1. ¿Imanirtan Bernabëwan Saulu rurayänampaq kaqqa wakin misionërukuna rurayanqampita jukläya karqan?

 SIRIACHÖ këkaq Antioquïa markachöqa alläpa kushishqam këkäyarqan. Tsë congregacionchö Diospa willakoqninkunapita y yachatsikoqkunapitam, karu sitiukunachö alli noticiakunata willakuyänampaq Bernabëtawan a Sauluta santu espïrituwan akrayarqan (Hëch. 13:1, 2). Manam tsëllaraqtsu misionërukunataqa mandayänan karqan. Tsënö kaptimpis, mas puntata mandayanqan kaqkunaqa, cristiänukuna kayanqan sitiukunallamanmi ëwashqa kayarqan (Hëch. 8:14; 11:22). Bernabë, Saulu y pëkunata yanapar ëwaq Juan Marcusqa, alli noticiakunata manaraq willakuyanqan sitiukunamanmi yachatsikoq ëwayänan karqan.

2. ¿Imanötan Bernabëwan Saulu rurayanqanqa, Hëchus 1:8 ninqan cumplikänampaq yanapakunan karqan?

² Qateqninkunata Jesus kënö ninqampitaqa catorci watanönam pasashqa karqan: ‘Jerusalenchö, entëru Judëa provinciachö, Samariachö, y patsapa mas karu kuchunyaqmi testïgükuna kayanki’ (Hëch. 1:8). Bernabëwan Saulu misionëru karnin rurayänampaq kaqwanmi, Jesus tsënö ninqanqa masraq cumplikänan karqan. b

3. ¿Imanirtan punta cristiänukunapa tiempunchöqa mëtapis ëwayänampaq fäciltsu karqan?

³ Kanan witsanqa, viajanapaq imëka kaptinmi karu sitiukunatapis juk ishkë hörallachö chärintsik. Peru punta cristiänukuna kawayanqan witsanqa, manam cärrukuna ni avionkuna karqantsu. Nunakunaqa chakillapam puriyaq y nänikunapis manam allitsu karqan. Juk junaqqa treinta kilömetrustanömi ëwayaq, peru kallpannaqmi ushayaq. c Tsëqa, chaskiyanqan cargupita kushishqa karpis, Bernabëwan Sauluqa allichi musyayarqan tsëta cumpliyänampaqqa mana fäcil kanampaq kaqta, y alliraq kallpachakuyänampaq kaqta (Mat. 16:24).

4. (1) ¿Imanötan Bernabëwan Sauluqa akrashqa kayarqan, y imanötan cristiänu mayinkunaqa carguta chaskiyanqanta rikäyarqan? (2) ¿Imanötan congregacionchö carguta chaskeqkunata yanapashwan?

⁴ ¿Imanirtan Teyta Diosqa santu espïritunwan nirqan Bernabëta y Sauluta akrayänampaq? (Hëch. 13:2). Bibliachöqa manam willakuntsu. Tsënö kaptimpis, Teyta Dios santu espïritunwan akranqantaqa segürum këkantsik. Bibliachöqa manam nintsu Siriachö këkaq Antioquïachö Diospa willakoqninkuna y yachatsikoqkuna, akrashqa kayanqanwan mana acuerdu kayanqanta. Tsëpa rantinqa, mana ichikllapis envidiashpam akrashqa kaqkunata yanapayarqan, y “ayunar pëkunaman makinkunata churarkur[mi] ishkampita despidikuyarqan” (Hëch. 13:3). Tsëta rikarqa, ¡Bernabëwan Sauluqa alläpachi kushikuyarqan! Tsënöllam noqantsikpis, congregacionchö carguta chaskeqkunata y anciänukunata shumaq yanapanantsik. Envidianantsikpa rantinmi, Bibliachö kënö ninqanta cäsukunantsik: “Rurayanqan trabäjurëkur respetar alli tratayë” (1 Tes. 5:13).

5. ¿Imanötan Bernabëwan Sauluqa Chiprichö yachatsikuyarqan?

