1. Bibliata qellqayanqan tiempuchöqa, ¿imatataq nunakuna masqa mikuyaq?

 BIBLIA qellqakanqan tiempuqa, nunakunaqa ima mikuyta mikuyanqampitapis tantatam masqa mikuyaq (Gen. 14:18; Lüc. 9:3). Tsëmi Bibliachöqa mikuypaq parlarnin höraqa tanta nin (1 Rëy. 17:11, 12; Eze. 5:16, nöta). Y Jesuspis ishkë kutim milagruta rurar tantata miratsirqan (Mat. 16:9, 10). Yachakurishun Juan librupa 6 kaq capïtulun willakunqanta, y tsëpita imata yachakunqantsikta.

2. ¿Imëtan mëtsikaq nunakuna mikuyta wanayarqan?

² Jesuswan apostolninkunaqa mëtsë markachö yachatsikushqa karmi, descansayänampaq barcuwan Galilëa qochata tsimpayarqan, y Betsaida markapa amänunchö këkaq sitiumanmi ëwayarqan (Mar. 6:7, 30-32; Lüc. 9:10). Peru nunakunaqa Jesus mëchö këkanqanta musyarirmi mëtsikaq chäriyarqan. Tsëmi Jesusqa descansanan kaptimpis, nunakunata llakiparnin Diospa Gobiernumpita yachatsirqan y qeshyëkaqkunata alliyätsirqan. Peru tardiyëkarqannam, tsëmi Jesuspa discïpulunkunaqa yarpachakuyarqan tsë nunakuna imata mikuyänampaq kaqman. Wakin nunakunaqa capazchi imallatapis mikuyänampaq apayarqan, peru wakinkunaqa amänu markakunamanraqchi mikuyta ranteq ëwayanman karqan (Mat. 14:15; Juan 6:4, 5). ¿Imataraq Jesus ruranman karqan?

 MILAGRUTA RURARMI TANTATA MIRATSIRQAN

3. ¿Imatataq apostolninkunata Jesus nirqan nunakuna mallaqlla këkäyanqanta rikar? (Rikäri dibüjuta).

³ Jesusmi nunakunapaq apostolninkunata kënö nirqan: “Manam pëkunaqa ëwakuyänantsu, qamkuna imallatapis qarayë” (Mat. 14:16). Peru tsëchöqa mëtsikaq nunakunam kayarqan. Ollqullam kayarqan 5 milnö, y warmikunata y wamrakunata yupayaptinqa capaz 15 milnö kayarqan (Mat. 14:21). Andresmi nirqan, juk wamrapa cebädapita pitsqa tantan y ishkë pescädun kanqanta. Y tsëpitam kënö nirqan: “Peru manachi tsëtsika nunapaqqa tinkun[qa]tsu” (Juan 6:9). Tsë witsanqa, cebäda tantatam barätulla kaptin masqa mikuyaq. Y wamra katsinqan pescäduqa, capazchi kachitashqa tsaki pescädu karqan. Imanö kaptimpis, tsë wamra katsinqan tantawan pescäduqa manam mëtsikaq nunapaq tinkunmantsu karqan.

4. ¿Imakunatataq yachakuyta puëdintsik Juan 6:11 a 13 textuchö ninqampita? (Rikäri fötukunata).

⁴ Jesusqa manam nunakuna mallaqlla kutikuyänanta munarqantsu, tsëmi jamakuyänampaq nirqan (Mar. 6:39, 40; leyi Juan 6:11-13). Jesusqa tsë tantapaq y pescädupaqmi Diosnintsikman agradecikur mañakurqan. Tsënöqa agradecikurqan tsë mikuy miranampaq Diosnintsik yanapashqa kaptinmi. ¿Imatataq këpita yachakuntsik? Piwan mikurpis o japallantsik mikurpis, puntataqa Diosnintsiktam agradecikurnin mañakurinantsik. Tsëpitanam Jesusqa discïpulunkunata mandarqan, tsë mikuyta nunakunata repartiyänampaq y nunakunaqa pacha juntam mikuyarqan. Mikuyqa mëtsikam sobrarqan, tsëmi Jesusqa mandakurqan tsë sobraq  mikuyta ëlluyänampaq o qoriyänampaq. Tsënömi Jesusqa yachatsimarqantsik ima kapamanqantsiktapis alli provechanapaq y mana perditsinapaq. Kë willakuypitaqa papäkuna imëkatam wamrankunata yachatsita puëdiyan.

