1-3. (1) ¿Imanirtaq musyantsik Diospa amïgun këta puëdinqantsikta? (2) ¿Pikunapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

BIBLIAQA kima kutim, Abrahanqa Diospa amïgun kanqanta nin (2 Crönicas 20:7, nota; Isaïas 41:8; Santiägu 2:23). Peru juk nunakunapaq tsënö ninqantaqa manam tarintsiktsu. ¿Tsëqa rikätsikun juk nunakuna Diospa amïgun këta mana puëdiyanqantaku? Manam. Llapantsikmi Diospa amïgun këta puëdintsik. Rikärishun.

² Bibliachöqa Jehoväta mana jaqipa sirweq mëtsikaq nunakunapaq willakïkunatam tarintsik, kë nunakunaqa Jehovä mandanqantam wiyakuyarqan, pëman markäkuyarqan y amïgunmi kayarqan (leyi Salmu 25:14 *). Kë nunakunam Pablu parlanqan “pukutënö testïgukunawan” yupashqa këkäyan (Hebrëus 12:1, NM).

³ Kë yachatsikïchömi Jehoväpa kima amïgunkunapita yachakushun. Juk kaqqa, Moab markapita Rutmi, pëqa viudam  karqan y Dios munanqanta ruranqantam rikätsikurqan. Juk kaqnam, Judäpa reynin Ezequïas karqan. Y juk kaqnam, Jesuspa maman Marïa karqan. Jehoväpa amïgun kayänampaq imata rurayanqanta rikärishun.

4, 5. (1) ¿Imatataq Rut akranan karqan? (2) ¿Imanirtaq tsëta akrananqa fäciltsu karqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

⁴ Noemïqa israelïta warmin karqan, y Moab markapitam Israel markaman alläpa karuta kutikïkarqan. Y pëwanmi lumtsïninkuna Rutwan Orpäpis ëwëkäyarqan. Peru Orpäqa pëkunawan ëwëkanqanchömi markanta kutikurqan. ¿Y Rutpis Moab markantatsuraq kutikunman karqan? O ¿Noemïwantsuraq ëwar sïguinman karqan? (Rut 1:1-8, 14.) Mëqantapis akranampaqqa Rutpaqqa manam fäciltsu karqan. ¿Imanir?

⁵ Markanta kutikurqa, wayinchömi täranman karqan y itsa familian cuidanman karqan. Noemïqa manam änirqantsu tsënö kawakïta Israelchö tarinampaq kaqta. Jinamampis Noemïqa yarpachakurqan, juk qowata y juk familiata tarinampaq yanapëta mana puëdinampaq kaqtam. Tsëmi Moab markanman kutikunampaq Rutta nirqan. Rikanqantsiknömi Orpäqa ‘markanman y diosninkunaman’ kutikurqan (Rut 1:9-15). Peru Rutqa markanman y mana alli diosninkunaman mana kutinampaqmi decidirirqan.

6. (1) ¿Ima allitataq Rut akrarqan? (2) ¿Imanirtaq Boazqa Jehoväpa ‘älasninchömi tsapäkïta ashirqunki’ nirqan Rutta?

⁶ Ruttaqa qowanwan suegranchi Jehoväpita yachatsiyarqan. Pëqa yachakurqan Moab dioskunanö Jehovä mana kanqantam. Tsëmi alläpa kuyarqan. Y kuyananta y adorananta merecinqanta entiendirirqan. Tsënöpam Jehoväta sirwinampaq akrarirqan. Noemïtam kënö nirqan: “Markëkim, markä kanqa, y Diosnikipis, Diosnïmi kanqa” (Rut 1:16). Noemïta kuyanqanta musyarqa kushikuntsikmi. Peru masran kushikuntsik Jehoväta kuyanqanta musyarnäqa. Tsëchi Boazqa, Jehoväpa “älasninchö” tsapäkïta ashinqampita Rutta alabarqan (leyi Rut 2:12 *). Peligruchö karninqa mamampa älasnin rurinmanmi chipiqa (chipsaqa) yëkurin, tsëtam Boaz ninqanqa yarpätsimantsik (Salmu 36:7; 91:1-4). Y tsëtam Rutqa rurashqa karqan. Pëqa Jehoväpa kuyakïninta y tsapäkïnintam ashirqan, y Jehoväqa tsënö markäkunqampitam bendicirqan. Rutqa Jehoväta sirwinampaq akranqampitaqa manam imëpis llakikurqantsu.

