Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 37

BʼIXONEM 118 Chayaʼ más qakojonik

Jun carta che kojutoʼ che uchʼijik ri kʼax kʼa pa ri kʼisbʼal

Jun carta che kojutoʼ che uchʼijik ri kʼax kʼa pa ri kʼisbʼal

«Kujkanaj chi kʼa pa ri ukʼisbʼalil na, pa ri uchuqʼabʼalil ri ukubʼisabʼal qakʼuʼx jacha pa ri nabʼe qakojonik» (HEB. 3:14, Ri Tyoxlaj Wuj).

KYAʼ UBʼIXIK

Ri Carta a los Hebreos ko utz taq pixabʼ chupam che kojutoʼo rech keqachʼij ri kʼax are chiʼ kkʼis uwach wajun uwach Ulew riʼ.

1, 2. a) ¿Jas tajin kkʼulmataj pa Judea are chiʼ ri Pablo xutzʼibʼaj ri Carta a los Hebreos? b) ¿Jasche qas nim xtobʼan wi wajun carta riʼ chke ri cristianos?

 ARE chiʼ kaminaq chi ri Jesús, ri cristianos hebreos kʼi kʼax xkikʼulmaj. Are chiʼ majaʼ naj kʼo ri congregación pa Jerusalén, xmajix ubʼanik kʼax chke ri cristianos (Hech. 8:1). Y, qʼaxinaq chi 20 junabʼ ri cristianos re Judea, kʼax xkibʼan che uriqik ri pwaq rumal waʼ xkiriq numik (Hech. 11:27-30). Pero pa ri junabʼ 61, ri cristianos xkiriq jubʼiqʼ jamaril rumal che kʼo ta kʼax tajin kkiriqo junam rukʼ ri kkʼulmataj na. Pa ri tiempo riʼ, ri Pablo xutaq jun carta chke, che sibʼalaj keʼutoʼo.

2 Ri carta che xutaq ri Pablo chke ri cristianos are ri qas xajwataj chke pa ri tiempo riʼ, rumal che ri jamaril tajin kkinaʼo ksach na uwach. Ri Pablo xubʼij chke ri rajawaxik kkibʼano rech kkichʼij ri kʼax che kriq na. Rumal che ri xubʼij kan ri Jesús chrij ri tinamit naqaj chi kʼo wi (Luc. 21:20). Qastzij che ri Pablo y ri cristianos ketaʼm taj jampaʼ kkʼulmataj wariʼ. Are kʼu kekunik kkinimarisaj ri kikojonik rech kkichʼij ri kʼax che kpe na (Heb. 10:25; 12:1, 2).

3. ¿Jasche rajawaxik kqanikʼoj ri Carta a los Hebreos?

3 Xa jubʼiqʼ chi kraj che kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil che más nim na chuwach ri xkiriq ri cristianos hebreos (Mat. 24:21; Apoc. 16:14, 16). Ri xubʼij ri Jehová chke ri cristianos riʼ xuqujeʼ kojutoʼ oj kamik. Chqilampeʼ jujun chke.

CHQANIMARISAJ RI QETAʼMANIK

4. ¿Jas taq kʼax xkiriq ri cristianos judíos? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

4 Ri hebreos che xkisikʼij ri carta che xutaq ri Pablo chke, xkiya kan ri kojonem judía y xeʼux cristianos, y rumal wariʼ xkiriq kʼi kʼax. Y ri judíos riʼ nabʼe kanoq are ri uchaʼom ri Jehová rech kux utinamit. Pa kʼi taq junabʼ pa Jerusalén kʼo wi ri templo jawiʼ kqʼijilax wi ri Jehová y ri qʼatal tzij che kukʼutunisaj ri Jehová chilaʼ kʼo wi. E juntir ri judíos kkibʼan ri Taqanik che xyaʼ che ri Moisés y ri taqanik che kkiya ri kʼamal taq bʼe pa ri e kojonem. Kiyaʼom jujun taqanik chrij ri ktijowik, ri circuncisión y ri kbʼan che rilik ri winaq re jun chik tinamit. Pero are chiʼ xkam ri Jesús, ri Jehová kukʼam ta chi ri sacrificios che kyaʼ pa ri templo. Ronojel wariʼ che xkʼextajik ri cristianos judíos kʼax xkibʼan che uyaʼik kanoq rumal che e naqʼatal che ubʼanik ri Taqanik che yaʼom che ri Moisés (Heb. 10:1, 4, 10). Xuqujeʼ ri apóstol Pedro, kʼax xubʼan che ubʼanik wariʼ (Hech. 10:9-14; Gál. 2:11-14). Más na rumal che ri kʼamal taq bʼe re ri kojonem xkimajij ubʼanik kʼax chke ri cristianos.

