1-3. (1) ¿Imatatan Proverbius 13:20 textupita yachakuntsik? (2) ¿Imanirtan amïgukunata alli akranantsik?

 JUK LLULLU wamraqa papänin y maman ruranqanta rikarmi, manaraq parlëta yacharnimpis papäninkuna rurayanqampita y parlayanqampita imëkatana yachakurëkan. Wamrakunaqa wiñayanqanmannömi papäninkunanö imatapis rurayan. Tsënöllam mayor kaqkunapis, mas juntakuyanqan nunanölla imatapis rurayan y yarpäyan.

² Proverbius 13:20 textupitaqa yachakuntsik, “yachëyuq nunawan purirqa” yachëyoq kanapaqmi. Bibliachö juk nunawan puri nirqa, imëpis tsë nunawan juntu kanqantsikpaqmi parlëkan y manam juk rätulla kanqantsikpaqtsu. Kuyanqantsik y yachananqantsik nunakunawan imëpis juntu karninqa, pëkunanömi imatapis rurar y yarpar qallëkushun.

³ Amïguntsikkunaqa alliman o mana allimampis chäratsimashwanmi. Proverbius 13:20 textuqa nin, “mana yachëyuq nunawan purirqa mana allikunatam yachakun”. Juk ‘nunawan puri’ nirqa, amïgu  kanqantsikpaqmi parlëkan (Proverbius 22:24). Alli amïgukunaqa, Teyta Diosta imëpis sirwinapaqmi yanapamäshun. ¿Imatan yanapamäshun alli amïgukunata akranapaq? Jehovä Diosnintsik ruranqampita yachakunqantsikmi.

4. (1) ¿Imanirtan Dioswan amïgu kanqantsikqa imawampis igualantsu? (2) ¿Imanirtan Jehoväqa Abrahan amïgun kanqanta nirqan?

⁴ Kamakoq Yayantsik këkarnimpis, Jehovä Diosnintsikqa sirweqnin kanatam munan, tsëwanqa manam imapis igualantsu. Diosnintsikqa kuyaqnin kaqkunata y cäsukoqkunatam amïgun kayänampaq akran. Abrahanqa Jehovä Diosta kuyarmi imëkata rurarqan y cäsukurqan. Tsëmi “wanushqakunapitapis Dios sharkatsimïta” puëdinqanta musyar, tsurin Isaacta ofrendatanö wanutsinampaqna këkarqan (Hebrëus 11:17-19; Genesis 22:1, 2, 9-13). Tsëkunata ruranqanrëkurmi, Jehovä Diosqa Abrahan “amïgun” kanqanta nirqan (Isaïas 41:8; Santiägu 2:21-23).

5. ¿Imatan Bibliaqa nin Diosnintsikta cäsukoq sirweqninkunapaq?

⁵ Teytantsik Jehoväqa sirweqninkunata kuyamantsikmi. Y sirweqninkunaqa pë munanqannömi kawakuyänan (leyi Salmus 37:28). Diosnintsikta kuyarmi munanqannö kawakuyan y cäsukoq kayan. Tsëmi Bibliachöqa nin, Jehovä Diosnintsikqa llapanchö cäsukoq sirweqninkunata kuyanqanta (Proverbius 3:32). Teyta Diosqa sirweqninkuna kushishqa kayänanta y imë höra karpis pëman mañakuyänantam  munan. Salmus 15:1-5 textuqa rikätsimantsik, Diosnintsik alläpa kuyamanqantsiktam.

6. ¿Imata rurartan Jesusta kuyanqantsikta rikätsikuntsik?

⁶ Jesusmi kënö nirqan: “Noqata kuyamarqa, ninqäkunatam wiyakunqa, y Teytämi pëta kuyanqa” (Juan 14:23). Teytantsik Jehovä kuyamänantsikta munarqa, Jesustam kuyanantsik y mandamanqantsiktam cäsukunantsik. Jesuspa qateqnin kayänampaqmi, llapan nunakunata Diospa Gobiernumpita yachatsinantsik (Mateu 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Y Jesusta kuyarninmi, ruranqannölla imatapis rurantsik (1 Pëdru 2:21). Teytantsik Jehoväta kushitsita munarqa, Tsurinnömi imatapis ruranantsik y parlakunantsik.

7. ¿Imanirtan amïguntsikkunaqa Jehovä Diosta kuyaq kayänan?