7. ¿Imataq yanapanman Jehovällata sirwiyänampaq manaraq änishqa kaqkunata?

⁷ Mëtsikaq nunakunam Jehoväpita yachakuyan, peru manam pëpa “älasninchö” tsapäkïtaqa ashiyantsu. Manam pëllatana sirwiyänampaq äniyantsu ni bautizakuyantsu. Tsëta manaraq rurashqa kaptikiqa, ¿imaraq yanapashunkiman? Këkunam. 1) Jehovällata sirwinëkipaq imanir mana äninqëkitam alleq yarpachakunëki. 2) Jehoväta mana sirwirqa, Diosta mana reqeq nunakunapa mana alli diosninkunata sirwikanqëkita (Josuë 24:15). Peru mas alliqa, Jehoväta sirwinëkipaq akranqëkim. Y 3) Jehovällata sirwinëkipaq änikurqa, imëka mana allikunapita tsapäshunëkipaq kaqman y problëmëkikunachö yanapashunëkipaq kaqman markäkunqëkitam rikätsikunki. Jehoväqa tsëkunachömi Rutta yanaparqan.

8. ¿Imakunatataq Ezequïas rikarqan wamra karnin?

⁸ Ezequïasqa manam Rutnötsu Jehoväta mana sirweq markachö winarqan, sinöqa Diospa markanchömi. Peru manam llapan israelïtakunatsu Jehoväta mana jaqipa sirwiyarqan. Tantiyarinapaq Ezequïaspa teytanqa mana alli reymi karqan. Tsëmi Diospa templuntapis respetaqtsu y nunakunatapis mana alli dioskunata adoranampaq inkitaq. Jina Ezequïaspa wawqinkunatapis kawëkaqtam kayarqan juk mana alli diospaq. Awmi, Ezequïasqa wamra karnin alläpa mana allikunatam rikarqan (2 Rëyes 16:2-4, 10-17; 2 Crönicas 28:1-3).

9, 10. (1) ¿Imanir-raq itsa Ezequïasqa piñakunman karqan? (2) ¿Imanirtaq Jehoväwanqa ni imëpis piñakushwantsu? (3) ¿Imanirtaq pensashwantsu alli o mana alli nuna kanapaq teytantsikkuna mana decidiyanqanta?

⁹ Teytan mana allikunata rurashqa këkaptinqa, itsa Ezequïasqa Jehoväwan piñakunman karqan. Peru manam tsëtatsu rurarqan. Kanan witsanqa, manam Ezequïasnötsu alläpa sasakunapa wakinkunaqa pasayan, peru Jehoväwan y markanwanmi piñakuyan (Proverbius 19:3). Wakinkunanam creiyan familiankuna Jehoväta mana cäsukuyanqanrëkur mana allilla kawakuyänampaq o teytankunapa mana alli rurëninkunata qatiyänampaq kaqta (Ezequiel 18:2, 3). Peru ¿rasumpaku tsënö? Manam.

¹⁰ Ezequïas ruranqanmi rikätsimantsik tsënö mana kanqanta. Jehoväwanqa manam imarëkurpis piñakïta puëdintsiktsu. Nunakunata mana allikuna pasanqampitaqa Jehoväqa manam culpayoqtsu (Job 34:10). Awmi wamrankuna alli o mana alli nuna kayänampaqqa teytankunam yachatsita puëdiyan (Proverbius 22:6; Colosensis 3:21). Peru manam pensanantsiktsu alli o mana alli nuna kanantsikpaqqa teytantsikkuna decidiyanqanta. Porqui imatapis kikintsik akrakunapaqmi Jehoväqa kamamarquntsik (Deuteronomiu 30:19). ¿Imanötaq Ezequïas tsëta utilizarqan?

11. ¿Imanirtaq Ezequïasqa juk alli rey karqan?