5. Jesusta milagruta ruranqanta rikarnin, ¿imatataq nunakuna rurëta munayarqan, peru imatataq Jesusqa rurarqan?

⁵ Jesus yachatsikunqanta wiyar y milagrukunata ruranqanta rikarmi nunakunaqa alläpa kushikuyarqan. Pëkunaqa musyayarqanmi juk willakoqta Diosnintsik mandamunampaq Moises nishqa kanqanta, y capazchi pensayarqan tsë willakoqqa Jesus kanqanta (Deut. 18:15-18). Tsënöllachi pensayarqan Jesusqa alli gobernanti kanampaq kaqta y entëru nacionkunachö nunakunapaq mikuyta mana pishitsinampaq kaqta. Tsëchi “amälas apëkur gobernaqninkuna kanampaq churëta” munayarqan (Juan 6:14, 15). Peru gobernanti yëkurqa, polïtica asuntumannam Jesusqa mëtikunman karqan. Tsëmi Jesusqa munarqantsu y japallanmi ‘jirkata ëwakurqan’. Jesusqa obligayaptimpis, manam polïtica asuntuman mëtikurqantsu. Tsëta ruranqampitaqa, ¡pënö kanantsikpaqmi yachakuntsik!

6. ¿Imatataq Jesuspita yachakuntsik? (Rikäri dibüjuta).

⁶ Kanan witsanqa manam nunakuna nimäshuntsu milagruta rurarnin tantata miratsinapaq, qeshyëkaqkunata alliyätsinapaq o gobernantinkuna kanantsikpaq. Peru capazchi juk  nunata alli gobernanti kanampaqtanö rikarqa, pëpaq votanantsikpaq o yanapanantsikpaq nimäshun. Tsë asuntuchöqa Jesuspitam yachakuyta puëdintsik. Pëqa manam polïtica asuntuman ni imanöpapis mëtikurqantsu. Y kënömi nirqan: “Gobiernüqa manam kë mundupitatsu” (Juan 17:14; 18:36). Noqantsikpis Jesusnömi pensanantsik y imatapis ruranantsik. Noqantsikqa Diospa Gobiernuntam yanapantsik, tsë Gobiernupaqmi nunakunata parlapantsik y Diosnintsikman mañakuntsik (Mat. 6:10). Kananqa tantawan milagruta Jesus ruranqampita masllata yachakurishun.

MANAM ENTIENDIYARQANTSU “TANTAWAN MILAGRUTA RURAR IMATA RIKÄTSIKUNQANTA”

7. ¿Ima milagru mastataq Jesus rurarqan, y ima niyarqantan apostolninkuna? (Juan 6:16-20).

⁷ Mëtsikaq nunakunata mikuynin qararirnam Jesusqa apostolninkunata nirqan Capernaumta barcuwan kutikuyänampaq, y pëqa nunakunapa gobernantinkuna këta mana munarmi jirkata ëwakurqan (leyi Juan 6:16-20). Peru apostolkuna barcuwan kutikuykäyaptinmi, alläpa vientu qallëkurqan. Tsënam Jesusqa pëkuna kaqta yaku janampa ëwarqan y apostol Pëdrutapis yaku janampa shamunampaqmi nirqan (Mat. 14:22-31). Barcuman Jesus chäriptinqa, vientuqa pärarirqanmi. ¡Apostolninkunaqa manam rikäyanqanta creiriyarqantsu! Tsëmi alläpa kushikurnin kënö niyarqan: “Qamqa rasumpataq Diospa Tsurin kanki” (Mat. 14:33). a Tsënö nirpis manam entiendishqaraqtsu kayarqan tsë milagruta Jesus imanir ruranqanta y tantatapis imanir miratsishqa kanqanta. Tsëmi Marcusqa nirqan ‘chukru shonqullaraq karnin’ “tantawan milagruta rurar imata rikätsikunqanta mana entiendishqa” kayanqanta (Mar. 6:50-52). Pëkunaqa manam entiendiyarqantsu milagrukunata ruranampaq Jehovä Diosnintsik poderninwan yanapëkanqanta. Y tsëpita juk kutichönam milagruta rurar tantata miratsinqampaq yapë parlarqan, y maskunatam yachatsikurqan.

8, 9. ¿Imanirtan nunakunaqa Jesusta qatiräyaq? (Juan 6:26, 27).