Rech ri cristianos kkiya ta kan upatanexik ri Jehová, rajawaxik kkixutuj ri molom taq tzij che kkibʼij ri kʼamal taq bʼe re ri e kojonem judía. (Chawilaʼ ri párrafos 4 y 5).


5. ¿Jas kebʼ jupuq winaq xkibʼan kʼax chke ri cristianos judíos?

5 E kʼo kebʼ jupuq winaq che xkibʼan kʼax chke ri judíos. Nabʼe ri kʼamal taq bʼe re ri kojonem judía. Xkibʼij che ri nabʼe taq cristianos are apóstatas. Jun jupuq chik, are ri winaq che kkibʼij che e cristianos pero kkaj taj che kyaʼ kan ubʼanik ri Taqanik che yaʼom che ri Moisés (Gál. 6:12). ¿Jas xetoʼw ri cristianos riʼ rech xkichʼij ri kʼax?

6. ¿Jas xubʼij ri apóstol Pablo chke ri hebreos che kkibʼano? (Hebreos 5:14–6:1).

6 Ri apóstol Pablo xubʼij chke ri hebreos che rajawaxik kketaʼmaj más chrij ri Utzij ri Dios (chasikʼij Hebreos 5:14–6:1). Xukoj ri Escrituras Hebreas rech xukʼut chkiwach che ri kkibʼan ri cristianos che uqʼijilaxik ri Jehová más utz na chuwach ri kkibʼan ri judíos. a Retaʼm che we kketaʼmaj más chrij ri Utzij ri Dios, qas kketaʼmaj riʼ are chiʼ molom taq tzij ri kbʼix chke y kekun riʼ kkixutuj rech je wariʼ kkiya ta kan upatanexik ri Jehová.

7. ¿Jas kʼax kqakʼulmaj oj kamik?

7 Kamik e kʼi winaq kkibʼij molom taq tzij chrij ri Utzij ri Jehová y kkibʼan kʼax chqe. E kʼi kkibʼij che oj itzel taq winaq y che kqabʼan kʼax chke ri winaq rumal che kkaj taj kkixutuj ri inmoralidad sexual junam rukʼ ri kubʼij ri Biblia. Ri kkichomaj y ri kkibʼan ri winaq pa wajun uwach Ulew riʼ junam ta rukʼ ri uchomanik ri Jehová (Prov. 17:15). Rumal laʼ rajawaxik che kkʼojiʼ qetaʼmabʼal rech kqetaʼmaj jas ri molom taq tzij y kqaxutuj apachike jastaq che kubʼano che kqapatanij ta chi ri Jehová (Heb. 13:9).

8. ¿Jas kqabʼano rech knimar ri qetaʼmanik chrij ri Jehová?

8 Ri Pablo xubʼij chke ri cristianos che kkinimarisaj ri ketaʼmanik chrij ri Dios, ri oj rajawaxik je kqabʼano. ¿Jas kqabʼan che ubʼanik? Kqetaʼmaj más chrij ri Jehová y kkʼojiʼ jun qachomanik junam rukʼ ri re ri areʼ. Kqaya ta kan ubʼanik wariʼ paneʼ qajachom chi ri qakʼaslemal che ri Jehová y qabʼanom chi qa bautismo. Rumal laʼ oj juntir rajawaxik ronojel taq qʼij kqasikʼij ri Biblia paneʼ kʼateʼ xqabʼan qa bautismo o kʼi chi junabʼ qabʼanom (Sal. 1:2). Are chiʼ más kqetaʼmaj chrij ri Biblia kubʼano che más knimar ri qakojonik junam rukʼ ri xubʼij ri apóstol Pablo (Heb. 11:1, 6).

«RUMAL RI KIKOJONIK KEKʼASIʼ NA»

9. ¿Jasche ri cristianos xajwatajik che xkikubʼsaj kikʼuʼx chrij ri tzij che xubʼij kan ri Jesús?

