1-3. a) ¿Imanirtaq Nabalpa wayinchö täraq ollqukuna wanuyänan karqan? b) ¿Imatataq Abigailpita yachakushun?

ABIGAILTA parlapëkaq jövinqa alläpa mantsakashqam këkan. Alläpa mantsakëpaq desgracia pasakunampaq kaqta musyarishqa karmi pëqa tsënö këkan. Y 400 soldädukunam Abigailpa wayinchö sirwipakoq ollqukunata y nunan Nabalta wanutseq ëwëkäyan. Peru ¿imanirtaq tsëta rurëta munayan?

² Kikin Nabalpa culpanrëkurmi. Imëpis ruranqannömi alläpa chiki y allishtukoq kanqanta rikätsikushqa. Peru kanan kaqchöqa pelyëta alli yachaq soldädukunapa mandaqnintam piñatsishqa. Tsëta musyarmi tsë jövinqa Abigailta willan imanöllapis tsë jatun desgracia pasakunanta michänampaq, itsachi tsë jövinqa Nabalpa üsha mitseqnin karqan. Peru ¿tsëtsika soldädukuna rurayänampaq kaqta juk warmilla michëta puëdinqatsuraq?

³ Michänanrëkur imata ruranqanta rikänapaqqa, kikintaraq alli reqirishun. ¿Imanö warmitaq karqan? ¿Imanirtaq tsë desgracia pasakunan karqan? ¿Y imatataq Diosman markäkïnimpita (yärakuynimpita) yachakuntsik?

4. ¿Imanö nunataq Nabal karqan?

⁴ Abigailwan Nabalqa alläpa jukläya jukläyam kayaq. Abigailqa alläpa alli warmim kaq, peru Nabalqa alläpa feyu nunam kaq. Nabalqa imëkayoq karchi alläpa precisaq tukoq.  Peru reqeqninkunaqa mana allillatam pëpaq parlayaq. Bibliachöqa manam pipaqpis pëpaqnöqa mana allita parlayantsu. Hasta jutimpis, “juiciunnaq” o “upa” ninanmi. Manam musyantsiktsu yurinqampita patsë tsë jutita churapuyanqanta o mana alli nuna kanqampita tsë jutipa reqiyanqantaqa. Imanö kashqa kaptimpis, tsë jutiqa pëpaqnömi karqan. Nabalqa “alläpa tosku y mana allita ruraqmi” karqan. Alläpa lïsu, machanqanyaq upyakoq y mantsëpaq nunam kaq, y pï mëmi despreciaqpis (1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25).

5, 6. a) ¿Imanö kënintaq Abigailta mas shumaqyätseq? b) ¿Imanirtaq Abigailqa tsë feyu nunawan casakurqan?

⁵ Peru Abigailqa alläpa jukläyam karqan. Jutinqa, “Teytäqa Kushikushqam” ninanmi. Llapan teytakunam kushikuyan warmi wamrankuna shumaqllan kayanqampita, peru alli teytakunaqa, shonqunkunachö shumaq warmi kayänantam mas precisaqpaq churayan. Peru llakikïpaqqa, shumaqllan karpis, wakin warmikunaqa alli juiciuyoq, yachaq, mana alläpa mantsakoq y llapan shonqunwan Diosman markäkoq këta ichikllapaq churayanqanmi. Peru Abigailqa manam tsënötsu karqan. Biblia willakunqannöpis, manam rikëninllatsu shumaq karqan, sinöqa alli juiciuyoq kanqan y yachëwan imatapis ruranqanmi masqa shumaqyätseq (leyi 1 Samuel 25:3).

⁶ Tsëqa, ¿imanirtaq kë yachaq y alli juiciuyoq shipashqa alläpa feyu nunawan casakurqan? Yarpäshun, tsë witsankunaqa teytankuna imatapis niyanqantam casakï asuntuchöqa alläpa precisaqpaq churayaq. Tsënö kaptinmi cäsi llapan teytakunapis wamrakunapaq majan ashipuyaq. Abigailpaq teytankuna majan mana ashipushqa karpis, itsachi imëkayoq y puëdeq kanqanta rikar, o waktsalla karnin, mälaspanö Nabaltawan casatsiyarqan. Peru llakipaqqa, mëtsika qellëyoq karpis, Nabalqa mana alli maja kanqanmi.

