1, 2. Creinqantsik asuntupaq wamrakuna tapukuyaptinqa, ¿imatataq papäkuna pensayanmantsu?

 MËTSIKAQ papäkunam niyan wamrankunata yachatsiqa mana fäcil kanqanta. Tsëmi Jehoväman markäkuyänampaq wamrëkikunata yachëkätsiyaptikiqa alläpa felicitäyaq (Deut. 6:6, 7). Wamrakunaqa capazchi winayanqanmannö, Bibliachö imapaqpis alli o mana alli ninqankunapaq o creinqantsikkunapaq tapukur qallëkuyanqa.

² Tsënö tapupäyaptinqa capazchi papäkunaqa, Diosman wamrankuna manana creiyanqanta pensar qallëkuyanqa y yarpachakuyanqa. Peru rasumpa kaqchöqa, Diosman alli firmi creikuyänampaqqa tsë tapukuyanqankunapa respuestankunatam wamrakunaqa alli musyayänan (1 Cor. 13:11). Tsëmi creinqantsik asuntukunapaq wamrakuna tapukuyaptinqa, papäkunaqa mantsakäyänantsu. Tsëpa rantinqa, tsëtam provechayänan alli yachatsiyänampaq.

3. ¿Imatataq këchö yachakushun?

³ ¿Imanötan papäkunaqa wamrankunata yanapayanman 1) creiyanqankunapita següru kayänampaq, 2) Biblia mandakunqannö kawakuy alli kanqanta entiendiyänampaq y 3) creiyanqanta defendiyänampaq? Tsëkunatam këchö yachakushun. Tsënöllam yachakushun, wamrakuna tapukuyaptin papäkuna imata rurayänampaq kaqta y creiyanqankunapita mana mantsapakuypa parlakuyänampaq imanö yanapayänampaq kaqta.

CREIYANQANKUNAPITA SEGÜRU KAYÄNAMPAQ YANAPAYË

4. ¿Imatataq höraqa wamrakuna tapukuyanqa?

⁴ Wamrakunaqa manam papäninkuna Diosman markäkuyanqanllapitatsu Diosman markäkuyanqa; tsëtam papäkunaqa  alli musyayan. Papäkuna, qamkunapis manam Diosman markäkuykarllanatsu yuriyarqëki, y pëkunapis manam Diosman markäkuykarllanatsu yuriyashqa. Tsëmi höraqa kënö tapukuyanqa: “¿Imanötan musyä Dios rasumpa kanqanta? ¿Imanirtan confiaküman Biblia ninqankunaman?”. Bibliaqa llapantsiktam animamantsik alli ‘pensëta’ yachakunantsikpaq y ima alli kanqanta y ima mana alli kanqanta alli musyanantsikpaq (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21). Peru ¿imanötan papäkunaqa wamrankunata yanapayanman Diosman markäkuyänampaq?

5. ¿Imanötan papäkunaqa wamrankunata yanapayanman Biblia ninqankunaman maslla markäkuyänampaq o yärakuyänampaq? (Romänus 12:2).

⁵ Tapukuyninkunapa respuestanta kikinkuna ashita yachakuyänampaq yanapayë (leyi Romänus 12:2). Wamrëkikuna tapukuyaptinqa, tsë tapukuyanqankunapa respuestankunata publicacionnintsikkunachö ashiyänampaq yanapayë. Tsëpaqqa utilicëta puëdiyan Índice de las publicaciones Watch Tower y Guía de estudio para los testigos de Jehová neq librukunatam. Guía neq libruchöqa ashita puëdiyan “Tema” neqchö “La Biblia” neqta, tsëpitana “Inspirada por Dios” neqta. Tsë publicacionchö këkaq librukunam wamrëkikunata yanapanqa, Biblia ninqankunaqa nunakunapa pensëninlla mana kanqanta, sinöqa ‘Diospa palabran’ kanqanta entiendiyänampaq (1 Tes. 2:13). Capaz ashiyankiman unë Nïnivi markapaq parlaq publicacionkunata. Unë witsan yachaq nunakunaqa niyarqan tsë marka mana kashqa kanqantam. Peru 1850 wata witsankunam ushakashqa Nïnivi markata tariyarqan, y tsëqa Biblia ninqan rasumpa kanqantam rikätsikurqan (Sof. 2:13-15). Tsënöllam ashiyanman Nïnivi marka imanö ushakänampaq kaqta Biblia ninqan imanö cumplikashqa kanqanta. Tsëpaqqa leyiyanman 2021 wata noviembri killachö yarqamoq Täpakoq revistachö “¿Musyarqëkiku?” neq yachatsikuytam. Wakin librukuna niyanqankunawan Publicacionnintsikkuna ninqan igualanqanta rikarmi, wamrëkikunaqa Bibliachö ninqankunaman maslla markäkuyanqa o yärakuyanqa.

