ALLÄPA mantsakashqam Israel soldädukuna pelyayanqan sitiupita qeshpir ëwakïkäyarqan. Qaqllankunachö alläpa mantsakashqa këkäyanqantam Davidqa rikarqan. ¿Imanirtaq tsënö mantsakashqa këkäyarqan? Itsa filisteukunaqa kutin kutin juk alläpa puëdeq soldädupa jutinta qayëkachëkäyarqan. Puëdeq soldäduqa, pelyayanqan campuchömi këkarqan puëdeq këninta rikätsikur, Davidqa manam pëtanö alläpa jatun nunata imëpis rikashqatsu karqan.

¡Goliatmi karqan! Tsë höram Davidqa entiendirirqan imanir soldädukuna alläpa mantsakashqa këkäyanqanta. Alläpa jatun nunam karqan. Ishkë nunanömi lasaq. Jinamampis, pelyanampaqmi tukïläya armankuna kapurqan, alläpa sinchi y musyaq soldädum karqan. Pensari, imanöraq llapan Israel tröpakunata y rey Saultapis sinchipa qayëkachar puëdeq këninta rikätsikur këkarqan. Goliatqa, mëqan israelïtallapis pëwan pelyanampaqmi nirqan, tsëllawanna guërra usharinampaq (1 Samuel 17:4-10).

Manam ni mëqan israelïta, ni rey Saulpis pelyëta munayarqantsu. Davidqa musyarirqan juk killa masna tsënö këkäyanqantam. Filisteukuna y israelïtakunaqa manam imatapis rurayarqantsu, Goliat qayëkachëkanqanllatam wiyëkäyarqan. Tsëmi Davidqa alläpa mana alli sientikurqan. ¡Imanö penqakïpaqmi karqan rey Saulta, Israel soldädukunata y Davidpa wawqinkunata mantsapakïkaqta rikëqa! Davidpaqqa, mana alli dioskunata adoraq Goliatqa, Israel tröpatam penqakïkätsirqan, y Jehovä Diostapis insultëkarqanmi. Peru ¿imataraq ruranman karqan kë jövinqa? ¿Y imanötaq yanapamantsik markäkïyoq (yärakuyyoq) kanqan? (1 Samuel 17:11-14).

Davidta rey kanampaq akrayanqan tiempuman kutirishun. Intiqa jeqarkunnam. Belen markapa amänun jirkakunachömi teytampa üshankunata Davidqa cuidëkan. Alläpa shumaqllan jövinmi, alli saloryoq y alläpa musyaq. Tiempun kanqan hörakunachöqa arpa toquëmi gustaq, itsa Jehovä llapan shumaq kamanqankunata rikar tocan. Atska tiempupa tocanqanmi yanapashqa arpa toquëchö alläpa häbil tikranampaq. Peru tsë tardim, teytan rikëta munar qayaratsin (1 Samuel 16:12).

Chärirnam, Davidqa teytan Jesëta taririn juk mayorna nunawan parlëkaqta, pëqa profëta Samuelmi karqan. Y Jehovämi mandarqan Israelpa reynin kanampaq Jesëpa mëqan tsurinta karpis aceitita peqanman jichar akranampaq. Samuelqa, Jesëpa qanchis mayor tsurinkunatam rikärishqa, peru Jehoväqa manam ni mëqantapis rey kanampaq akrashqatsu, y tsëtaqa rikätsikushqam. Peru, Samuel kaqman David chäriptinmi, Samuelta Jehovä kënö nin: ‘¡Pëmi, peqanman aceitita jichë!’. Tsënam, llapan wawqinkunapa puntanchö, Samuelqa Davidta rey kanampaq akran, y Davidpa peqanmanmi aceitita jicharin. Tsëpita witsëpaqa kawëninmi cambianqa. Bibliam kënö willakun: “Tsë junaqpita patsëmi Jehoväpa espïritun Davidta yanapar qallëkurqan” (1 Samuel 16:1, 5-11, 13).

