‘Musyämi sharkamunampaq kaqta’
“Amïguntsik Läzaruqa punukashqam quedarishqa, peru riyatsinäpaqmi pë këkanqanman ëwashaq” (JUAN 11:11).
1. ¿Imapitataq Martaqa següru karqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).
JESUSPA qateqnin Martaqa turin Läzaru wanushqa kaptinmi alläpa llakishqa këkarqan. Tsëmi Jesusqa kënö nirqan: “Turikiqa sharkamunqam”. Tsënö ninqanwan Marta chipyëpa consolashqa mana sientikurpis, kënömi nirqan: “Noqaqa musyämi ushanan junaqchö wanushqakuna kawariyämuptin sharkamunampaq kaqta” (Juan 11:20-24). Pëqa, shamoq tiempuchö Läzaru kawarimunampaq kaqtaqa segürum këkarqan. Peru Jesusqa tsë junaqllam kawariratsirqan.
2. ¿Imapitataq Martanöpis següru kashwan?
2 Itsa noqantsikpapis majantsik, teytantsik, awiluntsik o hasta wamrantsikpis wanushqa. Pëkunawan yapë tinkurita y kushishqa parlakuritaqa, ¡imanömi munëkuntsik! Peru Jehoväwan Jesus kananllana kawaritsiyämunantaqa manam shuyarantsiktsu. Peru ¿Martanöku següru këkantsik wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta? Atska pruëbakunam kan Martanöpis, ‘musyämi sharkamunampaq kaqta’ ninantsikpaq. Peru imanir següru këkanqantsikmanqa alleqmi pensanantsik.
3, 4. Wanushqakunata Jesus tsëllaraq kawaritsinqanta musyanqanqa, ¿imanöraq Martata itsa yanaparqan?
3 Martaqa Jerusalenpa amänunchömi tärarqan, tsëqa itsa rikarqantsu Galilëachö këkaq Nain markapa amänunchö juk viudapa wamranta Jesus kawaritsinqantaqa. Peru parlayaqtaqa wiyarqanchi. Jina manachi rikarqantsu Jairupa warmi wamrantapis Jesus kawaritsinqantaqa, itsa tsëqa pasakurqan Capernaumchö. Tsëchö këkaq nunakunaqa rikäyarqanmi rasumpa ‘wanushqa kanqanta’. Peru Jesus chärirqa makipita tsarirkurmi, “shipash, ¡sharkï!” nirirqan, y jinan höram sharkurirqan (Lüc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Martawan Marïaqa musyayarqanmi qeshyëkaqkunata Jesus kachakätsita puëdinqanta. Tsëmi, “këchö kaptikiqa manam turï wanunmantsu karqan” niyarqan. Peru Jesusqa, ¿imataraq ruranman karqan wanushqa amïgumpaq? Yarpäshun, “ushanan junaqchö” Läzaru kawarimunampaq kaqtam Martaqa nirqan. ¿Imanirtaq següru këkarqan? Y ¿imanirtaq noqantsikpis següru kashwan kuyashqa kastantsikkuna kawariyämunampaq kaqta?
4 Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqman confiakunapaqqa, mëtsika pruëbakunam kan. Wakinllata rikärishun. Tsëmi yanapamäshun kuyashqa kastantsikkuna kawariyämunampaq kaqman mas confiakunapaq.
KAWARIYÄMUNQAMPAQ WILLAKÏKUNA
5. ¿Imanirtaq Martaqa Läzaru kawarimunampaq kaqta següru këkarqan?
5 Martaqa manam, “allichi kanman turï kawarkamuptinqa” nirqantsu, sinöqa “musyämi kawarimunampaq kaqta” nirqanmi. ¿Imanirtaq següru karqan? Porqui wamrallaraq kanqampitachi wayinchö kar o Diosta adorayänan wayichö karpis wiyashqa karqan wanushqakuna kawariyämunqanta. Itsa noqantsikpis tsëtaqa Bibliachö leyirquntsik.
6. ¿Ima milagrupitataq Martaqa itsa alleq musyarqan?
6 Puntataqa profëta Elïasmi juk wanushqata kawaritsirqan. Tsë witsanqa Jehovämi poderta qorqan milagruta ruranampaq. Feniciachö këkaq Sarepta markapita juk waktsalla viudam mallaqë tiempuchö Elïasta posadatsirqan. Tsëmi Jehoväqa permitirqantsu aceitinwan harinan ushakänanta. Tsënöpam tsë viuda y wamrampis mallaqë tiemputa kawëkar pasayarqan (1 Rëy. 17:8-16). Y tiempuwannam, wamranqa qeshyarir wanurirqan. Peru Elïasqa ayata yatëkurmi, “Jehovä Diosllä, kë wamrata kawarïkatsillämï” nir mañakurqan. Tsënam Jehoväqa kawarkatsimurqan (1 Rëyes 17:17-20; leyi 17:21-24 *). Tsë pasakunqantaqa Martaqa alleqchi musyarqan.
