1. (1) ¿Ima problëmakunapataq pasantsik? (2) ¿Imanirtaq Jehoväqa sirweqninkunapita kushishqa sientikun? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq fötukunata).

MUSYANQANTSIKNÖPIS kanan witsanqa imëka problëmakunapam pasantsik. Kuyashqa wawqikuna y panikuna, wakinnikikunaqa alläpam qeshyëkäyanki, wakinnikikunaqa edäna këkarpis edäyashqa familiëkikunatam cuidëkäyanki y familiëkikunata manteniyänëkipaq imëkanöpa trabajëkäyanki. Jina wakinnikikunaqa manam juk ishkë problëmakunallapatsu pasayanki, sinöqa mëtsika problëmakunapam. Tsëmi tsëkunachö atska tiemputa y qellëta gastayanki y alläpa yarpachakïyoq kayanki. Peru tsëkunapa pasëkarnimpis, alli kawakïta Diosnintsik apamunampaq kaqmanmi alläpa confiakuyanki. Y tsënö confiakuyanqëkipitaqa Diosnintsik alläpachi kushikun.

2. (1) ¿Imanötaq yanapamantsik Isaïas 40:29 textu ninqan? (2) ¿Ima mana allitataq rurëkushwan?

² Peru Jehoväman confiakurpis, problëmakunata manana aguantanëkipaq kaqta itsa pensanki. Peru manam qamllatsu tsënö sientikunki. Bibliaqa willakun, Diosnintsikpa unë sirweqninkunapis tsënö sientikuyanqantam (1 Rëy. 19:4; Job 7:7). Peru  Diosnintsikta kallpata mañakurirninmi aguantayarqan. Awmi, pëqa yanaparqanmi (Is. 40:29). Peru wakin wawqikuna y panikunaqa, problëmakunapa pasarninmi, “ichikllapis jamarishaqraq” nirnin, Bibliata leyita, reunionkunaman ëwëta y yachatsikoq yarqïta jaqiriyashqa. Y tsëtam Satanasqa munan.

3. (1) ¿Imatataq ruranantsik Satanas shuyarëkanqanta mana ruranapaq? (2) ¿Imapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

³ Diabluqa alleqmi musyan, Diosnintsikpaq rurëkunachö ocupädu karninqa problëmakunachö alleq tsarakunapaq kaqta, tsëmi ocupädu kanata munantsu. Tsëqa, ¿imataraq rurankiman problëmakunapa pasarninqa? Jehoväpa kaqchömi ocupädu kanëki y yanapakïnintam ashinëki. Porqui “pëmi alli tsarakoqta tikratsiyäshunki, pëmi sinchita tikratsiyäshunki” (1 Pëd. 5:10; Sant. 4:8). Kë yachatsikïchömi rikäshun Diosnintsikta mas alli sirwinata ishkë cösaskuna michämanqantsikta, y alleq tsarakunapaq Bibliapa consëjukuna imanö yanapamanqantsikta. Peru puntataqa, Jehovä kallpata imanö qomänantsikpaq kaqta rikärishun Isaïas 40:26-31 textuchö.

4. ¿Imatataq Isaïas 40:26 textu ninqampita yachakuntsik?

⁴ (Leyi Isaïas 40:26 *). Qoyllurkuna ëka kanqantaqa manam pipis yupëta puëdishqatsu. Cientïficukunaqa niyan kë Patsantsik këkanqan Vía Láctea nishqan galaxiantsikchöqa 400 mil millonnö qoyllurkuna kanqantam. Tsënö mëtsika këkaptimpis, Jehoväqa llapantam jutimpa reqin. Qoyllurkunatapis tsënö cuentaman churëkarninqa, ¿manatsuraq qamtanäqa masraq cuentachö katsishunki? Porqui qamqa kuyarninmi sirwikanki (Sal. 19:1, 3, 14). Teytantsik Jehoväqa alleqmi reqishunki. Tsëmi Jesusqa kënö nirqan: “Peqëkikunachö aqtsëkikunapis llapanmi yupashqa këkan” (Mat. 10:30). Y salmuta qellqaqnam kënö nirqan: “Alli ruraq nunakuna imakunapa pasëkäyanqantaqa, Jehoväqa alleqmi musyan” (Sal. 37:18). Awmi, problëmakunapa pasëkanqëkitaqa alleqmi musyan, y tsarakunëkipaqmi kallpata qoshunki.

5. ¿Imanirtaq confiakushwan problëmakunachö alleq tsarakunapaq kallpata Jehovä qomänapaq kaqman?

