1, 2. (1) ¿Imatataq yachatsimantsik Gedeonwan kima pachak soldädunkuna rurayanqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta). (2) Lücas 21:19 textu ninqannö, ¿imanirtaq alläpa precisan alleq tsarakïyoq këqa?

JUEZ Gedeonwan tröpankunaqa juk sasa guërrachömi utishqana pelyëkäyarqan. Chikeqninkunatam 32 kilömetrutanö waraqnimpi (entëru paqas) wanutsiyänampaq qatikäyarqan. ¿Tsëpitaqa imataq pasakurqan? Bibliam kënö nin: “Gedeonwan kima pachak nunankunaqa utishqam Jordan mayuman chärir tsimpariyarqan”. Peru guërrataqa manaraqmi ganayarqanraqtsu, porqui chikeqnin soldädukunaqa 15 milran kawëkäyarqan. Tsë chikeqninkunaqa mëtsika watakunapam israelïtakunata mana allipa tratayashqa kayarqan. Tsëmi Gedeonwan nunankunaqa, chikeqninkunata llapanta wanutsiyanqanyaq qatiyarqan (Juëces 7:22; 8:4, 10, 28).

² Noqantsikpis alläpa utitsikoq y sasa guërrachö pelyaqnömi. Chikimaqnintsikkunaqa kayan: Satanas, pëpa makinchö këkaq nunakuna y jutsasapa kënintsikmi. Wakintsikqa mëtsika watapanam tsëkunawan pelyëkantsik y Jehovä yanapamashqam atska kutina vencirquntsik. Peru guërrataqa manaran ganantsikraqtsu. Itsa höraqa tsë pelyëkanqantsik  guërrachö o Satanaspa makinchö këkaq nunakunata Dios ushakätsinanta shuyarëta utirishwan. Jesusmi nirqan kë ushanan junaqkunachöqa imëka problëmakunapa pasar y qatikachäshqa karnin sufrinapaq kaqta. Peru alleq tsarakurninqa tsëkunata vencinapaq kaqtapis nirqanmi (leyi Lücas 21:19). ¿Ima ninantaq alleq tsarakïqa? ¿Imaraq yanapamäshun alleq tsarakunapaq? ¿Imatataq yachakushwan alleq tsarakushqa kaqkunapita? ¿Y imanötaq jaqishwan ‘ruranampaq kaqta tsarakï logranampaq’? (Santiägu 1:4, NM).

3. ¿Ima ninantaq alli tsarakïqa?

³ Alleq tsarakïpaq Biblia parlarninqa manam sasa problëmakunapa pasarnin aguantëllapaqtsu parlëkan, sinöqa tsë problëmakunata imanö rikanqantsikpaqwanmi. Tsëmi alleq tsarakïqa, mana mantsapakoq, mana jaqikoq y pacienciayoq kë ninan. Jina alleq tsarakïqa sinchi markäkïyoq y problëmakunapa pasarpis alleq tsarakï kanqantam juk libru nin. Tsëqa imëka mana allikunapa pasëkarpis alleq tsarakï ninanmi. Alleq tsarakurninqa, problëmantsikkunata vencishunmi. Y llakikïkunapa pasanqantsikllaman yarparänapa rantinmi, problëmantsikkuna altsakänampaq kaqman yarparänantsik.

4. ¿Imanirtaq kuyakïqa alleq tsarakunapaq yanapamanqantsikta nintsik?

⁴ Alleq tsarakunapaqqa kuyakïmi yanapamantsik (leyi 1 Corintius 13:4, 7 *). ¿Imanirtaq tsëta nintsik? Tantiyarinapaq, Jehoväta kuyanqantsikmi yanapamantsik mana allikunapa pasanapaq permitinqanta aguantanapaq (Lücas 22:41, 42). Cristiänu mayintsikkunata kuyanqantsikmi yanapamantsik pantayanqankunata aguantanapaq (1 Pëdru 4:8). Y qowantsikta o warmintsikta kuyanqantsiknam yanapamantsik, familiantsikchö problëmakuna kaptin alleq tsarakunapaq. Y tsënö kuyanakunqantsikmi casädu kawakïnintsikta mas sinchiyätsinqa (1 Corintius 7:28).

