1, 2. (1) ¿Imanirtaq Noëpita, Danielpita y Jobpita yachakïta puëdintsik? (2) Ezequiel 14:14 textuqa, ¿imëtaq qellqakarqan?

¿IMËKA problëmakunapaku pasëkanki? ¿Kushi kushilla Jehoväta sirwinëki sasaraqku? Tsënö kaptinqa Noëpita, Danielpita y Jobpita yachakurinqantsikmi yanaparishunki. Pëkunapis noqantsiknöllam imëka problëmakunapa pasayarqan. Wakinkunapaqa hasta vïdankunam peligruchö karqan. Tsënö kaptimpis chipyëpam Jehoväman confiakuyarqan y cäsukuyarqan. Tsëmi Jehoväqa pëkunapita yachakunantsikta munan (leyi Ezequiel 14:12-14 *).

² Ezequiel 14:14 textuchö qellqarëkaq palabrakunataqa, Ezequiel qellqarqan Babiloniachömi Jesus shamunampaq 612 watakuna  pishikaptin, y Diospa contran churakäyanqanrëkur Jerusalen ushakänampaq pitsqa wata pishikaptin. * Jerusalentaqa ushakätsiyarqan 607 watachömi (Ezeq. 1:1; 8:1). Wallkaqllam Jehoväman confiakuyanqampita y cäsukoq kayanqampita Noënö, Danielnö y Jobnö salvakuyänampaq señalashqa kayarqan (Ezeq. 9:1-5). Tsënö nunakunachöqa Jeremïas, Baruc, Ebed-mëlec y recabïtakunam këkäyarqan.

3. ¿Imatataq kë yachatsikïchö yachakushun?

³ Mana alli nunakuna ushakäyaptinqa, Jehovä munanqannö kawaq nunakunallam salvakuyänampaq señalashqa kayanqa (Rev. 7:9, 14). Tsëmi alläpa precisan Noëpita, Danielpita y Jobpita yachakunantsik. Puntataqa rikärishun ima problëmakunapa pasayanqantam, y tsëpitanam yachakushun pëkunanö imanö mas confiakunapaq y cäsukoq kanapaq.

4, 5. (1) ¿Imakunapataq Noë pasarqan? (2) ¿Y ëka tiempupataq tsarakurqan?

⁴ ¿Imakunapataq Noëqa pasarqan? Papänimpa awilun Enoc kawanqan witsanqa, nunakunaqa alläpa mana allim kayarqan. Hasta Jehoväpaqmi mana allita parlayaq (Jüd. 14, 15). Y Noë kawanqan witsampaqnäqa cäsi llapan nunakunam mana alli ruraqllana tikrakuriyarqan. Mana alli angelkunam nunanö cuerpuyoq tikrarir warmikunawan casakuyarqan y tsurinkunaqa alläpa lïsu y maqakoqmi kayarqan (Gen. 6:2-4, 11, 12). Peru Noëqa manam pëkunanötsu karqan. Tsëmi pëpaqqa Biblia nin, Dios munanqannö kawanqanta (Gen. 6:8, 9).

⁵ ¿Imanirtaq Bibliaqa Noëpaq nin Dios munanqannö kawanqanta? Pensarishun Apäkï Tamya manaraq kaptin ëka tiempupa tsë mana alli nunakunawan kawanqanta. Manam 70 o 80 watakunallatsu tsë nunakunawan kawarqan, sinöqa cäsi 600 watakunapam (Gen. 7:11). Jina tsë witsanqa manam kanannötsu juk congregacion karqan tsëman Diospita yachakoq ëwanampaq. Y manachi wawqinkunapis yanapayarqantsu. *

6. ¿Imanötaq Noëqa mana mantsapakoq kanqanta rikätsikurqan?

⁶ Noëqa manam alli nuna kanqanllawantsu conformakurqan, sinöqa mana mantsapakushpam nunakunata Jehoväpita parlaparqan. Tsëmi Bibliaqa nin, alli kaq rurëkunapita willakoq kanqanta (2 Pëd. 2:5). Apostol Pablum nirqan, markäkïyoq karnin nunakunata condenanqanta (Heb. 11:7). Burlakuyaptin, michäkuyaptin y hasta maqayaptimpis pëqa aguantarqanmi. Y manam nunata mantsarqantsu (Prov. 29:25). Sinöqa Jehovämanmi chipyëpa confiakurqan.

7. ¿Ima problëmakunapataq Noë pasarqan arcata rurarnin?