⁵ (Leyi Isaïas 40:28 *). Imëpis mana ushakaq kallpaqa Jehovällachömi këkan. Inti (Rupay) imanö funcionanampaq patsätsinqanllaman pensarishun. Cientïficukuna investigäyanqanta qellqaq David Bodanis nishqan nunam willakun achachëta jitar cada segundu Intipa rurinchö pashtanqanqa, mëtsika millon jatusaq bombakunawanraq igualanqanta. Juk cientïficunam nirqan, Inti juk segunduchö energïata jitanqanllawan, entëru Patsachö nunakuna 200 mil watakunapa electricidäyoq këta puëdiyanqanta. Inti tsënö funcionanampaqqa, Jehovämi patsätsishqa. Tsënö këkarqa, ¿manatsuraq noqantsiktapis problëmakunachö alleq tsarakunapaq kallpata qomënintsikta puëdinman?

6. (1) ¿Imanirtaq Jesusqa nirqan yügunqa ankashlla kanqanta? (2) ¿Imanötaq tsëta musyanqantsik yanapamantsik?

⁶ (Leyi Isaïas 40:29 *). Jehoväta sirwiqa alläpa kushikïpaqmi. Jesusqa qateqninkunatam, “yügüta matankarkur apayë” nirqan, peru tsëpitam kënö nirqan: “Ankash këtam qamkunapaq tariyanki. Porqui yügüqa manam nanatsikuntsu, y cargäqa ankashllam”  (Mat. 11:28-30). Tsëqa rasunmi, hörataqa alläpa problëmayoq karninmi reunionkunaman o yachatsikoq ëwëta qelanärintsik, peru ëwarirqa, ¿manaku mas kallpayoq y kushishqana kutiramuntsik? Awmi, Jesus nimanqantsikta rurëqa alläpam yanapamantsik.

7. Mateu 11:28-30 textu ninqan rasumpa kanqanta, juk pasakunqanwan willakaramï.

⁷ Juk panintsikta imanö yanapanqanta rikärishun. Pëqa sufrin juk alläpa utitsikoq qeshyawan, alläpa llakikï qeshyawan y peqa nanëwanmi. Tsënö qeshyaptinmi pëpaqqa reunionkunaman ëwëqa fäciltsu. Peru juk kutim valorta tsarirnin reunionman ëwarqan, y tsëchömi wiyarqan kallpannaq sientikoqkunapaq shumaq yachatsikïta. Tsëmi kënö nin: “Discursaqqa alläpa kuyakïpam parlëkamurqan, tsëqa shonqüyaqmi chärirqan. Tsë höram cuentata qokurirqä reunionkunaman ëwanä alläpa precisanqanta”. Kë paniqa tsë reunionman ëwanampaq kallpachakunqampitam alläpa kushikurqan.

8, 9. ¿Ima nitataq Pablu munëkarqan, “pishipashqa kanqä höram alläpa kallpayoq tikrarï” nirqa?

⁸ (Leyi Isaïas 40:30 *). Imëkatapis rurëta yacharnin y puëdirnimpis, yarpänantsikmi kikintsikpa kallpantsikllawanqa llapanta rurëta mana puëdinqantsikta. Apostol Pablullaman pensarishun, pëqa yachaq karpis manam llapan munanqantaqa rurëta puëdirqantsu. Y imanö sientikunqanta Diosta willariptinnam, Diosqa kënö contestarqan: “Pishipaq këchömi podernïqa mas rikakun”. Y tsënö ninqanta entiendirirmi Pabluqa kënö nirqan: “Pishipashqa kanqä höram alläpa kallpayoq tikrarï” (2 Cor. 12:7-10). ¿Imanirtaq Pabluqa tsënö nirqan?

⁹ Pabluqa entiendirqanmi Dios mana yanapaptinqa llapanta rurëta mana puëdinqanta. Dëbil sientikunqan höraqa Diospa santu espïritunmi yanaparqan, jina imëpis mana ruranqankunata ruranampaqmi yanaparqan. Y tsënöllam noqantsikpis Dios yanapamashqaqa imëkatapis rurëta puëdishun y fuertim kashun.

10. ¿Imanötaq Davidta Jehovä yanaparqan problëmakunapa pasaptin?

¹⁰ Jina rey Davidpis Diospa santu espïritun yanapanqantaqa cuentata qokurqanmi. Kënömi nirqan: “Diosllä, qam yanapamaptikim suwakoq tröpakunata vencita puëdï; y qam yanapamaptikim jatusaq perqankunata lloqarïtapis puëdï” (Sal. 18:29). Wakin problëmakunaqa, pasëta mana puëdina jatusaq perqakunanömi kayan y Jehovä yanapamänataran wanantsik.

