8 KAQ YACHAKUNAPAQ
“Jesuspa qateqninkunaqa, juk tiempupa[m] yamë kayarqan”
Këchömi yachakushun Jesuspa qateqninkunata imëkata rurar sufritseq Saulu, tsëpitaqa alli noticiakunata mana dejëpa willakunqanta
Këchöqa yachakushun Hëchus 9:1-43 ninqampitam
1, 2. ¿Imata ruraqtan Sauluqa Damascuta ëwëkarqan?
JUK ishkë nunakunam Damascu markaman chäyänampaqna këkäyarqan. Pëkunaqa manam allita ruraqtsu ëwëkäyarqan, sinöqa Jesuspa qateqninkunata ashïkur wayinkunapita amälas jipiyänampaq, penqakatsiyänampaq y Judïukunapa Jatun Cortinchö castigayänampaq Jerusalenman prësu apayänampaqmi.
2 Tsë nunakunata dirigeqqa Saulum karqan. a Pëqa tsëllaran allitanö rikashqa karqan, religionnimpita nunakuna creiyanqanta defendir, Cristupa qateqnin Estëbanta rumiwan tsampir o saqmar wanutsiyanqanta (Hëch. 7:57-8:1). Tsëpita ichik tiempullatanam Jerusalenchö Jesuspa qateqninkunata imëkata rurar sufritsirqan. Peru manam tsëllawantsu conformakurqan. Kananqa Rasumpa Kaq Näni niyanqanchö kaqkunatam mëtsëchö kayaptimpis imëkata rurar ushakätsita munarqan (Hëch. 9:1, 2; rikäri “ Sauluqa Damascu markachöpis autoridäyoqmi karqan” neq recuadruta).
3, 4. (1) ¿Imatan Sauluta pasarqan? (2) ¿Imapitataq yachakushun?
3 Illaqpitam ciëlupita aktsi Saulupa puntanchö chipapëkurqan. Pëwan ëwaqkunaqa tsë aktsita rikarpis, alläpa mantsakarmi ima nitapis puëdiyarqantsu. Tsënam Sauluqa wisku tikrar patsaman ishkirirqan. Tsëpitanam ciëlupita kënö neqta wiyarqan: “Saulu, Saulu, ¿imanirtan imëkata rurar sufrikätsimanki?”. Tsënam alläpa mantsakarnin “¿pitan kanki Teytë?” nir tapurqan. “Noqaqa imëkata rurar sufrikätsinqëki Jesusmi kä” niptinqa, Sauluqa masraqchi mantsakarqan (Hëch. 9:3-5; 22:9).
4 ¿Imatataq yachakuntsik Sauluta Jesus ninqampita? ¿Imanötan yanapamantsik Saulu imanö cristiänu tikranqampita yachakunqantsik? ¿Imanötan congregacionchö kaqkunaqa juk tiempupa yamë kayanqanta provechayarqan, y imatataq tsëpita yachakuntsik?
“¿Imanirtan imëkata rurar sufrikätsimanki?” (Hëchus 9:1-5)
5, 6. ¿Imatataq yachakuntsik Sauluta Jesus tapunqampita?
5 Damascuta ëwëkaptin Sauluta yuripurqa manam Jesusqa “¿imanirtan qateqnïkunata imëkata rurar sufrikätsinki?” nirqantsu, sinöqa “¿imanirtan imëkata rurar sufrikätsimanki?” nirqanmi (Hëch. 9:4). Tsënö ninqampitam yachakuntsik, qateqninkuna sufriyaptinqa Jesuspis sufrinqanta (Mat. 25:34-40, 45).