⁵ Antioquïa markapita ëwakurmi Bernabëwan Sauluqa Seleucia markayaq chakipa ëwayarqan. Tsëpitanam doscientus kilömetruschönö këkaq Chipri islayaq barcuwan ëwayarqan. d Markan Chiprichö alli noticiakunata yachatsikunampaq kaqta musyarchi Bernabëqa kushishqa këkarqan. Tsë islapa inti o rupay yarqamunan lädunchö këkaq Salamïna markaman chärirqa, “judïukuna Teyta Diosta adorayänan wayikunachö[mi], Teyta Diospa palabrampita yachatsikur  qallëkuyarqan” (Hëch. 13:5). e Tsëpitaqa tsë islapa juk kaq kuchumpita juknin kaq kuchunyaqmi, reqishqa markakunachö alli noticiakunata yachatsikur ëwayarqan. Mëpa ëwayanqanta mana musyashqapis, capazchi cientu sesenta kilömetrustanö puriyarqan.

6, 7. (1) ¿Pitan Sergiu Paulu karqan? ¿Imanirtan Bar-Jesusqa alli noticiakunata yachakunanta munarqantsu? (2) ¿Imatataq Saulu rurarqan Sergiu Paulu yachakunanta Bar-Jesus michäkuyta munaptin?

⁶ Tsë witsanqa, Chipri islachö nunakunaqa santukunata adorarmi imëkata rurayaq. Tsë islapa inti o rupay jeqanan lädunchö Päfus markaman chärirmi, Bernabëwan Sauluqa tsënö kanqanta rikäyarqan. Tsëchömi “brüju y Teyta Diospa willakoqnin tukoq Bar-Jesus niyanqan judïuta tariyarqan. Pëqa alli yachaq provinciata gobernaq Sergiu Pauluwanmi këkarqan”. f Tsë witsanqa, precisaqta decidiyänan kaptinqa, Römachö alli carguyoq nunakunapita atskaqmi brüjukunaman y estrëllakunata rikëkur willakoqkunaman ëwayaq. “Alli yachaq” Sergiu Paulu nunapis tsënömi ruraq. Tsënö kaptimpis, Diospa Gobiernumpita  yachatsikuyanqanta wiyarmi, “Diospa palabrampita wiyakuyta” munarqan. Peru Bar-Jesustaqa manam tsëqa ichikllapis gustarqantsu. Pëtaqa Elimas nirmi reqiyaq, tsëqa “brüju” ninanmi (Hëch. 13:6-8).

⁷ Bar-Jesusqa manam Sergiu Paulu Diospa Gobiernumpita yachakunanta munarqantsu. Pëqa consejaqnin kar sïguita munarmi, ‘gobernador Señorman creikunanta michëta tïrarqan’ (Hëch. 13:8). Sergiu Paulu yachakunanta michäkuyta munaptinqa, Sauluqa manam tsënöllatsu quedakurqan. ¿Imatataq rurarqan? Bibliachömi kënö willakun: “Pablu niyanqan Sauluqa, santu espïrituta chaskir[mi] defrenti rikëkurnin kënö nirqan: ‘Tukuynöpa engañakoq y imëka mana allikunata ruraq, Diablupa tsurin y alli kaq rurëta chikeq nuna, ¿imëyaqraq Teyta Jehoväpa alli yachatsikuyninta cambiar këkanki? ¡Rikë! Teyta Jehoväpa makinmi janëkichö këkan, tsëmi wisku tikrar intipa o rupaypa aktsinta juk tiempupa rikankitsu’. Tsë höram yana pukutënö y ampeqnö o tsakënö nawinta tsaparkurqan, y wakpa këpam janchanampaq pillatapis ashir purirqan”. g ¿Imatan tsëpita pasarqan? “Tsë pasakunqanta rikëkurnam, tsë gobernadorqa Teyta Jehovä yachatsikunqampita alläpa espantakur creikoq tikrarqan” (Hëch. 13:9-12).

8. ¿Imanötan noqantsikpis Pablunölla valienti kanqantsikta rikätsikushwan?