7. a) ¿Imatataq teytakuna rurayanmantsu wamrankuna casädu kawakïta respetayänanta munarqa? b) ¿Imata ruranampaqtaq Abigailqa kallpachakurqan?

⁷ Alli juiciuyoq teytakunaqa, casädu kawakïta respetëtam wamrakunata yachatsiyan. Tsëmi qellërëkurlla o casakunampaq manaraqpis listu këkar piwampis reqinakuyänampaqqa wamrankunata inkitayantsu (1 Cor. 7:36). Peru Abigailqa casädana karmi alli majata ashitaqa puëdirqannatsu, tsënö kaptimpis, alli maja kanampaqmi puëdinqanmannö kallpachakurqan.

8. ¿Pitataq mana allipa Nabal tratarqan, y imanirtaq tsëta ruranqanqa alläpa mana alli?

⁸ Peru kananqa juk jatun desgraciam pasakunampaq këkan. ¿Imanir? ¡Nabalqa Davidtam piñatsishqa! Y Davidqa manam lluta nunallatsu. Pëtaqa Jehovämi unëna akrarqan rey Saulpa rantin gobernanampaq, y Samueltam kachashqa karqan akrashqampa peqanman aceitita jichapunampaq (1 Sam. 16:1, 2, 11-13). Tsëmi Saulqa alläpa chikirqan, y wanutsita munaptinmi Davidqa 600 soldädunkunata aparkur desiertukunaman ratakoq (tsinkakoq) ëwakurqan.

9, 10. a) ¿Imakunapataq Davidwan soldädunkuna pasëkäyarqan? b) ¿Imanirtaq Nabalqa Davidtawan soldädunkunata agradecikunman karqan? (Jina10 kaq pärrafupa päginan jawanchö qellqarëkaqtapis rikäri.)

⁹ Maon markachö täraptimpis, Carmëlu markamampam Nabalpaqa üshankuna atska kapoq, y itsachi chakrankunapis kapurqan. * Tsë ishkan markakunaqa mëtsika pastu kanan jatun pampakunachömi kayarqan, tsëmi Nabalpa 3.000 ushankunata mitsiyänampaq alläpa alli sitiu karqan. Tsëpita wakin sitiukunachöqa manam imapis kaqtsu: juknin lädupaqa Paran nishqan mëtsikan desiertum këkaq; y juknin kaq lädupanam, Wanushqa jatun qocha. Tsë kinran jirkakunachö y machëkunachömi Davidwan soldädunkunaqa chukaru animalkunata wanutsiyanqanllawan kawayaq. Tsëkunapa purirchi Nabalpa mitseqninkunawanqa imëpis tinkuyaq.

¹⁰ ¿Imanötaq Davidpa soldädunkunaqa Nabalpa mitseqninkunata tratayaq? Mitsiyanqan üshakunata suwayänampa rantinmi, tsë pelyëta alli yachaq soldädunkunaqa Nabalpa sirweqninkunata y üshankunata imëka juk perqa cuenta tsapäyarqan (leyi 1 Samuel 25:15, 16). Tsë üsha mitseqkunapaqqa mëtsika peligrukunam kaq. Wakin peligrukunaqa kayaq, chukaru y mikukoq animalkuna tsë kinrëchö miranqanmi, y juknam, Israel nacionpa ushanan kuchunchö kayanqanrëkur lädun kaq nacionpita suwakuna yëkuyanqan. *

11, 12. a) ¿Imanötaq Davidqa Nabalta respetanqanta rikätsikurqan? b) ¿Imanirtaq Davidta Nabal imanö tratanqanqa alläpa mana alli karqan?

 ¹¹ Davidpaqqa manachi fäciltsu karqan tsëtsika nunakunata mana imapis kaqchö pachan qarëqa. Tsëchi juk kutiqa chunka willakoqkunata Nabalpa yanapakïninta mañakuyänampaq kacharqan. Davidqa juk alli junaqtam akrarqan tsëta ruranampaq: üshakunapa millwanta rutuyanqan witsanta; tsë witsankunaqa mëtsika mikïmi kaq y nunakunapis kushishqa y qarakoqmi kayaq. Jina imanö parlapäyänampaq kaqtapis yachatsirqanmi, respëtuwan y kuyëpa parlapäyänampaqmi nirqan. Jinamampis ‘tsurillëki Davidmi’ nirqa, itsachi edäna kaptin teytantanö respetanqanta rikätsita munarqan. Peru ¿ima nirqantaq Nabalqa? (1 Sam. 25:5-8.)

