2012 watam, unë kaqkunata estudiaqkuna, 3.000 watakuna unëna rurashqa mitupita juk kuntupa (uyllupa) pakipinkunata tariyarqan. Tsë yachaq nunakuna tsëta taririrqa alläpam kushikuyarqan. Peru manam tsë pakipinkunata tariyanqanrëkurtsu, sinöqa tsë pakipikunachö qellqarëkaqta tariyanqanrëkurmi.

Unë kaqkunata estudiaqkuna tsë kuntupa pakipinkunata armarirqa, cananëukunapa idiömanchö qellqarëkaqtam leyita puëdiyarqan. Tsëchö qellqarëkaqqa, “Esbaal ben Bedá” ninaqmi. Tsëqa “Bedäpa tsurin Esbaal” ninanmi. Unë kaqkunachö tsë juti qellqarëkaqtaqa manam imëpis tarishqatsu kayarqan.

Bibliachöpis parlanmi Esbaal jutiyoq juk nunapaq. Pëqa rey Saulpa juk kaq tsurinmi karqan (1 Crönicas 8:33; 9:39). Tsë kuntuta tareqkunachöqa, Yosef Garfinkel nishqan profesorpis këkarqanmi. Pëqa kënömi nirqan: “Rey David kawanqan witsampaq Biblia parlanqanllachömi tsë jutiqa yurin, y kanan witsan unë kaqta tariyanqanchöpis tsë tiempupaq kaqllachömi yurin”. Wakin yachaq nunakunaqa pensayan, tsë witsanlla tsë jutita utilizäyashqantam. Këpis clärum rikätsikun, Biblia ninqanllata unë kaqkunachö tariyanqantam.

Bibliapa juk textunkunachöqa, Esbaal jutiyoq nunataqa Is-böset nishpapis qayanmi (2 Samuel 2:10). ¿Imanirtaq tsë jutichöqa “baal” neqta “böset” neqwan cambian? Tsëkunata estudiaqkunaqa niyan, Segundo de Samuel libruchöqa Esbaal jutitaqa itsa utilizantsu, cananëukunapa Baal diosninta israelïtakunata yarpätsiptin. Peru Primero de las Crönicas libruchöqa, Esbaal jutiqa yurinmi.