⁷ Jehovä Diosnintsikqa sirweqninkunata kuyan pëman markäkuyaptin o yärakuyaptin, munanqannö kawakuyaptin, cäsukoq kayaptin y Jesusta kuyayaptinmi. Y noqantsikqa, ¿imanö amïgutatan akranantsik? Alli nuna kanapaq y Diosnintsikta imëpis sirwinapaqqa, Jesus ruranqannölla ruraq y Diospita yachatsikoq amïgukunatam akranantsik.

8. Rutwan Noemï yanasa kayanqampita, ¿imatan gustashunki?

⁸ Diospa Palabranchöqa atskaq nunakuna amïgu kayanqampaqmi parlan. Rutwan suegran Noemïqa, marka mayi mana karpis kuyanakuyarqanmi. Noemï Rutpa mayornin këkaptimpis, llapan shonqunkunawan Jehovä Diosta ishkankuna kuyarmi yanasa  kayarqan. Noëmi markanta kutikuptinmi, Rutqa pëwan ewkuyta munarqan. Tsëmi Noemïta kënö nirqan: “Markëkipis markämi kanqa. Diosnikipis Diosnïmi kanqa” (Rut 1:14, 16). Rutqa alläpa alli warmim karqan, tsëmi Israelman chärir suegran Noemïta cuidanampaq imëkata rurarqan. Noemïpis Rut-ta kuyarninmi imata ruranampaq yachatsirqan. Y ninqannölla Rut rurashqa kaptinmi, Diosnintsikqa ishkanta yanaparqan (Rut 3:6).

9. Davidwan Jonatan amïgu kayanqampita, ¿imatatan yachakuntsik?

⁹ Davidwan Jonatanpis Jehovä Diosta kuyarmi alli amïgu kayarqan. Jonatanqa 30 watapanömi Davidpa mayornin karqan, y Davidqa Israelchömi rey kanan karqan (1 Samuel 17:33; 2 Samuel 5:4). Jehovä Diosnintsik rey kanampaq Davidta akrashqa kaptimpis, Jonatanqa manam chikiparqantsu. Tsëpa rantinqa, imëkanöpam Davidta yanaparqan. Juk kutim, David mana allikunapa pasëkaptin imëkata rurarqan yanapanampaq. Y Jehovä Diospa yanapakuyninta ashinampaqmi nirqan (1 Samuel 23:16, 17). Davidpis alli amïgu kanqantam rikätsikurqan. Tsëmi familianta cuidanampaq Jonatanta änirqan, y wanushqana këkaptimpis änikunqantaqa cumplirqanmi (1 Samuel 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samuel 9:1-7).

10. Sadrac, Mesac y Abednëgu rurayanqampita, ¿imatatan yachakuntsik?

¹⁰ Sadrac, Mesac y Abednëguqa amïgum kayarqan. Pëkunataqa Babiloniamanmi apakuyarqan. Kastankunapita karuchö karmi Jehovä Diosta sirwiyänampaq  yanapanakuyarqan. Rey Nabucodonosor ruratsinqan santuta adorayänampaq mandanqan witsanqa, mayornam kayarqan. Tsënö kaptimpis Sadrac, Mesac y Abednëguqa manam tsëta rurayarqantsu; y reytam kënö niyarqan: “Manam diosnikikunata sirwiyäshaqtsu ni tsë ruratsishqëki nuna niraqtapis manam adorayäshaqtsu”. Kë jövinkunaqa, Jehovä Diosllatam sirwiyarqan (Daniel 1:1-17; 3:12, 16-28).

11. ¿Imanirtan Pabluwan Timoteuqa alli amïgu kayarqan?

¹¹ Timoteuqa Jehovä Diosta kuyanqanta y creikoq mayinkunapaq yarpachakunqantam Pabluqa rikarqan. Tsëmi më tsëchö këkaq creikoq mayinkunata yanapanampaq yachatsirqan (Hëchus 16:1-8; 17:10-14). Kuyakoq karnin imëkata ruraptinmi, Pabluqa Timoteupaq kënö nirqan: “Alli willakïkuna më tsëman chänampaq noqawan juntu imëka sirwipakoqnö yanapakushqa”. Jehovä Diosta juntu sirwishqa karmi, Pabluwan Timoteuqa alli amïgu kayarqan (Filipensis 2:20-22; 1 Corintius 4:17).

12, 13. (1) ¿Imanirtan llapan wawqi panikunatsu alli amïgu kayan? (2) ¿Imanirtan 1 Corintius 15:33 textuta Pablu qellqarqan?

