CROOKSVILLE (Estädus Unïdus) markachömi 1926 watachö yurikurqä. Teytäkunapa wamrankunaqa qanchismi kayarqan. Teytäkunaqa manam alläpa religiösutsu kayarqan, peru llapäkunatam iglesiaman ëwayänäpaq mandayämaq. Iglesia Metodista nishqanmanmi ëwaq kä. 14 watayoq këkaptïmi, iglesiäpita juk premiuta qoyämarqan cada domingu mana faltëpa entëru watachö ëwanqäpita.

Tsë witsampaqmi juk Testïgu vecïnäkuna mamänïta Bibliapita parlapänampaq watukëkarqan. Jutinqa karqan Margaret Walkermi. Mamänïwan parlayanqanta wiyakïta munarmi juk junaq quedakurqä, peru mamanïqa mana pantatsinäpaqmi waqtata yarqunäpaq nimaq. Peru imapita parlayanqanta wiyakïta munarmi quedakoq kä. Juk ishkë kutikuna shamunqanchönam, Diospa jutin ima kanqanta tapumarqan. Noqanam nirqä, llapanmi musyayan Diospa jutin Dios kanqanta. Salmu 83:18 textuta Bibliächö leyinäpaqmi nimarqan. Diospa jutin Jehovä kanqanta musyarirmi cörrillapa amïgükunata asheq ëwakurqä. Amïgükunatam nirirqä Diospa jutinta musyëta munarqa, Salmu 83:18 textuta Bibliankunachö ashiyänampaq. Tsëmi tsë junaq Diospita yachatsikur qallarqä.

Tsëpita patsëmi Bibliata estudiar qallëkurqä, y 1941 watachömi bautizakurirqä. Ichik tiempullachömi Librupita Yachakunapaq Reunionta diriginäpaq niyämarqan. Mamänïta, wawqïkunata y panïkunatam invitarirqä, y llapanmi reunionkunaman shamur qallëkuyarqan. Peru teytäqa manam munarqantsu.

Tiempu pasanqanmannömi congregacionchöqa mas rurëkunata qoyämarqan. Wayïchöqa atska publicacionkunatam katseq kä. Juk junaqmi teytä nimarqan tsë publicacionnïkunata apakurkur wayimpita ëwakunäpaq. Tsëmi Zanesville markata täraq ëwakurqä. Peru seguïdum mamänïta, wawqikunata y panïkunata watukarnin animaq kä.

Reunionkunaman mamänï manana ëwanampaqmi teytäqa michëta procuraq. Höraqa reunionman ëwëkaptinmi taripëkur mälas wayiman kutitseq. Peru mamänïqa juk punkupa yarqurirmi ëwakoq. Y mamänïtam nirirqä alläpa mana yarpachakunampaq, y teytä  imë karpis utirinampaq kaqta. Ninqänömi tiempuwanqa mamänïta micharqannatsu, tsëmi mas tranquïluna reunionkunaman ëwaq.

1943 watachö Yachatsikunapaq Diospa Escuëlan rurakar qallëkuptinmi, congregacionchö wallkallata discursar qallëkurqä. Cada qonqä discursukunapita cosejayämanqanmi alli discursaq kanäpaq allipa yanapamashqa.

Ishkë Kaq Jatun Guërra këkaptinmi 1944 watachö tröpaman ëwanäpaq obligayämarqan. Columbuschö (Ohio) këkaq cuartelninmanmi ëwarqä, salornï imanö këkanqanta rikäyänampaq y juk documentukunata qellqanäpaq. Peru tsëchömi guardiata nirirqä soldädu këta mana munanqäta. Tsëmi ëwakunapaq dejarayämarqan, peru juk ishkë junaqkunallatam juk policïa wayïman shamïkur prësu apakamarqan.

Ishkë semäna pasariptinmi, juiciuta rurayämarqan. Juezmi nimarqan carcelpita imëpis mana yarqunäpaq llawimëta munanqanta. Imata parlakïta munanqäta ninäpaqmi nimarqan. Tsënam kënö nirirqä: “Awmi señor juez. Noqaqa Diosta sirweq nunam kä. Wayin wayinmi Diospa alli willakïninta nunakunata yachatsi”. * Tsëpitanam juez tumëkur jurädukunata kënö nirqan: “Qamkunaqa manam këchö këkäyanki kë jövin Diosta sirwinqanta o mana sirwinqanta decidiyänëkipaqtsu. Sinöqa tröpaman ëwëta mana munanqampita juzgayänëkipaqmi”. 30 minütu manaraq pasaptinmi juezqa pitsqa watapa Ashland (Kentucky) markachö llawiränäpaq condenamarqan.