5. ¿Imanirtaq Jehovälla alleq tsarakunapaq yanapamënintsikta puëdin?

⁵ Jehovätam kallpata qomänapaq mañakunantsik. Bibliaqa nin, ‘alleq tsarakïta y shoqakïta’ Jehovä qomanqantsiktam (Romänus 15:5, NM). Pëllam alleq tsarakunapaq yanapamënintsikta puëdin. Porqui Jehoväqa imapa pasëkanqantsikta, imanö sientikunqantsikta y unë imanö kawanqantsiktam alleq entiendin. Awmi, pëqa musyanmi alleq tsarakunapaq imata wananqantsikta. Bibliaqa kënömi nin: “Respetaqninkuna munayanqantam ruranqa, y qayakïninkunataqa wiyanqam, y salvanqam” (Salmu 145:19). Peru ¿imanötaq Dios contestamantsik alleq tsarakunapaq kallpata mañakushqa?

6. Problëmakunapa pasashqa, ¿imanötaq Jehovä yanapamänantsikpaq änimanqantsikta cumplin?

⁶ Problëmakunapa pasar alleq tsarakunapaq Jehoväta mañakushqaqa, pëqa yanapamänapaqmi änimantsik (Leyi 1 Corintius 10:13). ¿Imanötaq änimanqantsikta cumplin? Höraqa problëmatam altsarin. Peru masqa kallpatam qomantsik kushishqa y pacienciawan alleq tsarakunapaq  (Colosensis 1:11). Jina Jehoväqa alleqmi musyan mëyaqlla aguantëta puëdinqantsikta. Pëqa manam ni imëpis permitinqatsu ima problëmapis pëwan alli kënintsikta ushakätsinanta.

7. Juk igualatsikïwan entienditsikaramï, alleq tsarakunapaq imanir Diospita alleq yachakunantsik precisanqanta.

⁷ Diospa yachatsikïninwanmi markäkïnintsikta sinchiyätsinantsik. ¿Imanirtaq alläpa precisan Diospita alleq yachakunantsik? Tantiyarinapaq, alläpa jatun rajuman juk nuna lloqëta munarqa, cada junaq mikunqampitapis mastam mikunan. Tsëran aguantanqa raju puntanman chänampaq. Tsënö kaqllam ushakë junaq chämunqanyaq tsarakïta munarqa, Diospita alleq yachakunantsik. Tiemputam jorqanantsik japallantsiklla Bibliapita yachakunapaq y reunionman imëpis ëwanapaq. Tsënöpam markäkïnintsik sinchilla këkanqa (Juan 6:27).

8, 9. (1) Job 2:4, 5, textu ninqannö, ¿imataq pruëbaman churakan problëmakunapa pasashqa? (2) ¿Imakunamantaq yarpänantsik pruëbata pasanqantsik höra?

⁸ Diosllapaq kanqantsiktam yarpänantsik. Awmi, problëmakunapa pasarqa alläpam sufrintsik. Peru yarpänantsikmi Diosllapaq kanqantsik pruëbaman churakanqanta. Satanasqa manam munantsu Ciëluchö y Patsachö Jehovälla mandakoq kananta. Tsëmi imëka allikunata qoptikillam nunakunaqa sirwiyäshunki nirnin Jehoväta Satanas piñatsirqan. Job kawanqan witsanmi Satanas kënö nirqan: “Llapan kapunqantam nunaqa kawëninrëkur qonqa”. Y tsëpitanam, Jobta Dios sufritsiptinqa contran tikrarinampaq kaqta nirqan (Job 2:4, 5). Atska watakuna pasariptinnam ciëlupita qarparayämuptimpis, Diospa sirweqninkunapaq tsënölla pensëkarqan (Apocalipsis 12:10). Y kanampis, imëka allikunata qomashqalla nunakuna Diosta adoranqantsiktam nin. Pëqa alläpam munëkun Diospa autoridäninta mana precisaqpaq churanata y sirwita jaqirinata. Tsëmi yarpänantsik problëmakunapa pasanqantsik höra ruranqantsikwanqa, Dioslla ciëluchö y Patsachö mandakoq kanqanta rikätsikïkanqantsikta o mana rikätsikïkanqantsikta.