¹¹ Ezequïaspa teytan, Judäpa mana alli reynin kashqa kaptimpis, Ezequïasqa alli reymi karqan (leyi 2 Rëyes 18:5, 6 *).  ¿Imanirtaq alli rey karqan? Porqui teytampa mana alli rurëninta mana ruranampaqmi decidirqan. Isaïaspa, Miquëaspa y Osëaspa consëjunkunata wiyakunampaqmi decidirqan. Tsëmi, mana allikunata teytan ruranqanta altsar qallëkurqan. Templutam limpiarqan, marka mayinkuna jutsata rurayanqampitam Jehovä perdonëkunampaq mañakurqan y mana alli dioskunatam chipyëpa ushakätsirqan (2 Crönicas 29:1-11, 18-24; 31:1). Tiempuwannam Asiriapa reynin Jerusalenta ushakätsita munaptin, Ezequïasqa markäkïyoq y mana mantsakoq kanqanta rikätsikurqan. Jina nunakunataqa nirqan Jehovä tsapänampaq kaqman markäkuyänampaqmi (2 Crönicas 32:7, 8). Juk kutim orgullösu tikrakurirqan, peru Jehovä piñapanqanta wiyakurmi humildilla sïguirqan (2 Crönicas 32:24-26). Rikanqantsiknömi, familiankuna mana alli rurëninkunawan Dioswan amïgu këninta jaqitsinanta Ezequïasqa permitirqantsu. Tsëwanqa, Jehoväpa alli amïgun kanqantam rikätsikurqan. Alli rurënintaqa llapantsikmi qatinantsik.

12. ¿Imatataq Ezequïasnö kaqpis Diospa mëtsikaq sirweqkuna rurayashqa?

¹² Kananqa nunakuna alläpa mana allim tikrayashqa y mëtsikaq wamrakunam teytankunapa kuyakïninta y tsapäkïninta mana chaskishpa winayan (2 Timoteu 3:1-5). Mëtsikaq cristiänukunam problëmayoq familiakunachö winayashqa, peru Jehoväpa amïgun kayänampaqmi decidiyashqa. Ezequïas ruranqannömi teytankuna mana allita rurayashqa kayaptimpis, mana alli rurëninkunataqa qatiyashqatsu. Diosqa imatapis kikintsik akrakunapaqmi kamamarquntsik. Tsëtaqa alleq provechashwan Ezequïasnö Jehoväta sirwirnin y respetarninmi.

13, 14. (1) ¿Imakunapaqraq Marïaqa itsa yarpachakurqan? (2) ¿Ima nishpataq Marïaqa angel Gabrielta contestarqan?

¹³ Ezequïas kawanqampita atska pachak watakuna pasariptinmi Israelchö Marïa Jutiyoq juk humildi shipash karqan. Pëpis Jehoväpa alli amïganmi karqan. Tsëmi Jehoväqa juk jatun cargun qorqan. Diospa tsurintam qeshpikunan y wätanan karqan. Jehoväqa tsë cargutaqa qorqan alläpa kuyarnin y pëman markäkurninmi. Peru Marïaqa, ¿imataq nirqan ruranampaq kaqta musyarir?

¹⁴ Mëtsikaqmi parlayan Marïata precisaq cargun Dios qonqampita. Peru ¿imakunaman yarpachakunqanta pensarqunkiku? Tantiyarinapaq, angel Gabrielmi nirqan juk ollquwan mana punïkarnin qeshyaq tikrarinampaq kaqta. Peru angelqa manam familianta y vecïnunkunata imanir qeshyaq tikranampaq kaqta willakunampaq nirqantsu. Tsëchi Marïaqa nunakuna imata pensayänampaq kaqman yarpachakurqan. ¿Imanöraq Josëta entienditsinman  karqan juk ollquwan mana engañanqanta? Jina Diospa Tsurinta watëqa alläpa precisaq cargum karqan. Marïa imakunapaq yarpachakunqantaqa manam llapantaqa musyantsiktsu. Peru angel Gabrielta contestanqantaqa musyantsikmi. Kënömi nirqan: “Noqaqa Diospa sirweqninmi cä. Qam nimanqequino callätsun” (Lücas 1:26-38).

15. ¿Imanirtaq Marïaqa sinchi markäkïyoq karqan?

