Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 35

Jehová nim keril ri e upatanelabʼ che kemachʼachʼik

Jehová nim keril ri e upatanelabʼ che kemachʼachʼik

«Paneʼ chikaj kʼo wi ri Ajawaxel, kok il che ri winaq ri machʼalik» (SAL. 138:6).

BʼIXONEM 48 Ronojel qʼij chojbʼin rukʼ Jehová

RI KQETAʼMAJ NA *

1. Chabʼij ri kubʼan ri Jehová che kilik ri winaq che kemachʼachʼik.

JEHOVÁ keʼuloqʼoqʼej ri e winaq che kemachʼachʼik. Xaq xiw ri e winaq che kkikʼut qastzij machʼachʼem kekunik keʼux utzalaj taq rachiʼl xuqujeʼ keloqʼoqʼex rumal. Are kʼu «kuchʼobʼ kʼu uwach ri bʼanal nimal chinaj» (Sal. 138:6). Qonojel kqaj kqakikotemaj ri Jehová xuqujeʼ kqaj che kojuloqʼoqʼej, rumal laʼ rajawaxik kqetaʼmaj kojux machʼalik taq winaq.

2. ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?

2 Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil na ri respuesta re oxibʼ preguntas. 1) ¿Jas riʼ ri machʼachʼem? 2) ¿Jasche rajawaxik kqakʼut wajun bʼantajik riʼ? 3) ¿Jas jastaq kubʼano che kʼax kqabʼan che ukʼutik machʼachʼem? Junam rukʼ ri kqil na, ukʼutik machʼachʼem kukikotemaj ri Jehová xuqujeʼ kuya utzilal chqe (Prov. 27:11; Is. 48:17).

¿JAS RIʼ RI MACHʼACHʼEM?

3. ¿Jas riʼ ri machʼachʼem?

3 Ri machʼachʼem are jun bʼantajik che kʼo ta ubʼanik rukʼ ri ubʼanik nimal. Ri Biblia kukʼutu che ri winaq kmachʼachʼik kuchʼobʼo che are más nim ri Jehová chuwach xuqujeʼ konojel ri e winaq más nim kibʼanik chuwach (Filip. 2:3, 4).

4, 5. ¿Jasche kqabʼij che ri machʼachʼem are ta jun bʼantajik che xaq xiw kilitajik?

4 E kʼo winaq keʼilitajik che kemachʼachʼik. Weneʼ qas ta kechʼawik, nim kekil wi ri e nikʼaj chik xuqujeʼ e utzalaj taq winaq rumal ri kicultura o ri xekʼiy wi. Are kʼu weneʼ pa kanimaʼ kkibʼan nim che kibʼ. Rukʼ ri tiempo, kqʼalajin ri qas kibʼantajik (Luc. 6:45).

5 Are kʼu, ri e winaq che qas ketaʼm ri kkaj kkibʼano o kkibʼij ronojel ri kkichomaj kraj taj kubʼij che xa kkibʼan nim che kibʼ (Juan 1:46, 47). Paneʼ jeriʼ, ri e winaq che kekun che ubʼanik kʼi jastaq rajawaxik kkichajij kibʼ rech kkikubʼsaj ta kikʼuʼx chbʼil kibʼ. Apastaneʼ ri qabʼantajik, qonojel rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ rech kojmachʼachʼik.

Ri apóstol Pablo xuchomaj taj che nim ubʼanik chkiwach ri e nikʼaj chik. (Chawilaʼ ri párrafo 6). *

6. Junam rukʼ ri kubʼij 1 Corintios 15:10, ¿jas kqetaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri apóstol Pablo?

