1. Eclesiastes 3:1, 7 ninqanqa, ¿imata yachatsimantsik?

WAKINNINTSIKTAQA parlakuy gustamantsikmi y wakinnintsikqa manam alläpa parlakuntsiktsu. Bibliachöqa clärum nimantsik parlakunapaq y upällalla kanapaq tiempu kanqanta (leyi Eclesiastes 3:1, 7 *). Tsënö kaptimpis, höraqa wawqi panintsikkuna parlakayämunantam munantsik y höraqa manam.

2. ¿Imanö parlakunatatan Jehoväqa munan?

² Parlakuyta puëdinqantsikqa Jehoväpa shumaq qarëninmi (Ex. 4:10, 11; Rev. 4:11). Y Palabran Bibliawanmi shumaq parlakunapaq yachatsimantsik. Kë yachatsikuychömi yachakushun imë parlakunapaq y imë upälla kakunapaq. Y imanö yanapanakunapaq kaqtam yachakushun. Qallarishun imë parlakunapaq kaqwan.

3. Romänus 10:14 Bibliachö ninqannö, ¿imë y imanötan yachatsikunantsik Jehoväpitawan Gobiernumpita?

³ Jehoväpita y Gobiernumpita yachatsikunapaqmi imëpis listu këkänantsik (Mat. 24:14; leyi Romänus 10:14). Tsënö ruranapaqqa Jesusmi yachatsimarqantsik. Pëpaqqa Teytan Jehoväpita yachatsikuymi mas alli kaq rurëninqa karqan. Tsëpaqmi Patsaman shamurqan (Juan 18:37). Y yarpänantsikmi imanö parlakunqantsik yanapakunampaq kaqta. Tsëmi wakin nunakunawan parlarqa, “yachanëpaq geniuwan y shonqupita patsë respetakur”,  Jehoväpita yachatsikunantsik (1 Pëd. 3:15). Tsënö rurashqaqa, yachatsikurnin parlanqantsikqa shonqunyaqmi chärinqa.

4. Proverbius 9:9 Bibliachö ninqannö, ¿imanötan parlakuynintsikqa yanapakunman?

⁴ Wawqi panintsikkuna imallachöpis pishipëkäyanqanta rikarqa, creikoqkunata rikaq wawqikunam yanapariyanqa. Tsënöqa rurayan japallan wawqi o pani këkaptinllam, manam llapankunapa janankunachötsu. Y mana penqakatsishllapam Bibliachö yachatsikuykunawan yanapayanqa (leyi Proverbius 9:9 *). Wawqi panintsikkunata yanapanapaqqa Jehoväpa yanapakuynintam wanantsik. Tsëtaqa yachakurishun Elïwan Abigail imata rurayanqanchömi. Puntataqa, wamrankunata Elï mana yanapanqampita y tsëpitam Jehovä akrashqan reyta Abigail imanö parlapanqanpita.

5. ¿Ima pasëkaptintan Elïqa imatapis rurarqantsu?

⁵ Diospa wayinchö yanapakoq Elïpaqa ishkë wamrankunam kapurqan. Peru kë nunakunaqa Diospa wayinchö yanapakuykarpis manam Jehovätaqa respetayaqtsu. Y tsëtaqa rurayaq, Jehoväpa wayinman qarëkuna apayanqanwan munayanqanta rurakur y tsëchö yanapakoq warmikunawan oqllanakurmi (1 Sam. 2:12-17, 22). Moises qellqanqan Leychöqa neq, tsënö ruraq nunakuna wanuyänampaqmi. Tsëta musyëkarpis Elïqa piñaparqanllam y manam ley ninqannötsu rurarqan (Deut. 21:18-21). Tsënö Elï ruranqantaqa, ¿imanötan Jehovä rikarqan? Kënömi Elïta nirqan: “¿Imanirtaq noqata mana cäsumashpa tsurikikunata mas cäsunki?”. Tsëmi Jehovä ninqannö ishkan tsurinkuna wanuyarqan (1 Sam. 2:29, 34).

6. Elï ruranqanqa, ¿imatatan yachatsimantsik?

⁶ Elï ruranqampitaqa yachakuntsik, juk amïguntsik o familiantsik jutsa ruranqanta musyarqa, Biblia ninqanta yarpätsir yanapanapaqmi. Tsëpitanam, creikoqkunata rikaqkuna yanapayänampaq willakunantsik (Sant. 5:14). Elï ruranqannöqa, manam juk amïguntsikrëkur o  familiantsikrëkurqa Jehoväta llakitsishwantsu. Pitapis mana alli ruranqampita parlapë fäcil mana kaptimpis, Jehoväpa yanapakuyninwanqa yanapëta puëdishunmi. Yachakurishun Elï ruranqanwan Abigail ruranqan imachö jukläya kanqanta.

7. ¿Imanirtan Abigailqa Davidwan parlanan karqan?

