1. ¿Imatataq teytakunata Jehovä encargashqa?

JEHOVÄQA, wamrayoq këta munayänampaqmi Adantawan Ëvata kamarqan. Tsëchi Bibliachöpis kënö nin: “Wamrakunaqa Jehoväpita shamoq herenciam [kayan]” (Sal. 127:3). Tsë palabrakuna ima ninan kanqanta entiendinapaqqa, juk amïguntsik mëtsika qellëta encargamanqantsikman pensarishun. ¿Manaku noqantsikman confiakunqampita alläpa kushikushwan? Tsënö kaptimpis, tsë qellëta alli cuidanapaqqa alläpachi yarpachakushwan, ¿aw? Mas alli kaq Amïguntsik Jehoväqa, mëtsika qellëpitapis mas väleqtam teytakunata jukta encargashqa, y tsëqa, wamrankuna alli y kushishqa kayänampaq wätayänampaq kaqmi.

2. ¿Ima tapukïkunapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

² ¿Pitaq decidinan ëka wamrayoq kayänampaq y imë kayäpunampaq kaqta? Y wamrankuna kushishqa kayänampaqqa, ¿imatataq teytakuna rurayänan? Diosta sirweq casädu wawqi panikuna allita decidiyänampaq Bibliachö këkaq wakin consëjukunata rikärishun.

3. (1) Casädu kaqkuna wamrayoq kayänampaq kaqta o manapis, ¿pitaq decidinan? (2) ¿Bibliachö ima ninqankunatataq casädu këkaqkunapa amïgunkuna y kastankuna yarpäyänan?

³ Wakin markakunachöqa, casakurirlla wamrayoq kayanampaq kaqtam casakoqkunata niyan. Höraqa familian kaqkuna y juk nunakunam, tsë costumbrita qatiyänampaq niyan. Asiachö täraq Jethro wawqim kënö nin: “Wamrayoq wakin creikoqkunam,  mana wamrayoq kaqkunata wamrankuna kayäpunampaq imëpis parlapäyan”. Jina Asiachö täraq Jeffrey wawqim kënö nin: “Wakin creikoqkunaqa, mana wamrayoq casädu wawqi panikunatam edäyäyaptin pipis mana cuidayänampaq kaqta niyan”. Peru casädu kaqkunaqa, ishkanmi decidiyänan wamrayoq kayänampaq kaqta o manapis (Gäl. 6:5). Tsë cristiänukunapa kastankuna y amïgunkunaqa, kushishqa kayänantam munayan, peru casädu këkaqkuna wamrayoq kayanampaq kaqta o manapis, kikinkuna decidiyänampaq kaqtam llapankuna yarpäyänan (1 Tes. 4:11).

4, 5. (1) ¿Ima ishkë asuntukunapitataq manaraq casakur noviullaraq këkaqkuna parlayänan? (2) ¿Imëtaq tsë asuntukunapita parlayänan mas alli kanqa?

⁴ Wamrayoq kayänampaq kaqta decideqkunaqa, ishkë precisaq asuntukunapitam parlayänan: puntataqa, wamrayoq imë kayänampaq kaqta, y ishkë kaqchöqa, ëka wamrayoq kayänampaq kaqta. Peru ¿imëtaq tsë asuntukunapita parlayänan? ¿Y imanirtaq tsë asuntukunapita parlëqa alläpa precisan?

⁵ Mas alliqa kanqa, wamrayoq kayänampaq kaqta o manapis manaraq casakur parlayänanmi, y alläpam precisan tsë asuntuchö ishkankuna acuerdu kayänan. Jina teyta y mama kayänampaq listuna këkäyanqantam rikäyänan. Wamrakunata wätë atska tiempupaq y kallpapaq kanqanta musyarmi, wakin casakoqkunaqa wamrayoq kayänampaq juk ishkë watakuna pasanantaraq decidiyan. Tsëmi wamrankuna manaraq kaptin, casädu kawakïchö yachakäyänampaq y mas reqinakuyänampaq tiempunkuna kan (Efes. 5:33).

6. Imanö tiempuchö kawëkanqantsikta rikar, ¿imatataq wakin casädukuna decidiyashqa?

⁶ Wakin cristiänukunaqa Noëpa kiman wamrankuna y pëkunapa warminkuna rurayanqantam qatiyashqa; pëkunaqa manam rastsu wamrayoq tikrariyarqan (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pëd. 2:5). Jesusqa, kanan kawanqantsik tiemputam Noëpa tiempuntawan igualatsirqan, y musyanqantsiknöpis, ‘ushanan junaqkunachöqa alläpa mana alli tiempukunachömi kawantsik’ (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Tsëta cuentaman churarmi, wakin casädukunaqa wamrankuna mana kanampaq decidiyashqa, tsënöpa Diosta sirwiyänampaq mas tiempunkuna kanampaq.

