Ir al contenido

Ir al índice

K’UTUNEM 37

Chajopij ri awijaʼ aqʼabʼil y bʼenaqʼij

Chajopij ri awijaʼ aqʼabʼil y bʼenaqʼij

«Chajopij ri awijaʼ aqʼabʼil, xuqujeʼ chajopij bʼenaq qʼij, mawi kʼu jubʼiqʼ etaʼmatalik jas ri utz kel na, we are ri nabʼe o are ri ukabʼ» (ECL. 11:6).

BʼIXONEM 68 Chqajabʼuj ijaʼ re ri Ajawbʼal

RI KQETAʼMAJ NA *

1, 2. ¿Jas ubʼanik ri kubʼij pa Eclesiastés 11:6 rukʼ ri utzijoxik ri utzalaj taq tzij?

PA JUJUN taq tinamit, ri e winaq utz kkilo kkita ri utzalaj taq tzij chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios. Are laʼ ri kajwataj chke. Pa nikʼaj chi lugares ri e winaq kkaj taj kketaʼmaj chrij ri Dios o chrij ri Biblia. Apastaneʼ ri kkibʼij o ri kkibʼan ri e winaq pa ri qaterritorio, Jehová kraj che kqatzijoj na ri utzalaj taq tzij kʼa chiʼ kubʼij che kbʼan ta chik.

2 Are chiʼ kopan ri tiempo che ktzijox ta chi ri utzalaj taq tzij «kʼateʼ riʼ, kpe ri kʼisbʼal» (Mat. 24:14, 36). Are chiʼ kopan ri tiempo riʼ, ¿jas kqabʼan che retaʼmaxik we tajin kqabʼan ri kubʼij pa Eclesiastés 11:6? (Chasikʼij uwach). *

3. ¿Jas kqil pa wajun kʼutunem riʼ?

3 Pa ri jun kʼutunem kanoq xqil kajibʼ jastaq che kojutoʼ rech kojux utzalaj taq «karal taq winaq» o kitzukuxik winaq rech kketaʼmaj uwach ri Dios (Mat. 4:19). Pa wajun kʼutunem riʼ, kqil chi oxibʼ jastaq che kojutoʼ che unimarisaxik ri qarayinik che utzijoxik ri utzij ri Dios apastaneʼ ri kojriqitaj wi. Kqetaʼmaj na jasche nim ubʼanik kojchoman chrij ri tajin kqabʼano, kqakʼut paciencia y kkʼojiʼ jun koʼalaj qakojonik.

ARE CHBʼE QAKʼUʼX CHRIJ RI CHAK UYAʼOM RI JEHOVÁ CHQE

4. ¿Jasche are rajawaxik kbʼe qakʼuʼx chrij ri chak uyaʼom ri Jehová chqe?

4 Jesús xuya kan ubʼixik ri kkʼulmataj pa ri kʼisbʼal taq qʼij y ri kibʼantajik ri e winaq. Xuqujeʼ xubʼij che ri jastaq riʼ kubʼano che ri utijoxelabʼ are ta chi kbʼe kikʼuʼx che utzijoxik ri utzij ri Dios. Rumal laʼ, xubʼij chke: «Chixkʼaskʼat bʼaʼ» (Mat. 24:42). Kimik, kʼo jastaq che kjunamataj rukʼ ri utiempo ri Noé che xubʼano che ri e winaq xkitatabʼej ta ri utzij ri Dios (Mat. 24:37-39; 2 Ped. 2:5). Rumal laʼ, kqaj che are kbʼe qakʼuʼx chrij ri chak uyaʼom ri Jehová chqe.