⁸ Yachakunqantsiknöpis, Pabluqa manam Bar-Jesusta mantsarqantsu. Tsënöllam noqantsikpis yachatsikunqantsikman creiyänanta michäkuyta munaqkunataqa mantsanantsiktsu. Rasunmi, parlanqantsikqa  “kachitashqanö[mi] imëpis shumaq” kanan (Col. 4:6). Peru alli pensëkur imata rurarpis, nunakuna Diospa kaqchö alli kayänanta michäkuyta munayaptinqa, manam upälla quedakunantsiktsu. Mana alli religionkuna rurayanqampita cläru parlëtapis manam mantsakunantsiktsu. Pëkunaqa, Bar-Jesus ruranqannömi “Teyta Jehoväpa alli yachatsikuyninta cambiar” këkäyan (Hëch. 13:10). Noqantsikpis Pablunömi, rasumpa kaqta mana mantsakushpa willakunantsik y nunakunata yachatsinantsik. Rasunmi, Jehoväqa manam Pablutanötsu milagrukunata ruranapaq yanapamäshun. Tsënö kaptimpis, rasumpa kaqta yachakuyänampaqnö kaqkunataqa santu espïritunwanmi yanapanqa (Juan 6:44).

9. ¿Imatataq congregacionta dirigeqkunaqa Pablupita y Bernabëpita yachakuyan?

⁹ Tsëpitanam Pablu, Bernabë y Marcusqa, Päfus markapita ëwakuyarqan. Y Asia Menorpa costa lädunchö këkaq Perga jutiyoq markaman chäyänampaqmi, doscientus cincuenta kilömetrustanö barcuwan ëwayarqan. Hëchus 13:13 textuchö “Pablu y pëwan ëwëkaqkunaqa” ninqanmi rikätsikun, Pabluna tsë grüpuchö kaqkunata diriginqanta. Peru Pabluta Bernabë envidianqantaqa manam Bibliachö nintsu. Tsëpa rantinqa, Jehovä munanqanta rurarmi juntu trabajayarqan. Pëkunaqa, ¡congregacionta dirigeqkunapaqmi alli ejemplu kayan! Punta puntachö këta ashinantsikpa rantinmi, cristiänukunaqa Jesus kënö ninqanta yarpänantsik: “Qamkunaqa llapëkipis igualmi kayanki. [...] Allish tukoq nunaqa penqakuychömi ushanqa, peru humildi nunaqa respetashqam kanqa” (Mat. 23:8, 12).

10. ¿Imanötan karqan Perga jutiyoq markapita Pisidiachö këkaq Antioquïaman ëwayanqan?

¹⁰ Perga jutiyoq markaman chäriyaptinmi, Juan Marcusqa Pabluta y Bernabëta dejëkur Jerusalenta kutikurqan. Imanir tsënö ruranqantaqa manam musyantsiktsu. Tsënö kaptimpis, Pabluwan Bernabëqa Pisidiachö këkaq Antioquïayaqmi chakipa ëwayarqan. Tsë markaqa, lamarpa kuchumpita mil cien metruschö këkaq Galacia provinciachömi këkarqan. Tsëman chäyänampaqqa, asaltantikuna kanqan jirkakunapam  pasayänan karqan. Y tsë tiempupaqqa, capazchi Pabluqa salornimpita allinatsu karqan. h

11, 12. ¿Imatataq Pablu rurarqan Diosta adorayänan wayichö këkaqkuna wiyakuyta munayänampaq?

¹¹ Pisidiachö Antioquïa markaman chärirqa, Pabluwan Bernabëqa säbadu junaqmi Diosta adorayänan wayiman ëwayarqan. Bibliachömi kënö willakun: “Leyta y Diospa Willakoqninkuna Qellqayanqanta tsëchö këkaqkunapaq leyir ushariyaptinnam, Diosta adorayänan wayita rikaqkunaqa, pëkunata kënö niyänampaq mandakuyarqan: ‘Wawqikuna, nunakuna kallpata tsariyänampaq parlakaramuyta munarqa, parlakarayämuy’” (Hëch. 13:15). Tsënö niyaptinnam, Pabluqa sharkur parlar qallëkurqan.

