“SITSUN creinki Bibliaqa Diospa Palabran kanqanta, tsëqa alleqmi musyanki Dios imanö parlapämanqantsikta. [...] Sitsun religionniki llapan kawënikichö yanapashunki, tsëqa precisanmi kanan witsan nunakuna parlayanqan idiömachö Bibliëki kanan”. Tsënö nirmi qellqarqan Alan S. Duthie jutiyoq alli yachaq nuna, “Traducishqa Bibliakunapita: ¿imanötaq mëqantapis akrankiman” nishqan librunchö (tsë libruqa ingles idiömachömi këkan).

Llapan shonqunkunawan Bibliata kuyaqkunaqa tsë nunanömi pensayan. Pëkunapaqqa, “llapan qellqashqa këkaqmi Diospita shamun, y alläpa allim yachatsikunapaq, imachö mana alli këkäyanqanta rikätsikunapaq, imëkatapis altsanapaq, Diospa musyatsikïninmannö alli portakïta yachatsikunapaq” (2 Timoteu 3:16). Bibliaqa manam unë qellqayanqan librullatsu, sinöqa “kawaqmi, y alläpa poderyoqmi”. Tsëmi problëmakunata altsanapaq rasumpa yanapakun (Hebrëus 4:12). Tsë sagrädu libruta entiendiyänampaq y ninqanta wiyakuyänampaqqa, nunakuna kanan witsan parlayanqan idiömachömi kanan. Porqui Mushoq Testamentu nir reqiyanqan unë qellqashqakunapis, manam Platonnö yachaq nunakuna parlayanqan griëgu idiömachötsu qellqashqa karqan, sinöqa pï më nunakuna parlayanqan koinë nishqan griëgu idiömachömi. Awmi, Bibliaqa pï më leyinampaq y entiendinampaq qellqashqam.

Tsëmi kë qepa watakunaqa tukïläya idiömakunachö mëtsika Bibliakunata jorqayämushqa. Y pï mëtam yanapashqa. Kanan witsanqa pï më nunakunam Bibliayoq këta puëdiyan. Tsënö kaptimpis, qepata yarqamoq Bibliakunaqa manam llapantsu alli traducishqa ni cläru kayan. Tantiyarinapaq, wakin Bibliakunaqa manam alleq clärutsu rikätsikuyan wanushqakuna imanö këkäyanqanta y Diospa jutin ima kanqanta.

 Tsëmi Diospa Palabranta kuyaqkunaqa Ancashchö parlayanqan quechuachö Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Mateu-Revelacion Biblia yarqamunqampita alläpa kushikuyan. Jehoväpa testïgunkunaqa 2016 wata septiembri killachömi tsë mushoq Bibliata jorqayämushqa. Tsë Bibliata quechuaman traduceqkunaqa creiyanqankunata juk kuchuman churëkurmi unë qellqashqakunachö ninqantanölla traduciyämushqa. Tsënöpa quechua parlaqkuna Bibliata alleq entiendiyänampaq. Peru itsa kënö tapukunki: “¿Pikunataq kë Bibliata rurayämushqa?”.

Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Mateu-Revelacion Biblia quechuachö tsëraq yarqamushqa kaptimpis, ingles idiömachöqa 1950 watachönam Watch Tower Bible and Tract Society nishqan sociedä jorqamurqan. Tsë sociedäqa mëtsika nacionkunapaqmi unëpitana Bibliakunata jorqan. Y 1950 wata 15 de septiembri kaq ingleschö yarqamoq Täpakoq revistam kënö nirqan: “Traduceq grüpuchö yanapakoqkunaqa, kawëkäyaptin o wanushqana kayaptimpis pëkunapita pipis mana musyananta y jutinkuna mana willakushqa kanantam munayarqan. Kë Bibliaqa rurakashqa kawëkaq rasumpa Diospa jutin alabashqa kanampaqmi”.

Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Bibliaqa 1961 watachömi ingleschö juk librullachö complëtu yarqamurqan. Tsë Bibliata traduceqkunapa jutinkuna mana musyë kaptimpis, clärum rikakun imarëkur rurayanqan y shonqupita patsë Diosta respetayanqanqa. Tsëmi 2013 watachö yarqamoq Bibliapa qallananchö këta nin: “Biblia willakunqan alläpa precisaq kaptinmi, Bibliachö llapan ninqankunata alläpa respëtuwan rikarnin, imanö traducikashqa kanqanta yapë alleq rikäyarqö. Alläpa precisaqpaqmi churayarqö unë qellqashqakunachö ninqanllata rikätsikïta. [...] Peru manam tsëllatatsu procurayarqö, sinöqa cläru y fäcil-lla leyinan kanantam”.

Traduceq grüpuchö yanapakoqkunaqa, ¿tsë trabäjuta rurayänampaqnöku kayarqan? Wakin yachaq nunakunaqa, traduceqkunapa jutinkuna y ima tïtuluyoq kayanqan mana musyë kanqanrëkurmi, traduciyanqan Bibliataqa lluta nunakunapa rurëninkunatanölla rikäyan y mana kaqpaq churayan. Peru manam llapantsu tsënö pensayan. Alan S. Duthie jutiyoq nunam kënö nin: “Ima Bibliatapis pikuna traduciyanqanta o pikuna jorqayanqanta musyanqantsikqa, ¿yanapakunmantsuraq alli o mana alli traducishqa kanqanta musyanapaq? Manam alläpaqa. Rasumpa kaqchöqa, imanö traducishqa kayanqanta rikëmi rasumpaqa yanapakun”. *

Kananyaqqa Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabranqa entëru kar o pullanlla karpis, jinantin Patsachöqa 219, 712, 495 Bibliakunam 145 idiömakunachö yarqamushqa. Tsë Bibliata leyeqkunaqa, ¿imanö kanqantataq rikäyashqa?

Jesusqa kënö mañakuyänampaqmi qateqninkunata yachatsirqan: “Ciëluchö këkaq Teytalläkuna, jutiki alläpa respëtuwan rikashqa katsun” (Mateu 6:9). Peru wakin Bibliakunachöqa cäsi llapanchömi Diosqa mana reqishqanö yurin, y pëpaq parlarqa “Dios” o “Señor” ninllam. Peru unë qellqashqakunachöqa manam tsënötsu nin. Hebreu Idiömachö Qellqayanqan Diospa Palabranchöqa, 7.000 kutinömi Diospa jutin Jehovä yurin (Exodu 3:15; Salmus 83:18). Atska watakuna pasariptinmi judïukunaqa creenciankunarëkur Diospa jutinta parlëta jaqiriyarqan. Y Jesuspa qateqninkuna wanuriyaptinnam, cristiänu creikoqkunapis judïukunanö creir qallëkuyarqan (Hëchus 20:29, 30; 1 Timoteu 4:1). Y Griëgu Idiömachö Qellqayanqan Diospa Palabranta copiaqkunaqa, Diospa jutin Jehoväta copiayänampa rantinmi, griëgu idiömachö Kyrios nishqan o Theos nishqan palabrakunatana churayarqan, tsëkunaqa “Señor” y “Dios” ninanmi.

Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabranta Traduceq Grüpuchö yanapakoqkunaqa, valorwanmi churapakäyarqan Griëgu Idiömachö Qellqayanqan Diospa Palabranchöqa (Mushoq Testamentuchöqa), 237 kuti yureq Jehovä jutita unë yurinqan sitiukunaman kutitsiyänampaq. Y manam llutallatsu tsëta rurayarqan, sinöqa alli estudiëkurmi. Tantiyarinapaq, Lücas 4:18 textuchöqa, Isaïas 61:1  textuchö ninqanmi yurin. * Y Isaïas textuchöqa, unë qellqashqakunachöqa Jehovä juti yureqmi. Tsëmi pëkunaqa Lücas 4:18 textuta kënö traduciyashqa: “Jehoväpa santu espïritunmi noqachö këkan, porqui pëmi waktsakunata alli willakïkunata willanäpaq akramashqa”.