5. Junam rukʼ ri kubʼij Hechos 1:6-8, ¿kʼa jachiʼ ktzijox wi ri utzalaj taq tzij?

5 Kimik rajawaxik kbʼe qakʼuʼx che utzijoxik ri utzalaj taq tzij. Ri Jesús xuya ubʼixik che wajun chak riʼ kbʼan pa kʼi lugar y xuqujeʼ kyaʼ ta kan ubʼanik are chi kaminaq chik (Juan 14:12). Are chiʼ kaminaq chi ri Jesús, jujun chke ri utijoxelabʼ xkibʼan chi jumul ri kikʼay re utzukuxik kar. Are chiʼ kʼastajisam chik, Jesús xukoj ri uchuqʼabʼ rech e jujun chke ri utijoxelabʼ xkichap kʼi alaj kar. Chilaʼ xubʼij chke che ri utzukuxik winaq rech kketaʼmaj chrij ri Dios are ri más nim ubʼanik (Juan 21:15-17). Are chiʼ majaʼ kpaqiʼ pa ri kaj, xubʼij chke ri utijoxelabʼ che ri utzij ri Dios xaq xiw ta pa Israel ktzijox wi (chasikʼij uwach Hechos 1:6-8). Chiʼ qʼaxinaq chi ri junabʼ xukʼut chuwach ri apóstol Juan pa jun visión ri kkʼulmataj «pa ri qʼij re ri Ajawaxel». * Pa ri visón riʼ, Juan xril jun jastaq che xumayo: rukʼ ri kitobʼanik ri ángeles kyaʼ ubʼixik «ri junalik tzij re kolobʼal ibʼ [...] chke konojel ri nimaʼq taq tinamit, xuqujeʼ konojel amaqʼ, konojel chʼabʼal, xuqujeʼ konojel winaq» (Apoc. 1:10; 14:6). Wariʼ kukʼutu che Jehová kraj kojtobʼan che wajun chak riʼ kʼa chiʼ kubʼij che kbʼan ta chik.

6. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech are kbʼe qakʼuʼx che utzijoxik ri utzalaj taq tzij?

6 Ri kojtowik rech are kbʼe qakʼuʼx che utzijoxik utzij ri Dios rajawaxik knaʼtaj chqe ronojel ri ubʼanom ri Jehová che qatoʼik. Jun kʼutbʼal, kuya kʼi jastaq chqe rech kojutoʼ pa ri qakojonik: wuj che bʼanom imprimir y kʼo pa digital, grabaciones che kqatatabʼej y videos, y programas che kʼo pa JW Broadcasting. Chojchoman chrij wariʼ: pa ri qakʼolbʼal pa Internet kʼo kʼi información chupam che kʼo pa más che mil chʼabʼal (Mat. 24:45-47). Ri e winaq re wajun uwach Ulew riʼ kitasom kibʼ rumal ri política, ri kojonem y ri qʼinomal, are kʼu ri más che ocho millones upatanelabʼ ri Dios che e kʼo pa ronojel ri uwach Ulew kukʼam kibʼ junam rukʼ jun familia. Jun kʼutbʼal, pa viernes 19 re abril 2019, ri testigos rech Jehová che e kʼo pa ronojel ri uwach Ulew junam xqil ri video che kchʼaw chrij ri texto che kil ronojel qʼij. Pa ri chaqʼabʼ, 20.919.041 winaq xkimulij kibʼ che unaʼtasaxik ri ukamikal ri Jesús. ¿La mat qastzij che are jun nimalaj eqelen rilik wajun mayibʼal riʼ pa ri qaqʼij y che oj kʼo chkixoʼl ri e winaq riʼ? Uchomaxik wariʼ kojutoʼ rech are kbʼe qakʼuʼx che utzijoxik ri utzalaj taq tzij.

Jesús xuya taj che nijun jastaq xubʼano che mat xutzijoj chi ri qastzij. (Chawilaʼ ri párrafo 7).

7. ¿Jas kojutoʼ wi ri ukʼutbʼal ri Jesús rech are kbʼe qakʼuʼx chrij ri chak uyaʼom ri Dios chqe?

