FAMILIACHÖ MAQANAKÏKUNA Y VIOLACION. Naciönes Unïdaspa juk willakïninmi kënö nirqan: “Cada kima warmipitam juktaqa parëjan imëllapis maqashqa o violashqa”. Y “entëru Patsachömi cada pitsqa warmikunapitaqa, violayaptin o violëta munayaptin juk sufrinqa”. Llakikïpaqmi tsëqa.

CÄLLIKUNACHÖ MAQANAKÏKUNA. Estädus Unïduschöqa kima chunka waranqapitapis mas maqakoq pandillërukuna kanqantam niyan. Latinoamëricachöqa, cäsi cada kima nunapitam jukta maqayashqa.

WANUTSINAKÏKUNA. Pasaq watallachö cäsi 500 mil nunakunata entëru Patsachö wanutsiyanqantam niyan, tsëqa guërrakunachö wanuyanqampitapis masmi kashqa. Centroamëricachö y Africapa sur kaq nacionkunachömi mas wanutsinakïkuna kashqa, entëru Patsachö wanutsinakïpita chusku kuti mas. Juk watallachömi, Latinoamëricachöqa 100 mil nunakunapitapis masta wanutsiyashqa, y Brasilchönam cäsi 50 miltanö. ¿Kantsuraq ima yanapakïllapis mana alli rurëkuna y maqanakïkuna chipyëpa ushakänampaq?

¿Imanirtaq mana alli rurëkuna y maqanakïkuna alläpa mirashqa? Tsëqa pasakushqa, wakin nacionkuna kapoqyoq kayanqanrëkur, wamra kayanqampita mayorkuna maqanakoqta rikäyanqanrëkur, alläpa washkuta upyayanqanrëkur, drögakunata shoquyanqanrëkur, wakimpa kawëninta mana valorayanqanrëkur y wanutsikur suwakoqkunata mana castigayanqanrëkurmi.

Wakin nacionkunachöqa mana alli rurëkuna y maqanakïkunam wallkayashqa. Tantiyarinapaq, São Paulo markachömi mëtsikaq nunakuna täräyan, y kë pasaq pachak watakunachömi wanutsinakïkuna wallkayashqa. Tsënö kaptimpis, tukïläya mana alli rurëkuna y maqanakïkunam mirëkan, jina cada 100 mil tsëchö täraqkunapitam chunka nunakunata wanutsiyan. Tsëqa, ¿imatataq wanantsik mana alli rurëkuna y maqanakïkuna ushakänampaq?

Mana alli rurëkuna y maqanakïkuna chipyëpa ushakänampaqqa, nunakunam pensëninkunata y portakïninkunata cambiayänan. Mana alli ruraq y maqakoq nunakunaqa orgullösu këninta y chikikoq kënintam jaqiyänan, tsënöpa wakinkunata kuyaq, respetaq y wakinkunaman yarpachakoq nunakuna tikrayänampaq.

¿Imataq juk nunata yanapanqa tsë cambiukunata ruranampaq? Biblia yachatsikunqanta rikäri:

• “Këmi Diosta kuyëqa: leyninta wiyanantsik” (1 Juan 5:3, NM).

• “Jehoväta mantsë ninanqa mana alli rurëkunata chiki ninanmi” (Proverbius 8:13). a

Diosta kuyayanqan y pëta llakitsita mantsayanqanmi  nunakunataqa kallpata qon mana alli rurëninkunata, maqakoq këninkunata y kawëninkunata cambiayänampaq, peru manam janan shonqullatsu, sinöqa imanö këninkunatam chipyëpa cambiariyanqa. Peru ¿tsëqa puëdikanmantsuraq?