11. Problëmakunapa pasashqa, ¿imanötaq santu espïritu yanapamantsik?

¹¹ (Leyi Isaïas 40:31 *). Pichakkuna altuta y karuta volayänampaqqa patsapita witsaq qoñoq vientum yanapan, mana tsëwanqa rasllam kallpankuna ushakärinman. Tsë vientu cuentam, santu espïritupis yanapashunki problëmakunapa pasaptiki. Tsëmi tsë ‘yanapakoq santu espïritunta’ Jehoväta mañakunëki (Juan 14:26). Yarpë, wananqëki höram mañakïta puëdinki. Itsa juk cristiänu mayikiwan piñatsinakurinkiman y tsëta altsanëkipaqqa Jehovätam mañakunëki yanapashunëkipaq. Peru ¿imanir-raq cristiänu mayintsikkunawanqa piñatsinakurishwan?

12, 13. (1) ¿Imanirtaq cristiänu mayintsikkunawan piñatsinakuntsik? (2) Josëta pasanqanwanqa, ¿Jehovä imanö kanqantataq musyantsik?

¹² Cristiänu mayintsikkunawanqa piñatsinakurintsik jutsasapa karninmi. Tsëmi höraqa imallatapis piñaratsishun o noqantsiktapis piñaratsimäshun. Y tsëta altsananqa itsa fäciltsu kanman. Peru ofendimaqnintsikkunawan juk shonqulla Jehoväta sirwirninqa, pëta rasumpa kuyanqantsiktam rikätsikïta puëdishun.  Porqui Jehoväqa jutsasapa këkäyaptimpis kuyashqa sirweqninkunawan juntu trabajanatam permitimantsik.

¹³ Jehoväqa yanapamarnintsikpis problëmakunapitaqa manam libramantsiktsu. Tsëtaqa musyantsik Josëta pasanqanwanmi. Pëtaqa jövinllaraq këkaptinmi wawqinkuna rantikïkuyarqan. Y ranteqnin nunakunanam Egiptuman esclävupaq rantikïkuyarqan (Gen. 37:28). Diosnintsikqa llakikurqanmi, peru manam pasëkanqan problëmapita Josëtaqa librarqantsu. Jina manam librarqantsu Potifarpa warmin violacionpa acusarnin prësutsiptimpis. Tsëqa, ¿jaqirinqantaku rikätsikurqan? Manam. Bibliaqa willakun Jehovä yanapaptin Josë imëka ruranqampis allilla yarqunqantam (Gen. 39:21-23).

14. ¿Imakunachötaq yanapakun cölerakoq këta jaqinqantsik?

¹⁴ Kananqa Davidpita parlarishun. Pëtaqa alläpa mana allipam tratayarqan, peru manam permitirqantsu piñakïnin mana alliman chätsinantaqa. Kënömi nirqan: “Cölerakïta jaqi; ama pasëpa piñashqallaqa këtsu, porqui mana allimanmi chätsishunki” (Sal. 37:8). Cölerakoq këta jaqinapaqqa kikin Jehoväpitam yachakïta puëdintsik, porqui pëqa, “jutsata ruranqantsikpita feyupa castigashqa këta merecishqapis, manam tsënötsu castigamarquntsik” (Sal. 103:10). Jinamampis cölerakïta jaqinqantsikqa alli saloryoq kanapaqmi yanapamantsik. Porqui cölerakurninqa, sufrishun presion altawan, alleqlla shütëta mana puëdiwan, hïgaduwan, pancreaswan y pachawanmi. Cölerashqa këkarqa manam shumaqqa pensantsiknatsu, y cölerakurnin imatapis lluta rurarirninqa alläpa llakishqam sientikushun. Tsëmi Bibliaqa nin, tranquïlu shonquyoq nunaqa mas alli kawakunqanta (Prov. 14:30). Tsëqa, ¿imaraq yanapamäshun juk cristiänu mayintsik ofendiramashqa shumaq altsanantsikpaq? Bibliapa consëjunkunata wiyakunqantsikmi.

15, 16. ¿Imatataq rurashwan pipis ofendiramashqaqa?

¹⁵ (Leyi Efesius 4:26). Diosta mana sirweq nunakuna mana alli tratamashqaqa aguantakuntsikmi, peru juk cristiänu mayintsik o juk familiantsik mana alli tratëkamashqaqa alläpam llakikuntsik. Y tsë pasamanqantsikta qonqëta mana puëdirqa, ¿ofendimaqnintsikkunawan piñashqallatsuraq imëyaqpis kakushwan? O ¿Biblia consejakunqanta wiyakurtsuraq tsë asuntuta raslla altsashwan? Juk asuntuta raslla mana altsarnin tiemputa pasatsishqaqa, altsanantsikpaq mas sasam (ajam) kanqa.