7 Jun chi jastaq che kojutoʼ rech are kbʼe qakʼuʼx che utzijoxik ri utzalaj taq tzij are resaxik uwach ri ukʼutbʼal ri Jesús. Areʼ xuya taj che nijun jastaq xubʼano che mat xutzijoj chi ri qastzij (Juan 18:37). Xqaj ta pa uqʼabʼ ri Satanás are chiʼ xutzujuj «konojel ri ajawbʼal ri e kʼo cho ri uwach Ulew chuwach ri Jesús, rukʼ ri kijuluwem» xuqujeʼ chiʼ ri e winaq xkaj xkikoj che qʼatal tzij (Mat. 4:8, 9; Juan 6:15). Are ta xutzukuj qʼinomal xuqujeʼ xuxibʼij ta ribʼ chuwach ri kʼax xbʼan che (Luc. 9:58; Juan 8:59). Are chiʼ kqariq kʼax pa ri qakojonik, kojkunik kqaya ta kan utzijoxik ri utzij ri Dios we kqesaj uwach ri Jesús che xkos taj y xkʼistaj ta ukʼuʼx (Heb. 12:3).

CHQAKʼUTUʼ PACIENCIA

8. ¿Jas riʼ ri paciencia y jasche nim ubʼanik kimik?

8 Ri paciencia are reyexik jun jastaq rech kkʼextajik. Paneʼ tajin kqeyeʼj jun jastaq rech ksukʼumatajik o che kkʼulmataj jun jastaq che kʼi chi tiempo qeyem, ubʼanik wariʼ kajwataj paciencia chqe. Ri profeta Habacuc sibʼalaj xraj che xsach uwach ri itzelal pa Judá (Hab. 1:2). Ri utijoxelabʼ ri Jesús «kkichomaj chi chanim kukʼut na ribʼ ri rajawbʼal ri Dios» xuqujeʼ keresaj pa uqʼabʼ ri Roma (Luc. 19:11). Oj sibʼalaj kqaj che kopan ri qʼij che ri uQʼatbʼal tzij ri Dios kresaj ri itzelal y kukʼam lo ri kʼakʼ uwach Ulew (2 Ped. 3:13). Rajawaxik kqakʼut paciencia y kqeyeʼj ri tiempo che ubʼim ri Jehová. Chqilaʼ ri kubʼan Jehová che ukʼutik paciencia chqawach.

9. ¿Jas kukʼutu che Jehová kʼo upaciencia?

9 Ri Jehová are ri utzalaj kʼutbʼal re paciencia. Xuya kʼi tiempo che ri Noé rech kubʼan ri arca y kux «tzijol re ri sukʼil» (2 Ped. 2:5; 1 Ped. 3:20). Qas xutatabʼej ri Abrahán are chiʼ xubʼij ri kuchomaj chrij ri kubʼan pa kiwiʼ ri itzel taq winaq pa Sodoma y Gomorra (Gén. 18:20-33). Pa kʼi siglos, Jehová xkʼojiʼ upaciencia pa uwiʼ ri utinamit Israel che kʼi mul xniman taj (Neh. 9:30, 31). Kimik kqil ri upaciencia ri Jehová rumal che uyaʼom tiempo chke ri e winaq rech kkikʼex ri kikʼaslemal y keʼux rachiʼl (Juan 6:44; 1 Tim. 2:3, 4; 2 Ped. 3:9). Ri ukʼutbʼal ri Jehová kojutoʼ rech kkʼojiʼ qapaciencia che utzijoxik ri uTzij y kqaya etaʼmanik. Jehová kukoj jun kʼutbʼal che kʼo pa ri Biblia rech kqetaʼmaj ukʼutik paciencia. Chqilaʼ jas riʼ.

Junam rukʼ jun ajtikonel, rukʼ paciencia kqeyeʼj ri uwachinik ri qachak. (Chawilaʼ ri párrafos 10 y 11).

10. ¿Jas kukʼut chqawach ri ukʼutbʼal ri ajtikonel che kubʼij pa Santiago 5:7, 8?

