1, 2. ¿Imanirtaq Jonatan Davidpa alli amïgun tikranqanqa mana creipaq?

JONATANQA alläpachi espantakurqan David ruranqanta rikarnin. Kë mana mantsakoq jövinqa jatungarë Goliat nunatam wanutsishqa karqan y Israelpa reynin Saul kaqmanmi peqanta aparqan (1 Samuel 17:57). Jonatanqa segürum karqan Davidta Jehovä yanapanqanta. Tsëpita patsëmi Jonatanwan Davidqa alli amïgu tikrayarqan. Imëpis amïgulla kayänampaqmi äninakuyarqan (1 Samuel 18:1-3). Y tsëtaqa cumpliyarqanmi.

² Jonatan Davidwan alli amïgu tikranqanqa mana creipaqmi. ¿Imanir? Porqui Jonatanqa rey Saulpa tsurinmi karqan. Tsëmi Jonatanqa teytampa rantin rey kanan karqan. Peru Jehoväqa decidishqanam karqan David rey kanampaq. Tsënö këkaptimpis, Jonatanqa Davidta yanapanampaqmi decidïdu këkarqan. Davidta wanutsinampaq Saul ashiptinmi, Jonatanqa amïgumpaq alläpa yarpachakurqan. Tsëmi tsunyaq Höres jirkachö David këkanqanman ëwëkur Jehoväman confiakur sïguinampaq animarqan. Kënömi nirqan: “Ama mantsakïtsu, porqui teytä  Saulqa manam tarishunkitsu y qammi Israelchö rey kanki, y noqanam qateqnikiman kashaq” (1 Samuel 23:16, 17).

3. (1) Jonatanpaqqa, ¿piwan amïgu këtaq mas precisarqan? (2) ¿Imanötaq musyantsik Jehovä munanqanllata imëpis rurë y pëwan alli amïgu këqa Jonatanpaq mas precisaq kanqanta? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

³ Llapantsikmi munantsik, nunakuna alli amïgu y markäkïpaq kayänanta. Peru Jonatanqa manam Davidllapatsu alli amïgun karqan, sinöqa Dioswan amïgu kënintam mas precisaqpaq churarqan. Tsëmi yanaparqan Davidwan alli amïgu kayänampaq y mana chikipänampaq. Jina Jehoväman mas markäkunampaqpis yanaparqanmi. Ishkanmi alli amïgu kayarqan y Jehovä munanqanllata imëpis rurayarqan. Tsëmi kënö äninakuyanqanta cumpliyarqan: “Noqawan y mirënïwan, qamwan y mirënikiwampis Jehovä imëkamayaqpis këkullätsun” (1 Samuel 20:42).

4. (1) ¿Imataq kawënintsikchö mas kushitsimantsik? (2) ¿Imakunapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

⁴ Noqantsikpis familiantsikkunapaq, amïguntsikkunapaq, congregacionchö wawqintsikkunapaq y panintsikkunapaqmi alli amïgu y confiakïpaq kanantsik (1 Tesalonicensis 2:10, 11). Peru Jehovä kamamashqantsik kaptinmi, masqa pë munanqanllata imëpis ruranantsik (Apocalipsis 4:11, NM). Jehovä munanqanllata imëpis ruranqantsikmi kawënintsikchö kushikïtaqa qomantsik. Peru mana allikunapa pasarpis, Jehovä munanqanllatam rurëkänantsik. Kë yachatsikïchömi Jonatan ruranqampita chuskuta yachakushun. 1) Pipis autoridäyoq këkar mana alli portakuptin. 2) Dios nimanqantsikta o jukkuna nimanqantsikta ruranapaq akranqantsik höra. 3) Congregacionchö carguyoq juk wawqi mana alli tratamashqa. Y 4) änikunqantsikta cumplinapaq sasanö kaptin.