¹⁶ Juk cristiänu mayintsik ofendishunqëkita qonqëta mana puëdiptikiqa, ¿imaraq yanapashunkiman  shumaq altsanëkipaq? Puntataqa, shonqupita patsë Jehoväman mañakï ofendishoqnikiwan shumaq parlar arreglanëkipaq. Y yarpänëkim ofendishoqnikipis Diospa amïgun kanqanta y pëtapis Dios kuyanqanta (Sal. 25:14). Amïgunkunataqa Jehoväqa kuyëpam tratan, y tsënölla qampis tratanëkitam munan (Prov. 15:23; Mat. 7:12; Col. 4:6). Tsëpitana, imanö parlapänëkipaq kaqman pensë. Ama pensëtsu ardëpa ofendishunqëkitaqa. ¿Manatsuraq qampis ichikllapis culpayoq karqunki? Tsëtam qampis reconocinëki. Parlapar qallarninqa itsa kënö ninkiman: “Disculpëkamë, itsa ichikllapaq këkarqä, peru qanyan nimanqëkiwanqa mana allim sientikurirqü”. Y munanqëkinö tsë hörachö arreglëta mana puëdirqa, sïguilla juk kutikunachöpis arreglëta. Y ofendishoqnikita Jehovä bendicïkunampaq mañakurnin sïguï. Jina mañakï ofendishunqëki wawqi imakunachö alli kanqanman pensanëkipaq. Y cristiänu mayikiwan problëmëkikunata altsëta procuranqëkipitaqa Jehoväqa alläpam kushikunqa.

17. (1) Jutsata rurarishqaqa, ¿imanötaq Jehovä yanapamantsik? (2) ¿Imanirtaq yanapamänata jaqinantsik?

¹⁷ Wakin cristiänukunaqa jutsata unëna rurashqa karmi pensayan Jehoväta sirwita mana mereciyanqanta. Jutsallakuyanqampita mana alli sientikurllaqa manam kushishqaqa kawayanqatsu. Tsënömi rey Davidpis sientikurqan y kënömi nirqan: “Jutsata ruranqäta pakarätsikurnin llapan junaqkuna waqar kakuptïmi tullükunapis dëbilyärirqan. Ruranqäpita piñashqa këkanqëkita musyarmi paqasta junaqta sufrirqä” nishpa. Peru allina sientikunampaqqa Jehoväta willanqanmi yanaparqan. Kikinmi kënö nin: “Willëkullarqaqmi, y manam ni imata pakarqänatsu. Y qamqa perdonëkamarqëkim” (Sal. 32:3-5). Qampis jatun jutsata rurashqa kaptikiqa, alli sientikunëkipaqmi Jehovä yanapashunki. Peru tsëpaqqa congregacionchö anciänukuna yanapayäshunëkitam permitinëki (Prov. 24:16; Sant. 5:13-15). Tsëmi anciänukunata raslla willanëki, porqui tsëta rurarmi salvakïtaqa puëdinki. Peru Jehovä perdonëkäshuptikipis llakikurlla sïguiptikiqa, ¿imaraq yanapashunki?

18. ¿Imanötaq Pablu pasanqan yanapakun, jutsata unëna rurashqa karpis Jehoväta sirwirnin sïguiyänampaq?

¹⁸ Apostol Pablupis unëna mana allikunata ruranqankunata yarparninmi mana alli sientikoq. Kënömi nirqan: “Apostolkunapitaqa noqam mas mana precisaq kaq kä, y manam apostolnö reqishqa kanäpaqnötsu kä, porqui Diospa creikoqninkunatam chikir sufritsir qatikacharqä”. Peru tsëpitanam kënö nirqan: “Peru Diospa alläpa alli këninrëkurmi kanan kanqäqa kä” (1 Cor. 15:9, 10). Jutsata rurashqa këkaptimpis Pablutaqa Jehovä chaskirqanmi, y tsëta Pablu musyanantam munarqan. Jina tsënöllam qampis jutsata ruranqëkikunapita Jehoväta willashqana karninqa y precisaptinqa anciänukunatapis willashqana karqa, Jehovä perdonashunqëkiman confiakunëki y chipyëpam tsëta creinëki (Is. 55:6, 7).

19. ¿Ima nintaq 2018 watapaq textu, y imanirtaq precisan?

¹⁹ Mana alli nunakunapa ushakëninkuna sercämunqanmannömi mas mana allikunapa pasashun. Peru tsëkunata aguantanëkipaq y alli tsarakunëkipaq Jehovä yanapashunëkipaq kaqmanmi confiakunëki, porqui Jehoväqa “utishqa kaqkunatam kallpankuna qoykan y kallpannaq këkaqkunatam kallpayoqta tikratsin” (Is. 40:29; Sal. 55:22; 68:19). 2018 wataqa, reunionkunaman cada ëwarninmi tsëta yarpäshun. Porqui kënö neq textutam rikäshun: “Jehoväman confiakoq kaqkunaqa kallpayoqmi tikrariyanqa” (Is. 40:31).