1, 2. ¿Ima ejempluwantan musyantsik Jehoväpaq ulikuyanqampita o llullakuyanqampita mana alli sientikunqanta?

 KËMAN pensarishun: juk kuyanqëki amïguyki ulikurnin o llullakurnin qampaq mana allikunata parlanman. Y wiyaq nunakunaqa tsëta creirnin jukkunata willakur qallëkuyanman. ¿Imanöraq sientikunkiman? Capazchi mana alli nuna kanqëkita pensayänampaq kaqta creir mana alli sientikunkiman (Prov. 22:1).

² Tsëwanmi entiendintsik Jehoväpis, juk tsurin ulikur o llullakur mana allita pëpaq parlaptin imanö sientikunqanta. Tsë ulikunqantam Ëvaqa creirqan, y Adanwan ishkanmi Jehoväpa contran churakäyarqan. Tsënöpam llapan nunakunapis jutsa ruraqllana kantsik y tiempuwanqa wanuntsik (Gen. 3:1-6; Rom. 5:12). Eden huertachö Satanas ulikunqampitam kë munduchö imëka problëmakunapa pasantsik; wanuntsik, guërrakuna kan y sufrintsik. Satanas ulikunqampita y mana allikunaman chätsimanqantsikpitam, Jehoväqa mana alli sientikun. Tsënö karpis, manam llakishqallatsu o cölerashqallatsu kakun. Tsëpa rantinqa, ‘kushishqa Diosmi’ (1 Tim. 1:11).

3. ¿Imatataq rurëta puëdintsik?

³ Peru noqantsikqa Jehovä Diosnintsikpa jutintam defendita puëdintsik. ¿Imanö? Bibliachö kënö mandakunqanta cäsukurmi: “Teyta Jehoväpa jutinta alabayë” (Sal. 113:1). ¿Y imanötan tsë jutitaqa alabantsik? Teyta Diospa sagrädu jutimpaq allita parlarmi. Y qamqa, ¿tsëta rurëta puëdinkimantsuraq? Këchö kimallata yachakurishun llapan shonquntsikwan imë hörapis Teyta Diospa jutinta alabanapaq.

 JEHOVÄTA KUSHITSISHUN

4. Juk igualatsikuywan willakaramuy Jehoväqa pëpaq allita parlashqa kushikunqanta. (Rikäri fötuta).

⁴ Ciëluchö këkaq Teytantsik Jehoväqa jutinta alabashqaqa, alläpam kushikun (Sal. 119:108). Tsënö nirqa, ¿jutsasapa nunakuna alabashqaraq alli sientikunqantaku nikantsik? Manam. Këman pensarishun: juk warmi wamra papäninta waqurkur o makallarkur kënö ninman: “¡Qammi mas alli kaq papäqa kanki!”. Wamran tsënö kuyakoq kanqanta rikarqa, papäninqa kushikunmi. Peru ¿tsënö ninantaraqku wanan imëpis alli sientikunampaq? Manam. Tsëpa rantinqa, wamran kuyanqanta y agradecikoq kanqanta rikarmi kushikun. Tsënöllam kushikun kuyakoq karninqa, mas jatunyarpis kushishqa kawakunampaq kaqta musyar. Tsënömi Teytantsik Jehoväpis, pëpaq allita parlashqaqa alläpa kushikun.

5. ¿Imatataq rikätsikuntsik Jehoväta alabarqa?

⁵ Satanasqa noqantsikpaqpis alläpam ulikushqa o llullakushqa. Pëqa nishqa pruëbakunapa pasarnin o Diosta cäsukunqantsik mana yanapamaqnintsiktanö rikarqa, Diosnintsikta sirwita dejarinapaq kaqtam (Job 1:9-11; 2:4). Peru Jobqa, Satanas ulikoq kanqantam rikätsikurqan. Y noqantsikpis mana allikunapa pasëkarpis Jehoväta alabarqa, Satanas ulikoq kanqantam rikätsikushun. Alläpam kushikuntsik Jehoväpa jutinta defendir y mana dejëpa sirwinqantsikpita kushikunqanta musyar (Prov. 27:11).

6. ¿Imatataq Davidnö y levïtakunanö rurashwan? (Nehemïas 9:5).

⁶ Jehoväta kuyaqkunaqa llapan shonqunkunawanmi jutinta alabayan. Gobernanti Davidmi kënö nirqan: “Teyta Jehovätam alabashaq, llapan shonqüwanmi sagrädu jutinta alabashaq” (Sal. 103:1). Davidqa musyarqanmi Jehoväpa jutinta alabarqa, kikin Jehoväta alabëkanqanta. Jehoväpa jutimpaq parlarqa imanö kanqampita, kuyakoq kanqampita y imëkata ruranqankunapitam alabëkan. Davidpaqqa, Teyta Diospa jutinqa sagrädum karqan, tsëmi nirqan llapan shonqunwan alabëta munanqanta. Tsënöllam levïtakunapis, Jehoväpa jutintaqa llapan shonqunkunawan alabayarqan. Alabayänampaqqa, palabrapis mana kanqantam niyarqan (leyi Nehemïas 9:5). ¡Jehoväqa alläpachi kushikurqan llapan shonqunkunawan alabayanqanta wiyarnin!

7. ¿Imanötan Jehoväta alabashwan yachatsikurnin y cada junaq ruranqantsikkunachö?

⁷ Noqantsikpis Jehoväpa jutimpaq kuyëwan y agradecikurnin parlarmi alabëta puëdintsik. Yachatsikurninqa, nunakuna Jehoväta  noqantsiknö kuyayänanta munantsik (Sant. 4:8). Nunakunataqa kushishqam leyipantsik Jehovä kuyakoq kanqampita, justicia ruraq kanqampita, yachaq kanqampita y poderösu kanqampita parlaq textukunata. Y juknöpaqa Jehoväta kushitsita y alabëta puëdintsik cada junaq pënö kanapaq kallpachakurmi (Efes. 5:1). Tsënö rurashqaqa, nunakunam cuentata qokuyanqa wakin nunakunapita jukläya kanqantsikta y imanir tsënö kanqantsiktam tapukuyanqa (Mat. 5:14-16). Capazchi cada junaq ruranqantsikkunachö nunakunata parlapëta puëdishun imanir jukläya kanqantsikta. Alli shonquyoq nunakunaqa Jehovä Diosnintsikpita masllata musyëta munayanqa. Tsënö alabashqaqa, Jehovä Diosnintsik alläpam kushikunqa (1 Tim. 2:3, 4).

JESUSTAM KUSHITSINTSIK

8. ¿Imanötan Jesusqa yachatsimarquntsik Jehoväpa jutinta alabanapaq?

⁸ Jesusllam Teytantaqa allipa reqin (Mat. 11:27). Jesusqa alläpam Teytanta kuyan, tsëmi jutinta alabanapaq yachatsimarquntsik (Juan 14:31). Llapan yachatsikunqampaq parlarmi, Jesusqa wanutsiyänampaq prësuyanqan paqas kënö nirqan: “Jutikita[m] pëkunata musyatsirqö” (Juan 17:26). ¿Imanötan rurarqan?

9. ¿Ima igualatsikuywantan Jesusqa Jehovä imanö kanqanta entienditsikurqan?

⁹ Jesusqa manam Diospa jutin ima kanqanllatatsu nunakunata yachatsirqan, tsëtaqa judïukuna musyayaqnam. Tsëpa rantinqa, Jehovä imanö kanqantam entienditsirqan (Juan 1:17, 18). Hebreu idiömachö qellqayanqan Diospa Palabranchömi Jehoväpaq nin alläpa llakipäkoq kanqanta (Ex. 34:5-7). Y tsëta entienditsikunampaqmi Jesusqa willakurqan wayimpita ëwakushqa wamra wayinta kutiptin, ‘karullataraq ëwëkaqta rikëkur’ papänin cörripa ëwar taripanqanta y kushikur waqunqanta o makallanqanta y rasumpa perdonëkunqanta. Tsëwanmi Jesusqa cläru entienditsikurqan, Jehoväqa tsë teytanöpis alläpa llakipäkoq kanqanta (Lüc. 15:11-32). Tsënömi Jesusqa nunakunata entienditsirqan Jehovä imanö kanqanta.

10. (1) ¿Imanirtan musyantsik Teytampa jutinta Jesus parlanqanta y wakin nunakunapis parlayänanta munanqanta? (Marcus 5:19; rikäri dibüjuta). (2) ¿Imata ruranantsiktataq Jesus munan?

¹⁰ Y Jesusqa, ¿Teytampa jutinta nunakuna parlayänanta munarqanku? Awmi. Tsë tiempuchö pushakoq religiösukunaqa creiyaq, Teyta Diospa jutin alläpa sagrädu kaptin parlayänan prohibïdu kanqantam. Peru Jesusqa manam tsë costumbrita qatirqantsu, y tsëtaqa manam Bibliapis yachatsikoqtsu. Tsëmi Jesusqa Teytampa jutinta parlarqan. Pensarishun gerasënukuna kawayanqan markachö mëtsika demoniuyoq nunata Jesus alliyätsinqanman. Tsë nunata alliyäratsiptinmi, tsë markachö täkoq nunakunaqa mantsakarnin Jesusta niyarqan tsë markapita ëwakunampaq (Mar. 5:16, 17). Peru Jesusqa tsë markapita manaraq ëwakurmi, Teytampa jutinta musyayänanta munarnin, tsë nunata nirqan Jehovä alliyätsishqa kanqanta willakunampaq, y manam nirqantsu kikin Jesuspaq willakunampaqqa (leyi Marcus 5:19). a Tsënöllam kanampis Gobernamaqnintsik Jesusqa, Papänimpa jutinta mëtsë nacionkunachö willakunantsikta munan (Mat. 24:14; 28:19, 20). Tsëta rurashqaqa, Jesusqa alläpam kushikun.

11. ¿Imata mañakuyänampaqtan qateqninkunata Jesus nirqan? Y Ezequiel 36:23 ninqannö, ¿imanirtan precisan?

¹¹ Jesusqa musyarqanmi ulikuyanqampita  o llullakuyanqampita Jehoväqa jutinta respetatsita munanqanta. Tsëmi Jesusqa qateqninkunata kënö mañakuyänampaq yachatsirqan: “Ciëluchö këkaq Teytalläkuna, jutillëki respetashqa këkullätsun” (Mat. 6:9). Jesusqa allim entiendirqan imapitapis masqa, Jehoväpa jutinta respetatsi mas precisanqanta (leyi Ezequiel 36:23). Jesusmi pï nuna ruranqampitapis Jehoväpa jutintaqa mas respetatsishqa. Tsënö këkaptimpis, Jesusta prësurirqa, Diospa jutinta mana allichö quedatsishqa nirmi acusayarqan. Tsënö acusayanqanqa, Jesuspaq alläpa llakikuypaqmi karqan. Tsënö acusar condenayänampaq kaqta musyarchi Jesusqa alläpa yarpachakur llakikurqan (Lüc. 22:41-44).

12. ¿Imanötan Jesusqa Teytampa jutinta respetatsirqan?

¹² Jesusqa Teytampa jutinta respetatsita munarmi imëkata acusayaptin y sufritsiyaptimpis aguantarqan. Pëqa musyarqanmi Teytanta llapanchö cäsukushqa kanqanta, tsëmi imata rurayaptimpis penqakurqantsu (Heb. 12:2). Tsënöllam musyarqan tsë mana allikunapa pasëkanqan hörakunachö Satanas ataquëkanqanta (Lüc. 22:2-4; 23:33, 34). Diabluqa munarqan Jehovä sirwita Jesus dejarinantam, peru manam puëdirqantsu; ¡Satanaspaqqa alläpa penqakuypaqmi karqan! Jesusqa clärum rikätsikurqan Satanas ulikoq o llullakoq kanqanta y imëka pruëbakunapa pasarpis Jehoväta mana dejaq nunakuna kayanqanta.

13. ¿Imatataq rurashwan Gobernamaqnintsik Jesusta kushitsinapaq?

¹³ Y qamqa, ¿Gobernamaqnintsik Jesucristuta kushitsita munankiku? Tsënö karqa, Jehovä Diosnintsikpa jutinta alabë, y wakinkunata yanapë Jehovä imanö kanqanta musyayänampaq. Tsëta rurarmi Jesus ruranqannö rurëkanki (1 Pëd. 2:21). Tsënöllam Jesusnöpis, Jehoväta kushitsinki y Satanas ulikoq o llullakoq kanqantam rikätsikunki.

WAKINKUNATAM SALVAKUYÄNAMPAQ YANAPANTSIK

14, 15. ¿Imatan pasakun nunakuna Jehoväpita rasumpa kaqta yachakuriyaptin?