⁹ Tsëkuna pasakuptinqa këkunamanmi yarpänantsik. Satanaswan demoniunkunaqa mana tsarakunapaq kaqta nimarnintsikmi rikarëkämantsik. Jina Jehovä, Reynintsik Jesucristu, kawarishqana kaq ciëlupaq akrashqakuna y mëtsikaq angelkunapis alleq tsarakunapaq kallpata qomänantsikpaqmi rikarëkämantsik. Jehoväta mana jaqipa sirwishqa y ima problëmakunapa pasarpis alleq tsarakushqaqa, alläpam kushikuyan. Tsëmi Jehovä kënö nimantsik: “Yachaq kë wamrallä y shonqüta kushitsimï, qallapämar burlakëkämaqnïta contestanäpaq” (Proverbius 27:11).

10. ¿Imanötaq problëmakunapa pasarnin Jesus ruranqanta qatishwan?

¹⁰ Tsarakunqantsik allipaq kanqanmanmi imëpis yarpänantsik. Viajëkarnin alläpa jatun tünelpa pasëkanqëkiman yarpakurkï, alläpachi ampin. Peru musyankim ëwar sïguirninqa tünilpita yarqurir yapë aktsita rikänëkipaq kaqta. Kawënintsikqa tsë viäjinömi kanman. Höraqa imëka sasa (aja) problëmakunapam pasashun y alläpam yarpachakushun. Jesuspis itsa tsënö sientikurqan. Wanutsiyänampaq qeruman clavarirmi allqutsar alläpa sufritsiyarqan. Tsë hörakunaqa alläpa sasachi pëpaq karqan. ¿Imataq yanaparqan alleq tsarakunampaq? “Allapa cushiqui chäramunanpaq caqta” yarparanqanmi (Hebrëus 12:2, 3). Juk parlakïchöqa, alleq  tsarakï allipaq kanqanmanmi Jesusqa yarpararqan, masqa Diospa jutin limpiashqa kanampaq y Dioslla mandakoq kanqanta yanapakunampaq kaqmanmi. Musyarqanmi pasëkanqan pruëbakuna ushakärinampaq kaqta y ciëluchö premiuta chaskinampaq kaqqa mana ushakänampaq kaqta. Alläpa sasa problëmakunapa pasarninqa, Jesusnömi imëpis pensanantsik, alleq tsarakïqa allipaq kanqanman y problëmakunaqa ushareqlla kanqanman.

11. ¿Imanirtaq precisan, ‘alleq tsarakushqa kaqkunapita’ yachakunantsik?

¹¹ Diosta mëtsikaq sirweqkunam noqantsiknö alleq tsarakuyashqa. Apostol Pëdru kawanqan witsampis, mëtsikaq cristiänukunam Satanaspa toqllankunapita alleq tsarakuyarqan. Tsërëkurmi Pëdru kënö nirqan: “Diosnintsicman mas marcäcur tsaracuyë, diabluta mana cäsurnin. Musyayanquim mecho tsechopis qamcuna sufriyanqequinolla wauqintsiccuna sufricayanqanta” (1 Pëdru 5:9). Tsëmi, ‘alleq tsarakushqa kaqkunapa’ kawënimpita yachakunqantsikqa allipaq kanqa. Porqui tsëmi yanapamäshun Jehoväta mana jaqipa sirwinapaq, alleq tsarakïta puëdinqantsikta següru kanapaq y Jehovällata sirwirqa bendicionta chaskinapaq kaqta (Santiägu 5:11, NM). Diospa sirweqninkuna alleq tsarakuyanqampita wakinllata rikärishun ^[1] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta).