9 Ri cristianos xajwatajik che xkikubʼsaj kikʼuʼx chrij ri e tzij che xubʼij kan ri Jesús rech kekam taj are chiʼ kuriq kʼax ri tinamit Judea (Heb. 10:37-39). Ri Jesús xubʼij chke ri cristianos che are taq kkilo che ksutix rij Jerusalén, aninaq keʼanimaj bʼi pa ri taq juyubʼ. Ri cristianos rajawaxik kkinimaj ri xubʼij kan ri Jesús, paneʼ e kʼo pa ri tinamit o pa taq ri kulew (Luc. 21:20-24). Rumal che pa ri tiempo riʼ, are chiʼ ri ajchʼojabʼ kkibʼan kʼax chke ri winaq, rech kkichajij kibʼ rajawaxik kkitzukuj jun tinamit jawiʼ sutim wi rij junam rukʼ ri tinamit Jerusalén. Weneʼ rumal wariʼ ri cristianos xkichomaj che rajawaxik taj keʼanimaj bʼi pa taq ri juyubʼ. Rumal laʼ xajwataj chke che xkikubʼsaj kikʼuʼx chrij ri xubʼij ri Jesús.

10. ¿Jas rajawaxik kkibʼan ri cristianos che kukʼutu che ko jun nim kikojonik? (Hebreos 13:17).

10 Ri cristianos ri xuqujeʼ rajawaxik kkikubʼsaj kikʼuʼx chkij ri winaq che e uchaʼom ri Jesús che ukʼamik ubʼe ri congregación. Weneʼ ri cristianos che tajin kkikʼam ubʼe ri congregación kkibʼij chke ri rajawaxik kkibʼano y jampaʼ rajawaxik keʼanimaj bʼik (chasikʼij Hebreos 13:17). Ri tzij griega che kkoj pa Hebreos 13:17 «chixniman chke ri kʼamal taq ibʼe» kraj kubʼij che ri winaq kunimaj ri kbʼix che rumal che kukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri xbʼin che, rumal taj che xa ktaqchix che ubʼanik. Ri cristianos rajawaxik kkikubʼsaj kikʼuʼx chkij ri kkʼamow ubʼe ri congregación are chiʼ majaʼ kuriq kʼax ri tinamit. We kenimanik are chiʼ e kʼo pa utzil, kʼax ta kkibʼan riʼ che kinimaxik ri kʼamal taq bʼe are chiʼ e ko pa kʼax.

11. ¿Jasche kajwataj jun nim qakojonik chrij ri Dios kamik?

11 Kajwatajik che kkʼojiʼ qakojonik y kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Dios junam rukʼ ri xkibʼan ri nabʼe taq cristianos. Oj kʼo pa wajun uwach Ulew jawiʼ ri winaq kkikoj taj che xa jubʼiqʼ tiempo kraj rech ksachisax uwach wajun uwach Ulew riʼ y ketzeʼn chqij are chiʼ kqabʼij wariʼ chke (2 Ped. 3:3, 4). Y paneʼ ri Biblia kubʼij jujun chke ri kʼax kkʼulmatajik are chiʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil, are kʼu kʼo kʼi che qetaʼm taj. Rajawaxik qas kqakubʼsaj qakʼuʼx che qastzij kopan wajun qʼij riʼ che ksachisax uwach ri itzelal cho ri uwach Ulew y qas kqakojo che ri Jehová kojuchajij na (Hab. 2:3).

12. ¿Jas kojtoʼwik rech kojkam ta pa ri nimalaj kʼaxkʼolil?

12 Xuqujeʼ rajawaxik che kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij «ri jikalaj pataninel» che ri Jehová tajin kukoj che ukʼamik qabʼe kamik (Mat. 24:45). Junam kukʼ ri cristianos hebreos che weneʼ xbʼix chke ri rajawaxik kkibʼano are chiʼ xeʼopan ri romanos, ri oj weneʼ xuqujeʼ kbʼix na chqe ri rajawaxik kqabʼano are chiʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil. Kamik rajawaxik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utinamit ri Jehová. We kojniman taj y kqakubʼsaj ta qakʼuʼx chrij ri utinamit ri Jehová kamik, más kʼax kqariq riʼ che unimaxik ri kbʼix chqe are chiʼ umajim chi ri nimalaj kʼaxkʼolil.

13. ¿Jasche nim xtobʼan wi ri pixabʼ che kriqitaj pa Hebreos 13:5?

