1, 2. ¿Ima milagrutataq Pëdruwan Juan rurayarqan templupa juk kaq punkumpa amänunchö?

 ‘MAÑAKUYÄNAN höranönam’ karqan. a Pullan tardipa intiqa o rupayqa nunakuna jananchömi chipapëkarqan. Judaismu religionchö kaqkuna y Cristupa qateqninkunaqa templumanmi chëkäyarqan (Hëch. 2:46; 3:1). Mëtsika nunakunapa rurimpam Pëdruwan Juanqa templuchö Shumaq niyanqan punkuman chëta tïrëkäyarqan. Nunakuna parlayanqan y yëkur yarqur kayanqanqa fuertipam wiyakurqan. Tsënö kaptimpis, cuarentapitapis mas watayoqna yurikunqampita cöju nuna limushnata mañakunqanqa tsëpitapis masmi wiyakurqan (Hëch. 3:2; 4:22).

² Ishkan apostolkuna pë këkanqanman chëkäyaptinmi limushnata mañakoq nunaqa qellëta qarayänampaq rogakurqan. Lädunchö shäkuriyaptinqa imatapis qarayänampaq kaqtam pensarqan. Tsënö kaptimpis, Pëdruqa kënömi nirqan: “Plätawan öruqa manam kapamantsu, peru kapamanqantam qaraq. ¡Nazaretpita Jesucristupa jutinchö, puri!”. Mana imëpis sharkushqa nunata makipita aptarkur Pëdru sharkatsiptinqa, tsëchö këkaqkunaqa alläpam espantakuyarqan (Hëch. 3:6, 7). Chankankunata sänuta rikar y purir qallëkurqa, tsë nunaqa ¡alläpachi espantakurqan! ¡Kushikurchi saltakacharqan y Teyta Diostachi fuertipa alabarqan!

3. ¿Ima allipitataq Pëdru parlaparqan tsëllaraq alliyashqa nunata y tsëchö këkaq nunakunata?

³ Salomonpa Pasadïzumpana ëwëkäyaptinmi nunakunaqa alläpa kushishqa karnin Pëdrupa y Juanpa qepanta cörriyarqan. Tsëchömi, Jesus yachatsikunqan sitiuchö, Pëdrupis nunakunata entienditsirqan tsë nunata imanö alliyätsiyanqanta (Juan 10:23). Tsëchö këkaq nunakunata y tsëllaraq alliyashqa nunatam, Pëdruqa Patsachö llapan örupita y plätapita, y nunakuna alliyätsishqa kayanqampitapis  mas väleqpita parlaparqan. Tsëqa karqan, arrepentikuyta, jutsankunapita perdonashqa këta y ‘kawëman chätsikoq Pushakoq’ kanampaq Jehovä churanqan Jesucristupa qateqnin këta puëdiyanqanmi (Hëch. 3:15).

4. (1) ¿Imatan pasarqan Pëdruwan Juan cöju nunata alliyätsiyanqampita? (2) ¿Imapitataq yachakushun?

⁴ ¡Tsë junaqqa alläpa shumaqmi karqan! Cöju nunam alliyashqana karnin purita puëdirqanna, y mëtsikaq nunakunam Diospa kaqchö alliyëta y Dios munanqannö kawëta puëdiyarqan (Col. 1:9, 10). Tsënö kaptimpis, tsë pasanqanrëkurmi autoridäkunaqa Jesus mandanqanta mana rurayänampaq qateqninkunata michäyanqa (Hëch. 1:8). Këchömi yachakushun Pëdruwan Juan Diospa Gobiernumpita imanö willakuyanqanta. Yachakushunmi “lluta nunakunalla y mana alläpa estudiashqa” kayanqanta autoridäkuna niyaptimpis, imanö y imëkanöpa yachatsikuyanqampita imata yachakunqantsikta (Hëch. 4:13). b Yachatsikuyänanta michäkuyaptin, pëkuna y Jesuspa wakin qateqninkuna imata rurayanqantapis yachakushunmi.

5. ¿Imatataq yachakuntsik nunakunata Pëdru imanö parlapanqampita?