7, 8. (1) ¿Imatataq Eliseu rurarqan juk warmipa wamran wanuriptin? (2) ¿Imatataq Jehovä rikätsikurqan Eliseu milagruta ruranqanchö?
7 Profëta Eliseupis juk wanushqata kawaritsirqanmi. Sunem nishqan markachömi juk qolloq warmi, edäna qowanwan täräyarqan. Eliseuta shumaq atiendiyanqanrëkurmi, Jehoväqa permitirqan juk ollqu wamrankuna kananta. Peru tiempuwanqa tsë wamraqa wanurirqanmi. Tsëmi mamanqa alläpa llakikurnin qowanta permïsuta mañakurirnin, 30 kilömetrutanö monti Carmëluyaq ëwarqan profëta Eliseuta ashirnin. Eliseuqa sirweqnin Guehazïtam mandarqan puntata ëwar tsë wamrata kawaritsinampaq, peru pëqa manam puëdirqantsu. Y qepantam Eliseuwan wamrapa mamanqa chäriyarqan (2 Rëy. 4:8-31).
8 Eliseu chärirqa wamrapa ayan lädunchömi mañakurqan, tsënam Jehoväqa kawariratsirqan. Wamranta kawëkaqta rikärirqa, mamanqa alläpam kushikurqan (2 Rëyes 4:32-34; leyi 4:35-37 *). Itsa yarpärirqan Änapa mañakïninman. Pëqa wamran Samuelta Diospa carpa wayinman aparninmi Jehoväpaq nirqan, pëqa pitapis wanuratsita y kawaritsita puëdinqanta (1 Sam. 2:6). Clärum këkan tsë warmipa wamranta kawaritsirqa, Jehoväqa rikätsikïkarqan wanushqakunata kawaritsimïta puëdinqantam.
9. Kima kaq kutichöqa, ¿imanötaq juk aya kawariramurqan?
9 Peru Eliseuqa 50 watapa profëta karirmi wanukurqan. Y tiempuwanqa, pamparanqanchöqa tullunkunallanam quedarirqan. Y israelïtakunaqa juk kutim tsë lädumpa juk ayata pasëkätsiyarqan. Y chikeqninkuna shamïkaqta rikëkurmi, Eliseupa sepultüranman ayata jitëkur escapar ëwakuyarqan. Y Bibliaqa willakun, Eliseupa tullunwan tsë aya topëkur kawariramur sharkamunqantam (2 Rëy. 13:14, 20, 21). Këmi kawarimoqkunapaq Biblia willakunqan kima kaq willakï. Tsënö pasakunqankunata musyanqanqa Martataqa alläpachi yanaparqan. Këkunaqa clärum rikätsirqan Jehoväqa wanïta ushakätsinampaq alläpa poderyoq kanqanta.
APOSTOLKUNA KAWAYANQAN WITSANCHÖ
10. ¿Imatataq Pëdru rurarqan juk cristiäna wanuriptin?
10 Jina Griëgu Idiömachö Qellqayanqan Diospa Palabrampis, wanushqakuna kawariyämunqantaqa willakunmi. Juk viudapa y Jairupa wamranta Jesus kawaritsinqampitaqa parlarquntsiknam. Watakuna pasariptinnam apostol Pëdrupis Dorcas o Tabïta jutiyoq cristiänata kawaritsirqan. Aya këkanqan cuartuman yëkurirmi Pëdruqa Jehoväman mañakurirnin kënö nirqan: “Tabïta, ¡sharkï!”. Y pëqa sharkaramurqanmi. Tsë milagruta rikärirmi, Jesusman mëtsikaq “creikur qallëkuyarqan”. Tsë mushoq creikoqkunaqa clärum rikashqa kayarqan, Jehoväwan Jesusqa wanushqakunata kawaritsita puëdiyanqanta (Hëch. 9:36-42).
11. ¿Ima nirqantaq Lücasqa Eutïcupaq, y Pablu milagruta rurarinqan imanöraq tsëchö këkaqkunata yanaparqan?
