Hebrëu idiömachö qellqashqa kaqkunachöqa (Unë Testamentu nir reqiyanqanchöqa) 7.000 kutinö Diospa jutin Tetragrämaton (יהוה) chusku letrakunawan yurinqantaqa yachaq nunakunapis acuerdum kayan. Tsënö kaptimpis, griëgu idiömachö punta qellqashqakunachöqa (Mushoq Testamentu nir reqiyanqanchöqa) mana yurinqantam niyan. Tsëmi, wakin Bibliakunaqa griëgu idiömachö qellqashqakunaman Diospa jutin Jehoväta churayantsu. Hasta Unë Testamentuchö Tetragrämaton yureq textuta Mushoq Testamentuchö citarpis, Diospa jutinta churayänampa rantinmi, Señor nirlla wakin tikratseqkunaqa churayashqa.

Peru Traducción del Nuevo Mundo Bibliachöqa 237 kutim griëgu idiömachö qellqashqa kaqkunaman Jehová nir Diospa jutinta churayashqa. ¿Imanirtaq tikratseqkuna tsënö churayashqa? 1) Porqui griëgu idiömachö punta qellqashqakunapita kanan witsan copiakunataqa, 200 wata pasashqanchöran rurayarqan. 2) Tsë witsanchöqa Kýrios (griëgu idiömachöqa “Señor”) nirnam Tetragrämaton yurinqanchö Bibliata copiaqkuna churayaq o cambiashqana copiakunapitam copiakunata rurayaq.

Traducción del Nuevo Mundo Bibliata tikratseqkunaqa, griëgu idiömachö punta qellqashqakunachö Tetragrämaton yurinqantam següru kayarqan. Y qateqninchömi tsëkunata rikärishun:

• Jesuspa y apostolninkunapa tiempunchö hebrëuchö qellqashqakunapita copiakunachöqa Tetragrämaton yureqmi. Tsëqa mas cläru musyakärirqan hebrëuchö qellqashqakunapita apostolkuna kawayanqan witsanchö rurayanqan copiata Qumran nishqan sitiuchö taririyaptinmi.

• Jesuspa y apostolninkunapa tiempunchö hebrëuchö qellqashqakunata griëguman tikratsiyanqanchöqa Tetragrämaton yureqmi. Griëgu idiömaman Unë Testamentuta tikratsiyanqanchö o Septuaginta nishqanchö Tetragrämaton mana yurinqantaqa, atska watapam yachaq nunakuna pensayarqan. Peru 1950 watamampam Jesus kawanqan witsanchö utilisäyanqan Septuaginta nishqampa pedäzunkunata tariyarqan. Tsëchömi hebrëu idiömachö Diospa jutin yureq. Tsëmi rikätsikun Jesuspa tiempunchöpis, hebrëuchö qellqashqakunata griëguman tikratsiyashqanchö Diospa jutin yurinqanta. Tsënö kaptimpis, 300 wata  witsanchö Septuaginta nishqampita copiakunata rurayanqanchöqa (Códice Vaticano o Códice Sinaítico), griëgu idiömachö punta qellqashqakunachö Diospa jutin yuriptimpis, Genesispita hasta Malaquïas librukunachö Diospa jutinta manam churayarqannatsu.

  Teytanman mañakurmi Jesusqa kënö nirqan: “Jutikitam pëkunata musyatsirqö y musyatsikushaqran”

• Diospa jutinta Jesus parlanqanta y jukkunata musyatsinqanta griëgu idiömachö qellqashqakuna rikätsikun. Teytanman mañakurmi Jesusqa, “munduchö qomanqëki nunakunatam jutikita reqitsirqö” nirqan. Nïkurnam, “jutikitam pëkunata musyatsirqö y musyatsikushaqran” nirqan (Juan 17:6, 11, 12, 26, NM).

• Hebrëu idiömachö qellqashqakunapa qepanllaman griëgu idiömachö kaqkunata Dios qellqëkätsirqa, manachi jutinta jorqarinmantsu karqan. 50 watamampam Jerusalenchö anciänukunata Santiägu kënö nirqan: “Simonmi willaramarquntsik, nacionkunapita jutimpaq juk markata Diosnintsik jorqar imanö qallëkanqanta” (Hëchus 15:14, NM). Tsë witsanchö Diospa jutinta mana reqikäyaptinqa, ¿imachöraq yanapakunman karqan Santiägu tsënö ninqan?

• Griëgu idiömachö qellqashqa kaqkunachö juk palabrakunachöpis Diospa jutin yurin. Apocalipsis 19:1, 3, 4, 6 textukunachöqa atska Bibliakunachömi alelüya palabra yurin, y hebrëu idiömachöqa “Jähta alabayë” ninanmi. Y “Jäh” ninanqa Jehovä nimanmi. Jina griëgu idiömachö qellqashqa kaqkunachö atska jutikunapis Diospa jutintam apayan. Rasumpa kaqchöqa, atska librukuna ninqannöpis Jesus jutipis “Jehoväqa Salvakïmi” ninanmi.