⁵ Jesusta qeruchö wanutsiyänampaq mañakoq nunakuna tsëchö këkäyänampaq kaqta musyarpis, ishkan apostolkunaqa tsëchö këkaqkunatam parlapäyarqan (Mar. 15:8-15; Hëch. 3:13-15). Tsë cöju nuna Jesuspa jutinchö alliyashqa kanqanta nirqa, ¡Pëdruqa valienti kanqantam rikätsikurqan! Cristuta wanutsiyanqampita culpayoq kayanqantapis clärum nirqan. Pëdruqa manam chikipartsu tsënö parlarqan, tsëpa rantinqa ‘mana musyarnin tsëta rurayanqantam’ nirqan (Hëch. 3:17). Manam tsëllatsu, “wawqikuna” nirmi parlaparqan, y Diospa Gobiernumpita alli noticiakunatam willarqan. Arrepentikur Cristuman markäkurqa o yärakurqa, “Jehoväpita[m] yamë këta” tariyänan karqan (Hëch. 3:19). Noqantsikpis valientim kanantsik y shamoq tiempuchö Teyta Dios nunakunata juzganampaq kaqtam cläru willakunantsik. Peru manam juzguëkaqnöqa nunakunata lluta o chukrupa parlapänantsiktsu. Tsëpa rantinqa, wawqi panintsiktanöna rikarmi, Pëdru ruranqannölla Diospa Gobiernumpita alli noticiakunata willanantsik.

6. ¿Imanötan Pëdruwan Juanqa humildi kayanqanta rikätsikuyarqan?

⁶ Apostolkunaqa humildi karmi tsë milagrupita alabayänanta munayarqantsu. Tsëmi Pëdruqa tsëchö nunakunata kënö nirqan: “¿Imanirtan  alläpa espantakuyanki? ¿Imanirtan kikïkunapa podernïkunawan o llapan shonqükunawan Diosta sirwiyanqäpita kë nunata puritsishqa kayaptïnöpis mantsakashqa rikaräyämanki?” (Hëch. 3:12). Pëdrupis y wakin apostolkunapis allim musyayaq, imatapis lograyanqanqa Teyta Diospa poderninwan kanqanta y kikinkunallapita mana kanqanta. Tsëmi humildi karnin imatapis lograyanqampita Jehovätawan Jesusta alabayarqan.

7. ¿Imata rurayänampaqtan nunakunata yanapëta puëdintsik?

⁷ Kanan witsampis, yachatsikunqantsikchöqa humildi kanqantsiktam rikätsikunantsik. Rasunmi, Teyta Diosqa manam yanapamantsiknatsu milagruta rurar nunakunata alliyätsinapaq. Tsënö kaptimpis, Diosman y Cristuman markäkuyänampaqmi o yärakuyänampaqmi nunakunata yanapëta puëdintsik. Pëdru ruranqannömi jutsankunapita perdonashqa kayänampaq y Jehoväpita yamë këta tariyänampaq yanapëta puëdintsik. Cada watam mëtsika nunakuna yanapanqantsikta shumaq chaskikur Cristupa qateqnin kayänampaq bautizakuyan.

8. ¿Imanötan cumplikëkan ‘imëkapis unë kanqanman kutinampaq’ Dios änikunqan?

⁸ Noqantsikqa Pëdru parlanqan “imëkapis unë kanqanman kutinqan” tiempuchömi kawëkantsik. Tsë tiempuqa qallarqan, “unë witsan limpiu willakoqninkunawan Teyta Dios willakunqannölla” 1914 watachö Diospa Gobiernun ciëluchö patsakaptinmi (Hëch. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Tsëpita ichik tiempullatam Jesusqa Teyta Diosta pë munanqannö yapë adoranapaq imëkata rurar qallarqan. Tsë tiempupitaqa, Diospa Gobiernunta sirwiyänampaq decidishqa karmi atska millon cristiänukuna paraïsuchönö këkäyan. Pëkunaqa unë imanö kayanqanta dejëkurmi, “Teyta Dios munanqannö[na]” jukläya portakuyan (Efes. 4:22-24). Cöju nunataqa Teyta Diosmi poderninwan alliyätsirqan. Tsënöllam tsë nunakunapis kikinkunallatsu imanö kayanqanta cambiayashqa, sinöqa Teyta Diosmi santu espïritunwan yanapashqa. ¿Imanötan noqantsikqa yanapakuntsik? Pëdru ruranqannömi nunakunata yanapanapaq Bibliata alli utilizänantsik y valientim kanantsik. Jesuspa qateqnin kayänampaq nunakunata yanaparqa, manam kikintsikpitatsu imatapis lograntsik sinöqa Jehovä poderninwan yanapamashqam.