¹² Diospa sirweqninkunaqa më tsë markakunapita y tukuyläya nunakunam kantsik. Tsëmi wawqi panintsikkunapitaqa, Jehovä Diosnintsikta alli sirwinapaq imëkata yachakuntsik (leyi Romänus 1:11, 12). Wakin wawqi panikunaqa unëpanam Jehovä Diosnintsikta sirwikäyan y wakinkunaqa tsëllaran  bautizakuyashqa. Manam llapan wawqi panikunatsu alli amïguqa kayan, tsëmi pikuna amïguntsikkuna kayänampaq alli akranantsik. Imanömi frütakunapis igualqa poquyantsu, tsënöllam wakin wawqi panikunapis Jehovä Diosta alli sirwiyänampaq tsëraq kallpachakuykäyan. Tsëmi pëkunawanqa kuyakoq kanantsik (Romänus 14:1; 15:1; Hebrëus 5:12-6:3).

¹³ Diospa Palabran ninqanta mana cäsukoq y wakinkunapaq imëpis mana allillata parlaq wawqi panikunawanqa  manam amïgu kanantsiktsu. Pëkunawan amïgu kashqaqa, wawqi panintsikkunawan shumaq kawakunqantsikmi ushakärinman. Apostolkuna kawayanqan witsampis, wakin creikoqkunaqa Jesus yachatsikunqampa contranmi yachatsikuykäyarqan. Tsëmi apostol Pabluqa kënö nirqan: “Cuidakuyë pantatsishqa këpita. Mana alli nunakunawan juntakïqa, alli kaq costumbrikunatam oqratsikun” (1 Corintius 15:12, 33). Pabluqa alli amïgukunata akranampaqmi Timoteuta nirqan. Tsënöllam noqantsikpis alli amïgukunata akranantsik (leyi 2 Timoteu 2:20-22).

14. ¿Imanirtan mana allita ruraqkunawanqa amïgutsu kanantsik?

¹⁴ Jehovä Diosnintsik kuyëta y pëta sirwitam masqa munantsik. Tsëmi pikuna amïguntsikkuna kayänampaq alli akranantsik. Yarpäshun, mana alli amïgukunaqa manam Diosnintsikta alli sirwinapaq yanapamäshuntsu. Imanömi qacha o iska yakuman yuraq millwata winarkushqaqa qachatäramun, tsënöllam mana allita ruraq amïgukunaqa allita ruranapaq yanapamäshuntsu. Tsëmi Jehovä Diosnintsikta kuyaqkunallawan amïgu kanantsik (1 Corintius 5:6; 2 Tesalonicensis 3:6, 7, 14).

15. ¿Imatatan rurashwan wawqi panikunawan amïgu kanapaq?

¹⁵ Teyta Diosta kuyaq amïgukunataqa, wawqi panintsikkunallachömi tarishun (Salmus 133:1). Yarpäshun, Jonatanqa Davidpa mayorninmi karqan y Noemïnam Rutpa mayornin. Tsëmi noqantsikpis wiñë mayintsikllatatsu ni marka mayintsikllatatsu amïguntsikpaq ashinantsik. “Shonqïkikunata  chipyëpa kichayë” nimantsikmi Diospa Palabranqa (2 Corintius 6:13). Tsëmi “llapan creikoq” mayintsikkunata kuyanantsik (leyi 1 Pëdru 2:17). Teytantsik Jehovä munanqannö kawakushqaqa, pï më nunakunam amïguntsik këta munayanqa.

16, 17. Juk wawqi o juk pani llakitsimashqa o piñatsimashqaqa, ¿imatatan ruranantsiktsu?

¹⁶ Juk familiachöqa manam llapantsiktsu igual kantsik, tsëmi jukläyapa imatapis rurantsik y yarpantsik. Tsënöllam wawqi panintsikkunawampis jukläya kantsik, tsëmi pëkunapita imëkata yachakuyta puëdintsik. Tsënö kaptimpis, wawqi panintsikkunawan jukläya karmi höraqa piñatsinakushwan o llakitsinakushwan (Proverbius 12:18).

