1, 2. ¿Imapitataq Judïukunapa Jatun Cortinchö kaqkuna apostolkunata acusayarqan, y imatataq pëkunaqa rikätsikuyänan karqan?

 ¡JUDÏUKUNAPA Jatun Cortinchö juezkunaqa alläpa cölerashqam këkäyarqan! Puntankunachömi acusayanqan apostolkuna këkäyarqan. Tsë cortipa presidentin mas mandakoq sacerdöti Josë Caifasqa, alläpa cölerashqa karmi Jesuspa jutinta mana parlarlla imapita acusayanqanta kënö nir willakurqan: “Tsë nunapa jutinchö mana yachatsikuyänëkipaq cläru mandëkäyapteqmi, qamkunaqa entëru Jerusalenman yachatsikuyanqëkita chätsiyarqunki. Qamkunaqa imëkata rurarmi tsë nuna wanunqampita culpayoq kayänäta munayanki” (Hëch. 5:28). Juknöpa nishqaqa kënömi nikarqan: “¡Yachatsikuyta mana dejayaptikiqa, musyayankinam ima pasayäshunëkipaq kaqta!”.

² ¿Imataraq apostolkunaqa rurayanqa? Pëkunataqa Jehoväpita carguta chaskishqa karmi yachatsikuyänampaq Jesus mandashqa karqan (Mat. 28:18-20). Tsëqa, ¿chikeqninkunata mantsartsuraq yachatsikuyta dejayanqa? ¿O valienti karnintsuraq yachatsikur sïguiyanqa? Pëkunaqa Diosta o nunakunata cäsukuyanqantam rikätsikuyänan karqan. Tsë höram Pëdruqa, mana mantsakushpa llapan apostolkunapa jutinchö imata rurayänampaq kaqta cläru nirqan.

3. ¿Imanirtan apostolkunata pasanqampita yachakunantsik?

³ ¿Imanirtan tsë pasanqampita yachakunantsik? Noqantsikpis nuna mayintsiktam yachatsinantsik y höraqa chikimaqnintsikkunam imëkata rurar sufritsimantsik (Mat. 10:22). Capazchi höraqa yachatsikunqantsikchö atäjukunata churayämunqa o yachatsikunantsikta michäkuyanqa. Tsëkunapa pasar alli tsarakunapaqqa, Judïukunapa Jatun Cortinman a apostolkunata imanir apayanqanta y amenazäyaptin imata rurayanqanta yachakunqantsikmi yanapamäshun.

4, 5. ¿Imanirtan Caifaswan wakin saduceukunaqa ‘alläpa cölerashqa’ këkäyarqan?

⁴ Yachakunqantsiknöpis, Judïukunapa Jatun Cortinchö kaqkuna punta kutichö manana yachatsikuyänampaq niyaptinqa, Pëdruwan Juanqa kënömi contestayarqan: “Manam rikäyanqäpita ni wiyayanqäpita[qa] parlëta dejëta puëdiyätsu” (Hëch. 4:20). ¿Imatan tsëpita pasarqan? Llapan apostolkunam ‘Salomonpa Pasadïzunchö’ yapë yachatsikur qallëkuyarqan. Tsë pasadïzuqa tëchuyoqmi karqan y templupa inti o rupay yarqamunan läduchömi këkarqan. Tsë pasadïzuchömi mëtsika judïukuna juntakäyaq. Tsëchömi apostolkunaqa demoniukunata qarquyarqan, qeshyëkaqkunata alliyätsiyarqan y imëka espantëpaqkunata rurayarqan. Wakin nunakunaqa, Pëdrupa wänin o llantun pëkunaman chaptinllam qeshyëkäyanqampita alliyäriyaq. Tsë alliyaqkunapitaqa atskaqmi alli noticiakunatapis shumaq chaskikuyarqan. Y “mëtsika mas ollqukuna y warmikunam Señorman creikur, Jesuspa qateqnin tikrayarqan” (Hëch. 5:12-15).

⁵ “Alläpa cölerarmi” Caifaswan saduceu mayinkunaqa apostolkunata prësuyänampaq mandakuyarqan (Hëch. 5:17, 18). ¿Imanirtan alläpa cölerashqa këkäyarqan? Puntataqa, Jesus kawarimushqa kanqanta willakuyaptinmi. Saduceukunaqa manam wanushqakuna kawariyanqanman creiyaqtsu. Ishkë kaqchönam, Jesusman markäkoqkunalla o yärakoqkunalla salvakuyänampaq kaqta willakuyaptin. Saduceukunaqa nunakuna Jesusta dirigeqnintanö rikäyaptin, romänu nunakuna contrankuna imatapis rurëkuyänantam mantsayaq (Juan 11:48). ¡Tsëchi apostolkuna yachatsikuyänanta munayarqantsu!

