chi qajunabʼ, achijabʼ ixoqibʼ, qonojel kʼo kojkunik kqabʼano rech keqatoʼ ri e qachalal (Heb. 13:16).

13. ¿Jas xubʼan Jehová che ukojik ri qachalal Ruth che qas ta kchʼaw kukʼ ri e winaq, xuqujeʼ jas xubʼij ri qachalal?

13 Jun qachalal che qas ta kchʼawik ubʼiʼ Ruth che xraj xux misionera. Are chiʼ kʼa akʼal na, aninaq kujach ri alaj taq wuj. Xubʼij: «Sibʼalaj utz xwil ubʼanik wajun chak riʼ». Are kʼu qas ta kkunik ktzijon kukʼ ri e winaq chuchiʼ taq ja chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios. Paneʼ qas ta kkunik ktzijonik, Ruth xux precursora regular are chiʼ kʼo 18 ujunabʼ. Pa 1946, xbʼe pa ri Escuela Bíblica re Galaad, xupatanij ri Jehová pa Hawái xuqujeʼ Japón. Xkoj rumal ri Jehová che ukʼamik bʼi ri utzalaj taq tzij chke e kʼi winaq re ri e tinamit riʼ. Ronojel ri chak riʼ xubʼan pa weneʼ ochenta junabʼ, Ruth xubʼij: «Are ri Jehová yaʼowinaq nuchuqʼabʼ. Inutoʼm rech kinkunik kintzijon kukʼ ri e winaq. Qas kinkojo che Jehová kkunik kukoj apachike cristiano che kukubʼsaj ukʼuʼx chrij».

¿JAS KQABʼANO RECH KOJUKOJ RI JEHOVÁ?

14. Junam rukʼ ri kubʼij Colosenses 1:29, ¿jas rajawaxik kqabʼano we kqaj che kojukoj ri Jehová?

14 Pa ri e junabʼ e qʼaxinaq, Jehová jalajoj ubʼanom che kikojik ri e upatanelabʼ. E ri oj, ¿jas kubʼan che qatoʼik rech kojchakun rukʼ? Kʼo ubʼanik rukʼ ri chuqʼabʼ kqakojo (chasikʼij uwach Colosenses 1:29). We kʼo jun utz qachomanik, Jehová kkunik kubʼano che rukʼ kikotemal kqaya ubʼixik ri utzalaj taq tzij, kojux utz ajtijabʼ, kojkunik kqaya kubʼsal kʼuʼx chke nikʼaj chik, qas kojnaw che ubʼanik ri qachak, kojux utz taq achiʼl o ri rajawaxik rech kbʼan ri urayinik.

15. Junam che kubʼij 1 Timoteo 4:12, 15, ¿jas rajawaxik kkitaʼ ri alabʼom che ri Jehová?

15 ¿La at jun ala che kʼo chi ajunabʼ? Kajwataj kitobʼanik achijabʼ che kʼo kichuqʼabʼ che kkaj eqelen xuqujeʼ keʼux tobʼanelabʼ. Pa kʼi congregaciones, e kʼo más kʼamal bʼe chkiwach tobʼanelabʼ. ¿La katkunik kabʼan más chak pa ri congregación? Jujun mul, jujun qachalal kkibʼij: «Kinkikotik che xaq xiw in publicador». We jeʼ achomanik wariʼ, chataʼ che ri Jehová che katutoʼ rech kkʼojiʼ ri arayinik che katux tobʼanel xuqujeʼ che kuya achuqʼabʼ rech kabʼan ronojel ri katkun che ubʼanik pa ri uchak (Ecl. 12:1). Kajwataj ri atobʼanik chqe (chasikʼij uwach 1 Timoteo 4:12, 15).

16. ¿Jas rajawaxik kqataʼ che ri Jehová, xuqujeʼ jasche?

16 Jehová kkunik kubʼano che kojux ri kajwataj che rech kbʼan ri urayinik. Rumal laʼ, chqataʼ che, che kuya ri rayinik chqe rech kqaj kojchakun rukʼ xuqujeʼ chqataʼ che, che kuya qachuqʼabʼ rech kojkunik kqabʼano. Apastaneʼ ri qabʼanik alabʼom alitomabʼ o nim chi ri qajunabʼ, chqakojoʼ ri qatiempo, ri qachuqʼabʼ, ri kojkun che ubʼanik xuqujeʼ chqakojoʼ ri jastaq qe kʼolik rech kqaya uqʼij ri Jehová kimik (Ecl. 9:10). Kqaya taj che ri xibʼin ibʼ o che kqanaʼ che kojkun taj kqabʼan jun jastaq kubʼano che kqakʼam ta utz taq eqelen kyaʼ chqe rech kqapatanij ri Dios. Paneʼ kʼi o kʼi taj kqabʼano, qonojel yaʼom ri nimalaj eqelen chqe che kqaya ri qʼijilanik che qas taqal che ri utzalaj qaTat.

BʼIXONEM 127 Ri winaq che kwaj kinuxik

^ párr. 5 ¿La kqaj kqabʼan más chak che upatanixik ri Jehová? ¿La kʼo jumul qachomam che weneʼ kʼo ta chi qapatan chuwach areʼ? O ¿la kqachomaj che kajwataj taj che kqaj kqapatanij junam rukʼ ri kraj areʼ? Pa wajun kʼutunem riʼ, kqanikʼoj na ri kubʼan Jehová che qatoʼik rech kqaj kqapatanij xuqujeʼ ri kubʼan che uyaʼik qachuqʼabʼ rech kojux ri kraj areʼ che utzʼaqatisaxik ri kraj kubʼano.

^ párr. 3 Paneʼ ri Pablo xutaq wajun carta riʼ chke ri cristianos re ri nabʼe siglo, ri tzʼibʼatal chupam nim ubʼanik chke konojel ri upatanelabʼ ri Jehová.