12. ¿Imatataq yachakuntsik Edenchö querubinkuna rurayanqampita?

¹² Querubinkuna. Pëkunaqa kayan precisaq carguyoq angelkunam. Adanwan Ëva jutsata rurariyaptinmi, Jehoväqa wakin querubinkunata kë Patsachö cargunkuna qorqan, tsëqa ciëluchö cargunkunapita jukläyam karqan. Pëkuna rurayanqanqa yachatsimantsik sasa cumplinan carguta chaskirpis alleq tsarakunapaqmi. Bibliam willakun, “Eden huertapa inti yarqamunan lädumanmi” Jehovä “querubinkunata churarirqan y nina espädam mana pärëpa tumakïkarqan kawatsikoq plantaman näni chaqta cuidanampaq” (Genesis 3:24) ^[2] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta). Bibliaqa manam willakuntsu querubinkuna quejakuyanqanta ni precisaq tukurnin chaskiyanqan carguta mana kaqpaq churayanqanta. Jina manam nintsu qelanar këkäyanqanta o cargunkunata jaqirir ëwakuyanqanta. Antis pëkunaqa tsë cargunkunachömi trabäjunkunata ushayanqanyaq kayarqan. Itsa tsë carguchöqa kayarqan Apäkï Tamya chämunqanyaq, 1.600 watapitapis mas.

13. ¿Imataq Jobta yanaparqan imëka sufrimientukunata pasar alleq tsarakunampaq?

¹³ Diosllata sirweq Job. Itsa llakishqa këkantsik juk amïguntsik o kastantsik mana allipa tratamashqantsik kaptin. O itsa  sufrikantsik alläpa qeshyarnin o kastantsik wanushqa kaptin. Peru ima pasamashqapis Job ruranqanqa shoqamantsikmi (Job 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3). Jobqa manam musyarqantsu imanir mana allikunata pasëkanqanta. Peru alleqmi tsarakurqan. ¿Imataq yanaparqan? Jehoväta kuyanqan y pëta kushitsita munanqanmi (Job 1:1). Jobqa alli tiempuchö y mana alli tiempuchöpis Jehovätam kushitsita munarqan. Jina Jehovämi kamanqankunapita yachatsirqan alläpa puëdeq kanqanta yarpätsinampaq. Këmi Jobta yanaparqan problëmakunapa pasëkanqan höra Jehovä yanapanampaq kaqman markäkunampaq (Job 42:1, 2). Tsënömi karqan. Jehovämi Jobpa llapan sufrimientunkunata ushakäratsirqan y llapan oqranqampitapis ishkë kuti mastam qorqan. Y Jobqa kushishqam wanunqanyaq kawakurqan (Job 42:10, 17).

14. 2 Corintius 1:6 textu ninqannö, ¿imanötaq Pablu alleq tsarakunqan wakinkunata yanaparqan?

¹⁴ Apostol Pablu. Itsa mëqantsiktapis imëkata ruramäshun o Jehoväta sirwinqantsikrëkur hasta qatikachämashun. O anciänu kar o congregacionkunata watukaq karqa, itsa imëka trabäjuta ruranantsik kaptin utishqa sientikushwan. Tsënö kaptinqa Pablu ruranqanmi yanapamënintsikta puëdin. Pëtaqa alläpa chikirmi qatikachäyarqan. Y jinamampis cristiänu mayinkunapaqmi alläpa yarpachakurqan (2 Corintius 11:23-29). Peru alleqmi tsarakurqan y tsënö kanqanmi wakinkunatapis yanaparqan (leyi 2 Corintius 1:6). Y noqantsik alleq tsarakushqaqa, cristiänu mayintsikkunapis alleqmi tsarakuyanqa.

15, 16. (1) ¿Ima rurëtataq ‘logranan’ alleq tsarakïqa? (2) Tsarakï logranampaq kaqta imanö logranqampita ishkë willakïwan rikätsikaramï.