6. ¿Imanötan papäkunaqa wamrankunata yanapayanman alli pensëta yachayänampaq? Juk ejempluwan willakaramuy. (Rikäri fötuta).

⁶ Pensëta yachakuyänampaq yanapayë. Papäkunaqa wamrankunatam tukuynöpa parlapëta puëdiyan Biblia ninqankunaman y Diosman markäkuyänampaq o yärakuyänampaq. Tsëpaqqa capazchi utilizäyanman shumaq jardinkunata o Betelchö o museukunachö rikäyanqan cösaskunata. Juk museuman ëwarqa o internetpa rikarqa, tsëchö unë cösaskunata o unë pasakunqankunata leyirmi entienditsiyänan Biblia ninqankunawan imanö igualanqanta. ¿Wamrëkikunaqa musyayanku piedra moabïta  niyanqanchö Diospa jutin qellqarëkanqanta? Tsë rumiman qellqayanqampitaqa 3 mil watanönam pasashqa. Kikin rumitaqa rikëta puëdiyan Francia nacionchö Louvre niyanqan museuman ëwarmi. Tsë rumipa copiantaqa Warwick markachö këkaq Jehoväpa testïgunkunapa principal oficïnanchöpis “La Biblia y el nombre divino” nir rikätsikuyanqanchömi rikëta puëdiyan. Piedra moabïta niyanqanchöqa, Moabpita Mesä jutiyoq gobernanti Israelpa contran churakanqanmi qellqarëkan. Y tsëtaqa Bibliapis willakunmi (2 Rëy. 3:4, 5). Wamrëkikunaqa Jehovä Diosman maslla markäkuyanqa, Biblia ninqankuna rasumpa kanqanta rikätsikoq pruëbakunata kikinkuna rikarninmi (igualaratsi 2 Crönicas 9:6 textutawan).

7, 8. (1) Imëkapis imanö formakashqa kanqan y alläpa shumaq kanqanqa, ¿imatataq rikätsikun? Juk ejempluwan willakaramuy. (Rikäri fötukunata). (2) ¿Wamrëkita imanö tapunqëkitan yanapanqa Kamakoq Dios kanqanman creiyänampaq?

⁷ Diosnintsik kamanqankuna imanö rurashqa këkanqanta cuentata qokuyänampaq yanapayë. Campukunapa pasiaq ëwar o chakrachö trabajarqa, wamrëkikunata entienditsiyë imëkapis juk moldiwannö rurakashqa këkanqanta. Tsë formalla rikakunqanqa juk yachaqraq kamashqa kanqantam rikätsikun. Këllaman pensarishun: cientïficukunam mëtsika watapa estudiayashqa, Diosnintsik wakin kamanqankunaqa imanir tumëpa formakashqa këkanqanta o räyankuna tumëpa rikakunqanta. Nicola Fameli jutiyoq cientïficum entienditsikun tsë tumëpa formakashqa këkanqanta yupaptinqa, imëkapis juk formallapa rurakashqa këkanqanta. Tsëtam sucesión de Fibonacci niyan. Tsë formakunataqa rikëta puëdintsik galaxiakunachö, concha de nautilu niyanqanchö, plantakunapa raprankunachö, girasolpa wëtanchö y maskunachömi. a