Ishkë semänam Columbus markapa carcelninchö llawirarqä. Chanqä junaqqa, llawiranqä cuartupita manam yarqurqätsu. Tsëchömi Jehoväta mañakurnin kënö nirqä: “Pitsqa watapa carcelchö llawirarqa manam aguantashaqtsu y ima rurëtapis manam puëdïtsu”.

Waränin qoyanam, guardiakunaqa patiuman juk rätu yarqunäpaq permitiyämarqan. Carcelarëkaq jatun y sinchi nuna kaqmanmi ëwar qallëkurqä. Juk ventänapam ishkäkuna rikänakuriyarqä. Pëmi kënö tapumarqan: “¿Y qamtaqa imanirtaq llawiyashurqunki?”. Jehoväpa testïgun kanqäpitam nirirqä. Tsënam nimarqan: “¿Tsërëkurku këchö këkanki?”. Tsënam entiendiratsirqä Jehoväpa testïgunkunaqa guërraman mana ëwayanqäta y pitapis mana wanutsiyanqäta. Tsënam nimarqan: “Kë nunakunaqa carcelman llawiyan jukkunata wanutsiyanqanrëkurmi. Peru qamtaqa llawiyäshurqunki ni pita wanutsita mana munanqëkipitam. ¡Tsëqa mana creipaqmi!”.

Tsë nunapaqa Paulmi jutin karqan. Willamarqanmi 15 watapa juk carcelchö llawiranqanta, y tsëchö wakin publicacionnintsikta leyishqa kanqanta. Tsënö niramaptinmi, Jehoväta mañakurqä kë nunawan amïgu  kayänäpaq. Tsë höram Paulqa nimarqan: “Pipis mana allita rurashïnikita munaptinqa sinchipa qayarinki, noqam yanapashqëki”. Tsë carcelchö llawiranqä witsanqa 50 prësukunam kayarqan y manam pëkunawan problëma karqantsu.

Tsëpitam Ashland markachö këkaq carcelman pasaratsiyämarqan. Tsëchömi reqirirqä wakin cristiänu mayïkunata. Pëkunaqa unëpitanam llawirëkäyarqan. Y noqatawan wakin wawqikunatam Jehoväwan amïgu kënïkunata mas sinchiyätsiyänäpaq yanapayämarqan. Cada semänam niyämaq ichikllatapis Bibliata leyiyänäpaq, y tsëpitanam tapukïkunata rurarnin Bibliapita yachakuyaq kayä. Juk jatun cuartuchömi kayarqä, tsë cuartuchöqa atska cämakunam karqan. Juk wawqim tsëchö këkaq prësukunata “imanö yachatsiyänäpaq” patsätsimoq. Noqatam nimaq: “Robinson, qamtaqa tocashunki tal cämakunachö yachatsikïmi. Y tsëchö këkaqkunawan manaraq ëwakuyaptin parlëta procurë”. Tsënömi patsätsiyaq kayä yachatsikuyänäpaq.

Ishkë Kaq Jatun Guërraqa 1945 watachömi usharirqan, peru tsëpita mas tiemputaraqmi noqaqa carcelpita yarqurirqä. Familiäkunapaqmi alläpa yarpachakurqä, porqui teytämi nimashqa karqan wayichö mana kaptïqa llapan familiäkuna Bibliapita yachakïta jaqiriyänampaq kaqta. Peru carcelpita yarqurinäpaqqa teytä michäkïkaptimpis, familiäpitaqa qanchismi reunionkunaman ëwëkäyänaq y juk panïqa bautizakurishqanam kanaq. Tsëmi alläpa kushikurqä.

Corëa nacionchömi 1950 watachö guërra qallarirqan. Tsë guërrachöqa Estädus Unïduspis këkarqanmi, tsëmi Columbuschö këkaq cuartelman ëwanäpaq mandayämarqan. Tukï pruëbakunata ruraratsiyämarninmi, juk policïa nimarqan grüpüpita mas yachaq kanqäta. Tsënö nimanqampitam agradecikurqä, peru soldädu këta mana munanqätam nirirqä. Tsëpitanam 2 Timoteu 2:3 textupita kënö nirirqä: “Noqaqa Cristupa soldädunnam kä”. Policïaqa ichik wiyarärirmi wayïta ëwakunäpaq niramarqan.

Tsëpita ichik tiempullatam Cincinnati (Ohio) markachö asamblëaman ëwayarqä. Tsë asamblëachömi, Betelchö yanapakïta munaqkunapaq reunionman ëwarqä. Y tsëchömi wawqi Milton Henschel nirqan Betelchöqa wanayan Diosta sirwiyänampaq listu këkaq wawqikunata y panikunatam. Betelchö yanapakoq ëwanäpaqmi juk solicitudta llenarirqä y invitarayämarqanmi. 1954 wata agostu killam Brooklyn Betelchö yanapakur qallëkurqä, y tsëpita patsëmi tsëchö sirwirqü.