¹² Tsë reunionchö judïukuna y judaismu religionman yëkushqakuna kaptinmi, Pabluqa kënö nir parlar qallëkurqan: “Wiyarayämë, Israel ollqukuna y llapëki Teyta Diosta respetaqkuna” (Hëch. 13:16). Tsë nunakunaqa, manam Jesus Diospa Akrashqan kanqanta creiyaqtsu. Tsëqa, ¿imatataq Pablu rurarqan pëkuna wiyakuyta munayänampaq? Puntataqa, israelïtakunapaqmi parlaparqan. Pabluqa shumaqmi entienditsirqan ‘Egiptu nacionchö forastëru kayanqan witsan [Jehovä] pëkunata yanapanqanta’, y israelïtakunata salvarnin ‘cuarenta watapanö tsunyaq sitiuchö pëkunata aguantanqanta’. Tsëpitanam yarpätsirqan Dios Äninqan markakunata israelïtakuna imanö duëñutsakuyanqanta, y Teyta Jehovä ‘tsë nunakunapa markankunata herenciatanö entreganqanta’ (Hëch. 13:17-19). Nunakunam niyan Pabluqa tsë säbaduchö leyiyanqan textukunapita  parlanqanta. Tsënö kaptinqa, ‘tukuyläya nunakunarëkur’ Pablu imëkaman tikranqantachi rikätsikunman (1 Cor. 9:22).

13. ¿Imatataq ruranantsik nunakuna wiyakuyta munayänampaq?

¹³ Noqantsikpis nunakuna wiyakuyta munayänantam munantsik. Tsëta logranapaqqa, creiyanqanta cuentaman churëkurmi imapita parlapänapaq kaqta shumaq rikänantsik. Bibliata reqiyaptinqa, reqiyanqan textukunapitam parlapärishwan. Höraqa mas alli kanqa, kikinkunapa Bibliankunachö leyirayämunampaq nirinqantsikmi. Imanö kaptimpis, wiyakuyta munayänampaqnö parlapänapaqmi kallpachakunantsik.

14. (1) ¿Imanötan Pabluqa israelïtakunapaq parlëkar Jesuspita parlarqan, y imatataq cläru nirqan? (2) ¿Imatataq Pabluta wiyëkaqkunaqa rurayarqan?

¹⁴ Pabluqa shumaqmi entienditsirqan, Israelchö gobernantikunaqa ‘salvakoq’ Jesuspa kastan kayanqanta, y Bautizakoq Juanqa Jesusta chaskiyänampaq nunakunata yanapashqa kanqanta. Tsëpitanam Jesusta wanutsiyanqanta, peru kawarimushqa kanqanta nirqan (Hëch. 13:20-37). Tsëkunata nirirnam pëkunata kënö nirqan: “Tsëmi wawqikuna, përëkur jutsëkikunapita perdonashqa kayänëkipaq willëkäyanqaqta musyayë y [...] llapan creikoqkuna përëkur culpannaq tikrayanqanta”. Tsënö kaptimpis, wiyëkaqninkunatam kënö cläru nirqan: “Cuidädu kayë, Diospa Willakoqninkuna Qellqayanqanchö kënö ninqan qamkunachö mana cumplikänampaq: ‘Rikäyë qamkuna burlakoqkuna y mantsakar wanuyë o wañuyë. Kawëkäyanqëki tiempuchömi mana ichikllapis pensayanqëkita rurashaq. Imanö pasanqanta willayäshuptikipis, tsëtaqa manachi creiyankimantsu’”. Pabluta wiyëkaq “nunakunaqa qateqnin säbadupis tsëkunapita parlayänampaq[mi] rogayarqan”. “Diosta adorayänan wayichö reunion ushariptinnam, Diosta adoraq judïukuna y judaismu religionman yëkushqakunaqa, Pablutawan Bernabëta qatir ëwayarqan” (Hëch. 13:38-43).

15. ¿Imatan pasarqan juknin kaq säbaduqa?

¹⁵ “Qateqnin säbaduqa, tsë markapita cäsi llapan nunakunam” Pabluta wiyayänampaq juntakäyarqan. Peru wakin judïukunataqa manam tsëqa ni ichikllapis gustarqantsu. Tsëmi Pablu “ninqankunapaq mana allita parlar qallëkuyarqan”. Tsënö kaptimpis, Pabluwan Bernabëqa mana mantsakushpam kënö niyarqan: “Qamkunataran Diospa palabrantaqa puntata willayänaq karqan. Peru mana chaskikuyaptiki y imëyaqpis kawëta chaskiyänëkipaqnö mana kayanqëkita pensayaptikim... , juk nacion nunakunatana tsëkunata willayäshaq. Tsëta rurayänäpaqmi Teyta Jehoväqa kënö nir mandayämashqa: ‘Patsapa mas karu kuchunchö nunakuna salvashqa kayänampaqmi, nacionkunachö nunakunapaq aktsinö kanëkipaq churarqoq’” (Hëch. 13:44-47; Isa. 49:6).