7. Lücas 14:28 y 29 y Proverbius 21:5 textukunachö ninqanqa, ¿imachötaq casädu kaqkunata yanapan?

⁷ Wamrayoq kayänampaq kaqta o manapis, y wamrayoq karqa ëka kayäpunampaq kaqta rikarmi, alli juiciuyoq casädukunaqa ‘ëkata gastayänampaq kaqta’ puntata rikäyan  (leyi Lücas 14:28, 29). Wamrakunata wätëqa qellëpaq, tiempupaq y kallpayoq këpaq kanqantam teyta kaqkunaqa musyayan. Tsëmi alläpa precisan casädu kaqkuna kënö tapunakuyänan: “¿Ishkantsiktsuraq trabajashun familiantsikta manteninapaq? Imata wananqantsikkunapaqqa, ¿ishkantsikku igual pensantsik? Ishkantsik trabajanantsik kaptinqa, ¿pitaq wamrakunata wätanqa? ¿Pinöraq pensayanqa y portakuyanqa?”. Tsë tapukïkunaman pensaq casädukunaqa, Proverbius 21:5 * (leyiri) textuchö këkaq consëjumanmi alliraq yarpachakuyan.

8. (1) ¿Ima problëmakunatataq casädukunaqa puntallapitana rikäyänan? (2) Warminta kuyaq nunaqa, ¿imatataq ruranqa?

⁸ Wamrankunata wätayänampaqqa, teyta kaq y mama kaqpis tiemputam jorqayänan. Tsëmi qatinallaman wamrayoq karqa, cada ünuta shumaq atiendiyänampaq y wätayänampaqqa itsa tiempunkuna kanqatsu. Qatinallaman wamrayoq kashqa wakin teytakunaqa, alläpa yarpakachätsikunqantam niyan. Itsa mama kaqqa, alläpa yarpachakur y utishqa karnin, Bibliapita yachakunampaq, Diosman mañakunampaq y Diospita yachatsikunampaq kallpan kanqanatsu. Jina reunionkunachö shumaq wiyakïtapis manam puëdinqatsu. Peru warminta kuyaq nunaqa, puëdinqanmampam reunionkunachö y wayichöpis yanapanan. Wayichö rurëkunawanmi yanapanan, Familiachö Diosta Adorana Hörachö llapankuna wiyakuyänampaqnö yachatsikunan, familianwan Diospita yachatsikoq yarqunan y maskunatapis rurananmi.

9, 10. Wamrankunata shumaq wätëta munaq teytakunaqa, ¿imatataq rurayänan?

⁹ ¿Imanötaq teytakunaqa wamrankunata yachatsiyänan Jehoväta kuyayänampaq? ¿Imanötaq kë mana alli mundupita cuidayanman? Juk ishkë consëjukunata rikärishun.

¹⁰ Yanapayäshunëkipaq Jehoväta mañakuyë. Sanson wamrankuna yurinampaq kaqta Manöahwan warmin musyarir imata rurayanqanta rikärishun. Manöahqa wamrayoq kanampaq kaqta musyarirmi, imanö wätanampaq kaqta yachëkatsinampaq Jehoväta mañakurqan.

11. Juëcis 13:8 textuchö ninqannö, ¿imatataq teytakuna rurayänan Manöah ruranqannö rurayänampaq?

¹¹ Bosnia-Herzegovina nacionpita Nicolas y Aliciaqa *, Manöah ruranqantam rurayarqan. Pëkunam kënö willakuyan: “Manöah ruranqannöllam, alli teyta kayänäpaq Jehovä yachëkatsiyämänampaq  mañakuyarqä. Y pëqa, Bibliachö, publicacionkunachö, reunionkunachö y asamblëakunachö consëjukunawanmi yanapayämarqan” (leyi Juëcis 13:8 *).

12. ¿Imatataq Josëwan Marïa wamrankunata yachatsiyarqan?

