1. ¿Imanirtan mëtsikaq nunakuna Biblia ninqanman confiakuyantsu?

 KANAN WITSAN nunakunaqa manam pimampis confiakuyanllatsu. Polïticukuna, cientïficukuna y negocianti nunakuna rurayanqankunata allitanö rikarpis manam confiakuyantsu. Tsënöllam iglesiankunachö mandakoqkunatapis respetayantsu, y pëkuna mana allikunata rurayaptinmi Biblia ninqanmampis confiakuyantsu.

2. Salmus 119:160 ninqannö, ¿imapitataq següru këkantsik?

² Noqantsikqa segürum këkantsik Teyta Jehoväqa rasumpa kaqllata parlanqanta y imëpis alli kanantsikta munanqanta (Sal. 31:5; Is. 48:17). Palabran Bibliachö ninqanmampis confiakuntsikmi. Tsënöqa confiakuntsik ‘palabranqa llapampis rasumpa kaqlla’ b kaptinmi (leyi Salmus 119:160). Bibliata estudiaq juk yachaq nunam kënö nirqan: “Dios ninqanchöqa llapampis rasun kaqllam, manam juk palabrallapis engañakoqqa kantsu. Diospa sirweqninkunaqa pëman confiakurmi, Palabranmampis confiakuyan”. Tsënö ninqanqa rasun kaqllam.

3. ¿Imakunatataq kë yachatsikuychö yachakushun?

³ ¿Imanötan wakinkunata yanapashwan Bibliaman confiakuyänampaq? Kë kimantam entienditsinantsik: 1) Biblia ninqanqa mana cambiashqa kanqanta, 2) Biblia ninqanqa imëpis cumplikanqanta, y 3) nunakunapa vïdanta cambiëta puëdinqanta.

4. ¿Imanirtan wakin nunakunaqa pensayan Biblia ninqankunaqa cambiashqa kanqanta?

⁴ Jehovä Diosqa 40 nunakunawanmi Palabran Bibliata qellqatsirqan. Peru tsë qellqayanqankunaqa kananqa mananam kannatsu. Tsëpa rantinqa, tsë qellqayanqampita c copiayanqampa copiankunallanam kan. Tsëmi wakin nunakunaqa tapukuyan, “¿puntata qellqayanqanchö ninqankunallatatsuraq kanampis willakun o cambiashqatsuraq?” nirnin. ¿Imanötan següru kashwan mana cambiashqa kanqanta?

5. Hebreu Idiömachö Qellqarëkaq Diospa Palabrantaqa, ¿imanötan copiayarqan? (Rikäri jana qaranchö këkaq dibüjuta).

⁵ Teyta Jehoväqa qellqatsinqan Palabran mana ushakänampaqmi copiayänampaq mandakurqan. Israelchö gobernantikunatam mandarqan Leyta kikinkunapaq copiayänampaq y levïtakunatanam mandarqan nunakunata yachatsiyänampaq (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7). Judïukunata Babiloniaman prësu apayanqampitaqa, copiëta alli yachaq juk grüpu nunakunam Hebreu Idiömachö Qellqarëkaq Diospa Palabranta mëtsikata copiayarqan (Esd. 7:6). Kë nunakunaqa alli copiëtam procurayaq. Y tiempuwannam, hasta pantayanqanta cuentata qokuyänampaq letrakunatapis yupayarqan. Tsënö këkarpis, jutsasapa karmi pantashqaraq kayarqan. Peru mëtsika copiata rurashqa karmi, cuentata qokuyarqan imakunachö pantashqa kayanqanta.

6. ¿Imanötan musyayan Bibliata copiaqkuna imachö pantashqa kayanqanta?

⁶ Bibliata copiaqkuna imakunachö pantayanqanta cuentata qokuyänampaqqa, ¿imatataq kanan witsan Bibliata estudiaq yachaq nunakuna rurayan? Tsëpaqqa, wakin copiakunatawanmi igualatsiyan. Këllaman pensarishun: 100 nunakunata niyanman juk textuta copiayänampaq, peru jukqa ichik pantarinman. ¿Imanötan musyayanqa pantashqa kanqanta? Wakinkuna copiayanqanwan igualatsirninmi. Tsënöllam rurayan, Bibliata copiaqkuna pantayanqanta musyayänampaqpis. Wakin copiakunatawan igualatsirmi, musyayan imakunachö pantashqa kayanqanta.

7. ¿Imanötan musyantsik Bibliata copiaqkunaqa mana pantëpa copiëta procurayanqanta?