16. ¿Imanötan judïukunaqa Pabluwan Bernabë niyanqanta chaskikuyarqan, y imatataq pëkunaqa rurayarqan?

 ¹⁶ Pablu ninqanta wiyëkaq juk nacionpita nunakunaqa alläpam kushikuyarqan, “y imëyaqpis kawëta chaskiyänampaqnö kaqkunam creikoq tikrayarqan” (Hëch. 13:48). Tsënömi Jehoväpa Palabranqa tsë kinrëchö llapan nunakunaman charqan. Peru judïukunaqa jukläyam kayarqan. Pabluwan Bernabëmi pëkunata niyarqan Diospa Akrashqampita alli noticiakunata puntata wiyakuykarpis, Diospa Akrashqanta despreciayanqanta, y tsërëkur Teyta Dios pëkunata castiganampaq kaqta. Tsënam judïukunaqa alläpa cölerakuyarqan, y “reqishqa warmikunata y tsë markachö reqishqa nunakunatam inkitayarqan, Pablutawan Bernabëta imëkata rurar sufritsiyänampaq y markankunapita qarquyänampaq”. ¿Imatataq rurayarqan Pabluwan Bernabëqa? “Chakinkunachö allpata tapsikur[irmi] Iconiu markaman ëwakuyarqan”. Tsëqa, ¿Pisidiachö këkaq Antioquïachö cristiänukunaqa ushakäyanmantsuraq karqan? ¡Manam! Tsëchö quedaq Jesuspa qateqninkunaqa, “mëtsika santu espïrituyoq y alläpa kushishqam këkäyarqan” (Hëch. 13:50-52).

17-19. ¿Imanötan noqantsikpis Pabluwan Bernabënölla rurashwan, y imanötan tsëqa kushishqa kanapaq yanapamäshun?

¹⁷ ¿Imatataq yachakuntsik Pabluwan Bernabë rurayanqampita? Reqishqa nunakuna yachatsikunantsikta michäkuyta munayaptimpis, manam yachatsikuytaqa dejanantsiktsu. Antioquïachö nunakuna wiyakuyta mana munayaptinqa, Pabluwan Bernabëqa “chakinkunachö allpata tapsikur[irmi]” ëwakuyarqan. Manam cölerashqa karnintsu tsëtaqa rurayarqan, sinöqa pëkunata pasanampaq kaqpita mana culpayoq kayanqanta rikätsikurmi. Pëkunaqa musyayarqanmi wiyakuyänampaq nunakunata obliguëta mana puëdirpis, juk sitiuchö yachatsikuytaqa puëdiyanqanta. Tsëmi Iconiu markata ëwakuyarqan.

¹⁸ ¿Imatan pasarqan Pisidiachö këkaq Antioquïachö Jesuspa qateqninkunawanqa? Tsë kinrëchö nunakuna contrankuna kayaptimpis, manam nunakuna wiyakuyanqampita o mana wiyakuyanqampitatsu kushishqa kayarqan. Jesusmi kënö nishqa karqan: “¡Diospa palabranta wiyaqkuna y cäsukoqkunam kushishqaqa kayan!” (Lüc. 11:28). Antioquïachö cristiänukunaqa, Jesus ninqannö rurayänampaqmi decidïdu këkäyarqan.

¹⁹ Yarpäshun, noqantsikpis Pabluwan Bernabënömi alli noticiakunata willakunantsik. Tsënö kaptimpis, wiyakuyänampaq o mana wiyakuyänampaq kaqtaqa kikin nunakunam decidiyänan. ¿Imatataq ruranantsik wiyakuyta mana munayaptinqa? Punta cristiänukunanömi ruranantsik. Yachatsikunqantsikta valorar y santu espïritu pushamänantsikta permitirqa, nunakuna contrantsik kayaptimpis kushishqam këkäshun (Gäl. 5:18, 22).