1, 2. (1) ¿Imakunataq rikätsikun nunakuna libri këta munayanqanta? (2) ¿Peru imakunamantaq chäyan?

MËTSIKAQ nunakunam maltratashqa këpita y waktsa këpita libri këta munayan. Y wakinkunanam niyanqanta välitsipuyänampaq y munëninkunata rurakur kawakuyänampaq libri këta munayan.

² Tsëmi exigikuyan huelgakunata rurarnin y autoridäkunapa contran churakarnin. Peru libri këta lograyänampa rantinmi, mas sufrimientukunaman chäyan y hasta wanuyampis. Rey Salomon ninqannöpis nunaqa nuna mayinta dominan kikin sufrinanllapaqmi (Ecl. 8:9).

3. ¿Imatataq rurashwan rasumpa kushishqa kawakunapaq?

³ Tsëqa, ¿imatataq ruranantsik rasumpa kushishqa kawakunapaq? Diospa palabranmi nimantsik, rasumpa libri këta qokoq leyta cäsukurninqa kushishqa kawakunapaq kaqta (Sant. 1:25). Tsë leytaqa Jehovämi qomarquntsik, y pëmi musyan rasumpa kushishqa kawakunapaq  imata wananqantsikta. Adantawan Ëvatapis kushishqa kawakuyänampaqmi llapan wanayanqanta qorqan, y hasta rasumpa libri këtapis.

4. ¿Imapitataq Adanwan Ëva libri kayarqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

⁴ Genesis librum willakun Eden huertachöqa waktsa kë y imapitapis mantsapakï mana kashqa kanqanta. Adanwan Ëvaqa manam yarpachakuyarqantsu mikïpaq, trabäjupaq, qeshyapäkuyänampaq kaqman ni wanuyänampaq kaqman (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15). Tsëqa, ¿chipyëpa libriku kayarqan? Rikärishun.

5. Libri kanapaqqa, ¿imatataq wanantsik?

⁵ Wakinkunaqa pensayan, rasumpa libri karqa imaman chätsinan kaptimpis llapan munayanqanta rurëta puëdiyänampaq kaqta y imëkatapis decidita puëdiyänampaq kaqtam. Peru juk librum nin, juk gobiernu alläpata mana mañakuptin o conviëneqllata mandakuptinqa nunakuna libri kayanqanta (The World Book Encyclopedia). Këwanqa entiendintsik nunakuna libri kayänampaqqa, mandakïkunaraq precisanqantam. ¿Peru pillataq conviëneq mandakïkunataqa qomënintsikta puëdin?

6. (1) ¿Imanirtaq Jehovälla chipyëpa libri kanqanta nishwan? (2) ¿Y noqantsikqa chipyëpa libriku kantsik?

⁶ Imatapis ruranampaqqa, Jehovällam chipyëpa libriqa. Porqui pëllam Kamakoq, Llapanta Puëdeq y ciëluchö y patsachöpis Mandakoqqa (1 Tim. 1:17; Rev. 4:11). Imëka janampaqa Jehovälla këkanqantam 1 Crönicas 29:11, 12 * (leyi) textu nimantsik. Peru wakin kawaqkunaqa ciëluchö y Patsachö karpis manam chipyëpa libritsu kayan. Tsëmi noqantsikqa, conviëneq y alli mandakïkunataqa pëlla churamïta puëdinqanta cuentachö katsinantsik. Y tsëtam qallanampita patsë rurashqa.

7. ¿Imakunata seguïdu ruranantsiktaq precisan, y sasaku tsëkunata ruranantsik?

⁷ Adanwan Ëvaqa imëkata rurayänampaq libri karnimpis, Jehovä patsätsinqankunatam cumpliyänan karqan. Këllaman pensarishun, kawayänampaqqa alläpam precisarqan shütayänan, mikuyänan, punuyänan y maskunatapis rurayänan. Y tsëkunata rurarninqa manam chipyëpa sujetashqatsu sientikuyarqan. Jehovämi permitirqan tsëkunata seguïdu rurarnimpis kushishqalla kayänampaq (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13). ¿Manaku noqantsikpis alläpa kushikuntsik limpiu vientuta shütarnin, gustamanqantsik mikïta mikurnin y shumaq punurirnin kushishqa shärikïta? Awmi, tsëkunata seguïdu rurarnimpis kushishqam kantsik. Adanwan Ëvapis kushishqachi kayarqan.

8. ¿Imatataq Adantawan Ëvata Jehovä mandarqan y imanirtaq mandarqan?