⁷ Diospa Palabranta copiaqkuna mana pantëpa copiëta procurayanqanta entiendinapaqqa, këllaman pensarishun: Hebreu Idiömachö Qellqarëkaq Diospa Palabrantaqa, 1008 o 1009 watakunachömi complëtuta copiayarqan. Tsë copiam mas unë kaq karqan y Códice de Leningrado nirmi reqiyarqan. Peru kë qepa watakunatam, Códice de Leningrado niyanqan copiapitapis mas unë kaq copiakunata tariyashqa, cäsi 1.000 watapanö mas unënam tsë copiakunaqa. Capaz wakinkunaqa pensayanman Códice de Leningrado niyanqan copiaqa kutin kutin copiashqa kayaptin y 1.000 watapanöna pasashqa kaptin, tariyanqan mas unëna kaq copiakunawan mana igualanqanta. Peru rasumpa kaqchöqa, manam tsënötsu. ¿Ima niyantaq Bibliata estudiaq yachaq nunakuna? Pëkunaqa niyan tsë copiakunatawan igualatsiyaptin, ima nita munanqanqa mana cambiashqa kanqantam.

8. Griëgu Idiömachö Qellqayanqan Diospa Palabranta copiayanqanwanqa, ¿imachötan jukläya mas unë kaq copiakuna?

⁸ Hebreu Idiömachö Diospa Palabranta copiaqkunanöllam, punta cristiänukunapis Griëgu Idiömachö Diospa Palabranta 27 librukunata mana pantëpa copiëta procurayarqan. Tsëtam utilizäyarqan reunionninkunachö y Diospita yachatsikurnin. Bibliata estudiaq yachaq nunam igualatsirqan Griëgu  Idiömachö Qellqarëkaq Diospa Palabranta tsë tiempuchö librukunatawan. Y Bibliapa copiankunapaq parlarmi kënö nirqan: “Mëtsika copiakunam kan […] y mas complëtu copiakuna”. Griëgu Idiömachö Qellqarëkaq Diospa Palabrampaq parlarnam, juk libru kënö nirqan: “Traduciyämunqankunata leyinqantsikkunaqa, confiakuypaqmi y ima nita munanqanqa puntata qellqayanqannöllam këkan” (Anatomy of the New Testament).

9. ¿Imapita següru kanapaqtan Isaïas 40:8 yanapamantsik?

⁹ Mëtsika watakunapam Bibliata copiaqkunaqa, mana pantëpa copiëta procurayashqa. Tsënö alli copiayashqa kaptinmi, kanan leyinqantsik y estudianqantsik Bibliaqa unë qellqayanqanchö ninqantanölla willakun. d Teyta Jehoväqa manam permitishqatsu Palabranta cambiayänanta (leyi Isaïas 40:8). Peru capaz wakinkunaqa kënö tapukuyanman: “¿Mana cambiashqa kanqampitaku Bibliaqa Diospa Palabran kanqanta nishwan?”. Imanir Diospa Palabran kanqanta, wakinllata rikärishun.

10. ¿Imanötan Bibliachö Diosnintsik willakunqan cumplikashqa y imanötan igualan 2 Pëdru 1:21 ninqanwan? (Rikäri dibüjukunata).

¹⁰ Bibliachöqa tarintsik, imapis pasakunampaq kaqkunata Diosnintsik unëpitana willakunqankunata y cumplikashqana kanqantam. Unë pasakunqankunata willakoq nunakunapis cumplikashqa kanqantam niyan. Noqantsikqa tsëkuna pasakunampaq Jehovä willakushqa kanqanta musyarmi, tsë pasakunqankuna rasumpa kanqanta creintsik (leyi 2 Pëdru 1:21). Babilonia marka imanö ushakanqanllapaq parlarishun. Jesus manaraq shamuptin 700 watakuna witsanmi, Jehovä Diosqa willakoqnin Isaïasta mandarqan Babilonia ushakänampaq kaqta willakunampaq. Tsëmi Isaïasqa, Babilonia marka ushakänampaq mëtsika watakuna pishikaptin, willakurqanna Cïru jutiyoq nuna tsë markaman imanö yëkunampaq kaqta (Is. 44:27–45:2). Tsënöllam willakurqan, tiempuwanqa Babilonia  marka pasëpa ushakänampaq kaqta y pï nunapis tsëchö manana kawanampaq kaqta (Is. 13:19, 20). Llapampis Isaïas willakunqannöllam cumplikarqan. Jesus manaraq shamuptinmi, 539 watachö, Babilonia markaqa medu y persa nunakunapa poderninchöna tikrarirqan, y kananqa pasëpa ushakashqam këkan y rumikunallanam qoturëkan (tsëpita masllata musyanëkipaq Bibliachöqa nirqannam Babiloniata ushakätsiyänampaq kaqta neq videuta rikäri. Tsë videutaqa tarinki ¡Manana wanurmi kushishqa kawakushun! neq libruchömi, 3 kaq yachatsikuyninchö y 5 kaq neqchö).