5. Saul rey kanqan witsan, ¿imanirtaq israelïtakunapaqqa Jehoväta sirwiyänan alläpa sasa karqan?

⁵ Jonatanwan israelïtakunaqa sasa tiempupam pasayarqan. Jonatanpa teytanmi mana cäsukoq tikrakurishqa karqan, tsëmi Israelpa reynin manana kanampaq Jehovä nirirqan (1 Samuel 15:17-23). Tsënö kaptimpis, atska watapa Saul mandakur sïguinampaqmi Jehoväqa permitirqan. Tsëmi israelïtakunapaqqa, alläpa sasa karqan shonqupita patsë Jehoväta sirwiyänan (1 Crönicas 29:23).

6. ¿Imanötaq musyantsik Jonatanqa Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta?

⁶ Jonatanqa Jehovä munanqanllatam imëpis rurarqan. ¿Imanötaq musyantsik? Ruranqankunapitam (1 Samuel 13:13, 14). Tsë witsanmi Israelta chikeqninkuna 30 mil cärrunkunawan ushakätsita munayarqan. Peru Israelchöqa 600 soldädukunallam karqan. Y rey Saulpa y Jonatanllapam armankuna karqan. Peru Jonatanqa manam mantsakarqantsu, porqui yarparqanmi profëta Samuel kënö ninqanta: “Jutinrëkurmi Jehoväqa markanta jaqirinqatsu” (1 Samuel 12:22). Tsëmi Jonatanqa juk soldädunta kënö nirqan: “Jehoväqa wallkallawan kar o atskaqwan karpis markantaqa salvanmi”. Tsëmi soldädunwan ëwëkur chikeqnin soldädukunata ishkë chunkatanö wanuratsiyarqan. Clärum këkan Jehoväman Jonatan markäkunqanqa, tsërëkurmi Jehoväqa bendicirqan. Y Jehovä Patsata kuyuratsiptinmi chikeqninkunaqa alläpa mantsakar kikinkuna pura wanutsinakur qallëkuyarqan. Tsënöpam israelïtakuna tsë guërrachö ganayarqan (1 Samuel 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20).

7. ¿Imanötaq Jonatanqa teytanta tratarqan?

 ⁷ Rey Saul Jehoväta mana cäsukur sïguiptimpis, Jonatanqa puëdinqanmannömi teytanta wiyakurqan. Tantiyarinapaq, Jehoväpa markanta defendiyänampaqmi juk kuti guërraman teytanwan ëwayarqan (1 Samuel 31:1, 2).

8, 9. ¿Imanirtaq respetashwan Jehovä churanqan carguyoq nunakunata?

⁸ ¿Imatataq yachakuntsik Jehovä munanqanllata imëpis Jonatan ruranqampita? Nacionnintsikchö këkaq gobiernukunata puëdinqantsikmannö imëpis wiyakïtam. Jehovämi “autoridacunata” mandamänantsikpaq permitin y respetanantsiktam shuyaran (leyi Romänus 13:1, 2). Tsëmi mana alli portakïkäyaptimpis, llapan autoridäkunata respetanantsik. Jina familiachö y congregacionchö carguyoq kaqkunata respetanantsiktam munan (1 Corintius 11:3; Hebrëus 13:17).

⁹ Sudamëricapita Olga jutiyoq pani Jehovä munanqanllata ruranqanta rikärishun ^[1] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta). Jehoväpa testïgun kanqanrëkurmi qowanqa alläpa mana alli trataq, höraqa manam imatapis parlapaqtsu o lluta palabrakunawanmi parlapaq. Jina nirqanmi wamrankunata aparkur ëwakunampaq kaqta. Peru pëqa imëpis respëtuwanmi trataq y alli maja kanampaqmi kallpachakoq (Romänus 12:17). Y puëdirninqa, kastankunata y amïgunkunata qowan watukaq ëwaptinmi yanaqaq. Tantiyarinapaq, qowampa teytan juk markachö wanuriptinmi Olgaqa pampakoq viajayänampaq imëkata alistapakurqan.  Pampakuyänampaq juk iglesiachö misata rurayaptinmi Olgaqa waqtallachö qowan yarqamunqanyaq shuyararqan. Atska watakuna pasariptinnam, qowanqa allina tratar qallëkurqan. Tsëqa pasakurqan respëtuwan imëpis tratanqampita y pacienciakoq kanqampitam. Kananqa qowanmi reunionkunaman mana faltanampaq nin y hasta apanmi, y höraqa reunionkunachöpis quedakunmi (1 Pëdru 3:1).