¿Imanötaq yanaparqan? ¿Rey këllatanatsuraq Davidqa munakurqan? Manam, pacienciawanmi Jehoväpa santu espïritumpa yanapakïninta shuyararqan rey këman chärir carguyoq tikranampaq. Tsë tiempu chanqanyaqqa humildi mitsikoqmi  sïguirqan. Mitsikoq kanampaqqa, tiempuntam rakinan karqan y mana mantsakoqmi kanan karqan. Juk kutim teytampa üshanta juk leon mikïta munarqan, y juk junaqnam juk ösu. Tsë ishkan kutichömi Davidqa valorta tsarirkur üshankunata tsaparqan. Tsëmi üshankunata salvananrëkur tsë peligrösu animalkunawan pelyarqan. Japallanmi tsë animalkunata wanutsirqan (1 Samuel 17:34-36; Isaïas 31:4).

Tiempu pasariptinmi, rey Saulqa David imanö kanqanta wiyarirnin qayaratsirqan. Saul juk alläpa puëdeq soldädu karpis, Jehoväta mana wiyakunqanrëkurmi pëwan amïgu këninta oqrarirqan. Jehoväqa mananam santu espïritumpa yanapakïninta qorqannatsu, y “juk mana alli espïritunam” Saulchö këkarqan, tsëmi Saulqa alläpa piñakoq, mana markäkoq y alläpa lïsu tikrarirqan. Tsënö kanqan hörakunaqa, müsicatam wiyaq alli sientikunampaq. Saulpa nunankunaqa David arpata shumaq tocanqanta y pelyëta yachanqantam musyariyarqan. Tsërëkurmi Saulqa Davidta qayatsirqan, y müsica tocapaqnin y juk alläpa precisaq soldädun kanampaq churarirqan (1 Samuel 15:26-29; 16:14-23).

Jövin këninchö David Diosman alläpa markäkoq kanqampitaqa, kanan witsan jövinkunapis yachakïta puëdiyanmi. Imëkata rurarmi Davidqa tiempunta utilizarqan Jehoväman witinampaq. Jinamampis, alläpa pacienciawanmi tukï rurëkunata yachakurqan, y tsëmi yanaparqan tiempuwan cargunta alli cumplinampaq. Peru tsëpitapis masqa, Jehovä ninqantam cäsukurqan. ¡Davidpa imanö këninqa yanapamantsikmi! (Eclesiastes 12:1).

Saulpaq trabajëkarnimpis, Davidqa cada tiempum üshankuna cuidaq wayinman kuteq, höraqa atska tiempupam quedakoq. Juk kutim, teytan Jesëqa Davidta mandarqan kima mayor wawqinkuna rikaq ëwanampaq, wawqinkunaqa rey Saulpa soldädunkunam kayarqan. Davidqa teytan mandanqanta cäsurmi Eläh pampaman ëwarqan wawqinkunapaq mikïta aparkur. Chärirnam alläpa mantsakashqa quedarirqan ni mëqan tröpapis pelyata mana qallayanqanta rikar. Ishkan tröpakunam, kikinkunapura mana pelyashpa karullapita rikänakur këkäyarqan Eläh pampachö (1 Samuel 17:1-3, 15-19).

Tsë pasakunqanqa manam Davidtaqa gustarqantsu. ¿Imanirtaq mana alli diosta adoraq nuna këkar, rasumpa kaq Dios Jehoväpa tröpanta mantsakätsinman karqan? Goliat tsënö portakunqanwanqa Jehoväta insultëkaq cuentam Davidpaqqa karqan. Tsëmi soldädukunata sinchipa nirqan Goliat-ta wanutsiyänampaq. Davidpa mayor kaq wawqinqa cuentatam qokurirqan David tsënö nikanqanta, tsëmi piñaparqan. Pelyëkäyanqanta rikapakoqlla ëwanqanta nirmi tumparqan. Peru Davidqa kënömi nirqan: “¿Imatanataq rurëkurqö?”, y soldädukunawan parlëkanqanllatam nirqan. Peru, Goliat-ta wanutsiyänampaqmi Davidqa nikarqan; tsëta Saul musyarirmi, pë kaqman Davidta apayänampaq mandakurqan (1 Samuel 17:23-31).

Davidqa kë shumaq yanapakoq palabrakunatam rey Saulta nirqan: ‘Ama pipis kë filisteupa culpanrëkur qelanäritsuntsu’. Rasumpa kaqchöqa, Saulwan soldädunkunaqa Goliatpa culpanrëkurmi qelanashqa këkäyarqan. Itsa tsë jatun nuna Goliatwan igualakuyarqan, porqui pëkunapa tamäñunqa Goliatpa  tseqllanyaqllam chaq. Tsëmi pensayarqan pëkunata Goliat fäcil-lla ushakäratsinampaq kaqtam, peru Davidqa manam tsënötsu pensarqan. Jukläyam pensënin karqan. Tsëmi Goliatwan pelyanampaq änikurirqan (1 Samuel 17:32).