6 Chqilaʼ ri ukʼutbʼal ri apóstol Pablo. Jehová xukojo rech xeʼubʼan congregaciones pa jalajoj taq lugares. Chke konojel ri apóstoles re ri Jesucristo weneʼ kʼo ta jun xubʼan ronojel ri xubʼan Pablo pa ri uchak che ri Dios. Are kʼu, rukʼ wariʼ Pablo xubʼan ta nim che ribʼ chkiwach ri e rachalal, xaneʼ rukʼ machʼachʼem xubʼij: «Ri in kʼut man kʼo ta nubʼanik chkixoʼl ri taqomxenlabʼ. Man taqal taj kbʼix taqom chwe, rumal rech chi xinbʼan na kʼax chke ri e rech ri ukomon kojonelabʼ ri Dios» (1 Cor. 15:9). Tekʼuriʼ, xubʼij che areʼ are jun utz rachiʼl ri Jehová xa rumal che xtoqʼobʼisax uwach, rumal taj che are nim ubʼanik o che kunaq che ubʼanik nimaʼq taq jastaq (chasikʼij uwach 1 Corintios 15:10). Qastzij, xuya jun utz kʼutbʼal re machʼachʼem are chiʼ xutzʼibʼaj bʼi ri e wuj chke ri corintios, xchoman chkij konojel xuqujeʼ chkij ri xkibʼij taq tzij chrij (2 Cor. 10:10).

Karl Klein are jun machʼalik qachalal che xux jun chke ri Jupuq Ajkʼamal bʼe cho ronojel ri uwach Ulew. (Chawilaʼ ri párrafo 7).

7. ¿Jas xubʼan ri qachalal Klein che ukʼutik machʼachʼem?

7 E kʼi Testigos uyaʼom kichuqʼabʼ usikʼixik uwach chrij ri ukʼaslemal ri qachalal Karl Klein, che xux jun chke ri Jupuq Ajkʼamal bʼe cho ronojel uwach Ulew. Chupam ri xutzʼibʼaj chrij ri ukʼaslemal, ri qachalal Klein rukʼ machʼachʼem xuchʼobʼo che xajwatajik xukoj uchuqʼabʼ chrij jujun taq kʼax xuriq pa kʼi junabʼ. Chqilaʼ jujun kʼutbʼal. Pa taq ri e junabʼ veinte, nabʼe mul xutzijoj ri utzij ri Dios chuchiʼ taq ja, are kʼu xuchomaj che kʼax ubʼanik, rukʼ wariʼ pa kebʼ junabʼ xubʼan ta chik. Qʼaxinaq chi jujun junabʼ, are chiʼ kʼo chi pa Betel, pa jun tiempo xpe royowal che jun qachalal rumal che xpixbʼex rumal. Xuqujeʼ, xuriq depresión nerviosa, tekʼuriʼ nojimal xkunatajik. Are kʼu xuqujeʼ xyaʼ kʼi nimaʼq taq eqelen che. ¿La mat qastzij che wajun qachalal riʼ rajawaxik xumachʼ ribʼ rech qas xuchʼobʼ ri e ubʼantajik che utz taj? E kʼi upatanelabʼ ri Jehová rukʼ loqʼoqʼebʼal knaʼtaj chke ri qachalal Klein xuqujeʼ ri qastzij xubʼij chrij ri ukʼaslemal. *

¿JASCHE RAJAWAXIK KOJMACHʼACHʼIK?

8. ¿Jas kojutoʼ wi ri 1 Pedro 5:6 che rilik che ri ukʼutik machʼachʼem nim kril wi ri Jehová?

8 Ri rumal che rajawaxik kqakʼut machʼachʼem are che ri Jehová utz krilo, junam che xuya kan ubʼixik ri apóstol Pedro (chasikʼij uwach 1 Pedro 5:6). Ri wuj «Ven, sé mi seguidor» kubʼij: «Ri ubʼanik nimal are jun veneno che kkamisanik. Wajun bʼantajik riʼ kubʼano che xuqujeʼ ri winaq che knaw che ubʼanik kʼi jastaq kʼo ta chi upatan chuwach ri Dios. Are kʼu ri winaq kmachʼachʼik kkoj rumal ri Jehová pa jalajoj taq chak». Xuqujeʼ kubʼij che ri qaDios «rukʼ kikotemal kojutewchij we kʼo wajun bʼantajik riʼ qukʼ». * Qas kqachʼobʼ riʼ che kʼo ta chi jun jastaq más nim na ubʼanik chuwach ri uyaʼik kikotemal che ri Jehová (Prov. 23:15).

9. ¿Jasche utz kkil ri winaq kekʼojiʼ kukʼ ri kemachʼachʼik?

