1, 2. (1) ¿Imatatan casakoqkunaqa munayan? (2) ¿Ima tapukuykunapitatan yachakushun?

 JUK JÖVINWAN shipash casakuykäyanqan junaqman pensarishun. Pëkunaqa imëkata rurarnin wanukuyanqanyaq kushishqa kawakuytam munayan.

² Tsënö kaptimpis, mëtsikaq casakoqkunam tiempu pasariptinqa mana allikunapa o problëmakunapa pasayan. Casakurir kushishqa y wanukuyanqanyaq juntu täkuyta munarqa, Diosnintsiktam cäsukuyänan. “Casakuyqa, ¿imakunachötan yanapakun? ¿Imanötan juk alli majata ashïman? ¿Imatatan ruräman casakurir alli qowa o alli warmi kanäpaq? ¿Y imatatan ruräman wanukuyanqäyaq juntu täkuyänäpaq?”. Diospa Palabranmi kë tapukuykunapita yachatsimantsik (leyi Proverbius 3:5, 6).

3. ¿Casakurninraqku kushishqa kawakushun?

³ Casakurninraq kushishqa kayänampaq kaqta wakin nunakuna niyaptimpis, tsëqa manam rasumpatsu. Jesusqa nirqan, soltëru këqa juk qarë kanqantam  (Mateu 19:10-12). Y apostol Pablupis nirqan, japallantsik kakuy mas alli kanqantam (1 Corintius 7:32-38). Casakunapaq o mana casakunapaq kaqtaqa kikintsikmi akranantsik. Manam amïguntsikkuna y familiantsikkuna nimashqallatsu casakunantsik, o markantsikchö wakinkuna casakuyaptinllatsu.

4. ¿Imanirtan nintsik casakuyqa allipaq kanqanta y yanapakunqanta?

⁴ Bibliachöqa nin casakuyqa Diospa qarënin y allipaq kanqantam. Jehovä Diosqa Adanta kamarirmi kënö nirqan: “Japallan kar nuna ankupëpaqmi këkan. Tsëmi yanaqin rurashaq” (Genesis 2:18). Adanpa warmin kanampaqmi, Jehovä Diosqa Ëvata kamarqan. Tsënömi Jehoväqa casakuyta patsätsirqan. Juk ollquwan warmi casakuyanqanqa, wamrankunata shumaq watayänampaqmi yanapakun. Tsënö kaptimpis, manam wamrayoq kanantsikllapaqtsu casakunantsik (Salmus 127:3; Efesius 6:1-4).

5, 6. ¿Imanötan casakushqakunaqa ‘kimapashqa waskanö’ kayan?

⁵ Rey Salomonmi nirqan: “Japallan uryashqanpitaqa ishkaq uryayashqanmi mas alliqa këkan. Ishkaq karqa juknin ishkiptinpis juk kaqnam shäritsin. Japallan këkar ishkiptinqa manam pïninpis kantsu sharkatsinanpaq [...]. Waskapis kimapashqaqa manam tsënöllaqa rachintsu” (Eclesiastes 4:9-12).

⁶ Juk nunawan warmin mas kuyanakuyänampaqqa, ishkankunam yanapanakuyänan. Casakurir alli kawakuyänampaq kuyakoq kë yanapakuptimpis, Jehovä Diosnintsikta ishkan sirwirmi mas shumaqqa kawakuyanqa. Ishkankuna Jehoväta  sirwiyaptinqa, ‘kimapashqa waskanömi’ kayanqa. Kimapashqa waskaqa manam rasllatsu rachirin, tsënöllam Jehovä Diosta sirweq casakoqkunaqa imëkapa pasarnimpis shumaq kawakuyanqa.

7, 8. Manaraq casakurnin, ¿imata ruranapaqtan Pablu nirqan?

