Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

APÉNDICE

Yawarpita horqayanqa hampikuna y doctorkuna rurayanqan

Yawarpita horqayanqa hampikuna y doctorkuna rurayanqan

Glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqampita horqayanqan hampikuna. Glóbulos rojospitaqa horqayan hemoglobina nishqantam. Y animalpa o nunapa hemoglobinampitaqa anemiakunata hampiyänampaq, y herïdakunapita yawar ëwëkaqta päratsinampaq hampikunatam horqayan.

Wakin hampikunataqa horqayan plasmapitam. Plasmachöqa más atskaqa yakum, y hinamampis kan hormonas, sales inorgánicas, enzimas, nutrientes, minerales y azúcares nishqankunam. Hina herïdapita yawarta tsakiratsinampaqpis kanmi, albúmina y anticuerpos nishqampis. Këmi yanapamantsik qeshyata vencinapaq y ushakätsinapaq. Tsëmi pasëpa qeshyapäkoqkunataqa gammaglobulina nishqan hampikunata churakuyänampaq doctorkuna niyan, këtaqa mana qeshyayoq nunakunapa plasmampitam horqayan. Y glóbulos blancos nishqampitanam horqayan interferones y interleuquinas nishqan hampikunata, këkunawanmi imëka infeccionkunatapis hampiyan, y cancer qeshyatapis hampiyanmi.

¿Cristiänokunaqa kënö rurashqa hampikunawan hampikuyanmantsuraq? Këkunapaqqa Bibliaqa manam alleqllaqa willakuntsu, tsëmi cada cristiano Bibliawan yachatsishqa conciencian nenqanmannö kikin decidinan. Wakin cristiänokunaqa yawarpita horqashqa hampikunawanqa manam hampikïta munayantsu, “Yawartaqa patsamanmi hichayanëki” nishpa israelïtakunata Jehová mandanqanta yarparnin (Deuteronomio 12:22-24). Pero wakinqa yawarta mana churakurnimpis, glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqankunapita horqashqa hampikunawanqa hampikuyanmi, tsëtaqa rurayan mananam yawarnatsu nirmi.

Chaskina kaptin o mana chaskina kaptimpis puntataqa tapukunantsik kënömi: “¿Glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqampita horqayanqan hampikunata mana chaskita munarqa, alleqku tantiarqö llapan tratamientota mana munanqäta, kachakätsimänan këkaptimpis? ¿Alleqku musyä doctorta willanäpaq imanir chaskita mana munanqäta o wakin hampikunallatapis chaski munanqäta?”.

Doctorkuna rurayanqan. Operarqa doctorkuna ishkë cösastam rurayan, hemodilucionta y recuperación de sangre nishqanta. Hemodilucionqa cuerpopita mana rakikätsirlla wakin yawarta rakirirnin huk mäquinaman mandariyanqanmi, tsëpitanam cuerpochö quedaq kaqman expansor del plasma nishqanta imëka suero cuentata yapariyan, y operar usharirnam rakiyanqan yawarninta kutiratsiyan. Y recuperación de sangre nishqannam, operayänampaq roquyanqan herïdapita yarqoq yawarta huk mäquinawan shoquratsirnin tsuyäratsir, raslla cuerpoman kutiratsiyanqan. Cada doctormi hukläya hukläya këkunataqa ruran, tsëmi huk cristiänoqa alleqraq tapunan doctorninta.

Qepachö rikanqantsik tratamientokunata akranapaqqa alleqmi tapukushwan: “Yawarnïta ichik tiempollapis cuerpöpita horqariyaptenqa, ¿Bibliawan yachatsishqa concienciä permitenqatsuraq cuerpöman kutitsiyänanta? ¿O mana permitiptenqa patsamantsuraq hichariyanman? (Deuteronomio 12:23, 24). Y ¿yawarnïta horqarir tsuyäratsir y huk hampikunawan takurkur cuerpöman kutiratsiyänanta concienciä permitinmantsuraq? ¿Kë rurayanqankunata mana munarnenqa alleqku tanteä análisis de sangre, hemodiálisis y bomba de circulación extracorpórea nishqankunatapis chaskita mana munanqäta?”.

Huk cristiänoqa kikinmi rikänan y decidinan yawarninta imata rurayänantapis. Tsënöllam hina yawarninta ichikllata horqarir kutitsiyänan kaqchöpis.