9 Ri ukʼutik machʼachʼem kuya kikotemal che ri Jehová xuqujeʼ kuya utzilal chqe oj. Ri machʼachʼem kubʼano che keqebʼ ri e winaq qukʼ. Rech kqachʼobʼ wariʼ, chqachomaj jachin kukʼ kqaj kojkʼojiʼ wi (Mat. 7:12). ¿La mat qastzij che utz ta kqilo kojkʼojiʼ kukʼ winaq che amaqʼel kkaj kbʼan ri kkibʼij xuqujeʼ kkaj taj kkikʼam jun pixabʼ? Are kʼu, utz kqilo kojkʼojiʼ kukʼ qachalal che kkinaʼ ri kqanaʼ, keloqʼoqʼenik, kel kikʼuʼx chqe xuqujeʼ kemachʼachʼik (1 Ped. 3:8). Rumal laʼ, we utz kqanaʼ kojkʼojiʼ kukʼ winaq junam rukʼ wariʼ, kojkunik kqachʼobʼo che ri winaq utz kkilo kekʼojiʼ qukʼ we kojmachʼachʼik.

10. ¿Jasche ri machʼachʼem kojutoʼ chuwach ri kʼax kqariq pa ri qakʼaslemal?

10 Ri machʼachʼem xuqujeʼ kojutoʼ chuwach ri kʼax kqariq pa ri qakʼaslemal. Qonojel kʼo jastaq che utz ta kqilo. Rumal laʼ, ri ajawinel Salomón xuchʼobʼo: «E wilom taq loqʼom pataninelabʼ ri kebʼin chkij taq kej, xuqujeʼ ri e kikʼojol taq ajawinelabʼ ri kebʼin chkaqan ri e jachaʼ ta ne loqʼom taq pataninelabʼ» (Ecl. 10:7). Amaqʼel taj nim keʼil wi ri winaq che qas kekun che ubʼanik ri jastaq, are kʼu ri kʼo ta más kekun che ubʼanik más nim keʼilik. Are kʼu ri Salomón xuchʼobʼo che ri más utz are che kojchoman chrij ri jastaq qariqom are ta chrij ri qariqom taj (Ecl. 6:9). We qas kojmachʼachʼik, kojchoman chrij ri qakʼaslemal kimik, are ta ri jastaq che kʼo ta qukʼ.

E JASTAQ CHE WENEʼ KUKOJ PA KʼAX RI QAMACHʼACHʼEM

¿Jas kubʼan ri e jastaq riʼ rech kʼax kqabʼan che ukʼutik machʼachʼem? (Chawilaʼ ri párrafos 11 y 12). *

11. ¿Jasche kajwataj machʼachʼem chqe are chiʼ kojpixbʼexik?

11 Ronojel taq qʼij, kuya kqakʼut machʼachʼem chuwach jalajoj taq jastaq. Chqilaʼ jujun. Are chiʼ kojpixbʼexik. Rajawaxik ksach ta chqe che, we kʼo jun winaq xukoj utiempo che qapixbʼexik, weneʼ are rumal che xqachʼobʼ taj che nim xojsach wi. Chiʼ kkʼulmataj wariʼ, weneʼ chanim kqaxutuj ri tobʼanik. Weneʼ kqayoqʼ ri winaq che xuya ri tobʼanik chqe o ri xubʼan che ubʼixik. Are kʼu we kojmachʼachʼik kqakoj qachuqʼabʼ riʼ che usukʼumaxik ri qachomanik.

12. Junam rukʼ ri kubʼij Proverbios 27:5, 6, ¿jasche rajawaxik kqamaltyoxij che jun qachalal kuya jun pixabʼ chqe? Chayaʼ jun kʼutbʼal.