6. ¿Pikunapa culpantan Jehoväpa sirweqninkunata imëkata rurar sufritsiyan, y imanirtan tsëpita espantakushwantsu?

⁶ Kanan witsampis, atska cäsuchömi pushakoq religiösukunapa culpan Jehoväpa sirweqninkunata imëkata rurar sufritsiyashqa. Pëkunaqa gobiernuchö kaqkunawan y noticiakunata willakoqkunawan parlarmi atska kutichö yachatsikunantsikta michäkuyta tïrayashqa. ¿Imanirtan espantakushwanku pëkuna chikimanqantsikpita o envidiamanqantsikpita? Juk kaq, willakunqantsikta wiyarmi nunakunaqa cuentata qokuyan wakin religionkunachöqa mana allikunata yachatsikuyanqanta. Ishkë kaq, rasumpa kaqta yachakurmi alli shonquyoq nunakunaqa pushakoq religiösukuna yachatsiyanqan mana alli creenciakunapita y costumbrikunapita libri kayan (Juan 8:32).

7. ¿Imanötan angel mandanqanqa apostolkunata yanaparqan?

⁷ Juzgayänanta shuyarar carcelchö këkarqa, capazchi apostolkunaqa chikeqninkuna wanutsiyänampaq kaqta pensayarqan (Mat. 24:9). Peru tsë paqasqa mana ichikllapis pensayanqanmi pasarqan: “Jehoväpa angelninmi  paqaspa ëwëkur carcelpa punkunkunata kicharqan” (Hëch. 5:19). b Tsëpitanam kënö nir cläru mandarqan: “Templuman ëwar [...] nunakunata yachatsir sïguiyë” (Hëch. 5:20). Tsë pasanqanqa, allita rurëkäyanqanta musyayänampaq y imëkata pasarpis alli tsarakuyänampaqmi yanaparqan. Diosman mas markäkur o yärakur y mas valientina karmi, “patsa warëlla templuman yëkur yachatsikur qallëkuyarqan” (Hëch. 5:21).

8. ¿Imamantan pensanantsik?

⁸ Llapantsikmi këman pensanantsik: “Noqata tsëkuna pasamaptinqa, ¿Diosman markäkushaqtsuraq o yärakushaqtsuraq y valientitsuraq kashaq yachatsikur sïguinäpaq?”. Angelkuna yanapamanqantsikta y “Diospa Gobiernumpita llapanta” yachatsinqantsikchö dirigimanqantsikta yarpanqantsikmi valienti kanapaq yanapamäshun (Hëch. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

9-11. ¿Imatataq apostolkuna rurayarqan manana yachatsikuyänampaq niyaptin, y imatataq pëkunapita yachakuntsik?

⁹ Caifaswan Judïukunapa Jatun Cortinchö juezkunaqa apostolkunata castigayänampaqmi listuna këkäyarqan. Carcelpita yarqushqa kayanqanta mana musyarmi, apostolkunata apayänampaq soldädukunata mandayarqan. Carcel “wichqashqa y [alli] segurashqa” këkaptin y ‘soldädukunapis punkunkunachö shëkäyaptin‘ prësukuna mana këkäyanqanta rikarqa, ¡alläpachi espantakuyarqan! (Hëch. 5:23). Templuta cuidaq soldädukunata mandaqqa, tsërëkur carcelashqa këkaptimpis, templuchö Jesuspita yapë yachatsikuykäyanqantam musyarirqan. Tsëmi soldädukunawan ëwarnin apostolkunata yapë prësur cortiyaq aparqan.

¹⁰ Qallananchö yachakunqantsiknöpis, pushakoq religiösukunaqa alläpa cölerashqa karmi manana yachatsikuyänampaq apostolkunata niyarqan. ¿Imatataq apostolkunaqa rurayarqan? Pëdruqa  valienti karmi llapankunapa jutinchö kënö nirqan: “Nunakunata cäsuyänäpa rantinqa, gobernaq Teyta Diostam cäsukuyänä” (Hëch. 5:29). Tsëta rurayanqampitam apostolkunaqa llapan cristiänukunapaq alli ejemplu kayan. “Autoridäkunata” cäsukushqapis, manam pëkunaqa autoridäyoqtsu kayan Dios mandamanqantsikta michäkuyänampaq o mana ruranapaq nimanqantsikta ruratsimänapaq (Rom. 13:1). Tsëmi pëkuna michämashqapis, kikin Jehovä mandamashqantsik kaptin yachatsikuyta dejantsiktsu. Tsënö kaptimpis, wakinkuna mana cuentata qokuyänampaqmi juknöpana Diospa Gobiernumpita llapanta yachatsikuntsik.