13 Are chiʼ ri cristianos hebreos keyem ri etal rech keʼanimaj pa taq juyubʼ, rajawaxik che kkiloqʼoqʼej ta «ri pwaq» (chasikʼij Hebreos 13:5). Jujun chke xekʼojiʼ ta kʼi jastaq ke y xkinaʼ wiʼjal (Heb. 10:32-34). Paneʼ xkʼojiʼ jun tiempo che xkichʼij ri kʼax rumal ri kikojonik, are kʼu jujun chke xkimajij utzukuxik más qʼinomal rech kkiriq ta mebʼayil y ri e kʼax. Pero ri pwaq kkun taj keʼutoʼo rech mat kekamik are chiʼ ksachisax uwach ri Jerusalén (Sant. 5:3). Xaneʼ, we ko jun che más bʼenaq ukʼuʼx chrij ri pwaq, más kʼax kuriq riʼ rech kanimaj bʼik, kuya kan ri rachoch y ri jastaq re.

14. ¿Jas kqachaʼ ubʼanik riʼ we nim qakojonik chrij ri Dios?

14 Are chiʼ qas kqakojo che wajun uwach Ulew riʼ naj ta chi kraj che ksachisax uwach kqatzukuj ta qʼinomal riʼ. Are chiʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil ri pwaq kʼo ta chi upatan. Ri Biblia kubʼij che ri winaq «kakikʼiʼaq apan ri kisaq pwaq pa ri bʼe» are chiʼ kkilo che «mawi ri kiqʼan pwaq mawi ri kisaq pwaq kkun ta na che kitoʼtajisaxik pa ri qʼij ri kpe ri royowal ri Ajawaxel» (Ezeq. 7:19). Ri más utz kqabʼano are che kqakoj qachuqʼabʼ rech kkʼojiʼ ta kʼi jastaq qe y kqatzukuj ta más pwaq. Wariʼ kraj kubʼij che kqanim ta qibʼ pa kʼasaj we man rajawaxik chqe y are ta más kbʼe qakʼuʼx chkij ri jastaq qe che kʼolik y kqakoj qachuqʼabʼ rech are ta más nim ubʼanik chqawach ri jastaq che oj kunaq che umulixik (Mat. 6:19, 24). Are chiʼ kopan ri nimalaj kʼaxkʼolil, weneʼ rajawaxik kqakʼutu we are ri Jehová ri más nim ubʼanik chqawach o are ri jastaq qe.

«RAJAWAXIK ICHUQʼABʼ»

15. ¿Jasche xajwataj chuqʼabʼ chke ri cristianos?

15 Are chiʼ más xnimataj ri kʼax pa Judea, ri cristianos rajawaxik xkikʼutu che qas kʼo kikojonik (Heb. 10:36). Paneʼ más ojer kanoq xkichʼij kʼi kʼax che xbʼan chke, are kʼu kʼi chke xkaj xeʼux cristianos. Ri Pablo xubʼij chke che kkiriq na más kʼax y che rajawaxik kikʼutu che e sukʼ y kkesaj uwach ri Jesús (Heb. 12:4). Rumal che más tajin kekʼiyar ri cristianos, e kʼi judíos xpe más koyowal. Jun junabʼ nabʼe kanoq, chiʼ ri Pablo tajin kutzijoj ri utzij ri Dios pa Jerusalén, jun jupuq itzel taq winaq xkibʼan kʼax che. Y más che 40 judíos, «xkibʼij chi man kewaʼ ta na mawi keʼukʼiʼan na kʼa kkikamisaj na ri Pablo» (Hech. 22:22; 23:12-14). Ri cristianos riʼ xkiya ta kan umulixik kibʼ y xkitzijoj Utzij ri Dios y más xkinimarisaj ri kikojonik chrij ri Jehová paneʼ más xbʼan kʼax chke kumal ri winaq.

16. ¿Jas kojutoʼ wi ri Carta a los Hebreos rech kqaxiʼj ta qibʼ we kbʼan kʼax chqe? (Hebreos 12:7).

16 ¿Jas ketoʼw ri cristianos riʼ rech kkichʼijo are chiʼ kbʼan kʼax chke? Ri Pablo retaʼm che rajawaxik kkʼojiʼ jun utz uchomanik chrij ri kʼax che weneʼ kuriqo. Rumal laʼ xubʼij chke che ri Dios kuyaʼo che jun winaq kuriq kʼax rech je wariʼ más kukubʼsaj ukʼuʼx chrij ri Dios (chasikʼij Hebreos 12:7). Rajawaxik kketaʼmaj che wariʼ tajin keʼutijoj chuwach ri kʼax y kubʼano che kkʼojiʼ utz taq kibʼantajik. Qastzij riʼ che ri kikojonik kubʼan más nim(Heb. 12:11).