¹² Rurënikikunawan yachatsiyë. Teytakuna, wamrëkikunata consejayanqëkiqa alläpam precisan. Peru pëkunaqa imata rurayanqëkipitam mas yachakuyanqa. Josëwan Marïaqa, Jesustanöpis llapan wamrankunatam rurëninkunawan shumaq yachatsiyarqan. Josëqa manam familianta manteninanllapaqtsu kallpachakurqan, sinöqa familian Jehoväta sirwinampaqpis imëkatam rurarqan (Deut. 4:9, 10). Leychö mana mandakuptimpis, Jerusalenmanmi Pascua fiestapaq familianta “cada wata” apaq (Lüc. 2:41, 42). Itsachi wakin teytakunaqa tsë viäjiqa alläpa utitsikoq, alläpa karu y alläpa chaniyoq kanqanta pensayaq. Tsënö kaptimpis, Diosta adorëtaqa Josëqa alläpa precisaqpaqmi churaq y tsëtam wamrankunatapis yachatsirqan. Y Marïaqa, Diospa Palabrantam alli reqeq. Tsëchi Diospa Palabranta kuyayänampaq imanö parlakunqanwan y rurëninwan wamrankunata yachatsirqan.

13. ¿Imatataq juk teytakuna rurayarqan Josëwan Marïa rurayanqannölla rurayänampaq?

¹³ Josëwan Marïa rurayanqannö rurayänampaqmi, Nicolaswan Aliciaqa Jehoväta kuyanampaq y pëta sirwinampaq wamranta yanapayarqan. Pëkunapitaqa 11 kaq pärrafuchömi yachakurirquntsik. Pëkunam imata rurayanqanta kënö willakuyan: “Bibliachö këkaq consëjukuna ninqannö kawë imanir alläpa alli kanqanta rikänampaqmi wamräkunata yanapayarqä”. Y Nicolasnam kënö nin: “Wamrantsik imanö kananta munanqantsikmannö kawëtam procuranantsik”.

14. ¿Imanirtaq teytakunaqa musyayänan wamrankunapa amïgunkuna pikuna kayanqanta?

¹⁴ Alli amïguyoq kayänampaq wamrëkikunata yanapayë. Teytakunaqa wamrankuna piwan juntakuyanqanta y imata rurayanqantam musyayänan. Jina Internetpa y telëfunupa piwan parlayanqantapis musyayänanmi. Wamrakunaqa juntakuyanqan amïgunkunanömi pensayanqa y portakuyanqa (1 Cor. 15:33).

15. ¿Imatataq teytakuna yachakïta puëdiyan Jeyson ruranqampita?

¹⁵ ¿Imatataq teytakuna rurayänan computadörakunata, celularkunata, tablëtakunata y jukkunata manejëta mana yacharqa? Filipïnas nacionpita Jeyson jutiyoq teytam kënö nin: “Yarqamoq mushoq mäquinakunata utilicëta mana yacharpis, tsëkuna ima rurëkunaman chätsiyänampaq kaqpitam wamräkunata parlapäyaq kayä”. Utilicëta mana yacharllaqa, manam tsëkunata wamrankuna utilizäyänantaqa micharqantsu. Kënömi willakun: “Tsëkunawan juk idiömakunata yachakïta, reunionkunapaq estudiëta y Bibliata llapan junaqkuna leyita puëdiyänampaq kaqtam wamräkunata nirqä”. Teytakuna, ¿wamrëkikunawan leyiyarqunkinaku mensäjita qellqanakïpaq y fötukunata mandanakïpaq jw.org® päginachö këkaq, “Jóvenes” nishqanchö yachatsikïkunapita? ¿Rikäyarqunkinaku ¿Celularnikita o tabletnikillataku imëpis rikaräkunki? y Parlanëkipaq Internet-ta utilizarqa alleq cuidakï videukunata? * Celularninkunata, tablëtankunata o jukkunatapis alli utilizäyänampaqqa, tsë yachatsikïkunaqa yanapanmanmi (Prov. 13:20).

16. ¿Imatataq mëtsikaq teytakuna rurayashqa, y imanötaq tsëta rurayanqan wamrankunata yanapashqa?

 ¹⁶ Llapan puëdiyanqanmannö Jehoväta sirweqkunawan wamrankuna juntakuyänampaqmi, mëtsikaq teytakunaqa kallpachakuyan. Costa de Marfil nacionpita Dani y Bëllam tsëta rurayarqan. Congregacionkunata watukaq wawqitam wayinkunachö imëpis quedatsiyaq. Dani wawqim kënö nin: “Tsëqa wamräkunata alläpam yanaparqan. Precursormi tikrarirqan y kananqa congregacionkunata watukaqta rantimparmi yanapakun”. Teytakuna, ¿manatsuraq qamkunapis wamrëkikunapaq tsëtanö rurayankiman?

17, 18. ¿Imëtaq teytakunaqa wamrankunata Jehoväpita yachatsir qallayänan?