11. Daniel 2:41 a 43 ninqanqa, ¿imanötan cumplikëkan?

¹¹ Diosnintsik Palabranchö willakunqankunaqa manam unë witsanllatsu cumplikashqa. Kanan witsampis cumplikëkanqantaqa rikëkantsikmi. Këllaman pensarishun: Daniel libruchömi willakurqanna Reinu Unïdupaqwan Estädus Unïduspaq, ¿imanötan tsë puëdeq nacionkunapaq willakunqan cumplikëkan? (leyi Daniel 2:41-43). Daniel libruchömi willakurqanna tsë puëdeq nacionkunaqa fiërruwan mitu takushqanö karnin, höraqa “fuerti” y “dëbil” kanampaq kaqta. Y tsënö kanqantam rikëkantsik. Tsë ishkan nacionkunaqa fiërrunö fuerti karmi, ishkan Jatusaq Guërrakunachö ganayarqan y kananyaqpis ejercitunkunaqa alläpa poderösum. Peru nunakunam trabajayanqampa derëchunkunata reclamakur, munayanqannö kawakuyta munar y munayanqan leykunata patsätsiyänampaq huelgakunata rurar, kë gobiernukunata mitutanö dëbilta tikratsiyashqa. Y tsëllaran polïtica asuntupita yachaq nuna kënö nirqan: “Mëqan nacionpitapis masqa, Estädus Unïduschömi nunakunaqa mas rakikashqa y ima acuerdumampis chëta munayantsu”. Tsënöllam Reinu Unïdu nacionchöpis pasakuykan. Pasaq watallachöran, Union Europëa nacionkunawan juntakanqampita nunakunaqa acuerdutsu kayan. Tsëkuna pasakuptinmi, kë ishkan puëdeq nacionkunaqa imatapis decidita puëdiyantsu.

12. Biblia willakunqankuna cumplikanqanta musyanqantsikqa, ¿imaman confiakunapaqtan yanapamantsik?

¹² Bibliachö willakunqankuna cumplikanqanta musyarmi, shamoq tiempuchöpis cumplikänampaq kaqman confiakuntsik. Salmus qellqaqnömi sientikuntsik, pëmi kënö nirqan: “Palabrëkimanmi confiakü, ¡salvamänëkitam alläpa munëkullä!” (Sal. 119:81). Jehovä Diosnintsikqa kuyamarnintsikmi, ‘shamoq tiempuchö shumaq kawakunantsikpaq’ änimantsik (Jer. 29:11). Shamoq tiempuchöqa, änimanqantsikta Diosnintsik cumpliptinmi shumaq kawakushun y manam nunakuna imatapis rurayanqampitatsu. Diosnintsikpa Palabranman mas confiakunantsikpaq Biblia willakunqankunata maslla yachakushun.

13. ¿Imanirtan Biblia ninqankunaman confiakuntsik? (Salmus 119:66, 138).

¹³ Biblia ninqankunamanqa confiakuyta puëdintsik, tsëchö këkaq consëjukuna mëtsikaq nunakunata yanapashqa kaptinmi (leyi Salmus 119:66, 138). Këllaman pensarishun: mëtsikaq casädukunam divorciakuyänanna këkar Biblia ninqankunata yachakuyashqa y kananqa kushishqanam juknölla kawakuyan. Y wamrankunapis següru y kushishqam kawakuyan (Efes. 5:22-29).

14. ¿Ima pasakunqanwantan musyantsik Bibliachö këkaq consëjukunaqa mas alli nuna kanapaq yanapamënintsikta puëdinqanta?

