1-3. (1) ¿Imanirtaq Jehoväqa Salomonta kuyaq, y imanötaq bendicirqan? (2) ¿Ima tapukïkunatataq contestashun kë yachatsikïchö?

SALOMONQA jövinllaraq këkarmi Israelpa reynin këman charqan. Israelta gobernar qallanqan witsanmi, suëñïninchö Jehovä yuripurnin kënö nirqan: “Imata qonaqpaq kaqtapis mañamë”. Salomonqa jövinllaraq karnin y imatapis ruranampaq experienciayoq mana karmi, Jehoväta mañakurqan yachaq këta qonampaq (1 Rey. 3:5-10). Tsënö mañakunqanqa humildi kanqantam rikätsikurqan. Tsëchi Jehoväqa alläpa kuyarqan (2 Sam. 12:24). Salomon tsënö mañakunqampitam Jehoväqa wiyakoq shonquta qorqan y yachaq kanampaq yanaparqan (1 Rey. 3:12).

² Salomonqa llapan shonqunwanmi Jehoväta sirwirqan, tsëmi atska bendicionkunata chaskirqan. Jukqa karqan Jehovä Diospaq juk templuta ruranqanmi (1 Rey. 8:20). Yachaq këta Dios qoshqa kaptinmi, alläpa reqishqa nuna këman charqan. Jina Bibliachö këkaq kima librukunatapis escribirqanmi. Jukqa Proverbius librum karqan.

³ Proverbius libruchömi, cäsi pachak kuti shonqupaq parlan. Por ejemplu Proverbius 4:23 textuchömi kënö nin: “Imapitapis masqa, shonqïkita cuidë”. Kë textuchö shonqupaq parlarqa, ¿imapaqtaq parlëkan? Kë yachatsikïchömi tsëta contestashun. Jina kë ishkë tapukïkunatam contestashun: ¿Imanötaq Satanasqa shonquntsikman mana alli pensëkunata churamun? Y ¿imanötaq shonquntsikta cuidashwan? Kë tapukïkunapa respuestanta yachakunqantsikmi yanapamäshun Diosta sirwirnin sïguinantsikpaq.

4, 5. (1) ¿Imanötaq Salmus 51:6 textu yanapamantsik “shonqu” neq palabra ima ninan kanqanta entiendinapaq? (2) Diospa kaqchö imanö kanqantsikta cuidëqa, ¿imachötaq igualan salornintsikta cuidanqantsikwan?

⁴ Proverbius 4:23 textuchö shonqupaq parlarqa, imanö nuna kanqantsikpaqmi parlëkan (leyi Salmus 51:6 *). Juk parlakïchöqa, shonqupaq parlarqa sentimientuntsikkunapaq, pensanqantsikkunapaq y imata munanqantsikkunapaqmi parlëkan. Tsëkunaqa manam rikakuntsu.

⁵ Imanö nuna kanqantsikta cuidëqa salornintsikta cuidënömi. Imëpis sänu këta munarqa, sänu mikïkunatam mikunantsik y ejerciciutam ruranantsik. Jina tsënöllam Diosman mas confiakïta munarqa Bibliata alli estudianantsik, yachakunqantsikmannö kawanantsik y nunakunatam Diospita yachatsinantsik (Rom. 10:8-10; Sant. 2:26). Qeshyëkarnimpis höraqa sänunömi rikakuntsik. Y itsa tsënö cuentalla shonquntsikchö mana allikunata munëkarpis, Diospa kaqchö imëkata rurar yanapakïkashwan itsa tsërëkur allilla këkanqantsikta pensashwan (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Satanasqa pënö pensanantsiktam munan. ¿Imakunatataq utilizan tsëta logranampaq? ¿Imataq yanapamäshun tsëpita cuidakunapaq?

6. ¿Imatataq Satanasqa logrëta munan, y imanötaq tsëta logran?