¹² ¡Alläpam piñakurqan! Abigailta tsë mitsikoq jövin willanqannöpis, Nabalqa Davidpa willakoqninkunata ‘sinchipam piñapakacharkurqan’. Tsënömi rikätsikurqan patronninta mana wiyakoq esclävutanölla Davidta rikanqanta, y manam munarqantsu tantan ni yakun ni ëtsan qarëta. Jina parlakïninwan Davidta mana kaqpaq churarmi burlakurqan. Itsachi Nabalqa Saulnölla Davidta alläpa despreciarqan. Peru Nabalwan Saulqa manam cuentapaq churayaqtsu Davidta Jehovä imanö rikanqanta: Jehoväqa Davidta kuyaqmi, y patronninta mana wiyakoq esclävutanö rikänampa rantinmi, Israelpa reynintanöna rikaq (1 Sam. 25:10, 11, 14).

13. a) ¿Imanötaq David tikrarirqan Nabal ninqampita? b) Santiägu 1:20 textu ninqannöpis, ¿piñakurnin David rurëta munanqan allitsuraq karqan?

¹³ Davidqa tsëta musyarir alläpam piñakurqan. “¡Espädëkikunata tseqllëkikunaman watayë!” nirmi soldädunkunata mandarqan. Y kikimpis espädanta tseqllanman watarkurmi 400 soldädunkunawan Nabalpa wayinchö llapan ollqukunata wanutsinampaq ëwarqan (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22). Rasumpa kaqpita piñakuptimpis, rurëta munanqanqa mana allim karqan. Biblia ninqannöpis, “piñacoq nunaqa manam Dios Yayapa muneninta rurantsu” (Sant. 1:20). Tsënö këkaptinqa, ¿imatataq Abigail ruranman karqan kastankunata y sirweqninkunata salvanampaq?

14. a) ¿Imatataq Abigailqa puntata rurarqan problëmata altsanampaq? b) ¿Imatataq yachakuntsik Nabalwan Abigail jukläya kayanqampita? (Jina päginapa ura kuchunchö willakïtapis rikäri.)

¹⁴ Kë capïtulupa qallananchö rikanqantsiknöpis, Abigailqa  sirweqnin willanqanta shumaq wiyarmi rikätsikushqana Nabalpa mana alli rurëninta altsëta munanqanta. ¡Manam nunannötsu karqan! Awmi, tosku nuna kaptinmi kë jövin sirweqninqa jatun desgracia janankunachöna kaptimpis willëta tïrashqatsu, kikin jövin ninqannömi Nabalqa “ni imapaqpis mana sirweq” y “mana parlapäna” nuna karqan (1 Sam. 25:17). * Peru kikimpa desgraciampaqmi allish tukoq Nabalqa precisaq tukurnin ni pitapis wiyëta munantsu, kanan witsankunapis tsënö nunakunaqa kayanmi. Peru Abigail jukläya kaptinmi sirweqninqa pë kaqta ëwan.

15, 16. a) ¿Imanötaq Abigail rikätsikun Proverbius libru willakunqan alli yachëyoq warminö kanqanta? b) ¿Imanötaq musyantsik rurëninwanqa nunanta mana respetëkanqantatsu Abigail rikätsikunqanta?

¹⁵ Janankunachöna desgracia këkanqanta musyarirqa, “jinan höram Abigailqa” alistapakur qallëkurqan. Clärum këkan imatapis raslla churapakaq warmi kanqanqa. Abigailpaq Biblia parlarqa, chusku kutim nin imatapis jinan höra ruranqanta. ¿Y imatataq kanan kaq kutichöqa ruran? Davidtawan soldädunkunata qaranampaqmi atska tantata, vïnuta, üsha ëtsata, ankashqa gränuta, y üvaspita y hïguspita rurashqa tortata alistan. Kë alli trabajaq warmiqa shumaqmi wayinta rikan y musyanmi wayinchö imankuna kapunqanta. Awmi, atska tiempu pasariptin Proverbius libruchö qellqayanqan alli yachëyoq warminömi (Prov. 31:10-31). Tsëpitanam, tsë mëtsika qarëta aparkur puntata ëwayänampaq sirweqninkunata nin, y kikinnam qepata japallan ëwan. Peru Biblia willakunqannöpis, “nunantaqa manam imatapis willarqantsu” (1 Sam. 25:18, 19).