17. ¿Jas retaʼm ri Pablo chrij ri kʼax che kuriq jun cristiano?

17 Ri Pablo xubʼij chke ri cristianos che rajawaxik kkichʼijo y kubʼan ta kebʼ kikʼuʼx. ¿Jasche? Rumal che nabʼe kanoq, ri areʼ xubʼan kʼax chke ri cristianos. Rumal laʼ qas retaʼm ri knaʼtajik are chiʼ kbʼan kʼax chke. Xuqujeʼ, ri areʼ retaʼm ri kʼax che kukʼulmaj jun cristiano, rumal che xbʼan kʼax che are chiʼ majaʼ naj xux cristiano (2 Cor. 11:23-25). Ri Pablo qas retaʼm ri kajwatajik rech ri cristiano kuchʼij ri kʼax che kbʼan che. Rumal laʼ xunaʼtasaj chke che kkikubʼsaj ta kikʼuʼx chbʼil kibʼ xaneʼ chrij ri Jehová. Ri areʼ xubʼij: «Ri Ajawaxel are toʼl wech, man kinxeʼj ta wibʼ» (Heb. 13:6).

18. ¿Jas rajawaxik kqetaʼmaj y jas rajawaxik kqabʼan kamik?

18 Kamik, e kʼi qachalal tajin kbʼan kʼax chke. Kojkunik keqatoʼo are chiʼ kajwataj chke y kqabʼan orar pa kiwiʼ, je wariʼ kqakʼutu che keqaloqʼoqʼej y che kqaj keqatoʼo (Heb. 10:33). Ri Biblia kubʼij che konojel ri winaq ri qas kkaj kkibʼan ri urayibʼal ri Dios jachaʼ ri Cristo Jesús, kbʼan na kʼax chke (2 Tim. 3:12). Wariʼ kraj kubʼij che qonojel rajawaxik qas kqetaʼmaj ri kqabʼano are chiʼ kbʼan kʼax chqe. Rajawaxik kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová y qas kqakojo che kojutoʼ na apastaneʼ ri kqakʼulmaj. Kukubʼsaj na kikʼuʼx ri sukʼalaj taq upatanelabʼ are chiʼ kajwataj chke (2 Tes. 1:7, 8).

19. ¿Jas kojkunik kqabʼano are chiʼ majaʼ kpe ri nimalaj kʼaxkʼolil? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

19 Ri carta che xutzʼibʼaj ri Pablo chke ri hebreos qastzij riʼ che nim xeʼutoʼ rech xkichʼij ri kʼax che xbʼan na chke. Ri Pablo xubʼij chke che kkinimarisaj ri ketaʼmanik chrij ri Jehová y chrij ri Biblia. Je wariʼ qas kkilo are chiʼ ri winaq kkibʼij molom taq tzij, kekunik kkixutuj y kqaj ta ri uchuqʼabʼ ri kikojonik. Xuqujeʼ xubʼij chke che kkikubʼsaj kikʼuʼx chrij ri xubʼij kan ri Jesús y ri kekʼamow ubʼe ri congregación. Y xubʼij chke che más kʼax ta kkibʼan che uchʼijik ri kʼax we kkichomaj che ri Jehová uyaʼom bʼe rech ri e areʼ kubʼan más ko ri kikojonik. We ri oj xuqujeʼ kqanimaj ri pixabʼ che kubʼij ri Biblia, kojkun riʼ kqachʼij ri kʼax che kpe na (Heb. 3:14).

Ri Jehová xeʼutewchij ri cristianos che xkikʼut sukʼilal. Are chiʼ xeʼanimaj bʼi pa Judea xkiya ta kan umulixik kibʼ. ¿Jas kqetaʼmaj chrij ri xkibʼano? (Chawilaʼ ri párrafo 19).

BʼIXONEM 126 Chkʼol ichuqʼabʼ, ix sukʼ, ko chixtakʼaloq

a Xaq xiw pa ri nabʼe capítulo, ri Pablo weneʼ siete mul xubʼij pa ri Escrituras Hebreas ri kbʼan che uqʼijilaxik ri Jehová kamik che are más utz na chuwach ri xkibʼan ri judíos (Heb. 1:5-13).