⁸ Escuëlachöpis wamrakunaqa yachakuyanmi imëkapis ordenädu rurashqa kanqanta. Këllaman pensarishun: fractales niyanqan ordenta qatirmi plantakunapaqa, principal tullumpita puntataqa jatusaq rämankuna yarqun y tsë jatusaq rämakunapitanam mas ichik rämankuna. Juk cösaskunachöpis tsë ordenllatam rikantsik. Peru ¿pitan tsënö formakänampaq patsätsishqa? ¿Manaku tsënö formakanqanqa alläpa shumaq rikakun? Tsënö tapukuykunaman wamrëkikuna mas seguïdu pensarninqa, mas segürum kayanqa imëkatapis Diosnintsik kamashqa kanqanta (Heb. 3:4). Y tsëpitanam kënö tapurinkiman: “Noqantsiktapis Diosnintsik kamamashqantsik këkarqa, ¿manatsuraq kushishqa kawakunata munan? Y kushishqa kawakunata munarqa, ¿manatsuraq imanö kawakunapaq kaqtapis mandamarquntsik?”. Tsëpitanam tsë mandamanqantsikkunata Bibliachö rikäratsinkiman.

 BIBLIA MANDAKUNQANNÖ KAWAKUY ALLI KANQANTA ENTIENDITSIYË

9. ¿Imanirtan wamrakunaqa tapukuyanman Biblia mandakunqannö kawakuy alli o mana alli kanqanta?

⁹ Biblia mandakunqannö kawakuy alli o mana alli kanqanta wamrëkikuna tapukuyaptinqa, kënö pensë: “¿Biblia mandakunqannö kawëta mana munarku? ¿O creiyanqankunapita tapupäyaptin entienditsikuyta mana yacharku tsënöqa tapuman?”. Peru ¡Manana wanurmi kushishqa kawakushun! neq libruta b yachakuyanqanmi Biblia mandakunqankunata entiendiyänampaq yanapanqa.

10. ¿Imanötan wamrëkikunata yanapayankiman Jehoväwan alli amïgu kayänampaq?

¹⁰ Jehoväpa amïgun kayänampaq yanapayë. Wamrëkikunawan Bibliapita yachakurninqa, ¡Manana wanurmi kushishqa kawakushun! neq libruchö tapukuykunawan y ejemplukunawan yanapayë imata pensayanqanta parlakayämunampaq (Prov. 20:5). Capazchi 8 kaqta yachakuykar entienditsiyankiman Jehovä Diosnintsikqa alli amïguntsik karnin y alli kanantsikta munarnin imakunata mandamanqantsikta. Tsëpitanam 1 Juan 5:3 textuta leyirir, kënö tapuriyankiman: “Jehovä Diosnintsik alli amïguntsik këkaptinqa, ¿mandamanqantsikkunata cäsukushwantsuraq o manatsuraq?”. Tsënö tapukuykunawanmi wamrëkikunata entienditsiyänëki kuyamarnintsik Jehovä imatapis mandamanqantsikta (Is. 48:17, 18).

11. ¿Imanötan wamrëkikunata yanapayankiman Bibliachö consëjukunata maslla valorayänampaq? (Proverbius 2:10, 11).

¹¹ Biblia mandakunqankunata cäsukuy alli kanqanta entienditsiyë. Bibliata leyirnin o Llapan junaqkuna Bibliapita yachakunapaq neq follëtuta leyirninqa, willayë Biblia mandakunqankunata cäsukuyanqëkikuna familiëkikunata imakunachö yanapashqa kanqanta. ¿Wamrëkikunaqa entiendiyanku alli trabajador kë y honrädu kë imanö yanapakunqanta? (Heb. 13:18). Tsënölla entienditsiyë Biblia ninqankunata cäsukurqa, alli saloryoq y kushishqa kawakuyta puëdinqantsikta (Prov. 14:29, 30). Tsë consëjukunapaq parlapäyaptikiqa, wamrëkikunaqa masmi valorayanqa Bibliachö këkaq consëjukunata (leyi Proverbius 2:10, 11).