10. ¿Imataq Jonatanta yanaparqan pita yanapanampaq kaqta decidinampaq?

¹⁰ Davidta wanutsinampaq kaqta musyarirmi, Jonatanqa teytanta o amïgunta yanapanampaq kaqta akranan karqan. Jonatanpaqqa tsëta akrananqa alläpa sasam karqan, porqui ishkantam yanapëta munarqan. ¿Imataq yanaparqan decidinampaq? Pëqa musyarqanmi Davidta Jehovä yanapanqanta y Saultaqa mana yanapanqanta. Tsëmi Davidta yanapanampaq akrarirqan, puntataqa ratakunampaqmi nirqan y tsëpitanam papäninta rogarqan Davidta mana wanutsinampaq (leyi 1 Samuel 19:1-6 *).

11, 12. Diosta kuyarninqa, ¿imataraq rurashun?

¹¹ Itsa wakin nunakuna o kastantsikkunapis nimashwan munëninkunata ruranapaq, peru Jehoväta kuyarninqa pë munanqanllatam imëpis ruranantsik. Australia nacionpita Alice jutiyoq pani ruranqanta rikärishun. Pëqa decidinan karqan pita mas kuyanampaqmi. Bibliapita yachakur qallëkurmi, kastankunata yachakïkanqampita parlapaq. Juk junaqnam navidäta manana celebranampaq kaqta willarirqan. Qallananllachöqa kastankuna llakikuyarqanmi, peru tsëpitaqa alläpam piñakuyarqan. Pë manana kuyanqantam pensayaq. Jina mamänimpis rikëta manana munanqantam nirqan. Tsëmi Alice kënö nin: “Mamänï kënö nimanqanqa alläpam llakitsimarqan, porqui familiäkunataqa alläpam kuyaq kä. Peru Jehovätawan Jesusta mas kuyanäpaqmi decidïda këkarqä, tsëmi qateqnin kaq asamblëachö bautizakurirqä” (Mateu 10:37).

¹² Diosta kuyarninqa, pukllaq equïpuntsikpitapis, escuëlantsikpitapis o nacionnintsikpitapis mas precisaqpaqmi Jehoväta churashun. Henry jutiyoq jövinman pensarishun. Pëqa escuëlanchö ajedrezta pukllaq equïpuchömi karqan y ganëtam munarqan. Tsëmi mas yachakunanrëkur semäna ushëkunaqa pukllarlla kakoq, peru Diospita yachatsikunampaq y reunionkunaman ëwanampaqqa manam tiempun kaqnatsu. Juk junaqmi cuentata qokurirqan Diospa rantin, escuëlanllata mas precisaqpaq churëkanqanta. Tsëmi pukllanqan equïpupita yarqukurirqan (Mateu 6:33, NM).

13. Jehovä munanqanllata imëpis rurëta munarninqa, ¿imataraq rurashwan familiantsikchö problëma kaptin?

¹³ Höraqa llapan kastantsikkuna munanqanta rurëqa sasaran (ajaran). Ken jutiyoq wawqintsik pasanqanta rikärishun.  Pëqa cuentakun mamänin edäna kaptin seguïdu watukëta y wayinman invitëta munanqantam. Peru mamäninwan warminqa mana allim apanakuyaq. Tsëmi mamäninwan warmin kushishqa kayänampaq imatapis rurëta mana puëdinqanta nin. Peru pëqa Jehovä munanqanllatam imëpis rurëta munarqan. Tsëmi Biblia yachatsikunqanman pensar qallëkurqan. Y cuentatam qokurirqan warminta mas precisaqpaq churananta Dios shuyaranqanta. Tsëmi warminwan parlarirqan y shumaq entienditsirqan mamäninwan imanir alli kayänampaq kaqta. Jina mamänintapis shumaqmi entienditsirqan warminta imanir respetanampaq kaqta (leyi Genesis 2:24 * y 1 Corintius 13:4, 5).