Tsënö traducishqa kanqanmi leyeqkunata yanapan Jehovä Diosqa jukllëlla Tsurin Jesucristupita jukläya kanqanta rikäyänampaq. Tantiyarinapaq, mëtsika Bibliakunachömi Mateu 22:44 textuta, “Señormi Señornïta nirgan” nishpa traduciyashqa (Señor Jesucristopa alli willacuynin, Conchucos Quechua–Norte). Peru ¿pitaq y pipaqtaq parlëkan? Rasumpa kaqchöqa, kë textuqa Salmus 110:1 textu ninqampaqmi parlëkan, y hebreu idiömachö unë qellqashqakunachöqa Diospa jutinmi tsëchö yureq. Tsëmi Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabranchöqa, “Jehovämi Señornïta kënö nirqan” nishpa traduciyashqa. Awmi, Bibliaqa clärum rikätsikun Jehovä Diosqa Tsurimpita jukläya kanqanta (Marcus 13:32; Juan 8:17, 18; 14:28). Peru tsëta entiendiqa manam tsënö kanqanta musyanallapaqtsu yanapakun, sinöqa salvakunapaqmi precisan. Hëchus 2:21 textu ninqannöpis: “Jehoväpa jutinchö llapan qayakoq kaqkunam salvashqa kayanqa”.

Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabranqa mëtsika precisaq yanapakïkunayoqmi. Kë Bibliataqa rurayämushqa Westcot apellïduyoq y Hort apellïduyoq nunakunapa griëgu idiömachö qellqashqankunata cuentaman churëkurmi. Tsënö kaptimpis, jina juk qellqashqakunata y papïruchö unë qellqashqakunatapis cuentamanmi churayashqa. Wakinmi kayan Nestle apellïduyoq y Aland apellïduyoq nunakuna y Sociedad de Biblias Unidas nishqan jorqayanqankuna. Griëgu idiömachö unë qellqashqakunachö  ninqantanölla y imatapis mana cambiashpam, fäcil entiendipaqtanölla kanan witsan parlayanqan idiömaman traduciyämushqa. Y manam unë witsan imanö parlayanqanta y imatapis imanö niyanqanta rikäyänanllapaqtsu tsënöqa traduciyämushqa, sinöqa willakïninta mas alleq entiendiyänampaqmi.

Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabranqa, griëgu idiömachö palabrakuna ima ninan kanqantam entienditsikïta tïran. Kanan witsanqa mëtsika idiömakunachömi cada palabrakuna imapis imë pasakunqanta rikätsikun: unë pasakunqanta, tsë höra pasakïkanqanta o shamoq tiempuchö pasakunampaq kaqta. Jina griëgu idiömachö palabrakunapis, imapis rurakärishqa kanqanta, chipyëpana rurakashqa kanqanta o rurakar sïguinampaq kaqtam rikätsikun. Mateu 6:33 textuchö Jesus ninqanman pensarishun. Tsë textuchö “ashir” neq palabraqa, imatapis mana jaqishpa ruranapaq kaqtam rikätsikun. Tsëmi Jesus ima nita munanqan cläru rikakunampaq, kënö traducikashqa: “Diospa Gobiernunta y pëpa rikëninchö alli kaq rurëkunata puntata ashir sïguiyë, y tsë llapan wakin kaq cösaskunataqa pëmi qoyäshunki”. Jina tsënöllam Mateu 7:7 textupis kënö traducikashqa: “Sïguiyë mañakurnin, y qoyäshunkim; sïguiyë ashirnin, y tariyankim; sïguiyë takakurnin, y kichapuyäshunkim” (Romänus 1:32; 6:2; Gälatas 5:15).