10 (Chasikʼij uwach Santiago 5:7, 8). Ri ukʼutbʼal ri ajtikonel kukʼut chqawach che rajawaxik kkʼojiʼ qapaciencia. Qastzij che e kʼo jujun tikoʼn che chanim kekʼiyik nikʼaj chik kajwataj tiempo chke, más na ri kkiya kiwach. Ri tikoʼn pa Israel kuya uwach kʼa pa seis ikʼ: ri winaq kkibʼan kitikoʼn pa unikʼajil octubre are chiʼ umajim chi ri nabʼe taq jabʼ y kkiyak uwach pa unikʼajil ri abril, are chiʼ qʼaxinaq chi ri kʼisbʼal taq jabʼ (Mar. 4:28). We kʼo qanoʼj, kqesaj uwach riʼ ri upaciencia ri ajtikonel. Are kʼu weneʼ kʼax ubʼanik wariʼ.

11. ¿Jas tobʼanik kuya ri paciencia chqe are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios?

11 Rumal che oj ajmakibʼ, ri oj winaq chanim kqaj kqil uwach ri qachak. Are kʼu, we jun winaq kʼo utikoʼn y kraj che kuya uwach rajawaxik che amaqʼel krilij: kusukʼumaj ri ulew, kubʼan ri tikoʼn, kresaj ri qʼayes y kujaʼj. Xaq junam kkʼulmataj kukʼ ri winaq rech keʼux tijoxelabʼ. Rajawaxik kqaya qatiempo che kitoʼik rech junam kkil konojel ri e winaq. Are chiʼ ri e winaq kkaj taj kojkitatabʼej, ri paciencia kojutoʼ rech kojbʼison taj. Are kʼu xuqujeʼ rajawaxik kkʼojiʼ qapaciencia kukʼ ri winaq che kkaj kojkitatabʼej, kqakoj ta qachuqʼabʼ che kitaqchixik rech chanim kekʼiy pa ri kikojonik. Jujun taq mul, ri utijoxelabʼ ri Jesús xajwataj tiempo chke rech xkichʼobʼ ri xukʼut ri Jesús chkiwach (Juan 14:9). Chnaʼtaj chqe che oj kojkunik kojtikonik y kojjaʼnik, are kʼu are ri Dios kkʼiyisanik (1 Cor. 3:6).

12. ¿Jas kqabʼan che ukʼutik paciencia are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios kukʼ ri qafamiliares?

12 Utzijoxik ri utzij ri Dios chke ri qafamiliares kubʼano che jujun taq mul kʼax kbʼan che ukʼutik paciencia. Pa Eclesiastés 3:7 kqariq jun pixabʼ che kojutoʼ. Chilaʼ kubʼij: «Jun joqʼotaj che yinelem, jun joqʼotaj chik che tzijtzotem». Paneʼ rukʼ ri kqabʼano ri e winaq kketaʼmaj chrij ri Dios, are kʼu we kojkunik chqatzijoj chke ri qetaʼmam chrij ri Dios (1 Ped. 3:1, 2). Kqatzijoj y kqakʼut ri utzij ri Dios rukʼ kikotemal, are kʼu rajawaxik kqakʼut paciencia kukʼ konojel, más na kukʼ ri qafamilia.

13, 14. ¿Jas jujun chke ri kʼutbʼal re paciencia rajawaxik kqesaj uwach?

13 Kqariq utz taq kʼutbʼal re paciencia kukʼ ri upatanelabʼ ri Dios ojer y kimik. Habacuc sibʼalaj kraj ksach uwach ri itzelal, are kʼu rukʼ kubʼsal kʼuʼx xubʼij: «Xaq kineyenik xuqujeʼ kinchajinik» (Hab. 2:1). Ri apóstol Pablo xubʼij che rukʼ ronojel ranimaʼ kraj kukʼis ri chak che yaʼom che rumal ri Dios. Are kʼu rukʼ paciencia xubʼan ri uchak y xubʼij: «Kintzʼaqatisaj na ri patan ri xinkʼam che ri Ajawaxel Jesús, are ri uqʼalajisaxik ri utzalaj taq tzij» (Hech. 20:24).