¹⁴ Bibliachö këkaq consëjukunata wiyakurmi, hasta asesïnukunapis cambiayashqa. Prësu këkaq Jack e jutiyoq nunata imanö yanapanqanta rikärishun. Pëqa wanuyänampaq  condenayanqan wakin prësukunapitapis mas peligrösum karqan. Peru juk junaqmi tsëchö këkaqkunata wawqikuna Bibliapita yachatsiyaptin, pëpis wiyakurqan. Y wawqikuna yachanëpaq kayaptin y shumaq tratayaptinmi, pëpis Bibliata estudiar qallëkurqan. Y Bibliachö këkaq consëjukunata cäsukurmi, mas allina portakurqan y mas alli nunanam tikrarqan. Y tiempuwannam, manaraq bautizakur Diosnintsikpita yachatsikurqan y tsëpitanam bautizakurirqan. Diospa Gobiernumpitam prësu mayinkunata gänas gänaslla yachatseq, y chuskoqtam yanaparqan Diosnintsikta reqiyänampaq. Wanutsiyänan junaqpaqqa, manam puntatanönatsu karqan. Abogädanmi kënö nirqan: “Jackta reqinqäpitaqa 20 watanam pasashqa. Y Jehoväpa testïgunkunawan Diospita yachakushqa karmi, kananqa unë kanqannönatsu, mas alli nunanam tikrashqa”. Jackta wanutsishqa kayaptimpis, pë cambianqanwanmi cläru musyantsik Diosnintsikpa Palabranqa confiakuypaq kanqanta y consëjunkunaqa pï nunatapis yanapëta puëdinqanta (Is. 11:6-9).

15. ¿Imanirtan Jehoväpa sirweqninkunaqa wakin nunakunapita jukläya kantsik? (Rikäri fötukunata).

¹⁵ Bibliachö këkaq consëjukunata cäsukurmi, Jehoväpa sirweqninkunaqa yamë y juknölla kawakuntsik (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10). Kë munduchöqa polïtica asuntu, ima kastapita kayanqan asuntu, o waktsa o rïcu kayanqan asuntum nunakuna rakikashqa kawakuyan. Peru nunakunaqa espantakuyan, yamë y juknölla kawakoqta rikämarnintsikmi. Tsëtam cuentata qokurqan Jean jutiyoq jövin. Pëqa nacionninchö guërra kaptinmi, ejercituman ëwarqan. Y tsëpitanam amänun kaq nacionman qeshpir ëwakurqan, y tsëchömi Testïgukunata reqirqan. Jeanmi kënö nin: “Yachakurqämi rasumpa kaq religionqa, polïticaman mana mëtikunqanta y rakikar ushashqa mana kayanqanta. Tsëpa rantinqa, llapankunapis juknöllam kayan. Noqaqa nacionnïta defendirmi kakurqä, peru rasumpa kaqta yachakurirqa Jehoväta sirwinäpaqmi decidirirqä”. Kë jövinqa, manam juk kasta nunakunawan pelyannatsu. Tsëpa rantinqa, alli kawakuyänampaqmi  llapan nunakunata Bibliapita yachatsin. Bibliachö këkaq consëjukuna tukuyläya nunakunata yanapashqa kanqanta musyarmi, Diosnintsikpa Palabranmanqa confiakuntsik.

16. ¿Imanirtan Diosnintsikpa Palabranman kananllapitana confiakuyta yachakunantsik?

¹⁶ Imëkapis mas mana allim tikranqa y Diosnintsikpa Palabranman creinqantsikqa pruëbamanmi churakanqa. Capaz nunakunaqa kënö nir creitsimënintsikta munayanqa: “Bibliaqa manam rasumpa kaqtatsu parlan y alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoqtapis manam Jehovä churashqatsu”. ¿Tsënö nimashqa creishuntsuraq? Diosnintsikpa Palabran rasumpa kaqllata parlanqanman confiakurqa, manam creishuntsu. Y imëpis Diosnintsik mandamanqantsikkunata cäsukushunmi (Sal. 119:112). Manam Bibliapita nunakunata parlapëta ni consëjunkunata cäsukuyänampaq parlapëta penqakushuntsu (Sal. 119:46). Imëka mana allikunapa pasarpis o nunakuna chikir qatikachämashqapis, ‘kushishqam’ aguantashun (Col. 1:11; Sal. 119:143, 157).

17. ¿Imanöraq yanapamashwan 2023 watapaq akrayämunqan textuqa?

¹⁷ Rasumpa kaqta musyanqantsikpitaqa, Jehovä Diosnintsiktam agradecikuntsik. Manam kë munduchö nunakunanötsu paqaschönö kawakuntsik. Tsëpa rantinqa, yamë y kushishqam kawakuntsik, y Diosnintsik yachatsimashqam alli kawakuntsik. Y shamoq tiempuchönam Gobiernunchö alli kawakunapaq änimantsik. 2023 watapaq akrayanqan textum yanapamäshun Diosnintsikpa Palabranqa rasumpa kaqlla kanqanta següru kanantsikpaq (Sal. 119:160).