¹⁵ Awmi, Marïaqa sinchi markäkïyoqmi karqan. Juk patronta sirweqnömi, imëkata mañayaptimpis ruranampaq listu këkarqan. Jehovä cuidanampaq kaqmanmi markäkurqan. ¿Imanirtaq sinchi markäkïyoq karqan? Manam markäkïyoqnatsu yurirqan, sinöqa alläpam kallpachakurqan markäkïnin mas sinchiyänampaq. Y kallpachakunqantaqa Dios bendicirqanmi (Gälatas 5:22; Efesius 2:8). ¿Imanötaq musyantsik markäkïninta mas sinchiyätsinampaq kallpachakunqanta? Shumaq wiyakoq kanqampita y imakunapaq parlanqampitam.

16. ¿Imanirtaq musyantsik Marïaqa imëpis shumaq wiyakoq kanqanta?

¹⁶ Shumaq wiyakoq kanqan. Santiägu 1:19 textum cristiänukunata kënö nin: “Alliraq wiyacuyë; ama manaraq alli cäyir, imatapis apurepa parlayëtsu ni piñacuyëtsu”. Tsëtam Marïaqa rurarqan. Bibliaqa willakun imëpis shumaq wiyakoq kanqanta. Y Jehoväpita parlapäyaptinnäqa masran wiyakoq. Jina tiemputam jorqaq wiyanqankunaman yarpachakunampaq. Tantiyarinapaq, Jesus yurikurinqanchömi, mitsikoqkuna Marïa kaqta ëwayarqan juk angel willakunqampita willayänampaq y pëqa shumaqmi wiyakurqan. Y 12 watayoq këkar juk precisaqta Jesus parlariptimpis Marïaqa alleqmi wiyakurqan. Kë ishkan cäsuchöpis pëqa alleqmi wiyakurqan, wiyanqanman yarpachakurqan y manam qonqarqantsu (leyi Lücas 2:16-19, 49, 51).

17. Marïa imakunapita parlanqanta musyarir, ¿imatataq pëpita yachakuntsik?

¹⁷ Imakunapita parlanqan. Bibliachöqa manam Marïa Parlanqankunapaq alläpataqa tarintsiktsu. Lücas 1:46-55 textuchömi masqa tarintsik. Kë textuqa rikätsimantsik Marïaqa Hebrëu idiömachö Diospa Palabran qellqarëkaqta alleq musyanqantam. ¿Imanirtaq tsënö nintsik? Porqui Marïa parlanqankunaqa, Samuelpa maman Äna mañakïninchö utilizanqan palabrakunawanmi igualan (1 Samuel 2:1-10). Itsa tsë kutichöqa, Marïaqa ishkë chunka kutikuna Diospa Palabrampita parlarqan. Clärum këkan, kuyashqa amïgun Jehoväpita yachakunqankunata parlë alläpa gustanqanqa.

18. ¿Imanötaq Marïa ruranqanta qatishwan?

¹⁸ Jehoväpaq trabajanqantsik imëllapis alläpa sasa parecimashqaqa, itsa Marïanö sientikushwan. Tsëqa, ¿imataraq rurashwan? Ruranqantam qatinantsik. ¿Imanö? Qomanqantsik trabäjutam humildäwan chaskikunantsik y Jehovä yanapamänapaq kaqmanmi markäkunantsik. Jina Jehovätam alleq wiyanantsik y pëpita yachakunqantsikman y shamoq tiempuchö ruramunampaq kaqkunamanmi pensanantsik. Y yachakunqantsikpitam wakin nunakunata kushishqa yachatsinantsik (Salmu 77:11, 12; Lücas 8:18; Romänus 10:15).

19. Jehoväpa amïgunkuna rurayanqanta qatirqa, ¿imatataq lograshun?

¹⁹ Abrahannömi, Rut, Ezequïas y Marïapis Diospa amïgunkuna kayarqan. Pëkunaqa, Jehoväpa amïgunkuna ‘pukutënö testïgukunachömi’ këkäyarqan. Pëkuna markäkuyanqannö noqantsikpis markäkushun (Hebrëus 6:11, 12). Tsënö rurarqa, Jehoväpa amïgunmi imëyaqpis kashun.