⁷ Noëqa 500 watapanam Dios munanqannö kawashqa karqan, tsënam Jehoväqa mandarqan nunakuna y animalkuna salvakuyänampaq juk arcata ruranampaq (Gen. 5:32; 6:14). Noëpaqqa manachi fäciltsu karqan tsëtsikan arcata rurëqa. Jina musyarqanchi nunakuna masraq burlakuyänampaq kaqta y chikiyänampaq kaqta. Peru Jehovämanmi confiakurqan y pë ninqanta cäsukurmi mandanqannölla llapanta rurarqan (Gen. 6:22).

8. ¿Imanötaq Noëqa rikätsikurqan Jehoväman confiakunqanta?

⁸ Jina Noëpaqqa manachi fäciltsu karqan warminta y wamrankunata manteninan. Porqui Apäkï Tamya manaraq kaptinqa, nunakunaqa  murupakuyänampaq alläpam trabajayaq (Gen. 5:28, 29). Tsënö kaptimpis, manam nesidäninkunapaq trabajarllatsu kakurqan, sinöqa Diosta sirwitam puntaman churarqan. Jina 40 o 50 watakunapa arcata ruranqan watakunachöpis Diospa kaqtam puntaman churarqan. Y Apäkï Tamya pasariptimpis 350 watakunapam Diospa kaqtaqa puntaman churarqan (Gen. 9:28). Rikanqantsiknömi, Noëqa Jehoväman chipyëpa confiakurqan y cäsukoq karqan.

9, 10. (1) ¿Imakunachötaq Noënö Jehoväman confiakushwan y cäsukoq kashwan? (2) ¿Imanöraq Jehovä bendicimäshun mandamanqantsikkunata cäsukushqaqa?

⁹ ¿Imanötaq Noënö Jehoväman confiakushwan y cäsukoq kashwan? Jehovä mandakunqanta cäsukurnin, Gobiernunta puntaman churarnin y Diosta mana cäsukoq nunakuna rurayanqanta mana qatirninmi (Mat. 6:33; Juan 15:19). Tsënö kashqam nunakunaqa chikimantsik. Këllaman pensarishun, oqllanakur ruranakï asuntupaq y casädu kawakï asuntupaq Dios mandakunqanta cäsukushqam, wakin sitiukunachöqa televisionparaq y radiuparaq mana allita parlamarquntsik (leyi Malaquïas 3:17, 18 *). Peru Noënöpis manam nunakunataqa mantsantsiktsu, sinöqa Diosnintsiktam. Porqui pëllam imëyaqpis kawakïtaqa qomënintsikta puëdin (Lüc. 12:4, 5).

¹⁰ Tsëmi cada ünu kënö tapukunantsik: “Nunakuna noqapita burlakuyaptin o mana allita parlayämaptinqa, ¿sïguishaqtsuraq Dios mandakunqankunata cäsukurnin? ¿Rasumpaku confiakü nesidänïkunachö Jehovä yanapamänampaq kaqta?”. Noënö Jehoväman chipyëpa confiakur y cäsukurqa, cuidamänapaq kaqtaqa segürum kashun (Filip. 4:6, 7).

11. ¿Imakunapataq Daniel y kiman yanaqinkuna Babiloniachö pasayarqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

¹¹ ¿Imakunapataq Danielqa pasarqan? Babiloniachömi esclävu karqan. Tsë markachö nunakunaqa ïdulukunatam adorayaq y brujerïamanmi alläpa creiyaq. Babiloniukunaqa judïukunataqa alläpam despreciayaq y hasta Jehoväpitam burlakuyaq (Sal. 137:1, 3). Tsënö tratayaptinqa Danielnö Jehoväta kuyaq judïukunaqa mëraq llakikuyarqan. Jinamampis wakin nunakunaqa Danielta y yanaqinkuna Hananïasta, Misaelta y Azarïasta reypa sirweqninkuna kayänampaq yachatsiyaptinmi gustakuyarqantsu. Y babiloniukunaqa hasta imata mikuyänampaq kaqtam decidiyarqan. Peru piñakuyänan kaptimpis Danielqa manam reypa mikïninta mikurnin Diosta llakitsita munarqantsu (Dan. 1:5-8, 14-17).

12. (1) Danielqa, ¿imanö nunataq karqan? (2) ¿Imanötaq Jehoväqa Danielta rikarqan?