¹¹ Rasunchi cortichö juezkunaqa apostolkuna valienti kayanqanta rikar alläpa cölerakurnin imëkanöpa “ushakätsita munayarqan” (Hëch. 5:33). Apostolkunaqa capazchi wanutsiyänampaq kaqta pensayarqan. Tsënö kaptimpis, mana ichikllapis pensayanqannömi Jehoväqa yanaparqan.

12. ¿Imata rurayänampaqtan juez mayinkunata Gamaliel nirqan, y imatataq pëkuna rurayarqan?

¹² Tsënam “leyta yachatsikoq y nunakuna [y wakin juezkuna] respetayanqan” Gamaliel c jutiyoq nuna parlar qallëkurqan. Alläpa respetarmi “apostolkunata waqtaman juk rätu apayänampaq” mandakuptimpis ninqanta rurayarqan (Hëch. 5:34). Tsëpitanam gobiernupa contran churakaq grüpukunapaq parlarqan. Y dirigeqninkuna wanuriyaptin wakpa këpa rakikar ëwakuyanqantam nirqan. Tsëkunata yarpäratsirmi, dirigeqninkuna tsëllaraq wanushqa kaptin, juk tiempupa pacienciawan shuyäyänampaq y apostolkunata mana michäyänampaq nirqan. Shumaqllapam pëkunata kënö nirqan: “Qamkunata[m] niyaq tsë nunakunawan mana mëtikuyänëkipaq, sinöqa libri dejayänëkipaq. Pensëkäyanqan o rurëkäyanqan nunakunallapita kaptinqa ushakanqam. Peru Diospita kaptinqa, manam ushakätsita puëdiyankitsu, y capaz kikin Diospa contrampis pelyar këkäyankiman” (Hëch. 5:38, 39). Juezkunaqa pë ninqantam rurayarqan. Tsënö kaptimpis, apostolkunata maqëkatsirmi “Jesuspa jutinchö manana yachatsikuyänampaq” mandayarqan (Hëch. 5:40).

13. (1) ¿Imanötan kanan witsanqa sirweqninkunata Jehovä yanapamantsik? (2) ‘Allita ruranqantsikpita’ sufrinantsikta Jehovä permitiptinqa, ¿imapitataq següru kanantsik?

¹³ Kanan witsampis, Jehoväqa Gamalielnö carguyoq nunakunatam utilizan sirweqninkunata yanapanampaq (Prov. 21:1). Höraqa munanqanta rurayänampaqmi, puëdeq gobernantikunata, juezkunata y leyta patsätseqkunata santu espïritunwan dirigin (Neh. 2:4-8). Peru höraqa ‘allita ruranqantsikpita’ sufrinantsiktam permitin (1 Pëd. 3:14). Tsënö kaptimpis, alli tsarakunapaqmi yanapamäshun y chikimaqnintsikkunaqa manam  yachatsikunantsikta michäkuyta puëdiyanqatsu (Is. 54:17; 1 Cor. 10:13).

14. Maqar ushëkäyaptimpis, ¿imatataq apostolkuna rurayarqan, y imanir?

¹⁴ Maqar ushayaptinqa, ¿imatataq apostolkuna rurayarqan? ¿Llakikurku yachatsikuyta dejayarqan? ¡Manam! Tsëpa rantinqa, “Judïukunapa Jatun Cortinchö trabajaqkunapa puntampita[m] kushishqa ëwakuyarqan” (Hëch. 5:41). ¿Imanirtan “kushishqa” ëwakuyarqan? Manam maqayanqanta gustartsu, sinöqa Jehoväta y Jesusta mana dejëpa sirwiyanqampita sufrikäyanqanta musyarmi (Mat. 5:11, 12).

15. ¿Imatan rikätsikun imëkata sufrirpis kushishqa këta puëdinqantsikta?