9, 10. Pëdruwan Juan imapita yachatsikuykäyanqanta musyëkurqa, ¿imatataq judïukunata dirigeqkuna rurayarqan?

⁹ Pëdru yachatsikunqanta wiyar y cöju nuna saltakachar büllanqanta wiyarmi, nunakunaqa kushishqa y büllar këkäyarqan. Tsëmi templuta cuidaq soldädukunata mandaq y mandakoq sacerdötikunaqa,  ima pasanqanta rikaq cörripa yarquyarqan. Capazchi pëkunaqa saduceu kayarqan. Saduceukunaqa kapoqyoq y polïticachö reqishqam kayarqan, y Römachö gobiernutam yanapayaq. Fariseukuna llapan leykunata cäsukuyaptimpis, saduceukunaqa manam shimillapa patsätsiyanqan leykunata cuentapaq churayaqtsu, y wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta yachatsikuyanqampitam burlakuyaq. c Tsëqa, Pëdrutawan Juanta Jesus kawarimushqa kanqanta yachatsikuykaqta tarirqa, ¡alläpachi cölerakuyarqan!

¹⁰ Tsë nunakunaqa alläpa cölerakurmi Pëdrutawan Juanta carcelman prësutsiyarqan, y waränin junaqnam Judïukunapa Jatun Cortinchö juezkunaman apayarqan. Tsë allish tukoq autoridäkunapaqqa, apostolkunaqa “lluta nunakunalla y mana alläpa estudiashqa” nunakunallam kayarqan. Reqishqa escuëlakunachö mana yachakushqa karmi, pëkunapa rikënimpaqqa templuchö yachatsikuyänampaq derëchuyoqtsu kayarqan. Tsënö kaptimpis, cläru y següru parlayaptinmi cortichö juezkunaqa alläpa espantakuyarqan. ¿Imatan yanaparqan tsënö parlayänampaq? Jukqa karqan, ‘Jesuswan purishqa kayanqanmi’ (Hëch. 4:13). Pëqa Diospita carguta chaskishqa nunanömi pëkunata yachatsirqan, manam Leyta qellqaqkunanötsu (Mat. 7:28, 29).

11. ¿Imata rurayänampaqtan apostolkunaqa decidïdu këkäyarqan?

¹¹ Cortichö trabajaqkunaqa yachatsikuyta dejayänampaqmi apostolkunata mandayarqan (tsë witsanqa cortichö decidiyanqantaqa alläpam respetayaq). Tsë cortichö juezkuna “wanunanmi” nir Jesuspaq decidiyanqampitaqa, juk ishkë semänallaran pasashqa karqan (Mat. 26:59-66). Tsënö kaptimpis, Pëdruwan Juanqa manam pëkunata mantsayarqantsu. Tsëpa rantinqa, tsë rïcu, estudiashqa y carguyoq nunakunapa puntanchömi mana mantsakushpa respëtuwan kënö niyarqan: “Teyta Diosta cäsukuyänäpa rantin qamkunata cäsukuyänä, Diospa rikëninchö alli kanqanta pensayaptikiqa, tsëqa qamkunapitanam. Peru noqakunaqa manam rikäyanqäpita ni wiyayanqäpita parlëta dejëta puëdiyätsu” (Hëch. 4:19, 20).

12. ¿Imatan yanapashunki següru y mana mantsakushpa parlanëkipaq?

¹² Qamqa, ¿apostolkunanöku valienti kanki? Rïcu, estudiashqa o carguyoq nunakunata yachatsinëki kaptinqa, ¿imanötan sientikunki? Familiëkikuna, estudiaq mayikikuna o trabajaq mayikikuna Testïgu kanqëkipita burlakuyaptinqa, ¿mantsakunkiku? Ama yarpachakuytsu, puëdinkim mantsakoq këta dejëta. Patsachö këkarmi Jesusqa apostolninkunata yachatsirqan creiyanqankunata mana mantsakushpa respëtuwan defendiyänampaq (Mat. 10:11-18). Wanunqampita kawarimurnam qateqninkunata kënö nir änirqan:  “Ushanan tiempupa ushananyaqmi, llapan junaqkuna qamkunawan këkäshaq” (Mat. 28:20). Kanan witsanqa, Jesus dirigiptinmi “alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoq[qa]” creinqantsikkunata defendinapaq yachatsimantsik (Mat. 24:45-47; 1 Pëd. 3:15). Tsëtaqa yachatsimantsik Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq reunionchö y jw.org päginachö “¿Ima nintaq Bibliachö?” neqchö yarqamunqanwanmi. Tsëkunata alli provechanqëkim yanapashunki creinqëkipita següru y mana mantsakushpa parlanëkipaq. Tsëqa apostolkunanömi qampis permitinkitsu Bibliachö yachakunqëkipita parlanëkita imapis o pï nunapis michäshunëkita.

