ESTÄDUS UNÏDUS nacionpa Brookings markanchö unëna pasakunqantam yarpä. Alalë witsan chëkämunqantam sientirqä. Animalkuna llawiräyänan alalëkaq sitiuchömi juk grüpu nunakuna yaku ëllukuyänampa lädunchö katatar këkäyarqä, y yakuqa alläpam alalëkarqan. Kawënïpita willariyashqëki, tsëqa entiendiriyankim imanir tsëchö këkäyanqäta.

1936 wata 7 de marzu junaqmi yurikurqä. Chusku wawqikunapitaqa noqam ultimu kaq karqä. Dakota del Sur nishqampa inti (rupay) yarqamunan lädupa, ichikllan granjachömi täräyarqä. Familiäpaqqa granjachö trabajëqa precisaqmi, peru manam tsëtsu masqa precisaq. Teytäkunaqa, Jehoväpa testïgunmi kayarqan. Pëkunaqa Jehovällatana sirwiyänampaq änikurirmi 1934 watachö bautizakushqa kayarqan. Tsëmi pëkunapaqqa Jehoväpa munëninta rurë kawëninkunachö mas precisarqan. Teytäpa jutinqa Clarencim karqan. Y Conde nishqan markachö ichikllan congregacionnïkunachöqa, pëmi puntataqa anciänu pura rurayänanta rikaq karqan y tsëpitanam tiyü Alfred.

Familiäqa, Jehoväpa testïgunkunapa reunionninkunamanmi ëwaq, jina shamoq tiempuchö shumaq kawakïpaq Bibliachö willakunqampita nunakunata parlapaqmi wayin wayin ëwayaq. Teytäkuna tsënö rurayanqan y yachatsiyämanqanmi, Jehoväta kuyayänäpaq yanapayämarqan. Panï Dörothywan noqaqa, joqta watayoqllaraq këkarmi yachatsikoq yarqur qallayarqä. 1943 watam tsëllaraq qallashqa Yachatsikunapaq Diospa Escuëlanman matriculäkurqä.

Noqakunapaqqa, asamblëakunam alläpa precisaq. Yarpämi 1949 wata Dakota del Sur nishqanchö këkaq Sioux Falls markachö asamblëa kanqanta.  Tsëchöqa, wawqi Grant Suitermi “¡Es más tarde de lo que usted piensa!” nishqan discursuta rurarqan. Tsëchöqa, llapan bautizakushqa kaq cristiänukunaqa, llapan kawëninkunachö Diospa Gobiernumpita alli willakïkunata yachatsikuyänampaq kaqtam parlarqan. Tsë asamblëa pasariptinllam, Jehoväta sirwinäpaq änikurqä. Y qateqnin kaq asamblëa de circuito nishqanchömi, 1949 wata 12 de noviembri junaq Brookings markachö bautizakurqä. Tsëmi qallananchö willakamunqänöpis, animalkuna llawiräyänan tsë alalaq sitiuchö kimaq nunakunawan juntu këkäyarqä, fiërrupita rurashqa yaku ëllukuyänanchö bautizakuyänäpaq.

Tsëpitanam, precursor kanäpaq decidirqä, y 1952 wata 1 de enëru junaqmi chunka pitsqa (15) watayoq këkar precursornö sirwir qallarqä. Bibliachöqa, “yachaqkunawan pureqqa yachaqmi tikranqa” ninmi, y familiächöqa mëtsikaqmi tsënö kayaq. Tsëmi precursor kanäpaq decidinqächö yanapayämarqan (Proverbius 13:20). Joqta chunka (60) watayoq tiyü Juliuswanmi imëpis yachatsikoq kä. Noqapita mas mayorna kaptimpis, ishkäkuna juntu yachatsikïqa alläpam gustayämaq. Pëpita y pasanqankunapitaqa mëtsikatam yachakurqö. Tsëpitanam panï Dörothypis precursöra tikrarirqan.

Wamrallaraq këkaptïqa, teytäkunaqa congregacionkunata watukaqta y warmintam imëpis wayïkunachö posadatsiyaq. Jesse y Lynn Cantwell matrimonium alläpa yanapayämarqan. Noqapaq yarpachakuyaq y animayämaqmi. Amänuchö këkaq congregacionkunata watukarninqa, yachatsikoq yarquyänäpaqmi höraqa invitayämaq. Pëkunawan juntakïqa alläpam gustamaq. Pëkunanö Jehoväta sirwirnin ocupädu këta y precursor këtam munaq kä.

Tsëpitanam, Bud Miller wawqina congregacionta watukaq chämurqan, y warminqa Joanmi karqan. Tsë witsanqa, chunka puwaq (18) watayoqnam karqä. Tsë tiempuchöqa, tröpaman ëwayänampaq oficïnamanmi ëwanä karqan. Tsëchöqa, juk grüpu nunakunam tröpaman pï ëwanampaq kaqta decidiyaq. Pëkunaqa, polïtica asuntuman mana mëtikunapaq Jesus mandakunqampa contran ruranätam munayarqan (Juan 15:19). Peru noqaqa, Diospa Gobiernumpa alli willakïninta yachatsikïtam munaq kä. Tsëmi Diosta sirweq nuna karnin tröpaman mana ëwanäpaq pëkunata mañakurqä.