⁶ Satanasqa munëninta rurakoq y mana cäsukoqmi, tsëmi Jehoväpa leyninkunata cäsukuntsu. Pënölla imatapis ruranantsikta y pensanantsiktam munan. Peru manam obligamënintsiktaqa puëdintsu, tsëmi juknöpa logrëta tïran. Por ejemplu makinchö këkaq nunakunawan juntakunantsiktam munan (1 Juan 5:19). Tsënöpa pëkunanö pensar y mana alli portakurnin qallëkunapaq (1 Cor. 15:33). Tsënömi Salomontapis engañarqan. Pëqa Diosta mana adoraq warmikunawanmi casakurqan. Y tsë warminkunam ichikllapa ichikllapa Jehoväta sirwita jaqiratsiyarqan (1 Rey. 11:3).

7. (1) ¿Ima mastataq Satanasqa ruran pënö pensanantsikta munar? (2) ¿Imanirtaq tsëkunapita cuidakunantsik?

 ⁷ Satanasqa pënö pensanantsiktam munan, tsëmi pelïculakunata y televisionchö progrämakunata utilizan. Porqui musyanmi tsëkunaqa pensënintsikta raslla cambiarita puëdinqanta. Jesuspis yachatsikurninqa igualatsikïkunatam utilizarqan. Por ejemplu, Samariapita alli nunapaq y munëninta rurakoq wayimpita ëwakoq wamrapaq willakïkunatam utilizarqan (Mat. 13:34; Lüc. 10:29-37; 15:11-32). Satanas pensanqannö pensaq nunakunaqa, pëkunanölla pensanapaqmi mana alli willakïkunata utilizäyan, tsëmi alli cuidakunantsik. Tsënö kaptimpis manam llapan pelïculakuna ni progrämakunatsu mana alli kayan. Peru cuidädum kanantsik imata rikänantsikpaq kaqwan. Puntataqa kënömi tapukunantsik: “¿Kë pelïcula o progrämaqa mana alli munënïkuna dominamänampaqku animëkäman?” (Gäl. 5:19-21; Efes. 2:1-3). Satanas pensanqannö pensanapaq animëkämanqantsikta cuentata qokurqa, muyakoq qeshyapita cuidakoq cuentam tsëkunapita cuidakunantsik.

8. ¿Imanötaq teytakuna wamrankunata yanapayanman Satanas utilizanqan trampakunapita cuidakuyänampaq?

⁸ Jina Satanasqa imëkatam utilizan wamrakunapis pënö pensayänanta munar. Tsëmi teytakunaqa wamrankunata cuidayänan. Këllaman pensarishun. Teytakunaqa wamrankunata qeshya mana muyanampaqmi wayinkunata limpiuta katsiyan y salorninkunata peligruman churaq cösaskunata ushakätsiyan. Tsënöllam Satanas pensanqannö mana pensayänampaq pelïculakunapita, televisionchö progrämakunapita, videujuëgukunapita y Internetchö mana alli päginakunapitam cuidayänan. Porqui teyta kaqkunatam Jehoväqa wamrankunata cuidayänampaq carguta qoshqa (Prov. 1:8; Efes. 6:1, 4). Tsëmi mana mantsakushpa Bibliachö consëjukunata cuentaman churarnin, teytakuna wamrankunata niyänan imata rikäyänampa kaqta y imata mana rikäyänampaq  kaqta, jina entienditsiyänanmi imanir tsënö nikäyanqanta (Mat. 5:37). Y Diospa palabran ninqannö ima alli kanqanta y ima mana alli kanqantam yachatsiyänan. Tsëmi yanapanqa poquyanqanmannö kikinkuna cuentata qokuyänampaq (Heb. 5:14). Y masqa wamrakunaqa yachakuyan teytankuna consejayanqanta wiyar y rurayanqanta rikarmi (Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21).

9. ¿Imatataq Satanasqa creitsimënintsikta munan y imanirtaq tsëpita cuidakunantsik?

⁹ Jina Dios yachatsikunqankunaman confiakunantsikpa rantin nunakunapa yachatsikïninkunaman confiakunantsiktam Satanasqa munan (Col. 2:8). Por ejemplu rïcu kë mas alli kanqantam creitsimënintsikta munan. ¿Imanirtaq tsëpita cuidakunantsik? Porqui rïcu këta munarmi tsëllaman alläpa yarparäkushwan, tsëqa salornintsikta y familiantsiktam peligruman churarinman, hasta Dioswan amïgu kënintsiktapis ushakäratsinmanmi (1 Tim. 6:10). Alläpam agradecikuntsik Jehovä Diosnintsik qellëta imanö rikänapaq kaqta yachatsimanqantsikpita (Ecl. 7:12; Lüc. 12:15).