¹⁵ Alli noticiakunata willakunqantsikrëkur imëkata rurar sufritsimashqapis, punta cristiänukuna rurayanqannömi kanan witsan cristiänukunapis alläpa kushikuntsik (1 Pëd. 4:12-14). Rasunmi amenazämanqantsik, imëkata rurar sufritsimanqantsik o prësumanqantsikqa manam gustamantsiktsu, peru imëkata pasarpis Jehoväta mana dejanqantsikpitam kushikuntsik. Wawqintsik Henryk Dornik pasanqampaq parlarishun. Pëqa gobiernukuna munayanqanta rurayanqan witsanmi atska watapa imëkata sufrirqan. 1944 wata agostu killam, autoridäkuna decidiyarqan pëtawan wawqinta prësukunata alläpa trabajatsiyanqan carcelman apayänampaq. Imëkata rurar sufritseqkunaqa kënömi niyarqan: “Imëkata rurashqapis pëkunaqa manam mandanqantsikta rurayantsu. Sufrikätsishqapis kushishqam këkäyan”. Tsënö kaptimpis, wawqi Dornikqa kënömi willakun: “Creinqäpita sufritsiyämänantaqa manam munarqätsu, peru imata rurayämaptimpis, valienti karnin y alli tsarakurnin Jehoväta mana dejëpa sirwinqäpitam kushikoq kä” (Sant. 1:2-4).

16. ¿Imanötan apostolkuna rikätsikuyarqan Diospa Gobiernumpita llapanta yachatsiyänampaq decidïdu këkäyanqanta? ¿Imanötan kanan witsampis apostolkunanölla yachatsikuntsik?

¹⁶ Apostolkunaqa jinan höram yapë yachatsikur qallëkuyarqan. “Llapan junaqmi templuchö y wayin wayin, [...] alli noticiakunata mana  dejëpa yachatsikur y willakur sïguiyarqan” (Hëch. 5:42). d Apostolkunaqa valienti karmi Diospa Gobiernumpita llapanta yachatsikuyänampaq decidïdu këkäyarqan. Pëkunaqa Jesus yachatsinqannömi wayin wayin nunakunata yachatsiyarqan (Mat. 10:7, 11-14). Tsënö rurarchi entëru Jerusalenman yachatsikuyanqanta chätsiyarqan. Kanan witsan Jehoväpa testïgunkunapis, apostolkuna rurayanqannölla wayin wayin yachatsikunqantsikpitam reqishqa kantsik. Yachatsikunqantsik sitiuchö llapan wayikunaman charmi, llapan nunakunata yachatsita munanqantsikta y pïmëta Diospa Gobiernumpita willëta munanqantsikta rikätsikuntsik. ¿Wayin wayin yachatsikunqantsikta Jehovä bendicishqaku? Awmi. Ushanan tiempuchöqa atska millon nunakunam alli noticiakunata shumaq chaskikuyashqa y atskaqmi Testïgukuna wayinkunaman chäyaptinraq alli noticiakunata wiyayashqa.

17. ¿Imatan congregacionchö pasëkarqan?

¹⁷ Tsëllaraq patsakaq congregacionchöqa wawqi panikunapis rakikätsikoq problëmapam pasayarqan. Yachakunqantsiknöpis, bautizakoqkunaqa atskaqmi masta yachakuyänampaq juk tiempupa Jerusalenchö quedakushqa kayarqan. Jerusalenchö Jesuspa qateqninkunaqa pëkunapaq mikuyta y mas wanayanqankunata rantiyänampaqmi qellëninkunawan yanapakushqa kayarqan (Hëch. 2:44-46; 4:34-37). Peru hebreu idiömata parlaq viudakunata “cada junaq” mikuyninkuna qararpis, griëgu  idiömata parlaq viudakunataqa manam mikuyninkuna ‘rakipëkäyarqantsu’ (Hëch. 6:1). Capazchi tsë viudakunataqa, wakinkunatawan igualtsu rikëkäyarqan. Tsëta rurëqa imapitapis masmi rakikëman chätsikun.

18, 19. ¿Imanötan tsë asuntuta apostolkuna atiendiyarqan?

¹⁸ Apostolkunaqa mas nunakuna cristiänu tikrayaptinmi, congregacionchö kaqkunata dirigir ocupädu këkäyarqan. Tsëmi kënö niyarqan: “Manam allitsu kanqa Diospa palabrampita yachatsikuyta dejëkur mësakunaman mikuyta rakikur kayänä” (Hëch. 6:2). Tsëmi Jesuspa qateqninkunata niyarqan tsë “asuntuta” rikaq churayänampaq, “santu espïrituta katseq y alli yachaq qanchis respetashqa ollqukunata” akrayänampaq (Hëch. 6:3). Akrayanqan ollqukunaqa manam mikuyllatatsu rakiyänan karqan, sinöqa qellëta, imata rantiyänampaq kaqta y qellëta imachö gastayanqantam rikäyänan karqan, tsëmi tsëta rurayänampaqnö kayänan karqan. Akrayanqan qanchis ollqukunapa jutinkuna griëgu idiömachö kanqanta musyarqa, capazchi tsë idiömata parlaq viudakunaqa mas alli sientikuyarqan. Apostolkunaqa Diosman mañakurmi tsë qanchis ollqukuna yanapakuyta puëdiyanqanta o mana puëdiyanqanta rikäyarqan. Tsëpitanam tsë “asuntuta” rikäyänampaq churayarqan. e