¹² Jina Danielqa cuentata mana qokïpaq pruëbatam pasarqan. Alläpa yachaq kaptinmi precisaq cargukunaman churariyarqan (Dan. 1:19, 20). Itsa tsë cargukunawanqa orgullösu tikrakurinman karqan. Peru humildi karninmi cuentachö katsirqan Jehovä yanapaptinraq imëkatapis rurëta puëdinqanta (Dan. 2:30). Tsëmi Jehoväqa jövinllaraq këkaptimpis Noënö y Jobnö alli ruraq kanqanta nirqan. Y 100 watayoqnöna këkaptinnam juk angel nirqan Jehoväqa alläpa kuyanqanta (Dan. 10:11). Rikanqantsiknömi, Danielqa Jehoväman confiakurqan y cäsukoq karqan.

13. ¿Imanirtaq Danielqa wakin judïukunata yanapëta puëdirqan?

¹³ Jehovä yanapaptinmi Danielqa Babiloniachö y Medopersiachöpis precisaq carguyoq karqan (Dan. 1:21; 6:1, 2). Itsa Jehoväqa Danielta tsënö yanaparqan Josënö, Esternö y Mardoqueunöpis wakin sirweqninkunata  yanapananta munarnin (Dan. 2:48). * Jehovä tsënö yanapëkanqanta rikarninqa Ezequiel y wakin judïukunapis alläpachi kushikuyarqan.

14, 15. (1) ¿Imanirtaq nintsik Danielpa tiempunchö pasakunqannö kanampis pasakïkanqanta? (2) ¿Imatataq teytakuna Danielpa teytankunapita yachakïta puëdiyan?

¹⁴ ¿Imanötaq Danielnö Jehoväman confiakushwan y cäsukoq kashwan? Kë kawanqantsik tiempuchöqa Alläpa Puëdeq Babilonia o llapan mana alli religionkunam, nunakunata tukï mana allikunaman chätsiyashqa, y hasta Diospitapis rakikätsiyashqa (Rev. 18:2). Peru noqantsikqa manam pëkunanötsu kantsik, tsëmi nunakunaqa chikimantsik (Mar. 13:13). Tsëmi Danielnöpis Dioswan mas amïgu këta procuranantsik. Jehoväman confiakushqa, humildi kashqa y cäsukoq kashqaqa Danieltanömi Jehoväqa kuyamäshun (Ageu 2:7).

¹⁵ Kanan witsan teytakunapis Danielpa teytampitam yachakïta puëdiyan. Porqui Danielqa, wamra kanqampita teytankuna shumaq yachatsishqa kayaptinmi Jehoväta kuyarqan (Prov. 22:6). Y Daniel jutiqa, “Jueznïqa Diosmi” ninanmi, tsëqa rikätsikun teytankuna Diosta kuyayanqantam. * Teytakuna, wamrëkikunata Jehoväpita yachatsitaqa ama jaqiyëtsu, tsëpa rantinqa pacienciawan yachatsiyë (Efes. 6:4). Pëkunapaq y pëkunawan juntu Diosman mañakuyë. Diospa Palabranta kuyayänampaq shumaq yanapayaptikiqa Jehoväqa bendiciyäshunkim (Sal. 37:5).

16, 17. ¿Imakunapataq Jobqa pasarqan?

¹⁶ ¿Imakunapataq Jobqa pasarqan? Jobqa alläpa reqishqa, respetashqa y rïcu nunam karqan (Job 1:3; 29:7-16). Tsënö karpis wakinkunapita mas alli kanqanta, ni Diosta mana wananqantaqa manam pensarqantsu. Tsëmi Jehoväqa pëpaq nirqan mana alli rurëkunapita rakikashqa kanqanta y llapan shonqunwan sirwinqanta (Job 1:8).

¹⁷ Peru Jobqa illaqpitam waktsayärirqan y wamrankunatapis oqrarirqan. Tsëmi alläpa llakikurnin wanukïtapis munarqan. Y kananqa musyantsikmi tsë llapampita Satanas culpayoq kanqanta (leyi Job 1:9, 10 *). Satanasqa Jobpaq  nirqan interesädulla Diosta sirwinqantam. Tsënö acusanqantaqa Jehoväqa manam ichikllapaqtsu churarqan. Tsëmi rasumpa kuyarnin sirwinqanta rikätsikunampaq Jobta Satanas sufritsinanta permitirqan.

18. (1) ¿Job imanö kanqantaq qamta mas gustashunki? (2) ¿Jehovä imanö kanqantataq rikantsik Jobta imanö tratanqanchö?