Peru Saulqa Davidta kënömi sinchipa nirqan: “Qamqa manam kë filisteuwan pelyaq ëwanëkitsu, porqui wamrallaraqmi kanki, y pëqa unëpita patsë poqushqa soldädum”. ¿Alläpa wamrallaraqtsuraq Davidqa karqan? Manam, peru edäninqa manam juk soldädupaqnötsu karqan, jinamampis, itsa wamranöllaraq rikakoq. Peru rasumpa kaqchöqa, alläpa valienti kanqampitam Davidqa reqishqa karqan, y itsapis jövinyëkarqanna (1 Samuel 16:18; 17:33).

Saul tranquïlu sientikunampaqmi, Davidqa willarqan juk leonta y juk ösuta imanö wanutsinqanta. ¿Tsënö nirqa alabakïkarqantsuraq? Manam, Davidqa musyarqanmi pillata alabanampaq kaqta, tsëmi kënö nirqan: “Leonpa shillumpita y ösupa shillumpitam Jehoväqa salvamarqan, y pëmi salvamanqa kë filisteupa makimpita”. Tsënam Saulqa Davidta kënö nirirqan: “Ëwë y kikin Jehovä qamwan këkullätsun” (1 Samuel 17:37).

¿Manatsuraq tsënö markäkïyoq këta munankiman? Davidqa manam ardëllatsu nikarqan. Rasumpam Diosman markäkoq, porqui reqirqanmi y puntatapis yanapashqanam karqan. Tsënöpam tsapäkoq y änikunqanta cumpleq Dios kanqanta Davidqa musyarqan. Davidnö markäkunapaqqa, rasumpa kaq Diospitam yachakunantsik. Tsëchö yachakunqantsinölla imatapis rurashqaqa, allim imapis yarqapamäshun y tsëmi markäkïnintsikta sinchiyätsinqa (Hebrëus 11:1).

Saulqa kikimpa armadürantam Davidta vistitsita munarqan, y tsë armadüranqa Goliatpanöllam karqan. Cobripita rurashqam karqan. Peru tsë armadüraqa Davidta mana allim sientikatseq y lasapaqmi, ichik puririnqanllachömi cuentata qokurirqan alläpa mana yanapanampaq kaqta. Pëqa manam soldädu kanampaq entrenashqatsu karqan, tsëmi tsënö armadürataqa churakushqatsu karqan, y masraqmi Israel markachö mas jatun Saul nunapa armadürantanäqa (1 Samuel 9:2). Tsëmi jorqakurirqan, y üshanta cuidanampaq röpanllata churakurirqan (1 Samuel 17:38-40).

Davidqa mitsikunampaq utilizanqan shukshunta, pikshanta y warakanllatam aparqan. Rasumpa kaqchöqa, itsa kanan witsanqa mana precisaqnölla juk warakaqa kanman, peru alläpa yanapakoqmi. Tsëqa animalpa qarampita rurashqam karqan, y mitsikoqkunatam alläpa yanapaq. Warakamanmi juk rumita churayaq, tsëtam peqan janampa atska kuti tumaratsiyaq y alli apuntëkur kachariyaq. Unë tiempuqa, kë warakaqa alläpam yanapakoq tröpakuna pelyayanqanchö, tsëmi tröpakunachöqa warakawan rumita jitaqkuna kaq.

Davidqa listunam këkarqan pelyanampaq, tsëmi Goliat kaqman ëwarqan. Pensari, ¿imanöraq tsaki mayu kuchumpa ëwëkarqan Diosman mañakurnin y pitsqa taksha y luchoq rumikunata ashishpa? Tsëpitanam, jatun nunawan pelyanampaq cörrillapa ëwarqan.