⁷ Juk ollquwan warmiqa, casakurninran juntuqa punuyta puëdiyan (Proverbius 5:18). Oqllanakuyta munarlla casakoq kaqqa, höraqa mana alli majatam akrarinman. Tsëmi Pabluqa, jövinllaraq karqa mana casakuyänampaq nirqan. Jövinllaraq kashqaqa, piwampis pununakuy munënintsikllamanmi masqa yarparäkuntsik (1 Corintius 7:36). Alli pensëkur majata akranapaqqa, tsë munënintsik pasakänantaran shuyänantsik (1 Corintius 7:9; Santiägu 1:15).

⁸ Casakuyta munarqa mana allikunapa pasanëkipaq kaqtaqa cuentachömi katsinëki. Pablum kënö nirqan: “Casakoq kaqkunaqa kawëninkunachömi mëtsika sufrimientukunayoq kayanqa” (1 Corintius 7:28). Llapan casakoqkunam mana allikunapa pasayan. Tsëmi casakuyta munarqa, piwan casakunëkipaq kaqtapis alliraq akranëki.

9, 10. ¿Imanötan kawashun Diosta mana sirweq nunawan o warmiwan casakurqa?

⁹ Alli majata akranapaqqa 2 Corintius 6:14 ninqanmi yanapamäshun, tsëchömi kënö nin: “Ama mana creikoqkunawan tsullan tsullan yügushqa kayëtsu”. Piwampis casakurirqa yügushqa cuentam tikrarintsik. Juk murukoq nunaqa, manam juk törutawan  juk ashnuta yügunmantsu. Tsënöllam Diospa sirweqninqa, Diosta mana sirweq nunawan o warmiwan casakunmantsu. Tsënö nunawan o warmiwan casakurninqa imëka mana allikunapa y problëmakunapam pasanqa. Tsëmi Bibliaqa nimantsik, Jehovä Diospa sirweqninllawan casakunapaq (1 Corintius 7:39).

¹⁰ Noqantsikqa Jehovä Diosnintsikta sirwitam masqa munantsik. Tsënö kaptimpis, japallankuna quedakuyta mana munarmi wakinqa Diosta mana sirweqkunawan casakuyashqa. Majantsik Teyta Diosta sirwita mana munaptinqa llakikushunmi. Diospa Palabranchö nimanqantsikta mana cäsukushqaqa manam kushishqatsu kashun. Tsërëkurmi wakinkunaqa, Diosta mana sirweq nunawan o warmiwan casakuyta mana munar japallankuna quedakuyashqa (leyi Salmus 32:8).

11. ¿Imatan yanapamäshun alli majata akranapaq?

¹¹ Kuyanqantsik y alli reqinqantsik warmiwan o nunawanmi casakunantsik. Yarpäshun, manam Diospa sirweqnin karllatsu pï mëpis alli maja kanqa. Tsëmi casakuyta munanqantsik nunachö o warmichöqa rikänantsik, Diosnintsikta puntaman churanqanta y noqantsiknö yanapakuyta munanqanta. Tsëpaqqa alli juiciuyoq y markäkïpaq sirwipakoq jipimunqan yachatsikuykunata leyinqantsikmi yanapamäshun (leyi Salmus 119:105).

12. Wamrankunapaq nunan o warmin ashirqa, ¿imatatan teytakuna cuentachö katsiyänan?

¹² Unë witsanqa, teytakunam wamrankunapaq  nunankuna o warminkuna ashiyaq. Tsënöllam kanan witsampis, wakin markakunachöqa teytakuna wamrankunapaq nunata o warmita ashiyan. Tsëtaqa rurayan wamrankunapaq pï mas alli maja kanqanta nirmi. Wamrankunapaq majankuna ashirpis, Diospa Palabran ninqantam teytakuna cuentaman churayänan. Diospa sirweqnin Abrahannöllam rurayänan. Pëqa Jehovä Diosta kuyaq warmitam wamran Isaacpaq ashirqan, y manam qellëyoq warmitatsu (Genesis 24:3, 67). (Rikäri 250 kaq päginachö 25 kaq yachatsikuyta “Atska warmiyoq”).

13, 14. ¿Imatatan juk nuna ruranman alli qowa kanampaq?