14 Chqilaʼ ri ukʼutbʼal jun kʼulaj che xepe pa ri Escuela de Galaad y xebʼe pa jun tinamit jawiʼ e kʼi ta más Testigos e kʼolik y kʼi chke ri winaq kekojon ta chrij ri Dios. E kʼi ta ri winaq xkiriqo che kkaj kketaʼmaj chrij ri Biblia. Are kʼu ri e nikʼaj chi kachiʼl che e kʼo pa nikʼaj chi tinamit kkibʼij lo chke ri kibʼanom che kitoʼik ri e winaq rech xkibʼan kiqasanjaʼ. Paneʼ e kʼi ta ri winaq kkaj kkitatabʼej ri utzij ri Dios, ri jun kʼulaj qachalal riʼ rukʼ paciencia xkiya ubʼixik ri utzij ri Dios. Qʼaxinaq chi ocho junabʼ jun tijoxel xux Testigo. ¿Jas kjunamataj wi ri kʼutbʼal re ojer y re ri qaqʼij? Che qas xechakunik y xesaqorin taj, y Jehová xeʼutewchij rumal ri kipaciencia. Rumal laʼ, chqesaj kiwach «ri winaq ri kʼo kikojonik, kkichʼij kʼu ri kʼax, kkechbʼej kʼu ri ubʼim ri Dios chi kuya na chke» (Heb. 6:10-12).

CHKʼOL JUN KOʼALAJ QAKOJONIK

15. ¿Jasche utzijoxik ri utzalaj taq tzij kubʼan más ko che ri qakojonik?

15 Rumal che kʼo qakojonik chrij ri kqatzijoj, kqaj che sibʼalaj e kʼi winaq kketaʼmaj chrij wariʼ. Kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Dios (Sal. 119:42; Is. 40:8). Qilom che jujun chke ri profecías kʼo pa ri Biblia tajin kkʼulmataj kimik. Xuqujeʼ qilom che ri e winaq kkiriq utzilal rumal che kkibʼan pa kikʼaslemal ri pixabʼ kʼo pa ri Biblia. Wariʼ kukʼut chqawach che ri e winaq rajawaxik kketaʼmaj ri utzalaj taq tzij re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios.

16. a) Junam rukʼ ri kubʼij Salmo 46:1-3, ¿jasche kukowirisaj ri qakojonik chrij ri Jehová utzijoxik ri utzalaj taq tzij? b) ¿Jas kojutoʼ wi ri qakojonik chrij ri Jesús?

16 Xuqujeʼ kʼo qakojonik chrij ri Jehová, ri ajchaqʼe ri tzij kqaya ubʼixik, y chrij ri Jesús, ri uchaʼom ri Jehová rech kux Qʼatal tzij (Juan 14:1). Apastaneʼ ri kkʼulmatajik, ri Jehová are ri amaqʼel kojtowik y kuya qachuqʼabʼ (chasikʼij uwach Salmo 46:1-3). Xuqujeʼ, qas kqakojo che ri Jesús are ri kkʼamow bʼe che utzijoxik ri utzij ri Dios rukʼ ri chuqʼabʼ y ri taqanik che yaʼom che rumal ri Jehová (Mat. 28:18-20).

17. Chayaʼ jun kʼutbʼal che kukʼutu che rajawaxik kqatzijoj más ri utzij ri Dios.

17 Rumal ri qakojonik, qas kqachʼobʼo che ri Jehová kutewchij ri chuqʼabʼ kqakoj che upatanexik, jujun chke ri tewchibʼal kuya chqe qachomam taj (Ecl. 11:6). Jun kʼutbʼal, rojonel taq qʼij miles winaq kkil ri e wuj kʼo pa ri carritos y mesas. ¿La qas kʼo upatan ubʼanik wariʼ? ¡Kʼolik! Ri wuj Ri Qachak che ri Dios re noviembre 2014 xchʼaw chrij jun ixoq universitaria che xutzʼibʼaj jun artículo chkij ri testigos rech Jehová. Xkun taj xuriq jun Ja rech Ajawbʼal are kʼu chuchiʼ ri universidad xuriq e qachalal che e kʼo pa ri predicación pública. Jeriʼ xuriq ri kraj kutzʼibʼaj chkij ri Testigos. Are chiʼ xqʼax ri tiempo xubʼan uqasanjaʼ y kimik precursora regular chik. E kʼutbʼal junam rukʼ wariʼ kojutoʼ rech kqatzijoj más ri utzij ri Dios, rumal che kukʼutu che e kʼo na kʼi winaq kkaj kketaʼmaj chrij ri uQʼatbʼal tzij ri Dios.