¹⁷ Wamrallaraq kayanqampita wamrëkikunata yachatsiyë. Mas alliqa kanqa, wamrallaraq kayanqampita wamrëkikunata yachatsiyanqëkim (Prov. 22:6). Tsëtam Timoteupa maman Eunïci y awilan Loida rurayarqan, pëkunaqa yurikunqampita patsëmi Jehoväpita yachatsiyarqan (2 Tim. 1:5; 3:15). Tiempu pasariptinqa, mëta tsëta ëwanqanchömi Pabluta yanaqarqan.

¹⁸ Jina Costa de Marfil nacionpita John y warmin Paulam, joqta wamrankunata Jehoväta kuyayänampaq y sirwiyänampaq yachatsiyarqan. ¿Imataq yanaparqan tsëta lograyänampaq? Eunïci y Loida rurayanqantam rurayarqan. Pëkunam kënö niyan: “Yurikuyanqampita patsëmi wamräkunata Diospa Palabrampita yachatsiyarqä” (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Imanötaq Diospa Palabrampita wamrakunata yachatsiyänan?

¹⁹ Peru ¿imanötaq wamrakunataqa Diospa Palabrampita alli yachatsinantsik? Alli yachatsi ninanqa, imatapis yarpänampaq kutin kutin yachatsi ninanmi. Tsëmi teytakunaqa, wamrankunata shumaq yachatsiyänampaq tiemputa jorqayänan. Höraqa itsa imapitapis kutin kutin yachatsirqa qelanäriyanman o utiriyanman. Tsënö kaptimpis, Diospa Palabranchö këkaq consëjukunata mas entienditsiyänampaq y tsëkunata wiyakuyänampaq yapë yachatsiyänampaq alli tiempu kanqantanömi rikäyänan.

20. Wamrakunata wätanapaq Salmus 127:4 textuchö ninqan imanö yanapakunqanta entienditsikaramï.

²⁰ Wamrëkikuna imanö kayanqanta alli  reqiyë. Salmus 127 textuchömi, flëchakunanö kayanqanta nin (leyi Salmus 127:4 *). Imanömi flëchakunaqa tukï tamäñu y tukïpita rurashqa kayan, tsënöllam wamrakunapis cada ünu jukläya kayan. Tsëmi teytakunaqa cada ünuta imanö yachatsiyänampaq kaqta rikäyänan. Jehoväta wamrankuna sirwiyänampaq imanö yanapayashqa kayanqantam, Israel nacionchö täraq juk teyta y warmin kënö willakuyan: “Cada wamräkunatam Bibliapita separädupa yachatsiyaq kayä”. Itsa cada wamrata separädupa yachatsinanqa precisanqatsu y tiempupis mana kanqatsu, peru tsëtaqa teyta kaqmi decidinan.

21. ¿Jehovä imanö yanapanampaq kaqtataq teytakuna yarpäyänan?

²¹ Itsa wamrakunata wätë sasa kanqanta rikar, höraqa teytakuna alläpa yarpachakuyanman, peru wamrakunaqa Jehoväpita shamoq qarëmi kayan. Pëqa listum këkan teytakunata yanapanampaq. Mañakuyanqantam shumaq wiyan, y Bibliachö këkaq consëjukunawan, publicacionkunawan y unëna teyta kaq creikoqkuna consejayanqanwanmi yanapan.

22. ¿Teytakuna imata rurayanqantaq mas alli qarë cuenta kanman?

²² Wamrakunata wätë 20 watapa trabäju kanqantam niyan, peru rasumpa kaqchöqa, teyta këtaqa manam imëpis jaqiyantsu. Wamrankunapaq mas alli qarë cuentaqa, kuyayanqan, pëkunata yanapayänampaq tiemputa jorqayanqan y Bibliapita yachatsiyanqanmi. Teytakuna yachatsiyanqantaqa cada wamram jukläyapa rikäyanqa. Tsënö kaptimpis, Jehoväta kuyaq wätashqa teytakunayoq kaqkunaqa, Anna paninömi sientikuyan, pëmi kënö nin: “Teytäkuna imanö wätayämanqanman yarparqa, alläpam agradecikü piñapäyämashqa kayanqampita y Jehoväta kuyanäpaq yachatsiyämashqa kayanqampita. Manam kawëkar sïguinällapaqtsu yanapayämashqa, sinöqa kushishqa kawakunäpaqmi” (Prov. 23:24, 25). Jehoväta sirweq mëtsika millon nunakunapis tsënöllam niyanman.