⁸ Jehovämi Adantawan Ëvata mandarqan mirayänampaq y Patsata shumaq  cuidayänampaq (Gen. 1:28). Tsë mandakïwanqa, ¿esclävuku tikrëkäyarqan? Manam. Tsëpa rantinqa juk shumaq rurëmanmi Diosnintsik invitëkarqan; entëru Patsata juk shumaq paraïsuman tikratsiyänampaq y tsëchö llapan nunakuna kushishqa kawakuyänampaq (Is. 45:18). Peru kanan witsan soltërulla këta y casädukuna wamrannaq këta decideqkunaqa, manam Dios mandakunqampa contrantsu këkäyan. Casädu kë y wamrayoq kë fäcil mana kaptimpis wakinkunaqa tsëtam decidiyan (1 Cor. 7:36-38). ¿Imanirtaq decidiyan? Porqui ima problëmapis alläpa mana kaptinqa casädu kë y wamrayoq këqa kushikïpaqmi (Sal. 127:3). Rikanqantsiknömi Adanwan Ëvaqa, casädu vïdankunachö y wamrankunawampis kushishqa këta imëyaqpis puëdiyanman karqan.

9. ¿Genesis 2:17 textuchöqa alläpataku y mana conviëneqtaku Dios mandakïkarqan?

⁹ Jina Jehoväqa Adantawan Ëvatam kënö mandarqan: “Alli kaqta y mana alli kaqta rikätsikoq plantapa frütantaqa manam mikunëkitsu, porqui tsëta mikurqa, mikunqëki junaqmi wanunki” (Gen. 2:17). ¿Alläpataku y mana conviëneqtaku Jehovä mañëkarqan? ¿Esclävuku sientikuyarqan? Manam. Yachaq nunakunam niyan tsë mandakïqa conviëneqlla kanqanta. Y juk nunanam Genesis 2:16, 17 textupaq parlarnin kënö nirqan: “Nunakunapaq ima alli [...] y ima mana alli kanqantaqa Dioslla musyan [...]. Kushishqa kayänampaqqa Dios ninqanmanmi confiakuyänan y cäsukuyänan. Manaqa, kikinkunaraqchi ima alli [...] y mana alli kaqtapis patsätsiyanman”. Musyanqantsiknöpis nunaqa manam tsëta rurëta puëdintsu.

10. ¿Nunaqa derëchuyoqku kantsik ima rurë alli kanqanta y mana alli kanqanta patsätsinapaq?

¹⁰ Mëtsikaq nunakunam niyan juk plantapa frütanta mana mikuyänampaq Adantawan Ëvata Jehovä mandarninqa, llapan munayanqanta rurayänanta mana permitikanqanta. Peru tsëqa manam rasumpatsu. Nunaqa imata ruranapaq kaqtaqa decidita puëdintsikmi, peru ima rurë alli kanqanta y mana alli kanqanta patsätsinampaqqa Jehovällam derëchuyoq. Tsëtam Jehoväqa Adantawan Ëvata nikarqan juk plantapa frütanta mana mikuyänampaq prohibirninqa. Peru pëkunaqa librim kayarqan Jehovä mandakunqanta wiyakuyänampaq o mana wiyakuyänampaqpis (Gen. 2:9). Nunaqa höraqa manam musyantsiktsu decidinqantsikkunaqa yanapamänapaq kaqta o hasta mana allimampis chätsimänapaq kaqta. Tsëmi allita munarnin decidirnimpis höraqa imëka sufrimientukunaman chäriyan (Prov. 14:12). Tsëmi Jehoväqa Adantawan Ëvata juk plantapa frütanta mana mikuyänampaq mandarninqa rikëkätsirqan, rasumpa libri kayänampaqqa cäsukoq kayänan alläpa precisanqanta. ¿Peru imatataq decidiyarqan?

11, 12. ¿Imanirtaq Adanwan Ëva decidiyanqanqa mana allikunaman chätsikurqan? Entienditsikaramï.

¹¹ Adanwan Ëvaqa decidiriyarqan Jehoväta mana cäsukuyänampaqmi. Ëvaqa  chipyëpam creikurkurqan, ‘mikuyanqëki junaqmi nawikikuna kichakärinqa y alli kaqta y mana alli kaqtam Diosnö musyariyanki’ nir Satanas engañaptin (Gen. 3:5). ¿Mas libriku tikrayarqan? Manam. Tsëpa rantinqa cuentatam qokuriyarqan Dios ninqanta mana cäsukï y munayanqanta rurakïqa mana allikunaman chätsikunqanta (Gen. 3:16-19). ¿Imanirtaq mas libritsu tikrayarqan? Porqui Jehoväqa manam, ima rurë alli kanqanta y mana alli kanqanta patsätsikuyänampaqtsu nunakunata kamashqa (leyi Proverbius 20:24 *; Jeremïas 10:23 *).