Betelchöqa imëpis atska rurënïkunam karqan. Atska watapam imprimeq mäquinata funcionatseq motorchö, oficïnakunata rikar y wakin mäquinakunata y cerröjukunata altsarnin trabajarqä. Jina Nueva York markachö këkaq asamblëa localchöpis trabajarqämi.

 Betel wayichö yachatsikïkunaqa alläpam gustamaq, cada qoya Bibliapita yachakuyanqä y familianö Täpakoq revistapita yachakuyanqäpis. Jina congregacionwan yachatsikoq ëwëpis alläpam gustamaq. Llapan cristiänu familiakunam këkunata rurayanman. Teytakunaqa wamrankunawan juntum Llapan junaqkuna Bibliapita yachakunapaq follëtuta leyiyänan, cada semänam familianö Diospita yachakuyänan, reunionkunachö parlakuyänan y kushishqam yachatsikuyänan. Tsëta rurarqa, Jehoväwan alli amïgum kayanqa.

Betelchö y congregacionchöqa atskaqmi amïgükuna karqan. Wakinqa ciëlupaq akrashqam kayarqan y wakinqa manam. Peru Jehoväta sirweqkunaqa llapantsikpis jutsasapam kantsik, hasta Betelchö yanapakoqkunapis. Tsëmi mëqan wawqiwan ima problëmapis kaptinqa raslla altsëta procurä. Mateu 5:23, 24 textu problëmakunata imanö altsanapaq ninqantam yarparä. Cäsi llapan problëmakunatam “disculpëkamë” nirirlla altsarintsik, peru höraqa manam fäciltsu.

Edäna karmi, wayin wayin yachatsikoqqa ëwëta alläpa puëdïnatsu. Peru yachatsikïtaqa manam jaqirqötsu. Chïnu idiömatam ichikllata yachakurqä, y tsë idiömata parlaqkunata cällichö yachatsiqa alläpam gustëkaman. Tsënö yachatsikunqäqa allim yarqapamashqa, porqui wakin qoyakunaqa 30 o 40 revistatam nunakunata jaqipü.

Jinamampis China nacionchö këkaq juk shipashtam yapë watukarqä. ¿Imanötaq tsëta rurarqä? Juk junaqmi frütata munatsikuyänan revistakunata reparteq shipash rikäramarnï asikurirqan. Noqapis asikurirnin chïnu idiömachö Täpakoq y ¡Despertad! revistakunata jaqipurirqä. Chaskiramarmi, Katie jutin kanqanta nimarqan. Tsëpita patsëmi rikäramarnïqa imëpis parlakuriyänäpaq witimoq. Frütakunapa y verdürakunapa jutintam parlanqä idiömachö yachatsirqä. Jina Bibliapa wakin textunkunapitapis yachatsirqämi y Yachatsikun librutam qararirqä. Tsëpita semänakuna pasariptinqa mananam rikarqänatsu.

Killakuna pasariptinnam, jina Chïna nacionpita juk shipashta revistakunata qararirqä. Qateqnin semänachö yapë tinkuriyaptïmi celularninta qoramarnï, kënö nimarqan: “China nacionman parlë”. Tsënam nirirqä, “tsë nacionchöqa pitapis manam reqïtsu”. Peru parlëlla nimarqanmi. Tsëmi telëfunupa saludariptï, juk shipash kënö nimarqan: “Katiem kä. Y Chïna nacionchömi këkä”. Tsëpitam nimarqan telëfunuta qomaq shipashqa nanan kanqanta. Y nimarqanmi pëta yachatsinqänölla nanantapis yachatsinäpaq. Llapan puëdinqämannö yachatsinäpaqmi änirirqä. Y mëchö këkanqanta willamanqampitam agradecikurqä. Tsë junaq parlayanqäpitaqa yapëchöpis Katiepa nananwanqa parlayarqäran. Tsëpitaqa manam musyänatsu mëchö këkäyanqantaqa. Peru mëchö këkäyaptimpis Jehoväpita mas yachakuyänantam shuyarä.

Jehoväta sirwir qallanqäpitaqa 73 watanam pasarishqa. Y alläpam Jehoväta agradecikü alli tsarakunäpaq yanapamanqampita. Wawqïkuna y panïkunam niyan, teytä alläpa michakïkaptimpis alli tsarakunqä pëkunata alläpa yanapanqanta. Tiempuwannam mamänï, wawqïkuna y panïkuna bautizakuriyarqan. Hasta teytäpis manaraq wanurninmi wakin reunionkunaman ëwar qallëkurqan.

Dios munaptinqa wanushqa kastäkunaqa, Paraïsuchömi kawariyämunqa. Alläpa shumaqchi kanqa pëkunawan juntu Jehoväta imëyaqpis adorëqa. *