⁷ Abigailpa qowan Nabalqa, atska qellëyoq y imëkayoqmi karqan. David y yanapaqninkunaqa rey Saul wanutsita munaptinmi safar ëwakuyarqan, tsënam pëkunaqa Nabalpa mitseqninkunata yanapayarqan üshankunata mana suwakuyänampaq. Nabalqa, ¿agradecikurqanku? Manam. Tsëtaqa musyantsik, Davidta yanapaq nunakuna yakuta y mikuyta mañakoq ëwayanqanchö Nabal piñashqa qayapar ushanqanchömi (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14). Tsënam Davidqa, Nabalpa wayinchö llapan nunakunata wanutsiyänampaq mandakurqan (1 Sam. 25:13, 22). Tsënö mana pasakunampaqqa, ¿imanötan Abigail yanapakurqan? Pëqa musyarqanmi, Davidwan y 400 yanapaq nunakunatawan raslla parlapänampaq kaqta.

8. ¿Imatatan yachakuntsik Abigail ruranqampita?

⁸ Abigailqa respëtuwan y mana mantsakushpam Davidta parlaparqan. Pëqa jutsannaq këkarpis, David perdonëkunampaqmi mañakurqan. Y Abigailqa musyarqanmi Jehovä yanapanampaq kaqta (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34). Abigail ruranqannöllam, pillapis mana allita rurëkaqta rikarqa noqantsikpis yanaparinantsik (Sal. 141:5). Tsëtaqa respëtuwan y mana mantsakushpam ruranantsik. Pillatapis shumaq y kuyakuywan  yanaparqa, amïgun kanqantsiktam rikätsishun (Prov. 27:17).

9, 10. Creikoqkunata rikaq wawqikuna yanapakuyta munarqa, ¿imatatan yarpäyänan?

⁹ Wawqi panikuna mana allita rurayaptinqa, creikoqkunata rikaq wawqikunam raslla yanapayänan (Gäl. 6:1). Pëkunapis jutsa ruraq karmi, creikoqkunata rikaq mayinkuna yanapayänampaq permitiyan. Tsënö kaptimpis, manam tsërëkurtsu wawqi panikuna yanapëtaqa jaqiriyan (2 Tim. 4:2; Tïtu 1:9). Wawqi panikunata kuyarmi, pacienciawan y yachëllapa parlapar yanapayan (Prov. 13:24). Tsë llapantaqa rurayan Jehoväpa jutinrëkur y wawqi panikuna alli kayänanta munarmi (Hëch. 20:28).

¹⁰ Këyaqqa yachakurquntsik imë parlanapaq kaqtam. Kananqa yachakurishun imë upällalla kakunapaq kaqta. ¿Imanirtan upälla këqa fäciltsu?

11. ¿Imapaqtan Santiägu parlarqan? Y ¿imanötan tsëqa yanapamantsik?

¹¹ Wakinnintsikpaqqa upällalla kakuyqa manam fäciltsu. Tsëtam Santiägu libruta qellqaq nunapis kënö nirqan: “Sitsun pipis parlanqanchö mana pantantsu, tsëqa llapanchö chipyëpa alli këkaq nunam, entëru cuerpunta controlëta puëdeq” (Sant. 3:2, 3). Santiäguqa parlëkarqan cawallukunapa jäkimanpaqmi. Tsëwanmi cawallu montaqqa shumaq ëwanampaq dominëta puëdin. Mana tsënö ruraptinqa dominëta mana puëdirmi cawallupita jeqakurkunman. Tsënöllam noqantsikpis, shimintsikta mana tsarakushqaqa pitapis llakiratsishwan. Tsënö mana pasamänapaqmi shimintsik tsaräkuyta yachakushun.

12. ¿Imakuna pasaptintan upällalla kakunantsik?

 ¹² Carguyoq wawqikuna musyayanqantaqa, ¿musyëta munar tapupashwantsuraq? Diospita yachatsikunqantsikta michäkuyanqan nacionkunachö wawqi panintsikkuna kaptinqa, ¿imanö yachatsikuyanqanta tapupashwantsuraq? Manachi tapupashwantsu. Wawqi panintsikkuna kuyanqantsiktaqa rikätsikushun, pëkunapaq mañakurninmi. Tsënö kanapaqqa, höraqa shimintsikta dominar upällallam kakunantsik. Carguyoq wawqita tapupëqa mana allichi kanman, tsënö rurashqaqa pëman markäkoq o yärakoq wawqi panikunapaqchi penqakuypaq kanman. Tsënö tapukur purinqantsikqa, manam allitsu kanqa michäkuyanqan nacionkunachö täraq wawqi panikunapaqqa. Tsënö michäkuyanqan markakunachö täraq wawqi panikunaqa manam imatapis willakuyanmantsu.

13. Proverbius 11:13 Bibliachö ninqannö, ¿imatatan creikoqkunata rikaq wawqikuna rurayanman?

¹³ Creikoqkunata rikaq wawqikunaqa Proverbius 11:13 (leyï *) ninqantam cäsukuyänan. Tsëtaqa rurayan, pëkunalla musyayänan kaqkunata mana willakurninmi. Casakushqa wawqikunaqa imanö këkäyanqanta, imapaq yarpachakuyanqantam mana pakashpa warminkunawan parlakuyan. Peru manam parlayantsu wawqi panikuna imatapis niyanqampitaqa. Tsënö rurayaptinmi wawqi panikunaqa pëkunaman markäkuyan o yärakuyan. Awmi, carguyoq wawqikunaqa “ishkëta mana parlaq[mi]” kayänan (1 Tim. 3:8). Kë ninanqa ulikur o llullakur imatapis mana parlayänampaqmi. Creikoqkunata rikaq wawqi warminta kuyarqa, manam wawqi panikuna niyanqanta cuentanqatsu.

14. Creikoqkunata rikaq wawqipa warminqa, ¿imanötan qowanta yanapanman?

¹⁴ Creikoqkunata rikaq wawqipa warminqa, qowan alli rikashqa kanampaqmi yanapakuyta puëdin. Tsëtaqa ruran wawqi panikuna cuentayanqanta mana tapuparninmi. Tsënö ruraptinmi, wawqi panikuna qowanman markäkuyänampaq o yärakuyänampaq yanapakunqa. Tsënö rurashqam, Jehoväta kushitsinqa y wawqi panikuna juknölla y yamë kawakuyänampaq yanapakunqa (Rom. 14:19).

15. Jobta watukaq nunakunapitaqa, ¿ima nirqantan Jehovä?

¹⁵ Job libruchömi yachakushun imë y imanö parlakunapaq. Llapan kapunqanta Job oqrarishqanchömi, chuskoq nunakuna yanapaq ëwayarqan. Elifaz, Bildad y Zofarqa imatapis manaraq alli pensarmi Jobta parlapäyarqan. Pëkunaqa mana allita rurashqa kanqantam creitsita munayarqan. Wakin niyanqan rasumpa kaptimpis, cäsi llapan Jobpaqwan Jehoväpaq niyanqanqa mana kaqllam karqan, tsënömi kuyakoq mana kayanqanta rikätsikuyarqan (Job 32:1-3). Kiman nunakuna mana allita rurashqa kayaptinmi, Jehoväqa pëkunawan piñakurqan. Y pëkunarëkur Job mañakunampaqmi nirqan (Job 42:7-9).

16. Elifaz, Bildad y Zofar mana allikunata rurayanqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

¹⁶ Elifaz, Bildad y Zofar mana alli  rurayanqampitaqa, yachakuyta puëdintsikmi. Puntataqa, wawqi panintsikkunapaqqa manam mana allita parlanantsiktsu (Mat. 7:1-5). Tsëpa rantinqa imatapis manaraq parlarninmi shumaq wiyanantsik. Tsënö rurarqa musyashunmi imakunapa pasëkäyanqanta (1 Pëd. 3:8). Tsëpitanam, wawqi panikunata kuyakuywan y yachanëllapa parlapänantsik (Efes. 4:25). Llapantsikpis shumaq parlapänakunatam Jehoväqa munan.

17. Elihü ruranqampitaqa, ¿imatatan yachakuntsik?

¹⁷ Abrahanpa kastan Elihüpis Jobtaqa watukarqanmi. Pëqa Jobwan kiman nunakuna parlayaptinqa upällallam wiyakurqan. Tsënö shumaq wiyakunqanrëkurmi, Job pensëninta cambianampaq yachëllapa parlaparqan (Job 33:1, 6, 17). Elihüqa manam kikinta ni wakin nunakunata alabayänantatsu munarqan, pëqa Jehoväta imëpis alabayänantam munarqan (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Tsëmi Elihüpitaqa yachakuntsik, imë parlanapaq kaqta y imë upällalla kakunapaq kaqta (Sant. 1:19). Këqa yachatsimantsik, pitapis yachëllapa parlapar yanapanapaqmi. Tsënöpa Jehovällata alabayänampaq.

18. Parlëta puëdinqantsikpitaqa, ¿imanötan Jehovä Diosta agradecikushwan?

¹⁸ Jehovä Diosnintsiktaqa agradecikuntsik Palabran Bibliachö, imë y imanö parlakunapaq yachatsimanqantsikpitam. Rey Salomonmi Dios yanapaptin kënö qellqarqan: “Shumaq käyïkur tiempunchö parlashqëkiqa qellëwan adornashqa qori manzänanömi këkan” (Prov. 25:11). Wakinkunata shumaq wiyakushqa y alli pensëkur parlapashqaqa, parlakuynintsikqa shumaqmi kanqa. Yarpäshun shumaq parlapakuynintsikwanqa yanapakuyta puëdintsikmi, tsëtaqa parlakuy gustamashqa o mana gustamashqapis rurëta puëdintsikmi. Tsënö rurashqam Jehoväpis kushikunqa (Prov. 23:15; Efes. 4:29). Awmi, kë llapampitam Jehovä Diosta agradecikuntsik.