• Judïukunapa unë librunkuna rikätsikun judïu cristiänukuna qellqayanqanman Diospa jutinta churayanqanta. 300 watakuna witsanchö shimillapa patsätsiyanqan leykuna o Tosefta nishqanmi, säbadu junaqchö templu kayakaptin qellqashqakunawan cristiänukuna imata rurayänanta willakur kënö neq: “Jesuspita willakoq y wakin grüpukuna [itsachi judïu cristiänukuna] qellqayanqantaqa manam ninapita jorqayänëkitsu; Diospa jutinyoq qellqashqakunataqa këkanqanchömi ushakänampaq jaqiriyänëki”. Jina kikin librullachömi Galilëa markapita Iosï jutiyoq yachaq nuna juk junaqkunachö templu kayakaptin imata rurayänampaq kaqta kënö nirqan: “Qellqashqakunapita Diospa jutinta roqurirmi pampëkuyänëki, y wakintaqa kayëkuyänëkim”.

•   Biblia asuntuta cösa reqeq wakin nunakunaqa, hebrëu idiömachö Diospa jutin yureq qellqashqakunapita citayanqan griëgu idiömachö qellqashqa kaqkunachöqa itsachi Diospa jutin yurirqan niyanmi. The Anchor Bible Dictionary neq librupa “Tetragrämaton Mushoq Testamentuchö” neq yachatsikïninchömi kënö nin: “Hebrëu idiömachö qellqashqakunapita citayanqan wakin o llapan griëgu idiömachö qellqashqa textukunachö Yahweh nir Diospa jutin yurinqantaqa atska pruëbakunam rikätsikun”. Jina George Howard yachaq nunam  kënö nin: “Punta cristiänukunapa tiempun griëgu idiömaman tikratsishqata (Septuagintata) copiaqkunaqa, Tetragrämaton nishqantam churayaq, tsëmi rikätsikun Mushoq Testamentuta qellqaqkunaqa, Unë Testamentupita citar qellqayanqanman Tetragrämatonta churayanqanta”.

• Bibliata tikratseq precisaq nunakunapis griëgu idiömachö qellqashqakunata tikratsiyanqanman Diospa jutinta churayashqam. Wakinkunaqa Traducción del Nuevo Mundo Biblia manaraqpis kaptinmi Bibliata jorqayämurqan, tsëkunapita  wakinta rikärishun. Aleman idiömachö, Dominikus von Brentano (Die heilige Schrift des neuen Testaments, 1791); frances idiömachö, André Chouraqui (Bible de Chouraqui, 1985); ingles idiömachö, Benjamin Wilson (The Emphatic Diaglott, 1864), y portugues idiömachö, Manuel Fernandes de Santanna (O Evangelho Segundo S. Mattheus, 1909). Español idiömachönam, Pablo Besson nuna Lücas 2:15 y Jüdas 14 textukunaman Jehová jutita churarqan (El Nuevo Testamento, 1919). Jina päginapa ura kuchunchö willakïmanmi Diospa jutinta pachaktanö churarqan, tsënöpa punta qellqashqakunachö mëchö yurinqanta rikätsikunampaq. Y griëgu idiömachö qellqashqakunata hebrëu idiömaman tikratsiyanqan Bibliakunachöpis Diospa jutinqa yurinmi. Españolchöqa, joqta Bibliachönömi Yahvé, Yahweh y YHWH nir yurin. Y wakinqa kayan, Evangelio: mensaje de felicidad (1969) y Los Hechos, las Cartas y el Apocalipsis (1973) nishqanmi, tsëkunataqa Hermenegildo Zanuso nunam qellqarqan, y juk kaqnam Instituto Cultural Álef y Tau qellqatsinqan la Biblia Peshitta en Español (2006) nishqan.

•   Griëgu idiömachö qellqashqakunata 100 idiömapitapis masman tikratsiyanqan Bibliakunachöqa Diospa jutin yurinmi. Africa, Amërica, Asia, Euröpa y islas del Pacïficu nishqan sitiukunachö parlayanqan idiömakunachöpis atska kutim Diospa jutinta parlakïninkunachö utilisäyan (rikäri 12 y 13 päginakunachö listata). Griëgu idiömachö qellqashqakunata tsë idiömakunaman tikratseqkunaqa, rikanqantsik musyatsikïkunata cuentaman churarmi Diospa jutinta churayashqa. ¿Ima idiömakunachötaq tsënö churayashqa? Tantiyarinapaq, 1999 wata rotumano idiömachö yarqamoq Bibliamanqa, 48 versïculukunachömi 51 kuti Jihova nir Diospa jutinta churayashqa. Y 1989 wata Indonesia nacionchö parlayanqan batako toba nishqan idiömachö yarqamoq Bibliamannam, 110 kuti Jahowa nir Diospa jutinta churayashqa.

Tsëkunam rikätsikun griëgu idiömachö qellqashqakunaman Jehovä nir Diospa jutinta churë alli kanqanta. Y tsëtam Traducción del Nuevo Mundo Bibliata tikratseqkunaqa rurayashqa. Pëkunaqa Diospa jutinta alläpam respetayan y punta qellqashqakunachö yureq palabrakunata jorqaritaqa manam munayantsu (Apocalipsis 22:18, 19).