Älex b pasanqanta rikärishun, pëqa Brasil nacionchömi 19 watakunapa carcelchö llawirashqa mana allita ruranqanrëkur y maqakoq kanqanrëkur. Bibliata estudiarirmi, 2000 watachö Jehoväpa testïgun tikrarirqan. ¿Rasumpatsuraq portakïnin cambiashqa? Awmi, peru Älexqa alläpam pësakun llapan ruranqankunapita. Pëmi nin: “Dios perdonamanqanta musyarmi pëta alläpa kuyä. Pëta kuyanqä y agradecikunqämi yanapamashqa cambianäpaq”.

Brasilpita Cësarpis 15 watapam illapawan suwakushqa karqan. ¿Imataq yanaparqan cambianampaq? Carcelchö llawirëkaptinmi, Testïgukuna watukayarqan y pëqa Bibliapita yachakïtam munarirqan. Cësarmi kënö willakun “Cuentatam qokurirqä imapaq kawanqäta. Jehoväta kuyëta y mana allikunata rurarnin yapë llakitsitam mantsarqä. Jehoväqa alläpa kuyamanqantam rikätsimarqan y manam desagradecïdu këta munarqätsu. Pëta kuyanqä y llakitsita mantsanqämi, kawënïta cambiashqa”.

¿Imatataq rikätsikun kë willakïkuna? Bibliaqa nunakunapa kawëninta cambianampaq poderyoqmi (Efesius 4:23). Älexmi kënö nin: “Bibliapita yachakunqäqa, imëka limpiu yaku limpiamaq cuentam mana alli pensënïkunata limpiarirqan. Imëpis mana cambianäpaq kaqtam pensarqä”. Bibliapa yachatsikïninkunaman yarpachakurqa, mana alli rurëkunapitam limpiakärintsik. Diospa Palabranqa limpiuyätsimënintsiktam puëdin (Efesius 5:26). Tsëmi, mana alli y chikikoq nunakuna, alli y yamë kawakoq nunakunaman tikrëta puëdiyan (Romänus 12:18). Y Bibliapa yachatsikïninkuna ninqannö rurarqa, yamëmi kawakuyanqa (Isaïas 48:18).

240 nacionkunachö y markakunachö 8 millonpitapis mas Jehoväpa testïgunkunam musyayan mana alli rurëkuna y wanutsinakïkuna imanö ushakänampaq kaqta. Tukïläya kasta, waktsa kar o kapoqyoq karpis Jehoväta kuyëta y llakitsita mantsëtam yachakuyashqa. Jina kikinkuna pura kuyanakïta y entëru Patsachö juk familianölla yamë kawakïtam yachakuyashqa (1 Pëdru 4:8). Tsëmi rikätsikun mana alli rurëkuna y maqanakïkuna ushakëta puëdinqanta.

Bibliam änikun ichikllachöna entëru Patsapita mana allikunata Dios ushakäratsinampaq kaqta. Pëmi nin, mana alli ruraqkunaqa ‘juiciu junaqpaq y mana alli ruraq nunakuna ushakäyänan hörapaq’ këkäyanqanta (2 Pëdru 3:5-7, NM). Mananam pipis nuna mayinta sufritsinqanatsu. Peru ¿imanirtaq següru këkantsik Dios mana alli rurëkunata y maqanakïkunata ushakätsita munanqanta?

Bibliaqa nin, ‘maqakoqkunata, maqakïta munar qayapäkoqkunata’ Jehovä pasëpa chikinqantam (Salmu 11:5). Kamakoqnintsikqa yamë kawakïta y alli kaq rurëtam alläpa kuyan (Salmu 33:5; 37:28). Tsëmi següru kantsik mana alli rurëkuna y maqanakïkuna chipyëpa ushakänampaq kaqta.

Rasumpam. Juk mushoq Patsachö yamë kawakïmi këllachöna (Salmu 37:11; 72:14). Maqanakï y imëka mana alli rurëkuna manana kanqan Patsachö kawakunëkipaq, ¿ima masta ruranëkipaq kaqpita maslla yachakurita munankimantsuraq?