CHQAKOJOʼ QACHUQʼABʼ CHE UJOPIXIK RI IJAʼ AQʼABʼIL Y BʼENAQʼIJ

18. ¿Jasche qas qetaʼm che utzijoxik ri uqʼatbʼal tzij ri Dios kkʼis ubʼanik are chiʼ Jehová kubʼij che kbʼan ta chik?

18 Qetaʼm che kkʼis na utzijoxik ri utzalaj taq tzij re ri uQʼatbʼal tzij ri Dios. Chojchoman chrij ri xkʼulmataj pa taq uqʼij ri Noé. Jehová ukʼutum che qas kubʼan pa ri tiempo ri ubʼim. Are chiʼ kraj na ciento veinte junabʼ, xubʼij jampaʼ kumaj ri Nimalaj Jabʼ. Qʼaxinaq chi kʼi junabʼ, xubʼij che ri Noé che kubʼan jun arca. Weneʼ cuarenta o cincuenta junabʼ, Noé sibʼalaj xchakunik. Paneʼ ri e winaq xkita ta ri xubʼij, xuya ta kan ubʼixik chke kʼa chiʼ ri Jehová xubʼij che xopan ri hora rech kerokisaj ri e chikop pa ri arca. Are chiʼ xopan ri hora «xtzʼapix kʼu ri uchiʼ ri jukubʼ rumal ri Ajawaxel» (Gén. 6:3; 7:1, 2, 16).

19. ¿Jas kqariqo we kqaya ta kan utzijoxik ri utzij ri Dios?

19 Naj ta chik, Jehová kubʼij che ktzijox ta chi ri uTzij, kusachisaj uwach ri uqʼatoj tzij ri Satanás y kukʼam lo ri kʼakʼ uwach Ulew. Rech kopan ri tiempo riʼ, chqesaj uwach ri ukʼutbʼal ri Noé, Habacuc y nikʼaj chi upatanelabʼ ri Dios che xkiya ta kan utzijoxik ri uTzij. Chbʼe qakʼuʼx che utzijoxik ri utzij ri Dios, chqakʼutuʼ paciencia y chkʼol jun ko qakojonik chrij ri Jehová y ri utzujum.

BʼIXONEM 75 ¡Waral in kʼo wi, chinataqaʼ bʼik!

^ párr. 5 Ri kʼutunem che xqil kanoq xuya kichuqʼabʼ ri tajin kketaʼmaj chrij ri Biblia che kkaj kkibʼan ri xubʼij kan ri Jesús che kitzukuxik winaq rech kketaʼmaj chrij ri Dios. Pa wajun kʼutunem riʼ kqil oxibʼ jastaq che keʼutoʼ ri publicadores, paneʼ kʼi o kʼi ta tiempo tajin chi kkitzijoj ri utzij ri Dios, rech kkitzijoj na ri utzalaj taq tzij kʼa chiʼ Jehová kubʼij che kbʼan ta chik.

^ párr. 2 CHOMANIK NIM UBʼANIK: Pa wajun kʼutunem riʼ, ri e tzij chajopij ri awijaʼ aqʼabʼil y bʼenaqʼij kraj kubʼij kqatzijoj na ri utzalaj taq tzij kʼa chiʼ Jehová kubʼij che kqabʼan ta chik.

^ párr. 5 «Ri qʼij re ri Ajawaxel» xmajtajik are chiʼ ri Jesús xumaj uqʼatik tzij pa 1914 y kkʼisik kʼa chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ.