Teytäkunaqa manaraq casakurmi 1920 wata witsan Bibliapita yachakuyarqan. Noqanam 1939 wata Inglatërra nacionchö yurikurqä. Wamra kanqäpitam reunionkunaman ëwaq kä y Yachatsikunapaq Diospa Escuëlan neqchömi matriculäkushqa karqä. Punta kaq discursütaqa kananyaqmi yarparëkä. Joqta watayoqllaraq kaptïmi, atrilchö rikäyämänampaq juk cäjamanraq lloqarqä. Mëtsika wawqi panikunata rikarmi alläpa mantsakarqä.

Diospita yachatsikur qallanäpaqqa, papänïmi juk papelman qellqapamarqan nunakunata leyitsinäpaq kaqta. Juk nunapa punkunta japallä takakunqä witsanqa, puwaq watayoqmi karqä. Tsë nunam, papelnïchö qellqarëkanqanta leyirirqan, y jinan höram “Sea Dios veraz” neq libruta chaskiramarqan. Alläpa kushikurmi papänïta willaq cörrirqä. Diospita yachatsikuy y reunionkunachö këqa alläpam kushitsimaq. Tsëmi yanapamarqan Jehoväta llapan tiempüwan sirwita munanäpaq.

Diospitaqa mas yachakurqä, Täpakoq revistata chaskinäpaq papänï apuntatsimanqampitam. Cada revista chämoqtam raslla leyireq kä. Jehoväman mas confiakurninmi, pëllatana sirwinäpaq decidirqä.

1950 watam Nueva York markachö, “Aumento de la Teocracia” neq asamblëaman papänïkunawan ëwayarqä. Juëvis 3 de agostuqa “Día del misionero” neq tïtuluyoqmi karqan. Bautizakoqkunapaq discursutaqa wawqi Carey Barbermi yachatsikamurqan, tsëpitaqa, Testïgukunata Pushaqkunawanmi yanapakurqan. Yachatsikur ushëkaptin ishkë tapukuykunata tapuyämaptinmi, “awmi” nirqä. 11 watayoqllaraq këkarpis, imata rurëkanqätaqa musyarqämi. Tsënö kaptimpis, nadëta mana yacharmi yakuman yëkuytaqa  mantsarqä. Tiyümi piscïnaman yanaqämarqan y imapaqpis mana yarpachakunäpaqmi nimarqan. Mellqarkurmi piscïnaman yëkatsiyämarqan y tsënöllam bautizarayämarqan, jina tsënömi piscïnapitapis jipiyämarqan. Tsë junaqpitam Jehoväqa imëkata ruranqächö yanapamashqa.

Colegiüta usharirqa precursor këtam munarqä. Peru profesornïkunaqa universidäta ëwanätam munayarqan, tsëmi universidächö estudiar qallëkurqä. Peru Jehoväta sirwita y estudiëta mana puëdinapaq kaqtam cuentata qokurirqä. Tsëmi universidäta dejarirqä. Jehoväta mañakurirmi, profesornïkunata juk cartachö nirqä, juk watata cumplirirlla universidäta imanir dejarinäpaq kaqta. Tsëmi Jehoväman confiakurnin, precursor këman charqä.

1957 wata juliu killam, Wellingborough markachö llapan tiempüwan yachatsikur qallëkurqä. Londres marka Betelchö këkaq wawqikunatam, precursor këchö unëpana yanapakoq wawqiwan juntu yachatsikoq mandayämänampaq mañakurqä. Bert Vaisey wawqim imëkata yachatsimarqan, y Diospita yachatsikunäpaq tiempüta shumaq patsätsinäpaqpis yanapamarqanmi. Tsë congregacionchöqa kayarqä edäna joqta panikuna, wawqi Vaisey y noqam. Reunionkunapaq estudiar y tsëkunachö parlakurmi, Jehoväman mas confiakurqä, y creinqäkunapitapis parlarqä.

Ejercituman ëwëta mana munanqäpita carcelchö juk tiempupa kanqäpita yarqurirllam, Barbara jutiyoq panita reqirirqä, pëqa precursöra especialmi karqan. 1959 watam casakuriyarqä, y më tsëchö Diospita yachatsikuyänäpaqpis listum këkäyarqä. Puntataqa, Inglatërra nacionpa norti kaq lädunmampa, Lancashire jutiyoq markachö yanapakuyänäpaqmi mandayämarqan. Tsëpitanam, 1961 wata enëru killachö, Anciänukunapaq y Siervu Ministerialkunapaq Escuëlaman invitayämarqan. Tsëqa, juk killam durarqan y Londres marka këkaq Betelchömi rurakarqan. Tsë escuëla ushariptin congregacionkunata watukaq kanäpaq churayämanqampitam alläpa kushikurqä. Birmingham markachömi, ishkë semänapa congregacionkunata watukarnin unëpana yanapakoq wawqi yachatsimarqan y warmï Barbarawan juntu kayänätam permitiyämarqan. Tsëpitanam, Lancashire y Cheshire sitiukunachö congregacionkunata watukayänäpaq mandayämarqan.

1962 wata agostu killachö congregacionkunata watukayanqäpita jamëkäyaptïmi, Betelpita juk cartata chaskiriyarqä. Tsëchöqa, Galaad Escuëlaman ëwayänäpaq ishkë solicitükunam kanaq. Tsëmi Jehoväman mañakurir tsë solicitükunata llenayarqä y Betelman apatsiyarqä. Tsëpita pitsqa killa pasarinqanllachömi, Nueva Yorkpa Brooklyn markanman ëwayarqä. Tsëchömi, Galaad Escuëlapa 38 kaq cläsinchö chunka killakunapa Diospita yachakuyarqä.

Galaad Escuëlachöqa manam Diospa Palabrampita, y sirweqninkuna imanö patsätsishqa këkäyanqanllapitatsu yachakuyarqä, sinöqa, llapan wawqi panintsikkunapitawanmi. Manam 25 watäkunatapis cumpliyarqäraqtsu, tsëmi  estudiaq mayïkunapita imëkata yachakuyarqä. Wawqi Fred Ruskwan cada junaq trabajanäpaq churayämanqampitaqa alläpam kushikurqä. Pëmi pitapis consejarqa, Biblia ninqanwan consejanäpaq yachatsimarqan. Tsë escuëlachöqa höra höraqa, wawqi Nathan Knorr, Frederick Franz y Karl Kleinmi yachatsikayämoq. Y wawqi Alexander Macmillan humildi kanqampitaqa, imëkatam yachakuyarqä. 1914 watapita 1919 wata qallananyaq, imëka pruëbakunapa pasayanqanchö sirweqninkunata Jehovä imanö yanapashqa kanqampitam yachatsikamurqan.

Galaad Escuëlata ushëkäyaptïmi, wawqi Knorrqa, Barbaratawan noqata Africachö Burundi nacionman mandayämänampaq kaqta niyämarqan. Betelchö këkaq bibliotëcamanmi cörriyarqä Anuariu libruta leyeq, tsënöpa Burundi nacionchö Diospita yachatsikoqkuna ëkaq kayanqanta musyayänäpaq. Peru tsë nacionpaqqa manam mëchöpis willakoqtsu. Diospita manaraq yachatsikuyanqanchö y mana reqiyanqä nacionchömi yachatsikuyänä karqan. Alläpam yarpachakuyarqä, peru Diosman mañakuyanqämi yanapayämarqan.

Yachatsikuyänäpaq mandayämanqan nacionchöqa, costumbrinkuna, ima idiömata parlayanqan y maskunapis jukläyam karqan. Tsëchöqa frances idiömatam yachakuyänä karqan, y mëchö täräyänäpaq kaqmampis yarpachakuyarqämi. Chäriyanqäpita ishkë junaqllatam, Galaad Escuëlachö juntu estudiayanqä wawqi Harry Arnott watukayämarqan. Pëqa, mandayanqan Zambia nacionmanmi ëwëkarqan, y pëmi yanapayämarqan juk wayita tariyänäpaq. Jehoväpa testïgunkunata mana reqeq tsëchö autoridäkunam michäyämar qallëkuyarqan. Diospita shumaq yachatsikurnin qallëkäyaptïmi, trabajayänäpaq permïsuyoq mana kayaptïqa, ëwakuyänäpaq niyämarqan, tsëmi Uganda nacionta ëwakuyarqä.

Permïsükuna mana kaptinmi, Uganda nacionman yëkuytaqa mantsayarqä. Peru Jehovämanmi confiakuyarqä. Tsë nacionchö Canadä nacionpita yanapakoq wawqim, juk nacionpita yëkoqkunata controlaq nunata noqakunapita parlaparqan. Tsëmi tsë nacionchö quedakuyänäpaq papelkunata rurayanqäyaq, atska killakunapa shuyaräyämänampaq niyämarqan. Tsëchömi Jehovä yanapëkäyämanqanta rikäyarqä.

Entëru Uganda nacionchö veinti öchulla Jehoväpa testïgunkuna kayaptimpis, Diospitaqa yachatsikuykäyarqannam.  Tsëchöqa, inglesta parlaq nunakunapis kayarqanmi. Peru Diospita mas yachakuyänampaqqa, tsëchö parlayanqan mëtsika idiömakunapita jukllëllatapis yachakuyänäpaq kallpachakuyänäpaq kaqtam cuentata qokuriyarqä. Tsëmi luganda idiömata yachakuyänäpaq churapakäyarqä. Tsëtaqa, yachatsikur qallayanqä Kampäla markachömi parlayaq. Tsë idiömata alli parlayänäpaqqa, atska watakunaran pasarqan. Peru Diospita yachakuyta munaqkunaqa mëtsikam kayarqan. Yachëkätsiyanqä nunakuna Bibliapita mas yachakuyta necesitäyanqantam rikäyarqä. Y yachakuykäyanqankunapita kushikuyanqantam pëkunapis willayämarqan.

Manam Diospita yachakuyta munaq nunakunata tarirllatsu kushishqaqa këkäyarqä, sinöqa, entëru nacionpa congregacionkunata watukarnin yanapakuyänäpaq niyämanqampitam. Kenia Betelchö niyämanqannömi, më markaman precursor especialkunata mandayänampaq më tsëpa rikapakurnin viajayarqä. Atska kutikunam Testïgukunawan imëpis mana parlashqa nunakuna wayinkunachö shumaq chaskiyämarqan. Mikuynïkunapis qarayämarqanmi.

Tsëpitaqa juk sitiukunapapis viajarqämi. Kampäla markapitam, Kenia nacionchö barcukuna chäyänan Mombäsa markayaq, trenwan ishkë junaq viajarqä. Tsëpitanam, oceänu Indicuchö këkaq Seychelles islakunaman barcuwan ëwarqä. Tsëpita tiempuwanqa, 1965 watapita 1972 watayaqmi, warmï Barbarawan tsë islakunachö ishkëlla publicadorkunata watukaq atska kuti ëwayarqä. Tsë witsankunam juk grüpu patsakarqan y tsëpitaqa, Diospita gänas gänaslla yachatsikoq congregacionmanmi tikrarirqan. Jina Eritrëachö, Etiopïachö y Sudan nacionchö këkaq wawqi panikunata watukanäpaqpis viajarqämi.

Ugandachöqa, soldädukuna gobiernupa contran churakäyaptinmi, mëtsika watapa mantsanëpaq tikrakurirqan. Tsëchömi cuentata qokurirqä, “Römata gobernaqtaqa, Römata gobernaqpa kaqta pagayë” nir Jesus yachatsikunqanta cäsukuyqa alläpa alli kanqanta (Mar. 12:17). Tsëpita wallka tiempullatanam, juk nacionpita nunakuna täräyanqampa amänunchö këkaq comisarïachö inscribikuyänampaq niyarqan. Jinan höram tsëta rurayarqä. Tsëpita juk ishkë junaqkunallatanam, Kampälapa juk wawqiwan ëwëkäyaptï, policïakuna päratsiyämarqan. Alläpa mantsakashqam këkäyarqä. Tsë nacionman musyapakoq ëwayanqäta niyämarmi comisarïaman apayämarqan. Tsëchömi Diospita yachatsikoqkuna kayanqäta y juk comisarïachö inscribikushqana kayanqäta niyarqä. Peru manam creiyämarqantsu. Illapankunawan këkaq juk policïakunam, täräyanqäpa amänunchö këkaq comisarïaman apayämarqan. Tsëchömi inscribikuyanqäta musyaq policïa reqirayämarqan y ëwakuyänäpaq dejarayämarqan. ¡Tsëraqmi shonqulläkunapis yamëyärirqan!