14. ¿Imanötaq Jonatanta Saul tratarqan?

¹⁴ Jina Jehovä munanqanllata imëpis rurëta munanqantsiktaqa rikätsikuntsik, congregacionchö carguyoq mëqan wawqipis mana alli tratamashqam. Diosmi Saultaqa rey kanampaq akrarqan, peru Saulqa tsurinta mana allipam tratarqan. Y manam entiendita puëdeqtsu Jonatan Davidta imanir alläpa kuyanqanta. Tsëmi Davidta yanapëta munaptin, Saul alläpa piñakurnin mëtsikaq nunakunapa jananchö Jonatanta mana allipa tratarqan. Tsënö kaptimpis, Jonatanqa teytanta respetarqanllam. Y Israelchö rey kanampaq Davidta Dios akranqanta musyarmi, Davidta yanaparqan y Jehovä munanqanllata rurarqan (1 Samuel 20:30-41).

15. Juk wawqi mana alli tratamashqa, ¿imatataq ruranantsik?

 ¹⁵ Anciänukunapis kallpachakuyanmi congregacionchö llapan wawqikunata y panikunata alli tratayänampaq. Peru jutsasapa karninmi, höraqa alleqlla entiendiyantsu imatapis imanir ruranqantsikta (1 Samuel 1:13-17). Imëllapis juk anciänu mana alli tratamashqaqa, Jehovä munanqanllatam imëpis rurëkänantsik.

16. ¿Ima cäsukunachötaq kikintsikllaman pensanantsikpa rantin Jehovä munanqanllata rurashwan?

¹⁶ Saulqa munarqan tsurin Jonatan pëpa rantin rey kanantam, peru manam munarqantsu David kanantaqa (1 Samuel 20:31). Jonatanqa itsa kikinllaman pensarnin rey këta munanman karqan. Peru Jehovä munanqanllata rurarnin y kuyarninmi, amïgun Davidta äninqanta cumplirqan. Bibliaqa willakun Jehovä munanqanllata imëpis ruraqkuna y kuyaq kaqkunaqa kikinkunapa biennin mana këkaptimpis, änikuyanqantaqa cumpliyanqantam (Salmu 15:4). Tantiyarinapaq, ima neguciupaqpis conträtuta rurarninqa, sasa kaptimpis tsë conträtuwanqa cumplinantsikmi. Y casädu kawakïnintsikchö problëma kaptinqa, Jehoväta kuyarninmi majantsikta precisaqpaq churanantsik (leyi Malaquïas 2:13-16 *).

17. ¿Imatataq yachakurquntsik kë yachatsikïchö?

¹⁷ Jonatannö këta munarninqa, problëmakunapa pasëkarpis Jehovä munanqanllatam imëpis ruranantsik. Tsëmi höra höra llakitsimashqapis, cristiänu mayintsikkunataqa kuyëkänantsiklla. Y tsëta rurarqa Jehovätam kushitsishun y noqantsikpis kushikushunmi (Proverbius 27:11). Segürum këkänantsik Jehovä imëpis cuidamänapaq kaqta. Qateqnin kaq yachatsikïchömi yachakushun, David kawanqan witsan wakin nunakunapita. Rikäshunmi wakinqa Jehovä munanqanllata imëpis rurayanqanta y wakinqa mana rurayanqanta. Jina pëkunapita imata yachakïta puëdinqantsiktapis.