¹³ Casakuyta munarqa, alli qowa o alli warmi kanëkipaqmi yarpänëki. Höraqa casakunapaq listuna kanqantsiktam nintsik. Tsënö kaptimpis, ¿ima ninantan casakunapaq listuna këqa?

¹⁴ Bibliachöqa yachatsimantsik, casakoq nunawan warmiqa jukläya rurëkunayoq kayanqantam. Tsëmi casakuyta munarqa, ishkampis juknöpa juknöpa alistakuyänan. Casakuyta munaq ollquqa kënömi tapukunan: “¿Familiä dirigita puëdishaqtsuraq?”. Ollqu kaqmi Jehovä Diospita familianta yachatsinan. Jehovä Diosqa shuyaran familianta manteninanta y warmintawan wamrankunata cuidanantam. Tsëkunata mana rurarqa, “markäkïninnaq nunapitapis” mas peor kanqantam Bibliaqa nin (1 Timoteu 5:8). Casakuyta munaq nunaqa, Diospa Palabran kënö ninqantam cäsukunan: “Wayita shäritsinëkipaq puntata chakrachö ruranëkipaq kaqkunataraq rurapakï”. Jehovä Diosnintsikqa munan, casakoq nunaqa alli qowa kanantam (Proverbius 24:27).

15. ¿Imatatan casakuyta munaq warmi ruranan?

¹⁵ Tsënöllam casakuyta munaq warmikunapis, casakurir alli warmi o alli mama kayänampaq alistakuyänan. Bibliachöqa, qowanta y wamrankunata imanö cuidayänampaqmi warmikunapaq shumaq yachatsikuykuna kan (Proverbius 31:10-31).  Kanan witsan casakoq nunakuna y warmikunaqa, majankunalla imëkatapis rurayänantam shuyaräyan. Tsënö kaptimpis, Jehovä Diosqa majantsikpaq mas yarpachakunantsiktam munan.

16, 17. ¿Imamantan casakuyta munaq jövin o shipash yarpachakunan?

¹⁶ Casakuyta munaq jövin o shipashqa Teytantsik Jehovä ninqantam cäsukunan. Ollqu kaqqa familiata dirigeq karpis, manam warminta y wamrankunata maqanmantsu ni mana alli tratanmantsu. Jesusqa llapan qateqninkunatam kuyan, tsënöllam qowa kaqkunapis familianta kuyayänan (Efesius 5:23). Casäda warmikunaqa nunankuna patsätsiyanqanchömi yanapakuyänan y respetakoqmi kayänan (Romänus 7:2). Tsëmi casakuyta munaq warmiqa, “¿puëdishaqtsuraq jutsasapa nunata cäsukuyta?” nir tapukunan. Mana puëdinampaq kaqta nirqa, manam casakunmanraqtsu.

¹⁷ Nunayoq o warmiyoq kaqkunaqa, majankuna alli kayänanta y kushishqa kayänantam masqa munayan (leyi Filipensis 2:4). Pablum kënö nirqan: “Cada ünu warmikikunata kikikikunatanö kuyayänëki; jina warminam, qowanta shonqupita patsë respetanan” (Efesius 5:21-33). Casakurir shumaq täkuyänampaqqa kuyakoq y respetakoqmi kayänan. Tsëmi ollqu kaqqa warminta kuyanan y warmi kaqnam qowanta respetanan.

18. ¿Imapitatan cuidakuyänan reqinakuykäyanqan witsan casakuyta munaqkunaqa?

¹⁸ Casakuyta munaq jövinwan shipashqa allim  reqinakuyänan. Wanukuyanqanyaqmi juntu kayanqa, tsëmi juk jövinwan shipashqa alliraq reqinakuyänan. Tsëpaqqa imanö nuna kayanqampita y imanö portakuyanqampitam cläru parlakuyänan. Y casakuyänampaq reqinakuykäyan witsanmi, shumaq parlapänakuyta yachakuyänan y imanö nuna kayanqantam reqinakuyänan. Mas reqinakuyanqanmannömi mas kuyanakuyanqa, tsëmi manaraq casakurnin juntu punukuykipita cuidakuyänan. Qowampaq o warmimpaq kaqta kuyarninqa,  munëninta allim tsaranqa y manam Jehovä Diosta llakitsita munanqatsu (1 Tesalonicensis 4:6).