10, 11. (1) Shonquntsikta mana allikunapita cuidanapaqqa, ¿imatataq puntata ruranantsik? (2) Unë tiempuchö täpakoq guardiakunanö, ¿imanötaq concienciantsik yanapamantsik?

¹⁰ Shonquntsikta mana allikunapita cuidanapaqqa, puntataqa cuentatam qokunantsik imakuna mana alli kanqanta y rasmi imatapis ruranantsik. Proverbius 4:23 textum, rey Salomonpa tiempunchö täpakoq guardiakunapaq willakun. Kë täpakoq guardiakunaqa, entëru markapa perqankunapa jananchömi rikachakurnin shäräyaq, y ima peligruta rikarqa rasmi willakuyaq. Tsënöllam pensënintsikta Satanas mana rakchatänampaq cuidakunantsik.

¹¹ Unë tiempuchö täpakoq guardiakuna y punkuta cuidaqkunaqa markankunata cuidayänampaqmi yanapanakuyaq (2 Sam. 18:24-26). Por ejemplu chikeqninkuna shamïkaqta rikarninqa, täpakoq guardiaqa punkuta cuidaqtam willaq alli seguranampaq (Neh. 7:1-3). Bibliawan concienciantsikta yachatsishqaqa * täpakoq guardia cuentam, mana alli pensëkunapita musyatsimäshun. Concienciantsikqa rasmi musyatsimäshun Satanas mana alli pensëkunawan shonquntsikta rakchatätsita munaptin. Tsëmi imapis mana alli kanqanta cuentata qokurninqa, imatapis ras ruranantsik y evitanantsik.

12, 13. ¿Imapitataq cuidakunantsik?

¹² Rikärishun Satanaspa mana alli pensëninkunapita cuidakunapaq imata ruranapaq kaqta. Jehoväqa kënömi consejamantsik: “Rakcha rurëkuna y tukïläya melanëpaq rurëkuna, o imatapis ërayëpa munëqa, ama qamkunachö ni ichikllapis wiyakätsuntsu” (Efes. 5:3). ¿Imataraq rurashun trabajaq mayintsikkuna y escuëlachö estudiaq mayintsikkuna rakcha rurëkunapaq parlayanqan höra? ‘Dios chikinqan rurëkunata y mana cäsukoq nunakunapa mana alli munëninkunata melanänapaq’ kaqtaqa musyantsikmi. Y itsa tsëqa concienciantsik ras musyaratsimäshun mana alli kanqanta (Tïtu 2:12; Rom. 2:15). Tsënö karqa, ¿rastsuraq concienciantsik nimanqantsikta wiyakushun? Itsa parlayanqankunata wiyëta o rikëkäyanqan fötukunata rikëta munarishwan. Tsënö pasamashqaqa rasmi tsëpita ëwakunantsik.

 ¹³ Itsa wakinkunaqa mana allikunata ruranapaq nimashwan, y tsëta mana ruranapaqqa valortam wanantsik. Satanas pensanqannö mana pensanapaq kallpachakunqantsiktaqa Jehoväqa alläpam valoran. Tsëmi següru këkantsik tsëta logranapaqqa yachënintsik qomänapaq kaqta (2 Crön. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). ¿Imataq masqa yanapamäshun mana alli pensëkunapita cuidakunapaq? Rikärishun.

14, 15. (1) Mana allikunapita shonquntsikta cuidanapaqqa, ¿imatataq ruranantsik? (2) Proverbius 4:20-22 textukunaqa, ¿imanötaq yanapamantsik Bibliapita yachakunqantsikta alleq provechanapaq? (Rikäri “ Imanötaq yachakunqantsikman yarpachakushwan” neq recuadruta).