12 Ri winaq che kmachʼachʼik kumaltyoxij ri pixabʼ. Chojchoman chrij jun kʼutbʼal. Chqachomaj che oj kʼo pa ri Ja rech Ajawbʼal tajin kojtzijon kukʼ jujun qachalal. Tekʼuriʼ, jun chke kraj ktzijon qukʼ pa qatukel xuqujeʼ rukʼ utz taq tzij kubʼij chqe che kʼo uxer qawa chuxoʼl ri qaware. Qastzij riʼ che kojkʼixik. Are kʼu kqamaltyoxij riʼ che xubʼij chqe. Ri qastzij, are che kqaj riʼ che kʼo ta ne jun xubʼij chqe nabʼe. Xaq junam, rajawaxik riʼ kqamaltyoxij rukʼ machʼachʼem che jun qachalal rukʼ kowil kʼuxaj kuya ri pixabʼ are chiʼ kajwataj chqe. Kqachomaj taj che are qakʼulel, che xa itzel kojrilo, xaneʼ are jun qachiʼl che kojuloqʼoqʼej (chasikʼij uwach Proverbios 27:5, 6; Gál. 4:16).

¿Jasche rajawaxik kqakʼut machʼachʼem are chiʼ kyaʼ eqelen chke nikʼaj chik? (Chawilaʼ ri párrafos 13 y 14). *

13. ¿Jas kqabʼan che ukʼutik machʼachʼem are chiʼ kyaʼ eqelen chke nikʼaj chi qachalal?

13 Are chiʼ kyaʼ eqelen chke nikʼaj chi qachalal. Jun kʼamal bʼe ubʼiʼ Jason kubʼij: «Are chiʼ kwilo che kyaʼ eqelen chke nikʼaj chik, jujun taq mul kinchomaj jasche chwe ta in xyaʼ wi». ¿La kʼo jumul qachomam wariʼ? Kʼo ta itzelal che, che kqakoj qachuqʼabʼ rech kqabʼan más che upatanexik ri Jehová (1 Tim. 3:1). Are kʼu rajawaxik kqachajij ri kqachomaj, rumal che we kqabʼan taj weneʼ kkʼiy ri ubʼanik nimal pa qanimaʼ. Jun kʼutbʼal, jun cristiano weneʼ kuchomaj che areʼ más utz kubʼan che ubʼanik jun chak. O jun qachalal ixoq weneʼ kuchomaj che ri rachajil más kkun che ubʼanik ri jastaq chuwach jun chik. We qas kojmachʼachʼik, kqachomaj ta wariʼ.

14. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xubʼan Moisés are chiʼ xyaʼ eqelen chke nikʼaj chik?

14 Chqilaʼ ri xubʼan Moisés are chi xyaʼ eqelen chke nikʼaj chik xuqujeʼ jas kqetaʼmaj chrij. Chuwach areʼ, ri ukʼamik ubʼe ri tinamit Israel sibʼalaj nim ubʼanik. Are kʼu ¿jas xuchomaj are chiʼ ri Jehová xubʼano che nikʼaj chik israelitas ketobʼan rukʼ che ri chak? Itzel ta xrilo (Núm. 11:24-29). Xuqujeʼ xukʼut machʼachʼem are chiʼ xuyaʼo che nikʼaj chik xkitoʼ che uqʼatik tzij pa uwiʼ ri tinamit (Éx. 18:13-24). Rumal che e kʼo más qʼatal taq tzij, aninaq keʼil ri jastaq xuqujeʼ ri israelitas kkeyeʼj ta más tiempo. Chuwach ri Moisés más nim na ubʼanik ri utzilal che kkiriq ri e winaq chuwach ri reqelen. ¿La mat qastzij che are jun utz kʼutbʼal chqe qonojel? Chnaʼtaj chqe che, we kqaj che kojukoj ri Jehová, are más nim ubʼanik ri qamachʼachʼem chuwach ri kojkun che ubʼanik. Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 138:6, «paneʼ chikaj kʼo wi ri Ajawaxel, kok il che ri winaq ri machʼalik».

15. ¿Jas kʼextajinaq pa kikʼaslemal kʼi chke ri qachalal?