12. ¿Imanötan Stevewan warminqa wamrankunata yanapayan Bibliachö këkaq consëjukunata valoranampaq?

¹² Francia nacionpita Stevewan warminmi Ethan jutiyoq jövin wamrankunata yachatsiyan, Jehoväqa kuyamarnintsik leykunata qellqatsimushqa kanqanta. Stevemi kënö nin: “Kënömi tapuyä: ‘¿Imanirtan Jehoväqa munan Palabranchö qellqarëkaq consëjukunata cäsukunantsikta? ¿Imanötan tsë consëjukunaqa rikätsimantsik Jehovä kuyamanqantsikta? ¿Y imaraq pasakunman tsë consëjukunata mana cäsukushqaqa?’”. Tsënö tapupäyanqanmi Ethanta yanapashqa Jehoväpa consëjunkunata cäsukuy alli kanqanta entiendinampaq. Stevemi kënö nin: “Noqakunaqa munayä Bibliachö këkaq consëjukunaqa, nunapa consëjumpitapis mas alli kanqanta wamräkuna entiendinantam”.

13. ¿Imanötan papäkunaqa wamrankunata yanapayanman Bibliachö consëjukunata cäsukuyänampaq? Juk ejempluwan willakaramuy.

¹³ Bibliachö këkaq consëjukunata cäsukuyänampaq yanapayë. Capaz wamrëkikunataqa profesorkuna niriyanman juk libruta leyiyänampaq. Peru tsë libruqa jukwan jukwan kakoq nunakunapaq o maqakoq nunakunapaq parlanman y rurayanqankunataqa allitanö rikätsikunman. Tsë hörakunam papäkunaqa wamrankunata niyänan tsë nunakuna portakuyanqankunata, Bibliachö këkaq consëjukunawan igualatsiyänampaq (Prov. 22:24, 25; 1 Cor. 15:33; Filip. 4:8). Alli entiendirirqa, capazchi wamrakunaqa cläsi hörachö profesorninkunata y alumnu  mayinkunatapis Biblia ninqankunapita parlapärita puëdiyanqa.

CREIYANQANKUNAPITA PARLËTA MANA MANTSAYÄNAMPAQ YANAPAYË

14. ¿Imakunapita parlëtataq jövinkuna mantsapakuyanman, y imanirtan mantsapakuyanman?

¹⁴ Wakin Testïgu jövinkunaqa creiyanqankunapita parlëtam mantsayan. Evolucion asuntupaq parlayaptinqa, capazchi pensayanqa tsë asuntupaq entienditsikuyta mana yachayänampaq kaqta. Mëtsikaq profesorkunam niyan evolucionqa rasumpa kanqanta. Tsëqa, ¿imanötan papäkuna wamrankunata yanapayanman creiyanqankunapita mana mantsakuypa parlakuyänampaq?

15. ¿Imaraq wamrakunata yanapanqa creiyanqankunapita següru kayänampaq?

¹⁵ Creiyanqankunapita següru kayänampaq yanapayë. Wamrëkikunaqa manam penqakuyanmantsu Diosman creiyanqampita (2 Tim. 1:8). Rasumpa kaqchöqa, cientïficukunapis mëtsikaqmi creiyantsu imëkapis kikinlla rurakäkushqa kanqantaqa. Imëkapis imanö kanqanta estudiarninmi cuentata qokuyan juk yachaqraq kamashqa kanqanta. Tsëmi escuëlakunachö evolucion asuntupaq rasumpatanö yachatsikuyaptimpis, pëkunaqa creiyantsu. Tsënöllam wamrëkikunataqa creiyanqankunapita següru kayänampaq yanapanqa, wakin wawqi panikunata Diosman creiyänampaq ima yanapashqa kanqanta musyayanqan. c

16. ¿Imanötan papäkuna wamrankunata yanapayanman Diosman creiyanqanta defendiyänampaq? (1 Pëdru 3:15; rikäri fötuta).