¹⁴ Jina mana allikunapita shonquntsikta cuidanantsikpaqqa, manam mana alli amïgukunallapitatsu cuidakunantsik, sinöqa alli kaqta ruraqkunawanmi amïgu kanantsik. Unë tiempu markankunata cuidayanqanman yapë pensarishun. Punkuta cuidaqqa, chikeqninkuna mana yëkuyänampaqmi punkuta wichqayaq. Peru höraqa mikïkunata yëkatsiyänampaqmi punkuta kichayaq, tsënö mana rurayaptinqa tsë markachö nunakunaqa mallaqëpitachi wanuyanman karqan. Jina tsënöllam noqantsikpis Dios yachatsimanqantsikkunata chaskikunapaq listu këkänantsik.

¹⁵ Bibliachöqa Diospa pensëninmi këkan. Tsëmi Bibliata leyinqantsikqa Dios munanqannö pensanapaq y ruranapaq yanapamäshun. Tsëmi yachakunqantsikta alleq provechanapaqqa këkunata ruranantsik: puntataqa Jehovätam mañakunantsik. Tsëpaq parlarmi juk pani kënö nin: “Bibliata manaraq leyirmi puntataqa Jehovätam mañakü, tsënöpa yachakunqäkunata entiendinäpaq” (Sal. 119:18). Tsëpitanam, leyinqantsikkunaman yarpachakunantsik. Tsëkunata rurashqaqa yachakunqantsikkunam shonquntsikman chärinqa y Jehovä pensanqannömi pensëta munashun (leyi Proverbius 4:20-22 *; Sal. 119:97).

16. ¿Imanötaq JW Broadcasting canalqa yanapamantsik? Juk ejempluwan willakaramï.

¹⁶ Dios pensanqannö pensanantsikpaqqa, JW Broadcasting^® nishqan canalchö këkaq videukunatam rikänantsik. Juk matrimonium kënö nin: “Cada killa yarqamoq progrämawanmi Jehoväqa mañakuyanqäta contestayämashqa. Tsëmi llakishqa y japalläkuna sientikuyanqä höra kallpata qoyäman y animayäman. Jina cancionkunata wiyëpis alläpam gustayäman. Cocinakuyanqä höra, pitsapakuyanqä höra o imallatapis upuriyanqä höram wiyayä”. Rikanqantsiknöpis kë progrämaqa yanapamantsik shonquntsikta mana alli pensëkunapita cuidakunapaqmi. Jina Jehovänö pensanapaq y mana alli rurëkunata mana ruranapaqmi yachatsimantsik.

17, 18. (1) 1 Rëyes 8:61 textu ninqannö Jehoväpita yachakunqantsik, ¿imanötaq yanapamantsik? (2) ¿Imatataq yachakuntsik rey Ezequïaspita? (3) Salmus 139:23, 24 textuchö David mañakunqampita, ¿imatataq yachakuntsik?

¹⁷ Allikunata ruranqantsik allipaq kanqanta rikarmi, Diosman mas confiakunapaq yanapamantsik (Sant. 1:2, 3). Allita ruranqantsikpita Jehovä alläpa kushikunqampitam alli sientikuntsik. Tsëmi yanapamäshun pë munanqannö imatapis ruranapaq (Prov. 27:11). Pruëbakunapa pasanqantsik höram, llapan shonquntsikwan pëllata kuyanqantsikta rikätsikïta puëdintsik (Sal. 119:113). Awmi, Jehovätaqa llapan shonquntsikwanmi kuyantsik y leyninkunata cäsukunapaq y voluntäninta ruranapaqmi  decidïdu këkantsik (leyi 1 Rëyes 8:61 *).

¹⁸ Tsënö kaptimpis jutsasapa karninmi, höraqa mana allita rurarintsik. Tsë pasamashqaqa rey Ezequïaspa ejempluntam yarpänantsik. Pëqa mana allikunatam rurarqan y arrepentikurqanmi, tsëmi llapan shonqunwan Jehoväta sirwir sïguirqan (Is. 38:3-6; 2 Crön. 29:1, 2; 32:25, 26). Satanasqa imëkatam ruranqa pënö pensanantsikta munar, peru tsëtaqa manam permitinantsiktsu. Y Jehovätam juk ‘wiyakoq shonquta’ qomänapaq mañakunantsik (1 Rey. 3:9; leyi Salmus 139:23, 24 *). Mana alli pensëkunapita shonquntsikta cuidarninqa Jehovällatam mana jaqipa sirwishun.