¹⁵ Jehovämi discïpulu Santiägutawan kënö qellqatsirqan: “Ruranampaq kaqta tsarakï logratsun, tsënöpa llapanchö complëtu y sänu kayänëkipaq, imachöpis mana  pishipashpa” (Santiägu 1:4, NM). Rikanqantsiknömi, Santiäguqa nirqan alleq tsarakïqa noqantsikchö juk precisaq rurëta “logranampaq” kaqta. ¿Imataq tsë rurëqa? “Llapanchö complëtu kanapaq” o alli cristiänu këman chänapaq yanapamanqantsikmi. Peru ¿imanötaq alleq tsarakïqa noqantsikchö tsë rurëta logran? Problëmapa pasarqa, itsa musyarishun pacienciayoq, agradecïdu o mas kuyakoq këta wananqantsikta. Alleq tsarakushqam imanö kënintsik mas alliyan y alli cristiänu këman chantsik. Tsënömi permitintsik noqantsikchö ruranampaq kaqta tsarakï logrananta.

¹⁶ Alleq tsarakï alli cristiänu kanapaq yanapëkämashqaqa, ama problëmakunapita yarqïta tïrashuntsu Diosnintsik chikinqankunata rurarnin. Këkunaman pensarishun, itsa mana alli pensënintsikta jaqita munantsik. Tentacionman ishkinantsikpa rantinmi, tsë mana alli pensëta dominanapaq Jehoväta mañakunantsik. O Testïgu kanantsikta juk familiantsik michäkuptinqa, qelanänantsikpa rantinmi Jehoväta sirwir sïguinantsik. Tsëmi yanapamäshun Jehoväman mas markäkunapaq. Ama qonqashuntsu, alli nunatanö Jehovä rikämänata munarqa, alleqmi tsarakunantsik (Romänus 5:3-5; Santiägu 1:12).

17, 18. (1) Ushakë junaq chämunqanyaq alleq tsarakï, imanir precisanqanta juk willakïwan entienditsikaramï. (2) Ushakë chämunampaq ichikllana pishikaptinqa, ¿imapitataq següru këkänantsik?

¹⁷ Manam juk tiempullapatsu alleq tsarakunantsik, sinöqa alläpam precisan ushakë junaq chämunqanyaq tsarakunantsik. Juk barcu hundikëkaqman pensari. Salvakïta munaq pasajërukunaqa alleqmi kallpachakuyänan lamarpa kuchunyaq chäyänampaq mana utishpa nadëta. Tsënö kaqllam Paraïsuchö kawëta munarqa, mana utishpa alleq tsarakunantsik ushakë junaq chämunqanyaq. Apostol Pablunömi ninantsik: “Noqacunaqa manam ichicllapis utinäyätsu” (2 Corintius 4:1, 16).

¹⁸ Pablunömi següru kanantsik, ushakë junaq chämunqanyaq alleq tsarakunapaq Jehovä yanapamänapaq kaqta. Pablum kënö qellqarqan: “Jesucristu yanapamäshqaqa imecatapis ¡pacwepam bensishun! Tsemi noqaqa allipa musyä Diosnintsicpa cuyaquininpita imapis mana raquimenintsicta puedenqanta. Manam raquimäshuntsu ni wanï, ni cawe, ni anjelcuna, ni mana alli espiritucuna, ni ima puedeq caqcuna, ni canan ni ware warätin ima eca pasaquicunapis. ¡Tsenollam raquimashuntsu ni raracho caqcuna, ni patsa rurincho caqcuna, Diosnintsic ima camashqancunapis, Teytantsic Jesucristurecur Diosnintsicpa cuyaquininpita manam raquimenintsicta puedenqatsu!” (Romänus 8:37-39). Höraqa itsa utishqa sientikushun. Peru Gedeonwan 300 nunankuna rurayanqantam qatinantsik. Pëkunaqa utishqa këkarnimpis, chikeqninkunata qatirmi sïguiyarqan (Juëces 8:4). ¿Ruranqanta qatishuntsuraq?