¿Imataraq Goliatqa pensarqan Davidta rikëkur? ‘Gringu aqtsashqa, shumaqllan y wamralla kanqanrëkurmi, pëpita burlakur qallëkurqan’. Y kënömi nirqan: “¿Allquku kä shukshïkiwan noqaman shamunëkipaq?”. David shukshunta apanqantaqa rikarqanchi, peru warakanta apanqantaqa manam rikarqantsu. Diosninkunapa jutinchömi Davidta maldecirqan, y pishqukuna y animalkuna Davidpa ayanta mikuyänampaqmi nirqan (1 Samuel 17:41-44).

Kanan witsanyaqpis, Goliat-ta David contestanqanqa alläpa markäkïyoq kashqantam rikätsikun. Davidqa Goliat-tam kënö nirqan: “Qammi shamunki noqaman juk espädawan, juk lanzawan y juk jabalïnawan, peru noqaqa qamman shamü tröpakunapa mandaqnin Jehoväpa jutinwanmi, Israel tröpakunapa Diosnimpa jutinwan, pëtam qam alläpa burlapar qallaparqunki”. Davidtaqa, manam puëdeq kanqan, ni ima arman kapunqampis mantsakätsirqantsu. Goliatqa Jehovätam insultashqa karqan, tsëmi Jehoväqa contestanan karqan. David ninqannöpis: “Pelyaqa Jehoväpam” (1 Samuel 17:45-47).

Davidtaqa manam mantsakätsirqantsu, Goliatpa jatun kënin, ni armankuna. Davidqa manam Saulwan tröpankuna rurayanqannötsu rurarqan: pëqa  manam Goliatwan igualakurqantsu, tsëpa rantinqa Jehoväwanmi Goliat-ta igualatsirqan. Goliatqa kima (kimsa) metrunömi medirqan y llapan soldädukunapitapis mas jatunmi karqan. Peru Entëru Ciëlu Janampa këkaq Jehovä Dioswan igualaratsishqaqa, mana kaqllam kë jatun nunaqa karqan. Rasumpa kaqchöqa, Goliatqa wakin nunanöllam Jehoväpaqqa karqan y imëka juk kurutanö lapirinan karqan.

Davidmi Goliat kaqman cörrirqan, y juk rumita pikshampita tsarirkur warakanman churarirqan y peqan janampam warakan wichyanqanyaq atska kuti tumaratsirqan. Tsënam Goliatqa David kaqman ëwarqan, escüdun apaqninwan. Y Goliat jatun nuna kanqanqa mana allipaqmi karqan, porqui escüdu apaqninqa manam puëdeqtsu escüdunta tsapänanrëkur Goliatpa peqanyaq pallarita. Y tsë mana tsapanqan peqanmanmi Davidqa apuntëkurqan (1 Samuel 17:41).

Davidqa warakanwanmi Goliatpa peqanman rumita jitëkurqan. Pensari, ¡imanöraq Goliatpa peqanman rumi chëkurqan! Juk warakëllachö Goliat-ta rumiwan chëkatsinampaqmi Jehoväqa segurakurqan. Davidqa Goliatpa peqanman rumi hundikanqanyaqmi chäratsirqan. Tsarakïta mana puëdirmi, tsë jatun nunaqa senqapa ishkirirqan. Mantsakarninmi, escüdu apaqninqa qeshpir ëwakurqan. Tsënam Davidqa, Goliat kaqman witirir Goliatpa espädanta jorqurir (jipirir), peqanta roqurirqan (1 Samuel 17:48-51).

Tsënam, Saulwan tröpankunaqa valorta tsaririyarqan. Sinchipa qayëkacharmi filisteukunata qatiyarqan. Goliat-ta David ninqannöllam pasakurqan: “Jehoväqa [...] makïkunamanmi qamkunata jaqiriyäshunki” (1 Samuel 17:47, 52, 53).

Jehoväpa sirweqninkunaqa manam kanan witsan guërraman ëwantsiknatsu (Mateu 26:52). Tsënö kaptimpis, allim kanman Davidpa markäkïninta qatinantsik. Jehovätaqa rasumpatanömi rikänantsik, pëllatam Diosnintsiktanö rikar respetanantsik y sirwinantsik. Höraqa itsapis problëmantsikkunaqa alläpa jatunnö parecimashwan. Peru Jehovä alläpa poderyoq kaptinmi problëmantsikkunaqa pëpaq mana kaqlla. Jehoväta sirwinantsikpaq decidishqa y pëman markäkushqaqa, Davidta yanapanqannöllam ima problëmantsikkunachöpis yanapamäshun.