19, 20. ¿Imatatan yarpäyänan casakoqkuna?

¹⁹ Pï mëmi casakuyanqan junaq kushishqa kayanqanllaman yarpäyan. Tsënö kaptimpis casakurirqa imëkapam pasayanqa. Jehoväqa, ollqutawan warmita casatsirqan imëyaqpis juntu kayänampaqmi (Genesis 2:24).

²⁰ Kanan witsan nunakunaqa juk tiempullapaq casakuy kanqantam niyan. Rasmi casakuyan y rasmi rakikäriyan o waqtsakäriyampis. Wakinkunaqa creiyan ima problëmallapis kariptin warminkunata o qowankunata dejari allilla kanqantam. Tsënö kaptimpis, Jehovä Diosnintsik yanapaptinllam casädukunaqa kimapashqa waskanö kayanqa. Jesusmi nirqan: “Juk yüguman Dios juntanqantaqa, ama ni pipis rakitsuntsu” (Mateu 19:6).

21. ¿Imatan casädukunata yanapanqa shumaq kawakuyänampaq?

²¹ Llapantsikmi allita y mana allitapis rurantsik. Jutsasapa karmi wakinkuna pantayanqanta mas rikantsik y majantsikpatanaqa masran. Tsëta rurarqa, manam imëpis kushishqa kashuntsu. Casakurir kushishqa kanapaqqa, majantsikkuna allita rurayanqantam masqa rikänantsik. Juk jutsasapa nunachöqa, ¿alli rurëninkunata rikëta puëdintsikku? Awmi. Jehovä Diosqa jutsasapa kanqantsikta musyarpis, allikunata ruranqantsiktam masqa rikan.  Tsëmi Bibliachöqa kënö nin: “Teyta Dios, jutsa ruraqkunata juklla castigaptikiqa ¿pinaraq kawanman?” (Salmus 130:3). Jehovä ruranqannölla casädukuna majankunapaq alli rurëninkunata rikäyaptin y perdonakuyta yachayaptinqa shumaqmi kawakuyanqa (leyi Colosensis 3:13).

22, 23. ¿Imatatan Abrahanpita y Särapita casädukuna yachakuyan?

 ²² Cada wata pasanqanmannömi casädukunaqa mas alli kawakuyanqa. Abrahanwan Särapita yachakushun, pëkunaqa atska watapam casädu kayarqan y kushishqam kawakuyarqan. Ur markapita ewkunampaq Abrahanta Jehovä mandanqan witsanqa, Säraqa 60 watapitapis masyoqnam karqan. Särapaqqa manachi fäciltsu karqan wayinta dejarir ëwakuyqa. Tsënö kaptimpis, alli maja karmi qowanta respetarqan. Tsëmi llapan patsätsipakunqanchö Abrahanta yanaparqan (Genesis 18:12; 1 Pëdru 3:6).

²³ Juk kutim Sära ninqan ni ichikllapis Abrahanta gustarqantsu. Tsënö kaptimpis, Jehoväqa warmiki “nishunqëkita” wiyë nirqanmi. Warmin ninqanta Abrahan ruranqanqa allipaqmi karqan (Genesis 21:9-13). Tsënöllam kanan witsan casädukuna rurayanqan o imata yarpäyanqankuna igualtsu. Tsënö kaptimpis, kuyanakur y respetanakurqa manam llakitsinakuyanqatsu.

24. ¿Imatatan ruranantsik casakurir shumaq kawakunapaq?

²⁴ Mëtsikaq Diospa sirweqninkunam casakurir shumaq kawakuyan. Tsënö kawakuyta munarqa, piwan casakunëkipaq kaqtam alli akranëki. Wanukunqantsikyaq juntu täkunapaqmi casakuntsik y manam juk ishkë watallapaqtsu. Tsëmi alli majata akranëkipaq, alli alistakunëkipaq y kuyanakur juntu kayänëkipaq Jehovä Diosman mañakunëki.