15 Are chiʼ kkʼextaj ri e jastaq. Pa ri kʼisbʼal taq junabʼ, e kʼi qachalal che kʼo nim ketaʼmabʼal che upatanexik ri Jehová pa kʼi junabʼ kʼextajinaq ri kasignación. Jun kʼutbʼal, pa ri junabʼ 2014, ri e solinelabʼ re distrito xuqujeʼ ri e kixoqil xbʼix chke che kepatanin pa jun chi chak re tiempo completo. Xuqujeʼ xumaj lo pa ri junabʼ riʼ ri solinelabʼ re circuito kkiya kan ri keqelen are chiʼ ktzʼaqat 70 kijunabʼ. Jun chik, ri e qachalal che kʼo chi 80 o más kijunabʼ kekun ta chik keʼux jachal kichak ri nikʼaj chik kʼamal bʼe. Xuqujeʼ, pa ri e kʼisbʼal taq junabʼ, kʼi betelitas xbʼix chke che keʼux precursores. Nikʼaj chik kiyaʼom kan ri servicio especial re tiempo completo rumal che xkiriq jun yabʼil, kkichajij ri kifamiliares o nikʼaj chi jastaq.

16. ¿Jas kibʼanom e jujun qachalal che ukʼutik machʼachʼem?

16 Ri e qachalal riʼ kʼax xkiriq chuwach ri kʼextajem pa ri kikʼaslemal. Kʼi chke sibʼalaj xebʼisonik, rumal che xkiya kan ri kasignación che xepatanin wi kʼi junabʼ xuqujeʼ utz kkilo. Are kʼu chiʼ xqʼax ri tiempo xebʼison ta chik. ¿Jasche? Rumal che kkiloqʼoqʼej ri Jehová. Kkichʼobʼo che xkijach ri kikʼaslemal che upatanexik ri Dios, are ta che jun asignación o jun título (Col. 3:23). Kekikotik kkipatanij ri Jehová rukʼ machʼachʼem pa apachike asignación. Ri e qachalal riʼ kkiya ri kikʼaslemal «pa uqʼabʼ ri Dios» rumal che ketaʼm che areʼ kok il chke (1 Ped. 5:6, 7).

17. ¿Jasche kqamaltyoxij che ri uTzij ri Dios kubʼij chqe che kojmachʼachʼik?

17 Qastzij riʼ, kqamaltyoxij che ri uTzij ri Dios kubʼij chqe che kojmachʼachʼik. Ri machʼachʼem kuya utzilal chqe xuqujeʼ chke ri e nikʼaj chik. Rumal wajun utz bʼantajik, kʼax ta kqabʼan che uqʼaxexik ri e kʼax pa qakʼaslemal xuqujeʼ ri más nim ubʼanik are che kojqebʼ más rukʼ ri qaTat pa ri kaj. Sibʼalaj kojkikot che retaʼmaxik che, paneʼ Jehová sibʼalaj nim ubʼanik, keʼuloqʼoqʼej xuqujeʼ nim keril wi ri e upatanelabʼ che kkimachʼ kibʼ (Is. 57:15).

BʼIXONEM 45 Ri kʼo pa ri wanimaʼ

^ párr. 5 Ri machʼachʼem are jun chke ri bʼantajik che rajawaxik kkikʼut ri upatanelabʼ ri Dios. Are kʼu ¿jas riʼ ri machʼachʼem? ¿Jasche rajawaxik kqakʼutu? Xuqujeʼ ¿jas kubʼan ri kqakʼulmaj pa ri qakʼaslemal che ukojik pa kʼax ri qamachʼachʼem? Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil ri preguntas riʼ.

^ párr. 7 Chawilaʼ ri kʼutunem «Jehová me ha tratado recompensadoramente», pa ri wuj La Atalaya 1 re marzo 1985.

^ párr. 53 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Ri apóstol Pablo xuqujeʼ nikʼaj chik qachalal e kʼo pa rachoch jun cristiano. Are chiʼ kkʼojiʼ kukʼ ri e qachalal xuqujeʼ ri e akʼalabʼ kukʼutu che kuchomaj taj che nim ubʼanik chkiwach ri e nikʼaj chik.

^ párr. 57 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun qachalal che nim chi ujunabʼ kukʼam ri pixabʼ esam pa ri Biblia che kyaʼ che rumal jun qachalal ala.

^ párr. 59 RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Ri qachalal che nim chi ujunabʼ itzel ta krilo che ri qachalal ala kyaʼ más eqelen che pa ri congregación.