⁸ Jesus mikuyta qaranqan nunakunaqa, mikuyta munarllam qatiräyaq. Jesuswan apostolninkuna ëwakushqa kayanqanta musyarirmi, nunakunaqa waränin junaq Tiberiädispita shamoq barcukunawan viajayarqan y Jesusta ashirmi Capernaumman chäyarqan (Juan 6:22-24). Peru ¿Diospa Gobiernumpita rasumpa yachakuyta munarku ëwayarqan? Manam. Pëkunaqa mikuyta ashirllam ëwayarqan. ¿Imanötan tsënö kanqanta musyantsik?

⁹ Këllaman pensarishun: Capernaumpa amänunchömi nunakunata Jesus nirqan ‘tantata pacha junta mikushqa karlla’ qatiräyanqanta. Tsëpitanam kënö nirqan: “Ama ushakaqlla mikuypaqqa trabajayëtsu, sinöqa [...] imëyaqpis kawëman chätsikoq mikuypaq trabajayë” (leyi Juan 6:26, 27). Imëyaqpis kawëman chätsikoq mikuypaq parlapäriptinqa capazchi kushikuyarqan. Peru ¿ima mikuytan tsëqa karqan y imanötan tariyanman karqan?

10. Mana wanurna kawakuyänampaqqa, ¿imatataq nunakuna rurayänan karqan?

¹⁰ Judïukunaqa capazchi pensayarqan Moises Qellqanqan Leychö mandakunqanta cumplirlla Jesus parlanqan mikuyta chaskiyänampaq kaqta. Peru Jesusqa kënömi nirqan: “Teyta Dios munanqanta rurayänëkipaqqa, pë mandamunqan kaqmanmi markäkuyänëki o yärakuyänëki” (Juan 6:28, 29). Manana wanur imëyaqpis kawakuyänampaqqa, Diosnintsik mandamunqan nunamanmi  confiakuyänan karqan. Tsëtam Jesusqa puntatapis entienditsikushqana karqan (Juan 3:16-18, 36). Y manana wanur kawakunapaq imata ruranapaq kaqtaqa yapëchöpis entienditsikurqanmi (Juan 17:3).

11. ¿Imanötan judïukunaqa rikätsikuyarqan mikuyta mas puntaman churayanqanta? (Salmus 78:24, 25).

¹¹ “Teyta Dios munanqanta” rurayänampaq Jesus niptinqa, manam judïukuna creiyarqantsu. Tsëmi kënö tapuyarqan: “¿Ima milagrutataq ruramunki tsëta rikar creiyänaqpaq?” (Juan 6:30). Tsëpitanam niyarqan, Moises kawanqan tiempuchö unë kastankunaqa, manä mikuyta tanta cuentata chaskishqa kayanqanta (Neh. 9:15; leyi Salmus 78:24, 25). Tsënö niyanqanwanmi cläru entiendintsik tsë nunakunaqa, masqa mikuyllaman pensëkäyanqanta. Tsëmi ‘ciëlupita [shamoq] rasumpa mikuypaq’ Jesus parlapaptinqa, cäsuyarqantsu ni tapupäyarqantsu (Juan 6:32). Pëkunaqa Diospita yachakuyänampa rantinmi, mikuyllaman pensayarqan. ¿Imatataq kë willakuypita yachakuntsik?

¿IMATATAQ MAS PUNTAMAN CHURASHWAN?

12. Jesus yachatsikunqannö, ¿imatataq mas puntaman churanantsik?

¹² Juan librupa 6 kaq capïtulumpitaqa yachakuntsik Diosnintsikpa kaqta mas puntaman churanapaqmi. Tsëtam Jesusqa cläru rikätsikurqan Satanas tentaptin mana cäsunqanchö (Mat. 4:3, 4). Y Diospita yachakuyta wananqantsikta mas puntaman churanapaqmi nirqan (Mat. 5:3). Tsëmi cada ünu kënö pensanantsik: “¿Noqaqa Diospa kaqta dejëkurku imatapis munanqäkunallata o gustanqäkunallata ashir kakü?”.

13. (1) ¿Imanirtan mikurnin kushikunqantsikqa allilla? (2) ¿Ima consëjutataq cäsukunantsik? (1 Corintius 10:6, 7).