11 Kananqa parlarishun Eutïcu jutiyoq jövinta pasanqanta. Juk kutim, apostol Pabluqa Tröas markachö pullan paqasyaq yachatsikurnin karqan. Tsëchömi Eutïcu jutiyoq jövinqa ventänaman tëkur wiyëkarqan. Y chipyëpa punukärirmi, kima kaq pïsupita jeqakurkurqan. Jitarëkanqanmanqa itsa puntataqa Lücas chärirqan. Y doctor karmi wanushqana kanqanta nirqan. Pablunam escalërapa bajaramurnin Eutïcupa ayanta marqakurkurqan. Y tsëpitanam kawëkanqantana nirqan. Tsënö kawarimunqantaqa mëtsikaqmi rikäyarqan, y alläpa kushishqachi sientikuyarqan tsë milagruta rikäyanqampita (Hëch. 20:7-12).
SHUYARANQANTSIKQA SEGÜRUM CUMPLIKANQA
12, 13. ¿Ima tapukïkunatataq contestashun?
12 Wanushqakuna kawariyämunqanta Bibliachö leyirirqa, Martanömi següru kanantsik. Porqui Jehoväqa kamamaqnintsik karninmi wanushqakunata kawaritsimïta puëdin. Yarpashqaqa, cada wanushqakuna kawarimunqanchömi Diospa juk sirweqnin këkärqan; Elïasnö, Jesusnö o Pëdrunöpis. Tsë milagrukunaqa unëmi pasakurqan, peru kananqa mananam. Tsëqa, ¿milagrukuna mana rurakanqan tiempuchö wanoqkunaqa kawariyämunqatsuraq? ¿Shuyarashwantsuraq kawariyämunanta? ¿Martanöku, “musyämi ushanan junaqchö sharkamunampaq kaqta” nïta puëdintsik? ¿Imanirtaq Martaqa següru karqan? Y noqantsikpis, ¿imanirtaq següru kashwan?
13 Diospa mëtsikaq sirweqninkunam creiyarqan wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta. Wakinllata rikärishun.
14. ¿Imatataq yachakuntsik Abrahanpaq willakïchö?
14 Abrahanpaqa Isaacmi karqan mëtsika watakunapa shuyaranqan tsurin. Peru juk junaqmi Diosqa nirqan, kuyashqa tsurinta kayashqa ofrendatanö qoykunampaq (Gen. 22:2). ¿Imanöraq Abrahan sientikurqan? Jehoväqa änishqa karqan pëpa mirëninwan llapan nacionkuna bendecishqa kayänampaq kaqtam (Gen. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). Jina clärum willarqan, tsë mirëninqa tsurin Isaacpita kanampaq kaqta (Gen. 21:12). Peru ¿imanöraq tsë äninqan cumplikanman karqan Isaacta Abrahan wanuratsiptinqa? Bibliaqa willakun, Dios kawaritsimunampaq kaqman creinqantam (leyi Hebrëus 11:17-19). Peru manam nintsu tsë hörakuna o tsë junaqkuna kawaritsimunampaq kaqta Abrahan pensanqantaqa, sinöqa imë karpis kawaritsimunampaq kaqman confiakunqantam.
15. ¿Imamantaq Jobqa creirqan?
15 Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqmanqa Jobpis creirqanmi. Musyarqanmi juk plantata walluriyaptinqa yapë tseqllimïta puëdinqanta (Job 14:7-12; 19:25-27). Peru nunaqa, manam kikinllapitaqa kawarimïta puëdintsu (2 Sam. 12:23; Sal. 89:48). Tsëwanqa, ¿kawaritsimïta Dios mana puëdinqantaku nikantsik? Manam. Jobqa creirqanmi shamoq tiempuchö pëta Jehovä kawaritsinampaq kaqta (leyi Job 14:13-15 *). Imë kanampaq kaqta mana musyarpis, Jehovä kawaritsinampaq kaqmanqa chipyëpam confiakurqan.
16. ¿Ima nirqantaq juk angel profëta Danielta?
16 Kananqa profëta Danielpaq parlarishun. Pëqa mëtsika watakunapam Jehoväta sirwirqan y Jehoväqa imëpis yanaparqanmi. Juk kutim juk angel nirqan alläpa yachanëpaq nuna kanqanta, y mana mantsapakunampaqmi animarqan (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).
17, 18. ¿Ima kushikïpaq änikïtataq Daniel chaskirqan?