¹⁹ ¿Mikuyta rakikur ocupädu karku tsë qanchis wawqikunaqa alli noticiakunata willakuyarqannatsu? Manam. Tsë akrayanqan wawqikunapita jukqa Estëbanmi karqan. Pëqa ichik tiempullachönam gänas gänaslla y mana mantsakushpa alli noticiakunata willakunqanta rikätsikunan karqan (Hëch. 6:8-10). Juk kaqnam Felïpi karqan. Pëpaqmi Hëchus 21:8 textuchö willakun “alli noticiakunata willakoq” kanqanta. Tsëmi rikätsikun tsë qanchis wawqikunapis Diospa Gobiernumpita gänas gänaslla yachatsikur sïguiyanqanta.

20. ¿Imanötan wawqikuna cargukunata chaskiyänan kaptinqa apostolkuna rurayanqannölla anciänukuna rurayan?

²⁰ Congregacionchö yanapakuyänampaq wawqikunata carguman  churayänan kaptinqa, kanan witsan Jehoväta sirweqkunapis apostolkunanömi rurayan. Anciänu o siervu ministerial kayänampaq rikëkäyanqan wawqikunaqa, Dios munanqannö imatapis rurayanqanta y santu espïritu pushanqan nunakunanö portakuyanqantam rikätsikuyänan. Bibliachö ninqanta cumpleqkunataqa, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkuna niyanqanta cuentaman churëkurmi anciänu o siervu ministerial kayänampaq churayan (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Tsë cargukunata chaskeq wawqikunapaq Bibliachö ninqanta santu espïritu yanapaptin qellqashqa kayaptinmi, santu espïritu yanapakuptin carguta chaskiyanqanta nintsik. Tsë wawqikunaqa allim trabajayan y imëkachömi yanapakuyan. Masllata musyarinapaq, Jehoväta mana dejëta sirweq edäna wawqi panikuna yanapëpaq kayaptinmi, anciänukunaqa imanö yanapayänampaq kaqta patsätsiyan (Sant. 1:27). Wakinnam, Diosta adorana wayikunata rurëchö, asamblëakunapaq patsätsipakur y hospitalkunachö yawarta mana churayänampaq wawqi panikunata yanapayan. Siervu ministerialkunanam imëkata rurar congregacionchö yanapakuyan. Tsëmi anciänukunata yanapan wawqi panikunata mas watukayänampaq y yachatsikuyänampaq kaqta preparakuyänampaq. Congregacionchö y Diosta sirwiyanqanchö cargunkunata cumpliyänan kaptimpis, tsë wawqikunaqa alli noticiakunapita willakunapaq chaskinqantsik cargutapis cumpliyanmi (1 Cor. 9:16).

21, 22. ¿Imanötan musyantsik tsëllaraq patsakaq congregacionchö cristiänukunata Jehovä bendicikanqanta?

²¹ Imëkata rurar sufritsiyaptimpis y rakikätsikoq problëmapa pasashqa karpis, Jehovä yanapaptinmi tsëllaraq patsakaq congregacionchö cristiänukunaqa alli këkäyarqan. Pëkunata Jehovä bendiciptinmi Hëchus 6:7 textuchö kënö willakun: “Teyta Diospa palabranqa mas nunakunaman[mi] charqan, y Jerusalenchöqa masmi Jesuspa qateqnin tikrayarqan y mëtsika sacerdötikunapis creikurmi qallëkuyarqan”. Hëchus libruchöqa, kë yachakunqantsikchö y maskunachömi cristiänukuna imanö atskayar sïguiyanqanta willakun (Hëch. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). Mëtsë nacionkunachö yachatsikur logrëkäyanqampita willakayämuptinqa, ¿manaku kanan witsampis alläpa kushikuntsik?

²² Punta cristiänukunapaq yapë parlarishun. Pushakoq religiösukunaqa manam tsënöllatsu quedakuyarqan. Tsëpita ichik tiempullatam Jesuspa qateqninkunata imëkata rurar sufritsiyarqan. Tsëmi qateqnin kaqchö yachakushun imëkata rurar Estëbanta sufritsiyanqanta.