¹³ Peru musyanqantsiknöpis, wananqantsikkunapaq Diosnintsikman mañakunqantsik y tarinqantsikkunawan kushikunqantsikqa allillam (Lüc. 11:3). Bibliachöqa clärum nin mikurnin y upurnin kushikunantsikpaq y tsëkunaqa ‘Diospa bendicionnin kanqanta’ (Ecl. 2:24; 8:15; Sant. 1:17). Tsënö kaptimpis, manam munanqantsikkunata ashirllaqa kakunantsiktsu. Tsëtam apostol Pablupis judïukunata ushakätsiyänampaq ichik tiempu pishikaptin cristiänukunata yarpätsirqan. Yarpätsirqanmi Sinaï jirkachö israelïtakuna imanö portakuyanqanta y imakunata rurayanqanta. Tsëpitanam consejarqan pëkunanö “mana allikunata mana” munayänampaq (leyi 1 Corintius 10:6, 7, 11). Pëkunaqa mikuytam alläpa munayarqan, peru tsë munëninkunam mana alliman chätsirqan (Nüm. 11:4-6, 31-34). Tsënöllam becërruta adorayanqanchö mikurpis y upurpis mana allita rurayarqan (Ex. 32:4-6). Tsëwanmi Pabluqa, judïukunata ushakätsiyänampaq ichik tiempu pishikaptin, cristiänukunata alli entienditsirqan cuidakuyänampaq. Judïukunataqa 70 watachömi ushakätsiyarqan. Noqantsikpis kë tiempupa ushëninchönam kawëkantsik, tsëmi Pablu consejakunqanta cäsukunantsik.

14. Mushoq Patsachöqa, ¿imanötan mikuy kanqa?

¹⁴ “Kanan junaqpaq mikuylläkuna këkutsun” nir mañakunantsikpaq Jesus yachatsimarnintsikqa, kënöpis nirqanmi: “Ciëluchö y patsachöpis rurëta munanqëkita rurëkullë” (Mat. 6:9-11). Diosnintsik munanqanta rurariptinqa, ¿imanöraq tsë tiempu kanqa? Bibliachöqa nin mëtsika mikuy kanampaq kaqtam. Isaïas 25:6 a 8 textuchömi nin Diospa Gobiernunchöqa mëtsika alli mikuykuna kanampaq kaqta. Y Salmus 72:16 textuchönam kënö nin: “Patsachöqa mëtsika gränum kanqa, jirkakuna jananchöpis alläpa atskam kanqa”. Pensari tsë gränu mikuykunata aqaratsir, ¡munanqëkinö tantakunata rurëkanqëkiman!  ¡Plantakunqëki üvaspa frütanta mikuykanqëkiman! O ¡kikiki ruranqëki vïnuta upuykanqëkiman! (Is. 65:21, 22). Shumaq Patsachöqa llapan nunakunam tsë bendicionkunata chaskiyanqa.

15. ¿Imataraq yachakuyanqa kawarimoqkuna? (Juan 6:35).

¹⁵ (Leyi Juan 6:35). Milagruta rurar tantatawan pescäduta Jesus miratsinqan mikuyta mikoq nunakunataqa, capazchi wakintaqa kawariyämuptin reqita puëdishun. Capazchi kawarimurnin Jesusman markäkuyta o yärakuyta puëdiyanqa (Juan 5:28, 29). Y kawarimurninqa, Jesus kënö ninqantam yachakuyänan: “Noqam kä imëyaqpis kawatsikoq mikuyqa. Noqaman shamoqqa, manam imëpis mallaqanqanatsu”. Pëkunata salvananrëkur Jesus wanunqanmanmi markäkuyta yachakuyänan. Tsë witsanchöqa, llapan kawarimoqkuna y yureq wamrakunam Jehoväpita yachakuyanqa. ¡Alläpachi kushikushun tsë nunakunata Diosnintsikpita yachatsirnin! Tantata kushishqa mikunqantsikpitapis masmi Diosnintsikpita yachatsirqa kushikushun.

16. ¿Imatataq qateqninchö yachakushun?

¹⁶ Këyaqqa Juan librupa 6 kaq capïtulumpitam wakinllata yachakurquntsik. Peru Jesusqa maskunataran parlarqan mana wanurna imëpis kawakunapaq kaqpita. Tsë asuntutaqa judïukunanömi noqantsikpis musyëta munantsik. Tsëmi qateqninchöpis Juan librupa 6 kaq capïtulun ninqampita maslla yachakushun.