¹⁶ ¿Nunan familianta dirigeq kanqanta mana respetanqantaku tsëta ruranqanwanqa rikätsikïkarqan? Manam. Yarpäshun, rey kanampaq Dios akranqan nunata Nabal mana alli tratanqampitam jutsannaq nunakunapa kawënin peligruchö këkan. Abigail imatapis mana rurarqa, ¿manatsuraq Nabal ruranqampita pëpis culpayoq kanman karqan? Abigailqa  cuentatam qokun kanan kaqchöqa nunanta wiyakunampitapis masqa, Diosta wiyakunan precisanqanta.

17, 18. ¿Imanötaq Davidta Abigail parlapan, y ima nintaq shonqunman chänampaq?

¹⁷ Davidwan y soldädunkunawan nänichö tinkurirnam, Abigailqa ashnumpita yarpurir Davidpa nöpanman qonqurikurin (1 Sam. 25:20, 23). Nïkurmi alläpa respëtuwan perdonta mañakurir, nunantawan wayinchö llapan këkaqkunata llakipëkunampaq mañakun. Rikärishun Davidpa shonqunman chänampaq imata ninqanta.

¹⁸ Puntataqa, nunan ruranqampitam kikin rurashqannö perdonta mañakun. Tsëpitanam nunanqa jutin ninqannöpis alläpa juiciunnaq kanqanta nin. Tsënö nirqa, itsachi rikätsita munarqan Nabalta wanutsirqa makinllata rakchatänampaq kaqta. Jina Diospa munëninta ruraq nunatanö respetanqanta rikätsikurmi “Jehoväpa guërrankunata” David pelyanqanta nin. Jinamampis musyanmi Jehoväqa reyman tikratsinampaq kaqtapis, tsëmi kënö nin: “Jehoväqa [...] rasumpam Israelpa pushaqnin kanëkipaq churashunki”. Tsëpitanam yawarwan makinta rakchatëqa “pësakïman” chätsinampaq kaqta rikätsin (leyi 1 Samuel 25:24-31). ¡Imanö shumaqmi parlaparqan!

19. ¿Imanötaq Abigailta David contestan, y imanirtaq alabapärin?

¹⁹ ¿Ima nintaq Davidqa? Abigailpa qarëninta chaskirirmi kënö nin: “¡Bendicishqa këkutsun kë junaq taripämänëkipaq kachamushoqniki Israelpa Diosnin Jehovä! Y bendicishqa këkullätsun alli juiciuyoq kanqëki, y kanan junaq yawarta ramanäpita y makïwan mana allita ruranäpita tsapämanqëkipita qam bendicishqa kë”. Jinan höra sharkur taripaq ëwanqampita alabarirmi Davidqa jatun jutsata ruranampita salvanqanta nin. Tsëpitanam “wayikita yamë kutikï” nin. Y nïkurnam, qollmi shonqu këninwan, “wiyarqömi nimanqëkikunata” nin (1 Sam. 25:32-35).

20, 21. a) ¿Imanirtaq Abigail nunanwan alli kawakïta procuranqanqa alläpa alabëpaq? b) ¿Imanötaq Abigailqa alli juiciuyoq y mana alläpa mantsakoq kanqanta rikätsikun nunanwan parlanqanchö?

²⁰ Itsachi wayinta kutikarnin Abigailqa yarpärin Davidwan parlanqankunata. ¡Juiciunnaq nunampitaqa, rasumpa kuyakoq y llakipäkoq Davidqa alläpa jukläyam! Tsënö kaptimpis,  manam Davidtawan nunanta igualatsirqa kakuntsu. Tsëpa rantinqa, wayinman kutirir ‘Nabal këkanqanman yëkurinqantam’ Bibliaqa willakun. Tsëqa rikätsikun nunan mana alli maja kaptimpis, alli kawakuyänampaq kallpachakunqantam. Jina Davidwan soldädunkuna pëtawan sirweqninkunata mana wanutsiyänanrëkur qarëninkuna apanqantam willanan. Awmi, nunanqa musyananmi warmin imata ruranqanta. Alläpa penqakïpaqchi Nabalpaqqa kanman warmin ruranqanta jukpa shimimpita wiyëkuptinqa, tsëmi kikin willëta procuran. Peru Nabalqa juk jatun fiestatam rurëkan y alläpam machakurkushqa, tsëmi chärirllaqa willëta puëdintsu (1 Sam. 25:36).

