1. Casakunampaq juk wawqiman yarpëkarqa, ¿imakunatatan juk pani tapukunan?

IMACHÖPIS mana pantaq señornintsik Jesucristum dirigimaqnintsik. Peru juk pani casakuriptinqa, imachöpis pantareq nunannam dirigirnin qallëkun. Y pëta wiyakuyqa itsa höra höraqa fäciltsu kanman. Tsëmi juk wawqiman casakunampaq yarpëkarqa, këkunata tapukunan: “Kë turiqa, ¿familiata alli dirigeqtsuraq kanqa? ¿Jehoväta sirwitaku mas puntaman churan? Tsënö mana kaptinqa, ¿imanirtan pensä casakuriyaptï familiata alli dirigeq nuna kanampaq kaqta?”. Jina kikimpis kënömi tapukunan: “¿Imanö kanqätan casädu vïdäkunachö yanapayämanman? ¿Pacienciayoq y alli warmiku kä? Jehoväwan amïgu kënïchöqa, ¿imanötan këkä?” (Ecl. 4:9, 12). Juk warmiqa casädu vïdanchö kushishqaqa kanqa, manaraq casakurnin imatapis decidinqampitam.

2. ¿Imatatan këchö yachakushun?

² Mëtsikaq millon panikunam qowankunata cäsukoq kayan. Jehoväta mana dejëpa sirwiyanqampitam pëkunata felicitantsik. Y pëkunawan juntu Diosnintsikta sirwinqantsikpitam kushikuntsik. Këchöqa kë kiman tapukuykunapitam yachakushun: ¿ima problëmakunapatan itsa casäda warmikunaqa pasayanqa?, ¿imanirtan qowankuna dirigiyänanta warmikuna permitiyan? y Jehovä churanqan dirigeqkunata respetakuypitaqa, ¿imatatan casädu këkaq ollqukuna y warmikuna yachakuyan Jesuspita, Abigailpita y Jesuspa mamänin Marïapita?

3. ¿Imanirtan casädukunaqa kushishqalla kawakuyta puëdiyantsu?

³ Casädu vïdaqa Jehovä Diospa juk qarënin cuentam. Peru nunakunaqa imachöpis pantareqmi kantsik (1 Juan 1:8). Tsëmi Diospa palabranqa nin, casädu kaqkunaqa “mëtsika sufrimientukunayoq” kayänampaq kaqta (1 Cor. 7:28). Casäda warmikunaqa itsa kë problëmakunapa pasayanqa.

4. ¿Imanirtan qowanta cäsukuyqa juk warmita mana väleq kanqantanö pensatsinman?

⁴ Itsa imanö wätashqa kanqampita juk warmipaqqa qowanta cäsukuyqa fäciltsu kanman. Estädus Unïdus nacionchö täraq Marisolmi kënö nin: “Noqa kanqäpitaqa, warmikunatam niyaq ollqukunawan llapanchö igual kayänampaq kaqta. Peru noqaqa musyämi, familiata dirigeq kanampaq Jehovä pita churanqanta, y warmikunatana juk rurëkunaman churashqa kanqanta. Tsënö kaptimpis, manam fäciltsu dirigeqkunata cäsukuyqa”.

5. ¿Imanötan wakin nunakunaqa warmikunata rikäyan?

⁵ Peru itsa juk warmiqa casäda këkanman, warmikuna alläpa mana väliyanqanta pensaq nunawan. Sudamëricachö täraq juk panim kënö nin: “Noqa täranqächöqa ollqukunam puntata mikuyan y tsëpitaran warmikuna. Wamrallaraq kayanqampitam warmi wamrakunataqa cocinatsiyan y pitsapakatsiyan. Peru ollqu kaq wamrakunataqa mamäninkuna y paninkunam sirwiyan, y mandakoqkuna kayanqantam niyan”. Asiapa juk nacionninchö täraq juk panim kënö nin: “Noqa parlanqä idiömachöqa, parlayanqanchömi niyan, juk warmi pensëta yachanan o ima rurëta yachaq kanampis mana wananqanta o minishtinqanta. Warmiqa wayichö rurapakuykunallapaqmi këkan. Y manam qowanta imatapis imanö ruranampaq nita puëdintsu”. Tsënö mana alli pensaq nunaqa, manam Bibliachö ninqannötsu rurëkan. Warmintam llakitsin, manam Jesus ruranqannötsu ruran y Jehovätapis cöleratsinmi (Efes. 5:28, 29; 1 Pëd. 3:7).

6. Jehoväwan amïgu kayänampaqqa, ¿imata rurayänampaqtan casäda warmikuna kallpachakuyänan?

⁶ Punta kaqchö yachakunqantsiknöpis, ollqu kaq sirweqninkunapitaqa Jehoväqa shuyaran, familiankunata Bibliapita yachatsiyänanta, kuyayänanta y necesitäyanqanta mana pishitsiyänantam (1 Tim. 5:8). Y casäda panikunaqa imëka rurëyoq karnimpis, cada junaqmi Bibliata leyiyänampaq, leyiyanqanman yarpachakuyänampaq y Jehoväta shonqupita mañakuyänampaq tiempunkunata rakiyänan. Imëka rurëyoq kayaptinmi tsëta rurëqa fäciltsu kanman. Itsa tsë llapanta rurayänampaq tiempunkuna mana kanqanta pensayanman, tsënö kaptimpis, tiempunkunataqa rakiyänanmi. ¿Imanir? Llapan sirweqninkuna pëwan amïgu kayänampaq kallpachakuyänanta Jehovä munaptinmi (Hëch. 17:27).

7. ¿Imatan casäda warmita yanapanqa pëpaq Jehovä patsätsinqanta cumplinampaq?

⁷ Rasumpa kaqchöqa, itsa casäda warmiqa imachöpis pantareq qowanta respetanampaq y cäsukunampaqqa kallpachakunanraq. Peru familiachö ima rurëyoq kanampaq Jehovä patsätsinqanta entiendir y respetarqa, mas fäcilmi qowanta cäsukunqa.

8. Efesius 5:22 a 24 ninqannö, ¿imanirtan casäda cristiänaqa qowan diriginanta permitin?

⁸ Casäda warmiqa qowan diriginanta permitin, Jehovä tsënö patsätsishqa  kaptinmi (leyi Efesius 5:22-24). Pëqa Teytan Jehovämanmi confiakun. Y kuyarnin y pëpa bienninman yarpëkur imatapis patsätsinqanmanmi yarpan (Deut. 6:24; 1 Juan 5:3).

9. Qowanta respetakoq warmikunaqa, ¿imanötan kawakuyanqa?

⁹ Mana cäsukoq nunakunaqa, Jehovä ninqanta mana cäsukuyänampaq y qowankunata cäsukuyqa pëkunata mana kaqpaq churarinqantam warmikunata niyan. Tsënö parlaqkunaqa, kuyakoq Diosnintsikta manam reqiyantsu. Jehoväqa, manam kuyashqa warmi wamrankunata mana väleqtanö rikäyänampaq rurëkunata rurayänampaqqa mandanmantsu. Jehovä ninqanta cäsukoq warmiqa, familianchö alli kawakuyänampaqmi yanapakun (Sal. 119:165). Tsënö ruranqampitam qowan, wamrankuna y kikimpis kushishqa kawakuyan.

10. ¿Imatatan Cärol ninqampita yachakuntsik?

¹⁰ Imachöpis pantareq qowanta cäsukoq warmiqa, Jehoväta kuyanqanta y respetanqantam rikätsikun. Sudamëricachö täraq Cärolmi kënö nin: “Qowä imachöpis pantanampaq kaqtaqa musyämi. Y tsënö pasakuptin imata ruranqämi rikätsikunqa, Jehoväwan alli o mana alli amïgu kanqäta. Tsëmi Jehovä munanqanta rurëta munarnin, qowäta respetanäpaq kallpachakü”.

11. (1) ¿Imatan pani Aneeseta yanapan perdonakoq kanampaq? (2) ¿Imatatan pëpita yachakuntsik?

¹¹ Juk casäda warmi imanö këkanqanta y imapaq yarpachakunqanta qowan cuentaman mana churanqanta pensarqa, manam fäciltsu kanqa respetanan y cäsukunan. Tsënö pasakuptin pani Aneese imata ruranqanta rikärishun. Pëmi kënö nin: “Llapantsikpis pantareq kanqantsikta yarparmi rasllaqa cölerakütsu. Jehovänö perdonakoq kanäpaqmi kallpachakü. Tsëta ruraptïmi, shonqü ankashyärin” (Sal. 86:5). Perdonakuyta yachaq warmiqa mas fäcilchi qowantapis respetanqa.

12. Bibliachöqa, ¿pikunapitatan yachakuyta puëdintsik?

¹² Wakinqa pensayan, pipa mandädunchöpis kaqkunaqa mana valienti kayanqantam. Peru tsëqa manam rasumpatsu. Bibliachöqa, dirigeqninkunapa mandädunchö karnimpis, mëtsikaq nunakuna valienti  kayanqantam willakun. Jesuspita, Abigailpita y Marïapita imata yachakunqantsikta rikärishun.

13. Dirigeqnin Jehoväta Jesus imanir respetanqanta willakaramuy.

¹³ Jesusqa dirigeqnin Jehovätam respetan. Peru, ¿pensëta o ima rurëtapis mana yacharku respetan? Manam. Jesusqa alläpa yachaqmi, tsëmi shumaq y entiendipaqnölla yachatsikurqan (Juan 7:45, 46). Jehoväqa, Jesus imëkata rurëta yachanqanta respetarninmi, pëwan juntu trabajarqan llapanta kamanqanchö (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Y Jesus kawarimunqampitam, ‘ciëluchö y patsachö imëkata rikänampaq’ Jehoväqa churashqa (Mat. 28:18). Imëkata rurëta yachaq karpis, Teytanta kuyarmi Jesusqa pëtaraq yanapanampaq mañakun (Juan 14:31).

14. (1) ¿Imatatan casädu nunakuna Jehoväpita yachakuyan? (2) Proverbius 31 ninqampitaqa, ¿imatatan yachakuyanman?

¹⁴ ¿Imatatan casädu kaq ollqukuna yachakuyanman? Jehoväqa, manam warmi mana välinqanta nirtsu ollquta dirigeqnin kanampaq churashqa. Y tsëqa cläru këkan, warmitapis y ollqutapis Jesuswan gobernayänampaq akranqanchömi (Gäl. 3:26-29). Jehoväqa, Jesusman confiakurmi autoridäyoq kanampaq permitishqa. Tsënöllam ollqu kaqpis, wakin wakinchö warmin autoridäyoq kanampaq permitinan. Diospa Palabranqa rikätsikun, alli yachaq warmiqa wayinta shumaq rikanqanta, chakrakunata rantir y rantikur kanqanta y negociukunata ruranqantam (leyi Proverbius 31:15, 16, 18). Manam parlakuyta mana puëdeq sirwipakoqtsu. Tsëpa rantinqa, qowanqa pëmanmi markäkun o yärakun y pensanqantam cuentaman churan (leyi Proverbius 31:11, 26, 27). Warminta juk nuna tsënö respetaptinqa, mas fäcilmi kanqa warmin pëta cäsunampaq.

15. ¿Imatatan Jesuspita casäda warmikuna yachakuyan?

¹⁵ ¿Imatatan casäda warmikuna yachakuyanman? Imëkata rurashqa këkarpis, Jesusqa manam pensantsu, Jehoväpa mandädunchö kë mana väleqpaq tikraratsinqanta (1 Cor. 15:28; Filip. 2:5, 6). Jina Jesus ruranqannölla ruraq warmipis, manam qowanta respetanqan mana väleqpaq churarinqanta pensantsu. Qowanta kuyarmi imata ruranqanchöpis yanapan, peru masqa Jehoväta kuyarnin y respetarninmi.

16. 1 Samuel 25:3, 23 a 28 ninqannö, ¿imakunapatan Abigail pasarqan? (Rikäri jana qaranchö këkaq dibüjutawan).

¹⁶ Abigailqa, kikinllaman yarpaq, orgullösu y mana agradecikoq Nabal nunawanmi casäda këkarqan. Tsënö kaptimpis, manam casädu vïdan ushakärinantatsu ashirqan. Davidwan tröpankuna nunanta wanutsiyänampaqmi upälla kakunman karqan. Peru manam tsëtatsu rurarqan, sinöqa nunanta y wayinchö täraqkunata mana wanutsiyänampaqmi parlakurqan. ¡Abigailqa alläpa valientichi karqan, 400 soldädukunapa nöpanchö, Davidwan shumaq y respëtullawan parlanampaqqa! Nunan mana allita rurashqampitam pëta culpatsayänampaq nirqan (leyi 1 Samuel 25:3, 23-28). Davidqa jinan höram cuentata qokurirqan, jutsata mana ruranampaq tsë valienti warmiwan Jehovä consejëkanqanta.

17. ¿Imatatan casädu ollqukuna Davidpita y Abigailpita yachakuyta puëdiyan?

¹⁷ ¿Imatatan casädu kaq ollqukuna yachakuyanman? Abigailqa yachaq warmim karqan. Tsëmi pëta David wiyanqanqa allipaq karqan. Pëta cäsunqampitam culpannaq nunakunata wanutsirqantsu. Tsënöllam alli yachaq nunapis, imatapis manaraq decidirnin warmin ima  pensanqanta wiyanan. Itsa warmin ninqanqa, mana allita mana decidinampaq yanapanman.

18. ¿Imatatan casäda warmikuna Abigailpita yachakuyanman?

¹⁸ ¿Imatatan casäda warmikuna yachakuyanman? Jehoväta kuyaq y respetaq warmiqa, Jehoväta qowan mana sirwiptimpis familian kushishqa kanampaqmi yanapakunqa. Casädu vïdanchö mana alli pasarpis, manam Jehovä mandakunqampa contranqa imatapis ruranqatsu. Tsëpa rantinqa, respetakoq y cäsukoq kanqanwanmi Jehoväpita qowan yachakuyta munanampaq yanapanqa (1 Pëd. 3:1, 2). Allita ruranqanta qowan cuentachö mana katsiptimpis, Jehoväqa cuentachömi katsin.

19. ¿Imakunachötan casäda warmiqa qowanta mana cäsunmantsu?

¹⁹ Tsënö kaptimpis, Jehoväta sirweq warmiqa, leykunapa o Bibliapa contran qowan imatapis mañanqantaqa manam ruranqatsu. Këllaman pensarishun, mana rasumpa kaqta parlanampaq, suwakunampaq o Jehovä chikinqankunata ruranampaq qowan niptinqa manam cäsunqatsu. Casäda panikunaqa, wakin cristiänukunanöllam pipitapis mas Jehoväta cäsukuyänan. Tsëmi Bibliapa contran imatapis rurayänampaq niyaptinqa cäsukuyänantsu. Tsëpa rantinqa, shumaq parlaparmi cläru entienditsikuyänan imanir mana rurayanqanta (Hëch. 5:29).

20. ¿Imanirtan nintsik Marïaqa Jehoväta alläpa kuyanqanta?

²⁰ Marïaqa, Jehoväta alläpam kuyaq. Biblia ninqantaqa allim musyaq, y tsëqa rikakurqan bautizakoq Juanpa mamänin Elisabetwan parlarnin, Bibliachö qellqarëkanqampita 20 kutipitapis mas parlapanqanchömi (Lüc. 1:46-55). Y këman pensarishun, Josëwan casakunampaqna këkaptimpis, Jehoväpa angelninqa Marïatam puntata yuripurqan. Y Diospa Tsurinta qeshpikunampaq kaqtam willarqan (Lüc. 1:26-33). Jehoväqa Marïata allim reqirqan, tsëmi musyarqan Tsurinta kuyarnin cuidanampaq kaqta. Y Jesus wanurirnin ciëluta ëwakushqana kaptimpis, Marïaqa Jehoväta sirwirnin sïguirqanllam (Hëch. 1:14).

21. ¿Imatatan casädu ollqukuna Marïapita yachakuyanman?

 ²¹ ¿Imatatan casädu ollqukuna yachakuyanman? Alli juiciuyoq nunaqa, Biblia ninqanta warmin alli yachanqampitam kushikun. Warmin pëpita mas yachaq kanqampitaqa manam mantsantsu ni penqakuntsu. Bibliachö ninqanta warmin alli musyanqanta rikarqa, familianchö yanapakunampaq kaqtam cuentata qokun. Y warmin pëpita mas estudiashqa kaptimpis, Diosta adorana hörachöqa pëmi yachatsikunan. Y Diosta sirwiyänampaqpis imëkatam patsätsinan (Efes. 6:4).

22. ¿Imatatan Marïapita casäda warmikuna yachakuyanman?

²² ¿Imatatan casäda warmikuna yachakuyanman? Qowanta respetarnimpis, casäda warmiqa kikinmi kallpachakunan Jehoväman mas markäkunampaq o yärakunampaq (Gäl. 6:5). Tsëmi Bibliapita yachakunampaq y yachakunqankunaman pensanampaq tiemputa patsätsinan. Tsëta ruranqanmi yanapanqa, Jehoväta kuyarnin y respetarnin sïguinampaq, y qowanta cäsukurnin kushishqa kawakunampaq.

23. Dirigeqkunata casäda warmikuna respetayanqanqa, ¿imanötan kikinkunata, familiankunata y congregacionchö yanapakun?

²³ Jehoväta kuyarnin qowankunata respetakoq warmikunaqa, mana cäsukoq warmikunapita mas kushishqam kawakuyan. Y shipashkunawan jövinkunapis, pëkunapitaqa yachakuyanqam. Y familianchö y congregacionchömi mas kushishqa kawakuyänampaq yanapakuyanqa (Tïtu 2:3-5). Kanan witsanqa, warmikunam Jehoväta sirweqkunapita masqa kayan (Sal. 68:11). Warmi kar o ollqu karpis, congregacionchöqa llapantsikmi yanapanakuntsik. Qateqnin kaqchömi tsëpita maslla yachakushun.