Bibliapita alleq yachakïta munaqkunataqa alläpam yanapan 617 kaq päginachö këkaq “Bibliachö këkaq palabrakunapaq käyitsikïkuna” nishqan. Tantiyarinapaq, sitsun pipis Juiciu Junaq, Gehëna, Arcangel, Nardu, Armagedon o Ushatsi fiesta neq palabrakunapita masta musyëta munanqa, tsëqa alläpam yanapanqa tsëchö këkaq musyatsikïkuna.

Jinamampis 589 kaq päginachömi këkan “Bibliachö këkaq palabrakunata tarinapaq” neq yanapakï. Tsëchömi abecedariuchö letrakuna yurinqanmannö juk lista palabrakuna këkan, y chakinchömi tsë palabrakuna mëchö yurinqanta rikätsikoq textukuna këkan. Pipis ima textuchöpis këkaq ima palabratapis yarparqa, tsë yanapakïwanmi tsë textuta tarita puëdin.

Ancashchö parlayanqan quechuachö Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Mateu-Revelacion Biblia yarqamunqanqa mana tsëllachötsu usharin. Tiempuwanqa llapan Biblia quechuaman traducishqa kanampaqmi patsätsikashqa. ¿Leyeqkuna markäkuyanmanku quechuachö yarqamoq Bibliaqa ingles idiömachö yarqamoq Biblianölla unë qellqashqakunachö ninqanllata rikätsikunampaq kaqta, y cläru kanampaq kaqta?

Awmi, tsënömi kanqa. Porqui Bibliata imanö traduciyanqantaqa Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunam alleq rikäyashqa. Pëkunaqa juk idiömakunaman Bibliata traducichö atskaq yanapakuyanqan mas alli kanqantam cuentata qokuyashqa. Tsëmi Bibliata traduceq grüpukuna më tsë nacionkunachö patsätsikashqa. Jina Jehoväpa testïgunkunapa principal oficïnankunachömi, Traduceqkunata Yanapaqkuna nishqan grüpu patsätsikashqa Bibliata juk idiömakunaman traduceq grüpukunata yanapanampaq, tsënöpa tapukïninkunata contestanampaq y tukï idiömakunachö yarqoq Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Bibliakuna igual kayänanta rikänampaq. Jinamampis, Bibliata traduceqkunata yanapanampaqmi computadörapaq Watchtower Translation System nishqan progrämata rurayashqa. Cläru parlakïchöqa, juk idiömaman traduciyänampaqqa alläpam precisan nunakuna alleq trabajayänan. Peru computadörachö yarqamoq mëtsika yanapakïkunam alläpa yanapakushqa, ingles idiömachö yarqamoq Bibliatanölla, unë qellqashqakuna ninqanmannölla y cläruta kikinkunapa idiömankunaman traduciyänampaq. Juk yanapakïqa griëgu idiömachö palabrakunata ingles idiömaman imanö traducishqa kayanqantam rikätsikun, tsëmi traduceqkunata yanapan idiömankunachö ima palabrakunata akrayänampaq kaqta alleq rikäyänampaq.

Tsëkunata patsätsiyanqan allipaq kanqanqa clärum rikakun. Mushoq Patsachö Kawaqkunapaq Diospa Palabran Mateu-Revelacion Bibliapita yachakuyänëkipaqmi niriyaq. Tsë Bibliataqa kë revistata jorqamoqkunatam mañakïta puëdinki. Jina tukïchö alli kanqantam rikanki: cläru kanqanta, fäcil leyinalla kanqanta, y juk textuta ras tarinapaq päginapa peqanchö yanapakïyoq kanqanta. Tsë Bibliaqa rurakashqa Diospa Palabrampita yachakunapaq yanapakïkuna nishqan follëtuwan utilizänapaqmi, tsëchömi kan mäpakuna y imëkata entienditsikoq yanapakïkuna. Imapitapis masqa, Diospa yachatsikïninkunata unë qellqashqakuna ninqantanölla kanan witsan parlanqëki idiömaman traduciyämushqa kanqanmanmi markäkïta puëdinki.