13, 14. Contrëki kayaptinqa, ¿imatataq ruranëki, y imanir?

¹³ Prësu kayanqampita libri yarqurirllam Pëdruwan Juanqa congregacionchö kaqkunawan juntakäyarqan. Tsëpitanam mana mantsakushpa yachatsikur sïguiyänampaq, ‘llapankuna juntu Teyta Diosman mañakuyarqan’ (Hëch. 4:24). Pëdruqa allim musyarqan Jehovä munanqanta rurëta munarqa kikintsikllaman mana confiakunapaq kaqta. Kikinman alläpa confiakur Jesusta kënö ninqampitaqa juk ishkë semänallaran pasashqa karqan: “Pasashunqëkita rikar llapankuna dejayäshuptikipis, ¡noqaqa mana[m] imëpis dejashqëkitsu!”. Tsënö kaptimpis, kikin Jesus ninqannömi Pëdruqa nunakunata mantsarnin amïgunta y maestrunta negarqan. ¡Peru tsënö pasanqampitaqa yachakushqanam karqan! (Mat. 26:33, 34, 69-75).

¹⁴ Tsëmi Jesuspita yachatsikuyta mana dejanapaqqa mastaraq ruranantsik. Creinqëkita dejanëkita munayaptin o yachatsikunëkita michäkuyaptinqa, Pëdruwan Juan rurayanqannömi ruranëki. Yanapashunëkipaq Jehoväman mañakuy, wawqi panikuna yanapayäshunëkipaq mañakuy, y anciänukunata y Diospa kaqchö alli këkaq cristiänukunata pasashunqëkita willë. Wawqi panikuna noqantsikpaq mañakayämunqan alläpa yanapakunqantaqa, ama imëpis qonqëtsu (Efes. 6:18; Sant. 5:16).

15. Juk tiempupa yachatsikuyta dejashqa karqa, ¿imanirtan alläpaqa llakikunëkitsu?

 ¹⁵ Imëllapis jukkuna niyäshunqëkita rurashqa karqa o juk tiempupa yachatsikuyta dejashqa karqa, ama alläpaqa llakikuytsu. Yarpë, Jesus wanuriptinqa apostolkunapis yachatsikuyta dejayarqanmi, peru tsëpitaqa yapëmi yachatsikuyarqan (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Unë pantanqëkikunaman alläpa yarparänëkipa rantinqa, tsëkunapita yachakuy y yachakunqëkiwan jukkunata yanapë.

16, 17. ¿Imatataq yachakuntsik Jerusalenchö këkar Cristupa qateqninkuna mañakuyanqampita?

¹⁶ Autoridäkuna imëkata rurar sufritsimashqaqa, ¿imatataq Teyta Diosta mañakushwan? Apostolkunaqa allim musyayarqan Jesus kënö nishqa kanqanta: “Imëkata rurar noqata sufritsiyämashqa këkarqa, qamkunatapis imëkata rurarmi sufritsiyäshunki” (Juan 15:20). Tsëmi pëkunaqa pasëkäyanqampita salvëkunampaqtsu Jehoväman rogakuyarqan, sinöqa “mantsakätsiyämar niyämanqanta wiyëkullë” nirmi rogakuyarqan (Hëch. 4:29). Apostolkunaqa musyayarqanmi imëkata rurar sufritsiyänampaq kaqtaqa Bibliachö willakushqana kanqanta. Pëkunaqa musyayarqanmi polïticukuna imata niyaptimpis, Patsachöpis Teyta Dios rurëta munanqanqa, mañakuyänampaq yachatsir Jesus ninqannölla cumplikänampaq kaqta (Mat. 6:9, 10).