²¹ Alli juiciuyoq kanqanta yapë rikätsikurmi Abigailqa patsa waränantaraq shuyan, tsënöpa mallaq shonquna këkaptinraq willanampaq. Peru waränin junaq sänuna këkar llapanta entiendirpis, itsachi nunanqa paqwëpa piñakurkunqa, tsënö kanan kaptimpis, Abigailqa mana mantsakurllam llapanta willan. Peru ichikllapis mana shuyanqanmi pasakun, piñakunampa o sharkunampa rantinmi nunanqa tëkanqanllachö quedarin (1 Sam. 25:37).

22. ¿Imataq Nabalta pasarqan, y familiachö allqutsanakïta Jehovä imanö rikanqantataq tsëqa yachatsimantsik?

²² ¿Imataq Nabalta pasarqan? Biblia ninqannöpis, “shonqunmi [...] kikinllachö wanurirqan, y pëqa ruminömi chukrukärirqan”. Itsachi ima atäquipis shonqunta tsarïkurqan. Imanö kashqa kaptimpis, chunka junaqllatam wanurirqan, y manam ima qeshyapis tsarishqa kaptinllatsu. Biblia willakunqannöpis, “Jehovä castigaptinmi Nabalqa wanurirqan” (1 Sam. 25:38). Awmi, Nabalta Dios castiganqampita patsëmi Abigailpa jipakïninkunaqa ushakärirqan. Kanan witsanqa manam nunakunata Jehovä tsënö castigantsu. Peru kë pasakunqanmi rikätsikun familiachö allqutsanakïta Jehovä rikëkanqanta, y tiempunchö justiciata ruranampaq kaqta (leyi Lücas 8:17).

23. ¿Ima bendiciontataq Abigail chaskin, y imanötaq qollmi shonqu kanqanta rikätsikur sïguin?

²³ Abigailqa alläpachi kushikïkurqan mana alli nunapita libri tikrarirqa, peru manam tsëllatsu, Jehoväqa masran bendicinqa. Nabal wanushqa kanqanta musyarirmi, Davidqa willakoqninkunata mandan Abigailwan casakïta munanqanta willayänampaq. ¿Y ima nintaq Abigailqa? “Këchömi sirwishoqniki  këkan, teytalläpa sirweqninkunapa chakinta paqapunäpaq [awipunäpaq]” ninmi. ¡Imanö qollmi shonqum karqan! Davidpa warmin kanampaq kaqta musyarirpis, manam wakinkunapita mas precisaq tukuntsu, tsëpa rantinqa, Davidpa soldädunkunapa chakinta paqapunampaqpis listum këkan. Jina imatapis raslla churapakaq warmi kanqanta rikätsikur jinan höra David kaqman ëwanqantam Bibliaqa willakun (1 Sam. 25:39-42).

24. ¿Ima problëmakunapataq Abigail pasarqan Davidwan casakunqanchö, peru imanö warmi kanqantataq Davidwan Jehovä precisaqpaq churayanqan?

²⁴ ¿Tsëpita witsëpaqa rosas wëtakunapa rurinchönötsuraq Abigailqa shumaq kawakurqan? Manam, Davidpa warmin këqa manam fäciltsu karqan. Tsë witsankuna atska warmiyoq kayänanta Dios jaqishqa kaptinmi, Davidpaqa Ahinoam jutiyoq warmimpis kapurqanna, tsëqa itsachi Abigailqa Diosta atska  warmiyoq sirweq nunakunapa warminkunanölla tukïläya problëmakunapa pasarqan. Jina imëka problëmakunapa pasar-ran Davidqa rey këman chänan karqan. Tsënö kaptimpis, Abigailqa munëninta juk kuchuman churarirmi Davidta yanaparqan, y juk ollqu wamrankunapis yurirqanmi, tsë llapampitam Davidqa alläpa kuyarqan y imëkapitapis tsaparqan. Juk kutichönäqa suwakoq mana alli nunakuna apakuyanqampitam salvamurqan (1 Sam. 30:1-19). Clärum këkan, Davidqa alläpa precisaqpaqmi churarqan kë warmipa alli juiciuyoq, mana alläpa mantsakoq y rasumpa kuyakoq këninta. Kanan witsampis Jehoväqa alläpa precisaqpaqmi churan sirweqnin cristiänakuna tsënö kayanqanta.