¹⁶ Diosman creiyanqanta defendiyänampaq yanapayë (leyi 1 Pëdru 3:15). Creiyanqankunata defendiyänampaqqa, yanapayankiman jw.org päginachö “Los jóvenes preguntan”, “¿Creación o evolución?” neqta yachakurninmi. Tsëta yachakurirmi tapuriyankiman mëqan kaq yachatsikuy mas sencïllu kanqanta, y imëkatapis Dios kamashqa kanqanta shumaq entienditsikuyänampaqmi kutin kutin practicayänëki. Yarpätsiyänëkim compañërunkunawan mana discutiyänampaq. Peru mëqanllapis parlëta munaptinqa, shumaq y sencïllulla parlapäriyänampaqmi yachatsiyänëki. Këllaman pensarishun: capaz juk alumnu mayin kënö ninman: “Noqaqa rikanqä kaqkunallamanmi creï, y Diostaqa manam imëpis rikarqötsu; tsëmi pëmanqa creïtsu”. Testïgu jövinqa kënömi ninman:  “Këman pensari: monti rurinchö purikarnin tarinkiman rumipita rurashqa ichiklla shumaq wayita. ¿Kikillan rurakäkushqa kanqantatsuraq pensankiman o pï karpis rurashqa kanqantatsuraq? Ichiklla wayitapis juk nunaraq rurashqa këkaptinqa, ¿manatsuraq kë Patsachö llapan rikanqantsikkunata y ciëluchö kaqkunatapis juk yachaqraq kamashqa?”.

17. ¿Imanötan juk jövin compañërunkunata Bibliapita parlapar qallanman? Juk ejempluwan willakaramuy.

¹⁷ Bibliapita jukkunata parlapäyänampaq yanapayë (Rom. 10:10). Bibliapita jukkunata parlapëqa, juk instrumentuta toquënömi. Instrumentuta toquëta yachakoqkunapaqqa, qallananllachöqa manam fäciltsu, tsëmi sencïllu y mas fäcil kaq müsicakunallataran tocayan. Peru mas seguïdu tocarninqa, mas fäcil-llanam tocar qallëkuyan. Tsënömi Diosnintsikman markäkunqantsikpita wakinkunata parlapëpis. ¿Imanötan jövinkuna wakinkunata parlapar qallayanman? Sencïllullam parlapar qallayanman. Capaz juk compañërunta kënö ninman: “¿Musyarqëkiku imëkata ruraq ingeniërukunaqa animalkuna imanö kayanqanta alli estudiëkur-raq mäquinakunata rurayanqanta? Rikäri kë shumaq videuta”. Tsënö nirmi “¿Kikinllaku rurakashqa?” neq videukunapita juk videuta rikäratsinman, y tsëpitanam kënö ninman: “Cientïficukunataqa, animalkunata rikëkur imëka mäquinakunata rurayanqampitam alabayan, peru ¿manatsuraq mas alli kanman tsë animalkunata ruraq kaqta alabanqan?”. Tsënömi compañërunta yanaparinman masllata parlakuyta y wiyëta munanampaq.

WAMRËKIKUNATA YANAPAR SÏGUIYË DIOSMAN MARKÄKUYÄNAMPAQ

18. ¿Imanötan wamrëkikunata yanapayankiman Jehovä Diosman maslla markäkuyänampaq?

¹⁸ Kanan witsan nunakunaqa manam Jehoväman creiyantsu (2 Pëd. 3:3). Tsëmi wamrëkikunawan Bibliapita yachakurqa, yanapayänëki Biblia ninqankunaman confiakuyänampaq, mandakunqankunata cäsukuyänampaq, alli pensëta yachakuyänampaq, Diosnintsik kamanqankuna imanö kanqanta alli rikäyänampaq y Biblia willakunqankuna imanö cumplikashqa kanqanta alli entiendiyänampaq. Tsëkunata rurarpis, wamrëkikunata yanapanampaqmi pëkunawan juntu Jehoväman mañakuyänëki. Y segürum kayänëki wamrëkikunata yachatsiyaptikiqa, Jehovä Diosnintsik bendiciyäshunëkipaq kaqta (2 Crön. 15:7).