 Tsë oficïnaman ëwaptï wawqi Miller yanaqämänampaq kaqta niramaptinqa, alläpam kushikurqä. Pëqa nunata manam mantsaqtsu. Jinamampis, Bibliataqa alleqmi reqeq. Tsë reunionchö lädüchö pë këkanqanqa alläpam yanapamarqan. Tsëmi, 1954 wata usya tiempu ushëkaptinna, tsë oficïnachö nunakunaqa Diosta sirweq nuna karnin tröpaman mana ëwanäpaq mañakunqäta aprobarayämurqan. Tsëmi, Jehoväta masna sirwita puëdirqä.

Tsëpita ichik tiempu pasariptinllam, Staten Island markachö këkaq Betelchö yanapakunäpaq invitayämarqan. Y Hacienda Watchtower nishqanchömi kima watapa yanapakurqä. Tsëchö mëtsika ‘yachaq’ nunakunawan trabajarninqa, imëka allikunapam pasarqö.

Tsë haciendachöqa, WBBR emisöram këkarqan. Tsë emisörataqa, 1924 hasta 1957 watayaqmi Jehoväpa testïgunkuna utilizäyarqan. Tsëchöqa, ishkë chunka (20) betelïtakunanömi trabajayaq kayä. Pullampitapis masmi jövinllaraq y mana yachaqllaraq kayarqä, peru noqakunawanqa ciëlupaq akrashqa Eldon Woodworth wawqim këkarqan. Pëqa, noqakunapaqqa imëka teytanömi kaq y imëkatam yachatsiyämarqan. Kikïkuna pura ima problëmallapis kariptinqa, kënömi neq: “Imanö kanqantsikwan Jehovä logranqanta rikëqa, alläpa espantakïpaqmi”.

Wawqi Frederick Franzpis noqakunawanmi këkarqan y llapäkunatam alläpa yanapayämarqan. Pëqa alläpa yachaqmi kaq y Bibliataqa alleqmi reqeq. Cada ünupaqmi yarpakachaq. Cocinërunam, wawqi Harry Peterson karqan. Rasumpëpa kaq apellïdunqa Papargyropoulosmi karqan, peru noqakunapaqqa Peterson nishpa qayëmi mas fäcilqa karqan. Pëpis ciëlupaq akrashqam karqan y Diospita yachatsikïqa alläpam gustaq. Betelchöqa allim trabajaq, y yachatsikïtapis manam jaqeqtsu. Cada killakunam mëtsika revistakunata nunakunata jaqipoq. Jinamampis, Bibliapitaqa alleqmi yachaq y cäsi llapan tapukïnïkunatam contestamoq.

Tsë haciendachöqa, frütapita y verdürakunapitam conservakunata alistayaq kayä. Cada watam, 45.000 läta conservakunata betelïtakunapaq rurayaq kayä. Noqaqa, alläpa yachaq Etta Huth paniwanmi trabajaq kä. Frütapita y verdürapita conservakunata imanö rurayänäpaqqa, pëmi  patsätsirqan. Amänullachö këkaq congregacionkunapita atskaq panikunam, noqakunawan trabajaq shayämoq. Y Etta paninam trabajayänampaq patsätsipakurnin yanapakoq. Conserva rurëta alläpa yacharnimpis, haciendachö dirigeq wawqikunataqa imëpis respetaqmi. Tsënö kanqanwanmi noqakunata alläpa yachatsiyämarqan.

Tsë haciendaman yanapakoq shamoq shipashkunapitaqa, Angela Romano (Angie) panim jukqa karqan. Pëtaqa, Jehoväta sirwinampaq pani Ettam yanapashqa karqan. 1958 wata abril killam Angiewan noqaqa casakuyarqä, y 58 watapam ishkäkuna juntu Jehoväta sirwiyarqö. Mana jaqipa Jehoväta Angie sirwinqanqa, casädu kawakïnïkunatam sinchiyätsishqa. Alläpa yachaqmi y ima pasakuptimpis pëmanqa alläpam markäkü (yärakü).

Staten Island markachö këkaq WBBR emisörata 1957 watachö rantikuriyaptinqa, Brooklyn markachö këkaq Betelchömi ichik tiempupa yanapakurqä. Angiewan casakurirqa, Betelchö yanapakïtam jaqirirqä. Staten Island markachömi kima watapa precursornö yanapakuyarqä. Y juk tiempupam WBBR emisörata ranteqkunapaq trabajarqä.

Kayäpamanqanllawanmi Angiewanqa kawayarqä, porqui yanapakïta wanayanqan sitiukunachö yanapakuyänäpaqmi libri këta munayarqä. Tsëmi 1961 watachö Nebraska nishqampa Falls City markanchö precursor especialnö yanapakuyänäpaq invitayämaptin ëwakuyarqä. Chäriyanqäpita ichik tiempullatanam, South Lansing markachö Anciänukunapaq y Siervu Ministerialkunapaq Escuëla rurakarqan, y tsëmanmi juk killapa invitayämarqan. Tsëchö yachakuyanqäpitaqa alläpa kushishqam këkäyarqä, y tsë escuëla ushariptin Nebraska nishqanta kutikuyänäpaq kaqtam pensayarqä. Tsëmi, Camböya nacionta misionërunö yanapakuyänäpaq mandarayämaptinqa, espantashqa quedariyarqä. Kë nacionchöqa, mana reqiyanqäkunatam llamiyarqä, wiyayarqä y rikäyarqä. Diospa alli willakïninkunata kë nacionchö yachatsikïtaqa, shonqupita patsëmi munayarqä.

Peru Camböya nacionchö polïtica asuntu problëma kaptinmi, Vietnam del Sur nacionpa ëwakuyarqä. Ishkë watana tsëchö këkäyaptïnam alläpa qeshyakurkurqä, y Estädus Unïdustam kutikuyarqä. Manam rastsu kachakarqä, peru ichik kachakärirnam precursornö yanapakur yapë qallayarqä.

1965 wata marzu killachömi, congregacionkunata watukakoqnö yanapakur qallayarqä. Kima chunka kima (33) watakunapam, mëtsika congregacionkunata watukar, watukakoqkunata rikar y asamblëakunachö yanapakuyarqö. Tsë trabäjuta rurëqa alläpam gustamaq. Porqui noqapaqqa, asamblëakunaqa imëpis alläpam precisashqa. Juk ishkë watakunapam, Nueva York y jiruroqnin markakunachö këkaq congregacionkunata watukayarqä. Y Estadio de los Yankees nishqanchömi atska asamblëakuna kayäpamarqan.

Watakuna pasanqanmannömi, fäcil-lla mana ruranan atska asignacionkunata Angiewan noqaqa chaskiyarqö. 1995 watachömi, Soltërukuna Bibliapita Yachakuyänampaq Escuëlachö yachatsikoq  kanäpaq invitayämarqan. Kima wata pasariptinnam Betelta invitayämarqan. Alläpa kushishqam këkarqä chusku chunka (40) wata pasarinqanchö Betelta yapë kutirnin, porqui tsëchömi llapan tiempüwan Diosta sirwir qallarqä. Juk tiempupam, Diospita Yachatsikïta Rikaqnö trabajarqä y Diospa kaq escuëlakunachö yachatsikurnin. 2007 watachönam, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunaqa, Betelchö rurakaq escuëlakunata patsätsiyänampaqqa Diospa Kaqchö Escuëlakunata rikaq Departamentuta patsätsiyarqan. Y juk tiempupam tsë departamentuta dirigirqä.

Betelpa escuëlankunachöqa, kanan witsankunaqa mëtsika cambiukunam kashqa. Congregacionchö Anciänukunapaq Escuëlaqa, 2008 watam qallarqan. Y ishkë watapam, Patterson markachö y Brooklyn Betelchö rurakaq escuëlamanqa 12.000 anciänukunapitapis mas ëwayashqa. Tsë escuëlaqa wakin sitiukunachöpis rurakëkanllam. 2010 watachönam, Escuela de Entrenamiento Ministerial nishqan, Soltërukuna Bibliapita Yachakuyänampaq Escuëla nirna reqikarqan, y tsëpitanam Casakushqakuna Bibliapita Yachakuyänampaq Escuëlata patsätsiyarqan.

2014 wata septiembri killachönam, kë ishkan escuëlakuna juntakärirqan y Diospa Gobiernumpita Yachatsikoqkunapaq Escuëlana patsakärirqan. Kananqa casakushqakuna, soltërukuna y soltërakunam tsëmanqa ëwëta puëdiyan. Entëru Patsachömi mëtsikaq cristiänukuna alläpa kushikuyarqan, nacionninkunachöpis tsë escuëla rurakänampaq kaqta musyarir. Mëtsikaq tsë escuëlaman ëwayänampaq kaqta musyëqa, ¡alläpa kushikïpaqmi! Tsë escuëlapa yanapakïninta chaskiyänanrëkur kawëninkunachö cambiukunata ruraq mëtsikaq cristiänukunata reqinqäpitaqa, ¡alläpam kushikü!

Animalkuna llawiräyänan alalëkaq sitiuchö bautizakunqäpita kananyaq kawënï imanö kanqanman pensarqa, Jehovätam agradecikü mëtsika yachaq cristiänukunata reqinqäpita. Pëkunam yanapayämarqan Jehoväta mas alli reqinäpaq y sirwinäpaq. Wakinkunaqa, noqapitapis mas jövinmi kayarqan y wakinnam edäna. Mëtsikaqnam, jukläya costumbriyoq markakunapita kayarqan. Peru imanö kawayanqanqa, Diosta rasumpëpa kuyayanqantam rikätsikurqan. Kushishqam sientikü Diospa markanchö mëtsikaq yachaq amïgükuna kapamanqampita, pëkunapitaqa mëtsikatam yachakïta puëdï.