¹⁸ Dios castiguëkanqanta pensananta munarmi Satanasqa yachëllapa Jobta sufritsirqan (Job 1:13-21). Tsëpitanam kiman amïgun tukoqkuna chärirnin, “jutsata ruranqëkipitam Dios castiguëkäshunki” nirnin llakitsiyarqan (Job 2:11; 22:1, 5-10). Höraqa mana pensashpa parlarnimpis Jobqa manam Jehoväta jaqirirqantsu. Y Jehoväqa alleqmi entiendirqan Job sufrinqantaqa (Job 6:1-3). Satanas alläpa mana alli tratëkaptin y sufrikätsiptimpis Jehoväqa rikarqanmi contran mana churakärinqanta. Tsëmi llapan sufrimientunkuna pasariptinqa, punta kapunqampitapis masraq bendicirqan, y 140 wata masraq kawanantapis permitirqan (Sant. 5:11). Y tsë tiempukunachöqa Jobqa Jehovätam shonqupita patsë sirwirnin sïguirqan. ¿Imanötaq tsëta musyantsik? Porqui wanunqampita atska pachak watakuna pasariptinmi Ezequielqa qellqarqan, Ezequiel 14:14 textuta.

19, 20. (1) ¿Imanötaq Jobnö Jehoväman confiakushwan y cäsukoq kashwan? (2) ¿Imakunachötaq Jehovänö llakipäkoq kashwan?

¹⁹ ¿Imanötaq Jobnö Jehoväman confiakushwan y cäsukoq kashwan? Kapoqyoq kar, waktsa kar, sufrimientukunapa pasar o alli këkarpis Jehovätam puntaman churanantsik. Chipyëpa pëman confiakushun y mandamanqantsikkunata rurashun. Kananqa Jobpitapis masmi musyantsik Satanas imanö kanqanta y tukï trampakunata imanö churamunqanta (2 Cor. 2:11). Y Job librum yanapamantsik sufrimientukunata Diosnintsik imanir permitinqanta musyanapaq, y Diospa Gobiernunlla entëru Patsata gobernamunampaq kaqta musyanapaq (Dan. 7:13, 14). Jina tsënöpam musyantsik Diospa Gobiernunqa llapan sufrimientukunata ichikllachöna ushakäratsimunampaq kaqta.

²⁰ Jina Job pasanqanqa yachatsimantsik sufrikaqkunata llakipänantsikpaqmi. Itsa wakinkunaqa Jobnöpis alleq mana pensarnin imatapis niramäshun (Ecl. 7:7). Parlanqampita rimanantsikpa rantinqa imanö sientikïkäyanqanta entiendita procurashun. Tsëta rurarmi Teyta Diosnintsiknö kuyakoq y llakipäkoq kashun (Sal. 103:8).

21. Noë, Daniel y Job pasayanqanqa, ¿imanötaq rikätsimantsik 1 Pëdru 5:10 textu ninqan rasun kaqlla kanqanta?

²¹ Noë, Daniel y Jobqa manam tsë tiempullachötsu kawayarqan y problëmakunatapis jukläya jukläyatam pasayarqan. Peru alleqmi aguantayarqan. Pëkuna tsënö pasayanqanqa yarpätsimantsik apostol Pëdru kënö ninqantam: “Peru wallka tiempullapa sufrishqa kariyaptikinam [Diosqa] [...] alli tsarakoqta tikratsiyäshunki, pëmi sinchita tikratsiyäshunki, pëmi alleq patsakätsiyäshunki” (1 Pëd. 5:10).

22. ¿Imapitataq qateqnin kaq yachatsikïchö yachakushun?

²² Kanampis 1 Pëdru 5:10 textuqa cumplikëkanmi. Jehoväqa änimantsik yanapamänapaqmi. Y llapantsikmi munantsik alleq tsarakunapaq Jehovä yanapamänantsiktaqa. Tsëmi Noënö, Danielnö y Jobnö Jehoväman chipyëpa confiakunantsik y cäsukoq kanantsik. Qateqnin kaq yachatsikïchömi yachakushun, Jehoväta alleq reqiyanqan mana jaqipa sirwiyänampaq imanö yanapanqampita. Pëkunaqa alleqmi entiendiyarqan pëkunapita Jehovä imata shuyaranqanta (Prov. 28:5). Y noqantsikpis pëkunanö këtaqa puëdintsikmi.