¹⁷ Jehoväta cäsukuyta munarmi Jesuspa qateqninkunaqa kënö nir rogakuyarqan: “Yanapëkayämë mana mantsakur qampa palabrëkipita parlar sïguiyänäpaq”. Mañakuyanqanta Jehovä tsë höra contestaptinmi “juntarëkäyanqan sitiu fuertipa kuyurqan y llapankuna santu espïrituta chaskirmi Teyta Diospa palabrampita mana mantsakurna willakur qallëkuyarqan” (Hëch. 4:29-31). Awmi, Jehovä rurëta munanqantaqa manam imapis michëta puëdintsu (Isa. 55:11). Atäjukuna vencita mana puëdinapaqnö kayaptin o chikimaqnintsikkuna alläpa puëdeq kayaptimpis, yanapëkamänapaq Jehoväman mañakushqaqa, alli noticiakunata mana mantsakushpa willakur sïguinapaqmi yanapamäshun.

18. ¿Imanötan Jerusalenchö wawqi panikunaqa yanapanakuyaq?

¹⁸ Jerusalenchö tsëllaraq patsakaq congregacionchöqa ichik tiempullachömi cincu milpitapis masna kayarqan. d Mëtsëpita karpis, llapankunam “juk shonqulla y juk yarpëlla kayarqan”. Awmi, llapankunam tsë pensëyoqlla y tsë yarpëyoqlla kayarqan (Hëch. 4:32; 1 Cor. 1:10). Yanapëkunampaq Jehoväman mañakurpis, jukninkuna jukninkunam Diosta alli sirwiyänampaq yanapanakuyaq, y precisaptinqa imëka kayäpunqanwampis yanapanakuyaqmi (1 Juan 3:16-18). Apostolkuna Bernabë nir reqiyanqan Josëpis tsënömi rurarqan. Pëqa chakranta rantikunqan qellëwanmi karu sitiupita Jerusalenta ëwaq wawqi panikunata yanaparqan. Tsënömi masta yachakuyänampaq y creikuyanqanchö mas firmi kayänampaq Jerusalenchö mas tiempupa quedakuyta puëdiyarqan.

19. ¿Imanirtan Jehoväqa Ananïastawan Safïrata wanuratsirqan?

¹⁹ Ananïaswan Safïrapis chakrankunata rantikuykurmi tsë qellëwan yanapakuyarqan. Tsënö kaptimpis, pëkunaqa ‘wakin chaskiyanqan qellëta quedatsikuykarmi’ llapanta entreguëkäyanqanta niyarqan (Hëch. 5:2). Tsëmi Jehoväqa ishkanta wanuratsirqan. Tsëtaqa rurarqan manam wallka qellëllawan yanapakushqa kayaptintsu, sinöqa mana alli shonquwan rurashqa kayaptin y ulikushqa o llullakushqa kayaptinmi. Pëkunaqa ‘manam nunakunatatsu engañayarqan, sinöqa Teyta Diostam’ (Hëch. 5:4). Ananïaswan Safïraqa Jesus condenanqan allish tukoq nunakunanömi kayarqan: Diospa rikëninchö alli këta ashiyänampa rantinmi nunakuna alabayänanta mas munayarqan (Mat. 6:1-3).

20. ¿Imanötan Jehoväpaqqa imatapis ruranantsik?

²⁰ Jerusalenchö Jesuspa qateqninkuna rurayanqannömi, kanan witsan Testïgukunapis entëru Patsachö yachatsikunapaq llapan shonquntsikwan yanapakuntsik. Jehoväqa manam munantsu “mana munëkar o obligashqanöqa” sirwinantsikta. Tsëmi tiempuntsikwan o qellënintsikwan yanapakurqa, kikintsikpa voluntänintsikpita ruranantsik (2 Cor. 9:7). Jehoväpaqqa manam ëkawan yanapakunqantsiktsu masqa välin, sinöqa imanö shonquwan ruranqantsikmi (Mar. 12:41-44). Tsëmi Ananïaswan Safïranöqa imatapis chaskita munarlla o alabamänantsikta munarllaqa Diosta sirwinantsiktsu. Tsëpa rantinqa, Pëdru, Juan y Bernabë rurayanqannömi, Teyta Diosta y nuna mayintsikta kuyarnin imatapis ruranantsik (Mat. 22:37-40).