6 Tsëmi Cristuman markäkunqëkirëkur o yärakunqëkirëkur sufrirqa, Jesuswan Jehoväpis imapa pasëkanqëkita musyayanqanta següru kanëki (Mat. 10:22, 28-31). Pasëkanqëkiqa capaz tsë höratsu ushakärinqa. Maslla musyarinapaq, Jesusqa rikëkarqanmi Estëbanta wanutsiyaptin Saulu yanapakunqanta y Jerusalenchö wawqi panikunata wayinkunapita qarachëpa jipinqantapis, peru tsë kutiqa manam imatapis rurarqantsu (Hëch. 8:3). Tsënö kaptimpis, Jehoväqa Cristuwanmi Estëbanta y Jesuspa wakin qateqninkunatapis alli tsarakuyänampaq yanaparqan.
7. ¿Imatataq ruranantsik imëkata rurar sufritsimashqa alli tsarakunapaq?
7 Imëkata rurar sufritsiyäshuptikiqa, ¿imatan yanapashunki alli tsarakunëkipaq? 1) Imapa pasarpis Jehoväta mana dejanëkipaqmi decidïdu këkänëki. 2) Yanapashunëkipaqmi Jehoväman mañakunëki (Filip. 4:6, 7). 3) Vengakunëkipa rantinmi, rurëninkunamannö Jehovä castigananta dejanëki (Rom. 12:17-21). 4) Imapa pasarpis, tsë pasëkanqëkita ushakätsinqanyaq alli tsarakunëkipaq Jehovä yanapashunëkipaq kaqmanmi confiakunëki (Filip. 4:12, 13).
“Saulu, wawqi, [...] Señor Jesusmi, [...] qamman mandamashqa” (Hëchus 9:6-17)
8, 9. ¿Imanötan Ananïas sientikurqan imata ruranampaq kaqta musyarnin?
8 Pï kanqanta willarirmi Jesusqa Sauluta kënö nir mandarqan: “Sharkur ëwëkanqëki markaman yëkuy, tsëchömi imata ruranëkipaq kaqta niyäshunki” (Hëch. 9:6). Mana rikëta puëdiptinmi Saulutaqa makipita jancharkur Damascu markachö posadakunqan wayiman apayarqan. Tsëchömi kima junaqpa Diosman mañakur y ayunar karqan. Tsëyaqmi Jesusqa tsë markachö “kawaq judïukuna alli parlayanqan” Ananïasta Saulupaq parlaparqan (Hëchus 22:12).
9 Ananïasqa kushishqa y mantsakashqachi sientikurqan. Pëtaqa congregacionta dirigeq kawarimushqa Jesucristum Sauluwan parlaq ëwanampaq mandëkarqan. Tsëqa ¡alläpa kushikurpis mantsakashqachi këkarqan! Tsëmi kënö nir contestarqan: “Teytë, tsë nunapaq mëtsikaq parlayanqanta, y Jerusalenchö limpiu sirwishoqnikikunata imëkata rurar sufritsinqantam wiyarqö. Këchöpis jutikiman confiakoqkunata prësutsinampaqmi, mandakoq sacerdötikunapita autoridäta chaskishqa” (Hëch. 9:13, 14).
10. ¿Jesus imanö kanqantataq rikantsik Ananïasta imanö tratanqanchö?
10 Jesusqa manam yarpachakunqanta willanqampita Ananïasta qayaparqantsu. Tsënö kaptimpis, imata ruranampaq kaqtam cläru nirqan. Imanir tsëta ruranampaq mandanqantapis shumaqmi entienditsirqan. Kënömi nirqan: “Tsë nunataqa [Saulutaqa], juk nacion nunakunaman, gobernaqkunaman y Israelpa tsurinkunaman, jutïta chätsir yanapakunampaqmi akrarqö. Noqam cläru rikätsishaq jutïrëkur imakunata sufrinampaq kaqta” (Hëch. 9:15, 16). Ananïasqa Jesus mandanqanta cäsukurmi, atskaq wawqikunata y panikunata sufritseq Sauluta jinan höra rikaq ëwarqan, y kënömi nirqan: “Saulu, wawqi, shamunqëki nänichö yuripushoqniki Señor Jesusmi, yapë rikänëkipaq y santu espïrituta chaskinëkipaq qamman mandamashqa” (Hëch. 9:17).
11, 12. ¿Imatataq yachakuntsik Jesuswan, Ananïaswan y Sauluwan pasanqampita?
11 ¿Imatataq tsë pasanqampita yachakuntsik? Jesusqa änikunqannömi yachatsikunqantsikta dirigikan (Mat. 28:20). Kanan witsanchö nunakunata manana parlaparpis, Jesusqa wayinchö sirwipakoqkunata rikänampaq churanqan alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoqwanmi yachatsikunqantsikta dirigikan (Mat. 24:45-47). Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna dirigiyaptinmi publicadorkuna y precursorkunaqa, Cristupita yachakuyta munaq nunakunata ashiyan. 7 kaqchö yachakunqantsiknöpis, atska cäsuchömi Jehoväman mañakur ushayanqanllachö Jehoväpa testïgunkuna tsë nunakunata watukaq chäyashqa (Hëch. 9:11).
12 Cäsukoq karnin Jesus mandanqanta ruraptinmi Jehoväqa Ananïasta bendicirqan. Noqantsikqa, mana fäcil ruranan kaptimpis, ¿cumplikantsikku llapan nunakunata yachatsinapaq Jesus mandamanqantsikta? Wakin cristiänukunaqa wayin wayin ëwar mana reqiyanqan nunakunawan parlayänampaq kaqman pensarmi alläpa yarpachakuyan. Wakinnam negociukunachö, cällikunachö, telëfunupa o cartapa yachatsikuyta mantsayan. Tsënö pasamashqaqa Ananïasnö rurashun. Pëqa valienti karmi Sauluta yanaparqan santu espïrituta chaskinampaq. b Ananïasqa Jesusman confiakur y Sauluta wawqintanöna rikarmi Jesus mandanqanta cumplita puëdirqan. Yachatsikunqantsikta Jesus dirigikanqanta yarpar, nunakuna imanö këkäyanqanman pensar y mantsëpaq nunakunatapis wawqintsiktanöna rikarqa, noqantsikpis Ananïasnömi imapis mantsakätsimanqantsikta vencishun (Mat. 9:36).
“Jesus[pitam] [...] willakur qallëkurqan” (Hëchus 9:18-30)
13, 14. Bibliapita yachakuykarpis manaraq bautizakushqa karqa, ¿imatataq Saulu ruranqampita yachakunki?
13 Sauluqa jinan höram yachakunqannö rurarqan. Nawin alliyäriptinmi bautizakurqan, y Damascuchö Jesuspa qateqninkunawanmi juntakur qallëkurqan. Manam tsëllatsu, “tsë höram Teyta Diosta adorayänan wayikunachö, Jesus Diospa Tsurin kanqanta willakur qallëkurqan” (Hëch. 9:20).
14 Bibliapita yachakuykarpis manaraq bautizakushqa karqa, ¿imatataq Saulu ruranqampita yachakunki? Rikanqantsiknöpis, yachakunqëkinölla ruranëkiqa alläpam precisan. Rasunmi Saulutaqa Cristu milagruta ruranqanmi decidïdu kanampaq yanaparqan. Peru Jesus ruranqan milagrukunata rikaq nunakunaman pensarishun. Wakin fariseukunaqa, juk nunapa wanushqa o wañushqa makinta alliyätsinqantam rikäyarqan, y atskaq judïukunam, Läzaruta kawaritsinqanta musyayarqan. Tsënö kaptimpis, atskaqmi cuentaman churayarqantsu, y hasta contranmi churakäyarqan (Mar. 3:1-6; Juan 12:9, 10). Peru Sauluqa manam pëkunanötsu karqan, sinöqa imanö kanqantam cambiarqan. Tsëtaqa rurarqan, nunakunata mantsanampa rantin Teyta Diosta llapan shonqunwan respetar, y llakiparnin Cristu pëpaq ruranqanta alläpa valorarmi (Filip. 3:8). Saulunö karqa manam permitinkitsu pï nunapis o imapis yachatsikunëkita o bautizakunëkita michäshunëkita.
15, 16. ¿Imatataq Saulu rurarqan Diosta adorayänan wayikunachö, y imatataq Damascuchö judïukuna rurayarqan?
15 Diosta adorayänan wayikunachö Sauluta Jesuspita yachatsikuykaqta rikarqa, judïukunaqa ¡alläpachi espantakuyarqan, mantsakäyarqan y cölerakuyarqan! Pëkunaqa kënömi pensayaq: “¿Manaku tsë nunaqa Jerusalenchö tsë jutiman confiakoqkunata imëkata rurar sufritseq?” (Hëch. 9:21). Sauluqa creinqanta imanir cambianqanta entienditsinampaqmi, ‘Cristu pï kanqanta cläru yachatsirqan’ (Hëch. 9:22). Tsënö kaptimpis, shumaq pensatsir yachatsinqantsikqa manam llapan nunakunatatsu yanapan. Costumbrinkunata mana dejëta munaqkunata y imanö pensayanqanta mana cambiëta munaqkunataqa manam yanapantsu. Tsënö kaptimpis, Sauluqa manam yachatsikuyta dejarqantsu.
16 Tsëpita kima wata pasanqanchöpis Damascuchö judïukunaqa Saulupa contranmi këkäyarqan, y ultimutanam wanutsita munayarqan (Hëch. 9:23; 2 Cor. 11:32, 33; Gäl. 1:13-18). Tsëta musyëkurnam Sauluqa cuentata mana qokuyanqanyaqlla tsë markapita ëwakurqan. Lücasmi willakun perqachö uchkupa canastawan paqaspa bajatsiyanqanta. ¿Pikunatan tsëta rurayarqan? Saulu yanapanqan ‘Jesuspa qateqninkunam’ (Hëch. 9:25). Tsëmi rikätsikun Damascupita wakin nunakunaqa Saulu yachatsikunqanta shumaq chaskikur Cristupa qateqnin tikrayanqanta.
17. (1) ¿Imatataq nunakuna rurayan Bibliapita yachatsishqa? (2) ¿Imatataq rurar sïguinantsik, y imanir?
17 Bibliapita yachakur qallaptikiqa, ¿imatataq rurayarqan familiëkikuna, amïguykikuna y reqinqëki nunakuna? Yachakunqëkipita parlaparqa, capazchi pensarqëki llapampis cläru kaptin Biblia ninqanman creiyänampaq kaqta. Tsënö kaptimpis, yachatsinqëkita wakinkuna shumaq chaskikuyaptimpis, capazchi wakinkunaqa chaskikuyashqatsu. Wayikichö familiëkikunapis capazchi chikeqninkunatanö tratayäshurqunki (Mat. 10:32-38). Tsënö kaptimpis, ama rurëkanqëkita dejëtsu. Alli portakuptiki y Bibliapita mas shumaq yachatsinëkipaq kallpachakuptikiqa, capaz imëllapis imanö pensayanqanta cambiayanqa (Hëch. 17:2; 1 Pëd. 2:12; 3:1, 2, 7).
18. ¿Imatan pasarqan Sauluta Bernabë yanapaptin?
18 Saulu Jerusalenman kutiptinqa wawqi panikunaqa manam Jesuspa qateqnin kanqanta creiyarqantsu. Tsënö kaptimpis, Bernabë yanapaptinmi apostolkunaqa shumaq chaskiyarqan, y Sauluqa juk tiempupam pëkunawan quedakurqan (Hëch. 9:26-28). Alli juiciuwan imata rurarpis, Sauluqa manam alli noticiakunapita penqakurqantsu (Rom. 1:16). Tsëpa rantinqa, Jesucristupa qateqninkunata sufritsir qallanqan Jerusalen markachömi mana mantsakushpa yachatsikurqan. Tsënö kaptimpis, creikoq mayinkunata juk religionchöna rikarmi, Jerusalenchö judïukunaqa alläpa espantakuyarqan y wanutsita munayarqan. “Tsëta musyëkurmi, wawqikunaqa Cesarëa markaman apëkur Tarsu markaman despachëkuyarqan” (Hëch. 9:30). Awmi, congregacionchö kaqkunawanmi Jesusqa imata ruranampaq kaqta Sauluta musyatsirqan, y pëqa cäsukurqanmi. Tsëmi Saulupaq y congregacionchö kaqkunapaqpis mas alli karqan.
19. ¿Imanötan Bernabëwan Saulu rurayanqannö rurashwan?
19 Bibliachö willakunqannöpis Bernabëqa kikimpitam Sauluta yanaparqan. Tsënö yanapanqampitaqa capazchi mas amïgu tikrayarqan. Noqantsikqa, ¿imanötan Bernabë ruranqannölla rurashwan? Tsëpaqqa, tsëllaraq publicador tikraqkunatam yanapanantsik. Capazchi pëkunawan yachatsikoq yarqushwan o Diosta sirwiyanqanchö mas alli kayänampaq yanapashwan. Tsënö yanapashqaqa Jehovämi imëkanöpa bendicimäshun. Tsëllaraq publicador tikrashqa karqa, ¿imanötan Saulu ruranqannö rurashwan? Tsëpaqqa, atska watapana Jehoväta sirweq wawqikuna o panikuna yanapamänantsiktam dejanantsik. Tsënömi mas alli yachatsikoq tikrashun, mas kushishqa kashun, y kanan y shamoq tiempupaqmi alli amïgukunata tarishun.
“Mëtsikaqmi Señorman creikoq tikrayarqan” (Hëchus 9:31-43)
20. ¿Imanötan unë witsanqa “juk tiempupa yamë” kayanqanta Diospa sirweqninkuna alli provechayarqan?
20 ¿Imatan pasarqan Jesuspa qateqninna këkar Saulu Jerusalenpita qeshpir ëwakunqanchö? “Tsë witsanmi entëru Judëa provinciachö, Galilëa provinciachö y Samariachö Jesuspa qateqninkunaqa, juk tiempupa yamë kayarqan” (Hëch. 9:31). ¿Imanötan tsë tiemputa provechayarqan? (2 Tim. 4:2). Bibliachömi willakun congregacionchö kaqkuna ‘Diospa kaqchö mas alliyar sïguiyanqanta, Jehovä Diosta respetar [këkäyanqanta] y santu espïritu kallpayoq kayänampaq yanapëkanqanta’. Tsënöqa karqan apostolkuna y carguyoq wawqikuna, mas markäkuyänampaq o yärakuyänampaq Jesuspa qateqninkunata yanapayaptin y yachatsikuyanqanta shumaq dirigiyaptinmi. Maslla musyarinapaq, Pëdruqa Saron pampachö këkaq Lïda markachö wawqi panikunatam shumaq animarqan. Tsënöpam tsë kinrëpita atskaq nunakuna ‘Señorman creikoq tikrayarqan’ (Hëch. 9:32-35). Manam tsëllatsu, kikinkunapa rurëninkunachö ocupädu kayänampa rantinmi, Jesuspa qateqninkunaqa kikinkunapura yanapanakuyarqan y alli noticiakunata willakur këkäyarqan. Tsënömi congregacionchö kaqkunaqa “mas atskayar sïguiyarqan”.
21. ¿Imanötan kanan witsanqa “juk tiempupa yamë” kayanqanta Diospa sirweqninkuna alli provechayashqa?
21 1990 wata witsampis mëtsika nacionpita Jehoväpa testïgunkunam “juk tiempupa yamë kayarqan”. Illaqpitam Diospa sirweqninkunata atska watapa sufritseq gobiernukuna cambiariyarqan. Wakin nacionchöqa manam yachatsikunantsikta michäkuyarqannatsu y wakinchönam yachatsikunapaq mas fäcilna karqan. Mëtsikaq wawqi panikunam tsë tiemputa provechayarqan libri yachatsikuyänampaq, tsënö rurarmi alläpa allita lograyarqan.
22. ¿Imatataq ruranantsik juk tiempupa yamë kanqantsikta alli provechanapaq?
22 Nacionnikichö yachatsikunantsikta mana michäkuyaptinqa, ¿alliku provechëkanki? Yarpë, Diabluqa munan Dios mandamanqantsikta ruranantsikpa rantin imëkayoq këta ashinantsiktam (Mat. 13:22). ¡Ama Diablupa trampanman ishkitsu! Tsëpa rantinqa, yamë kanqantsik tiemputa provechë llapan nunakunata Diospa Gobiernumpita yachatsinëkipaq, y Diosta sirwiyanqanchö alli kayänampaq congregacionchö kaqkunata yanapanëkipaq. Ama qonqëtsu, vïdëkiqa illaqpitam cambiarinman.
23, 24. (1) ¿Imatataq yachakuntsik Tabïtata pasanqampita? (2) ¿Imata ruranapaqtan decidïdu këkänantsik?
23 Tabïtata (Dorcas nirpis reqiyaqmi) pasanqanman pensarishun. c Tsë paniqa, Lïda markapa amänunchö këkaq Jöpi markachömi kawarqan. Tabïtaqa tiempunta y kapunqantam alli utilizarqan. “Pëqa imëka allikunatam ruraq y wanëkaqkunatam yanapaq”. Peru illaqpita qeshyarmi wanukurqan. Jöpi markapita cristiänukunaqa alläpachi llakikuyarqan, masqa imëkata rurar yanapanqan viudakuna. Tsënö këkäyaptinmi, Pëdruqa sepultüraman churayänampaq alistëkäyanqan wayiman charqan. Y Diosman mañakurirmi wakin apostolkuna manaraq rurayanqan milagruta rurar Tabïtata kawaritsirqan. Tsëpitanam viudakunata y wakin wawqi panikunata cuartuman yëkuyänampaq nirqan, tsëchömi Tabïtata kawëkaqta rikätsirqan. ¡Kawëkaqta rikarqa alläpachi kushikuyarqan! Tsë milagruta rikäyanqanmi yanaparqan ichikllachöna pasayänampaq kaqchö alli tsarakuyänampaq. Tsë pasanqantaqa “entëru Jöpi markachömi musyariyarqan, y mëtsikaqmi Señorman creikoq tikrayarqan” (Hëch. 9:36-42).
¿Imanötan Tabïta ruranqannö rurashwan?
24 Tsë pasanqampitaqa këkunatam yachakuntsik: 1) llapantsikpis illaqpitam wanurishwan. Tsëmi kawëkanqantsikta alli provechanantsik Diospa rikëninchö alli nuna kanapaq (Ecl. 7:1); 2) wanushqakuna kawariyämunampaq kaqmanmi llapan shonquntsikwan confiakunantsik. Jehoväqa manam qonqarqantsu alli warmi karnin Tabïta llapan ruranqanta, y ruranqampitam bendicirqan. Tsënöllam sirwinapaq ruranqantsiktapis qonqanqatsu, y manaraq Armagedon chämuptin wanushqaqa kawaritsimäshunmi (Heb. 6:10). Tsëmi “mana alli tiempuchöpis” y “juk tiempupa yamë” karpis, llapan nunakunata Cristupita yachatsita dejashuntsu (2 Tim. 4:2).
a Rikäri “ Sauluqa fariseum karqan” neq recuadruta.
b Apostolkuna makinkunata pëkunaman churayaptinmi Jesuspa qateqninkunaqa santu espïrituta chaskir imëka rurëta yachayaq. Peru tsë cäsuchöqa capazchi Jesusqa Ananïasta permitirqan Sauluman makinta churar santu espïrituta chaskinampaq yanapananta. Sauluqa atska tiempupam apostolkunawan tinkunanraqtsu karqan, tsënö kaptimpis, yachatsikurmi këkänan karqan. Tsëchi Jesusqa chaskinqan carguta cumplita puëdinampaq wananqan poderta chaskinampaq segurakurqan.
c Rikäri “ Tabïtaqa ‘imëka allikunatam ruraq’” neq recuadruta.