¹⁷ Jehovä Diosmi kamamashqantsik y imëkatam rurashqa, tsëmi pëllata imëpis sirwinantsik (Revelacion [Apocalipsis] 4:11). Pillapis piñatsimashqa o llakitsimashqaqa, ¿Diosnintsikta sirwita dejashwanku? Manam. Juk wawqi o juk pani llakitsimashqapis, manam Teytantsik Jehovätsu culpayoq. Y wawqi panintsikkunapitapis manam karupäkurinantsiktsu. Jehovä Diosnintsikqa, pëkunawanmi yanapamantsik (Hebrëus 13:17). Tsëmi pillapis llakitsimashqaqa, wawqi panintsikkunapita karupäkurinantsiktsu (leyi Salmus 119:165).

18. (1) ¿Imatan yanapamäshun wawqi panintsikkunawan shumaq kawakunapaq? (2) ¿Imanirtan perdonakoq kanantsik?

¹⁸ Wawqintsikkunata y panintsikkunata kuyarninmi,  pëkunawanqa shumaq kawakuyta munantsik. Teytantsik Jehoväqa manam jutsannaq kanantsiktatsu shuyaran, tsënöllam noqantsikpis wawqi panintsikkuna allillata rurayänantaqa shuyaränantsiktsu (Proverbius 17:9; 1 Pëdru 4:8). Mana allita ruraq nuna karpis, kuyakoq karqa juknintsik juknintsikmi perdonanakushun (Colosensis 3:13). Wawqi panintsikkunata kuyarqa, mana allikunata ruramashqa y llakitsimashqapis qonqëkushunmi. Mana allita ruramanqantsikman yarparäkurllaqa, manam kushishqatsu kashun. Perdonakoq kashqaqa Teytantsik Jehovämi kuyamäshun y perdonamäshun, y wawqi panintsikkunawampis yamë y juknöllam kawakushun (Mateu 6:14, 15; Lücas 17:3, 4; Romänus 14:19).

19. ¿Pikunawantan juntakushwannatsu?

¹⁹ Juk familiachö kushishqa kawakuyänampaqqa, llapankunam yanapanakuyänan. Juk wamra mana allita rurar qallëkunqanman yarpäshun. Yanapëta munëkäyaptimpis, mana wiyakuptinqa papäninmi wayipita qarqurinqa. Y höraqa kikinmi wayipita ewkuyta munanqa. Tsë wamranöllam, wakin wawqi panikunaqa Jehovä chikinqanta rurayan. Yanapëta munayaptimpis, mana allita rurayanqankunawanmi Diospa sirweqnin këta mana munayanqanta rikätsikuyan. Wakinqa Diospa sirweqnin këta manam munayantsu, y wakintanam mana alli  rurëninkunata mana dejayaptin qarquyan. Bibliachöqa nimantsik, Diosta mana sirwita munaqkunawan manana juntakänapaqmi (leyi 1 Corintius 5:11-13; 2 Juan 9-11). Jehovä Diosta juk familiantsik o juk amïguntsik sirwita manana munaptinmi, Biblia nimanqantsikta cäsukuyqa fäciltsu kanman. Tsënö pasamashqaqa, Jehovä Diosnintsikta imëkapitapis mas kuyanqantsiktam rikätsikunantsik. (Rikäri 241 päginachö puwaq kaq yachatsikuyta “Qarqushqa”).

20, 21. (1) ¿Imanirtan Diosta sirwita manana munaqkunawan juntakunantsiktsu? (2) ¿Imanirtan amïguntsikkunata alli akranantsik?

²⁰ Jehovä Diosnintsikqa kuyakoq karmi mana allita ruraqkunawan mana juntakänapaq nimantsik. ¿Imanirtan Diosta sirwita manana munaqkunawan juntakunantsiktsu? Pëkunaqa manam Diosnintsikta alli sirwinapaq yanapamantsiktsu (1 Corintius 5:7; Hebrëus 12:15, 16). Jehovä Diosmi rikanqa kuyanqantsikta y mandamanqantsikta cäsukuykanqantsikta (1 Pëdru 1:15, 16). Y Diosta sirwita manana munaqkunawan mana juntakanqantsikqa, mana allita rurashqa kayanqanta musyayänampaq y cambiayänampaqmi yanapanqa. Y Diosta yapë sirwiyänampaq kutiyämuptinqa, shumaqmi chaskinantsik (Hebrëus 12:11).

²¹ Yachakurinqantsiknöpis, amïgukunaqa alliman o mana allimampis chäratsimashwanmi. Tsëmi Jehovä Diosnintsikta kuyaqkunallata amïguntsikpaq akranantsik. Tsënö amïgukunaqa, Diosnintsikta imëpis sirwinapaqmi yanapamäshun.