17 Danielqa cäsi 100 watayoqnam karqan y wanukunampaqnam këkarqan. Tsëqa itsa kënö tapukurqan: “¿Wanukurninqa imëllapis kawarimushaqtsuraq?” nirnin. Awmi, Danielqa kawarimunqam. Porqui Jehovämi kënö nirqan: “Ushananyaq tsarakï, tsëpitaqa descansarinkim” (Dan. 12:13). Danielqa, clärum musyarqan wanushqakuna imëka descansëkaq cuentalla këkäyanqanta y pamparäyanqanchöqa ima trabäjupis mana kanqanta (Ecl. 9:10). Awmi, wanukurpis manam sepultürallachöqa imëyaqpis quedakunantsu karqan, porqui Diosmi juk shumaq bendicionta änirqan.
18 Angelqa Danielta kënömi nirqan: “Peru ushanan junaqkunachömi sharkamunki tocashunqëki premiuta chaskinëkipaq”. “Sharkamunki” nirqa kawarimunampaq kaqtam cläru willëkarqan. Imë kawarimunampaq kaqtaqa manam nirqantsu, sinöqa ushanan junaqkunachö nirqanmi. Tsë ninanqa, wanurirninqa shuyänanraqmi karqan.
Wanushqakuna kawariyämunampaq kaqtaqa, Martanöpis segürum kanantsik. (Rikäri 19 y 20 kaq pärrafukunata).
19, 20. (1) ¿Imaraq Martata yanaparqan turin kawarimunampaq kaqta següru kanampaq? (2) ¿Imapitataq qateqnin kaq yachatsikïchö yachakushun?
19 Tsë willakïkunapita musyarninchi Martaqa chipyëpa confiakurqan turin Läzaru “ushanan junaqchö wanushqakuna kawariyämuptin sharkamunampaq kaqta”. Marta tsënö següru kanqan, y kawaritsimunampaq Danielta Dios äninqanqa, ¿manaku noqantsiktapis següru kanantsikpaq yanapamantsik?
20 Wanushqakuna rasumpa kawariyämunqantam yachakurirquntsik. Jina yachakurquntsikmi shamoq tiempuchö wanushqakuna kawariyämunampaq kaqta Diospa sirweqninkuna creiyanqanta. Wanushqakunata kawaritsimunampaqqa Diosnintsik unënam änikushqa, peru ¿ima pruëbataq kan tsëta cumplimunampaq kaqta? Y ¿imëraq kawariyämunqa? Qateqnin kaq yachatsikïchömi tsëpita yachakushun.
^ par. 3 Mushoq cancionkuna
^ par. 6 1 Rëyes 17:21-24: “Y wamrapa jananman kima kutipa lätakëkurmi Jehoväta rogakurnin kënö nirqan: ‘Jehovä Diosllä, kë wamrata kawarïkatsillämï’. Y Jehoväqa Elïas mañakunqanta wiyarirmi wamrata kawariratsirqan. Y tsëpitanam Elïasqa wamrata altuchö këkaq cuartupita bajaratsimur mamanta entreguëkurqan, ‘¡rikë, wamrëkiqa kawëkanmi!’ nirnin. Y tsënam tsë warmiqa Elïasta kënö nirqan: ‘Kananmi sïqa rasumpa musyarï Diospa sirweqnin kanqëkita, y Jehovä ninqanta parlanqëkiqa rasun kaqlla kanqanta’”.
^ par. 8 2 Rëyes 4:35-37: “Tsënam Eliseuqa wayichö wakpa këpa purikacharqan, y tsëpitanam altus cuartuman yapë lloqarir wanushqa wamrata yatëkurqan. Y wamraqa qanchis kutipam illaqpita jachiwsëkurqan. Y tsëpitanam wamraqa nawinta kicharamurqan. Tsënam Eliseuqa Guehazïta qayarirnin, ‘wamrapa mamanta qayamï’ nirqan. Y qayaramuptinnam warmiqa Eliseu këkanqanman yëkurirqan. Y pënam, ‘wamrëkita pallarkï’ nirqan. Y alläpa kushikurmi tsë warmiqa Eliseupa chakin kaqman qonqurikïkurqan, y tsëpitanam wamranta aparkur yarqurirqan”.
^ par. 15 Job 14:13-15: “¡Imanöllaraq piñakïniki pasanqanyaq sepultüraman pakëkallämankiman, y shuyaränäpaq patsätsinqëki tiempu cumpliriptinlla yarpäramankiman! Juk nuna wanurqa, ¿kawarimunmantsuraq? Imëka juk esclävunömi, libri yarqunä junaqyaq shuyaräshaq. Qammi qayaramanki, y noqam wiyarishqëki. Qammi kamamarqëki, tsëmi yapë rikämëtaqa alläpa munëkunki”.