Tsë witsankunaqa, mëtsika controlkunam carretërakunachö kaq. Tsëkunaman chëqa mantsëpaqmi kaq, masraqmi soldädukuna machashqa këkäyaptinnäqa. Tsëmi Jehoväman alläpa mañakuyaq kayä. Y pasayänäpaq dejarayämaptinqa kushikuyaqmi kayä. Tsëpitaqa 1973 watachömi, Uganda nacionpita llapan misionërukuna ëwakuyänampaq mandakuyarqan.

Yapëmi juk sitiuchö yanapakuyänäpaq niyämarqan, kë kutichöqa Africa occidentalchö këkaq Costa de Marfil nacionmanmi mandayämarqan. Tsëmi juk costumbrikunata yachakuyänä karqan, frances idiömata yapë parlayänä karqan  y juk nacionpita misionërukunawan juntu täräyänä karqan. Peru Jehovä yanapëkäyämanqantaqa rikäyarqä, mëtsika nunakuna Diospita yachakuyta munayanqanchömi. Jehoväman confiakuyanqäpitam, pëqa imëkata rurayanqächö yanapayämarnï sïguirqan.

Illaqpitam willarayämarqan Barbara canceryoq kanqanta. Atska kutim Euröpata viajayarqä jampiyänampaq. Peru 1983 watachöqa, masmi antsäkurkurqan. Tsëmi alläpa llakikurpis Africapita ëwakuyarqä.

Londres Betelchö këkäyaptïmi, mas antsäkurkurqan y wanurirqan. Betelchö wawqi panikunaqa alläpam yanapayämarqan. Juk wawqiwan warminmi, Jehoväman confiakurnin sïguinäpaq yanapayämarqan. Tsëpita tiempuwannam, Betelman juk ishkë junaq yanapakoq shamoq Ann jutiyoq panita reqirirqä, pëqa precursöra especialmi kashqa karqan. Clärum rikakoq Jehoväta alläpa kuyanqanqa. Tsëmi 1989 watachö casakuriyarqä, y tsëpitam Londres marka këkaq Betelchö yanapakuyä.

1995 watapita 2018 watayaqmi, sucursalkunata watukaq kar, cäsi 60 nacionkunaman ëwarqä. Tsëchömi, imëka ëkëkapa pasayaptimpis Jehoväqa sirweqninkunata bendicinqanta rikarqä.

Sucursalkunata watukanqächömi, 2017 watachö Africaman yapë kutirqä. Tsë kutim warmï Annta Burundi nacionman aparqä, y alläpam kushikuyarqä Diospita yachatsikoqkuna mëtsika mirashqa kayanqanta rikarnin. 1964 wata witsan wayin wayin yachatsikur purinqä cällichömi, kananqa juk shumaq Betel wayi kan. Y pëkunam 15.500 publicadorkunapitapis mas, Diospita yachatsikuyänampaq yanapayan.

2018 watachö sucursalkunata watukanäpaq listata makyarayämaptinqa, alläpam kushikurqä tsë listachö Costa de Marfil nacion këkanqampita. Abiyan markaman chärirqa, wayichönömi këkarqä. Betelman chärirqa, juk listachö këkaq telëfunukunapa nümeruntam rikar qallëkurqä, y lädükuna këkaq cuartuchö täraq wawqipa jutinqa Sossoumi karqan. Abiyan markachö yanapakunqä witsan, congregacionkunata rikar yanapakoq wawqi kanqantam pensarqä, peru manam pëtsu karqan, sinöqa wamranmi.

Jehoväqa änimanqanta cumplishqam. Pëman confiakushqa yanapamänapaq kaqtam, imëkapa pasanqächö rikarqö. Shumaq Patsachö imëyaqpis kawakuyänäpaqmi, kallpachakurnin sïguita munayä (Prov. 4:18).