¹² Këta maslla entiendirinapaq këllam pensarishun. Avionta manejaq nuna ëwanqan sitiuman alli chänampaqqa, mëpa volanampaq kaqta patsätsiyanqanta, mäquinakuna diriginqanta y kikin Aeropuertupita dirigiyanqantam cäsukunan. Peru tsëta mana cäsukurninqa mana allichömi ushanman. Tsënömi Adanwan Ëvawampis pasarqan. Pëkunaqa Dios ninqanta mana cäsukurmi imëka mana allikunaman chäriyarqan, y hasta llapan nunakunatam wanïman y jutsaman chäratsiyarqan (Rom. 5:12). Tsënömi libri këninkunata oqrariyarqan.

13, 14. ¿Imanötaq rasumpa libri këta tarishwan?

¹³ Wakin nunakunaqa pensayan mas libri karninqa, mas alli kayänampaq kaqtam. Peru rasumpa kaqchöqa chipyëpa libri këqa, alli afilashqa cuchillunömi alläpa peligrösu. Pensarishun, ¿imanöraq kawashwan ima leypis mana kaptin y nunakuna munayanqanta rurakuyaptin?  5 kaq pärrafuchö parlanqantsik librum nin, nunakuna churayanqan leykunaqa biennintsikpaq kanqanta, peru alläpata mana exigimanqantsikta ni chipyëpa librita mana jaqiramanqantsikta. Tsënö kaptimpis tsë leykunata entiendinanqa manam fäciltsu, tsëmi abogädukunataraq y juezkunataraq wanan.

¹⁴ Peru Jesusqa libri këta imanö tarinapaq kaqtam kënö nirqan: “Ninqäkunata wiyakurqa, rasumpa qateqnïkunam kayanki, y rasumpa kaqtam reqiyanki, y rasumpa kaqmi librariyäshunki” (Juan 8:31, 32). Kë consëjukunata wiyakunapaqqa, Jesus yachatsikunqankunatam chaskikunantsik y qateqninmi tikranantsik. Tsënöpam rasumpa libri kashun. ¿Imapita? Kikin Jesusmi kënö nin: “Llapan jutsa ruraqkunam, jutsapa esclävun kayan”, y “Tsuri librayäshuptikiqa, rasumpa libri[m] kayanki” (Juan 8:34, 36).

15. ¿Imanirtaq Jesus änimanqantsikqa rasumpa libri këman chätsimashwan?

¹⁵ Jesus änikunqan libri këqa, nunakuna kanan ashiyanqampita mas mejor kaqmi. “Rasumpa libri[m] kayanki” nirqa parlëkarqan, nunakunata alläpa sufritseq jutsapita libranampaqmi. Jutsaqa manam, mana allikunallatatsu ruratsimantsik, sinöqa alli kaqta ruranantsiktapis michämantsikmi. Tsëmi esclävun kantsik. Jutsarëkurmi llakishqa sientikuntsik, sufrintsik y wanuntsik (Rom. 6:23). Apostol Pabluqa alleqmi musyarqan jutsapa esclävun këqa imanö kanqanta (leyi Romänus 7:21-25). Jutsapita librakurllam Adanwan Ëva oqrayanqan rasumpa libri këtaqa tarishun.

16. ¿Imanötaq rasumpa libri këmanqa chäshun?

¹⁶ Rikärinqantsiknöpis Jesusqa nirqan rasumpa libri kanapaqqa ninqankunata wiyakunantsik precisanqantam. Jehoväpa sirweqninkunaqa munënintsikkunata jaqirirmi Jesus mandamanqantsikta cumplita procurantsik (Mat. 16:24). Y rasumpëpa libriqa tikrashun, wanunqampa valorniwan Jesus chipyëpa yanapamashqaraqmi.

17. (1) ¿Imata rurartaq rasumpa kushishqa këta puëdishun? (2) ¿Imapitataq qateqninchö yachakushun?

¹⁷ Jesus ninqankunatam cäsukunantsikmi yanapamäshun rasumpa kushishqa kanapaq. Jina tsëmi yanapamäshun jutsapita y wanïpita shamoq tiempuchö librakänapaqpis (leyi Romänus 8:1, 2, 20, 21). Qateqnin kaq yachatsikïchömi yachakushun, libri kënintsikta shumaq utilizarnin Jehoväta imanö alabanapaq kaqta.