¹⁴ ¿Imanirtan nintsik Jehoväpa jutinta alabarqa wakin nunakunatapis salvakuyänampaq yanapëkanqantsikta? Këllaman pensarishun: Satanasmi ‘mana creikoq’ nunakunapa “pensëninkunata tsapashqa” (2 Cor. 4:4).  Tsëmi mëtsikaq nunakuna Satanas ulikunqanta creiyan y Dios mana kanqanta, nunakunapita alläpa karuchö këkanqanta, nunakunapaq mana yarpachakunqanta, mana alli Dios kanqanta y imëyaqpis nunakunata castiganqanta creiyan. Tsëkunata creirqa, Jehovä Diospa jutimpaqmi mana allita pensëkäyan, tsëmi nunakunaqa Diosnintsikpita yachakuyta munayantsu. Peru Diosnintsikpita yachatsikurqa, jutintam alabëkantsik y Satanasta mana creiyänampaqmi nunakunata yanapëkantsik. Y tsëqa, ¿imanötan nunakunata yanapan?

¹⁵ Biblia yachatsikunqanta rasumpa kaqta entiendirirqa, nunakunaqa cambiukunatam rurar qallëkuyan. Jehovä Diosnintsik pï kanqanta y imanö kanqanta yachatsishqaqa, nunakunaqa imëka ampeqchö o tsakaqchö këkäyanqampita aktsita rikäreq cuentam Satanas yachatsikunqankunata creiyannatsu, y Diosnintsikta noqantsik reqinqantsiknö reqir qallëkuyan. Alläpam espantakuyan poderösu kanqanta musyarir (Is. 40:26). Justicia ruraq kanqanta entiendirirmi següru sientikuyan (Deut. 32:4). Yachaq kanqanta entiendirirmi alläpa kushikuyan (Is. 55:9; Rom. 11:33). Y kuyakoq kanqanta entiendirirmi mana allikunapa pasarpis consuëluta tariyan (1 Juan 4:8). Jehovä Diosnintsikta mas reqirqa, imëyaqpis kawakuyta puëdiyänampaq kaqta y Diosnintsikpa wamrankuna këta puëdiyänampaq kaqtam següru kayan. ¿Manaku nunakunata Teyta Jehoväta reqiyänampaq yanapanqantsikpitaqa alläpa kushikuntsik? Y manam tsëllatsu, nunakunata yachatsirninqa, Jehovä Diosnintsikpa “yanapaqninkunam” kantsik (1 Cor. 3:5, 9).

16. ¿Imanötan nunakunata yanapan Diospa jutinta musyayanqan? Willakaramuy.

¹⁶ Piwampis parlarqa, puntataqa Diospa jutinllataran yacharatsintsik. Alli shonquyoq kayaptinqa, tsëllam Diosnintsikta reqiyänampaq yanaparinqa. Pensarishun Alïa b jutiyoq shipashta pasanqanman. Pëqa winarqan Jesucristuman mana creeq familiachömi. Peru religionninchö yachatsiyanqanwanqa manam kushishqatsu karqan y Diospita alläpa karuchö këkanqantam sientikoq.  Peru Testïgukunawan Bibliapita yachakurmi, cuentata qokurirqan wakin Bibliakunapitaqa Diospa jutinta borrarir Señor nirlla churayashqa kayanqanta. Tsëta musyarirqa, alläpam espantakurqan. Diospa jutinta musyariptinqa, vïdanmi cambiarirqan; Jehovätam amïguntanö rikar qallëkurqan. Y kushishqam kënö nin: “¡Mas alli kaq amïgüqa jutiyoqmi kanaq! Kananqa kushishqam sientikü. Y Diospa jutinta musyanqäpitaqa alläpam kushikü”. Tsënöllam Steve jutiyoq jövintapis pasarqan. Pëqa müsicum kaq y judïu religionyoq familiachömi winashqa karqan. Peru imëka mana allikunata rurayanqanta rikarmi, religion asuntupitaqa imatapis musyëta munaqtsu. Tsënö këkaptinmi, juk familian wanuriptin juk amïgun invitarqan juk Testïguwan yachakuptin pëpis wiyakunampaq, tsëmi pëqa amïgun yachakuptin wiyakurqan. Y Diospa jutinta musyarinqanqa shonqunyaqmi chärirqan. Kënömi nin: “Manam ni imanöpapis musyarqätsu Diospa jutin kanqanta. Kananraqmi cuentata qokü Diosqa rasumpa kanqanta. Tsë höram cuentata qokurirqä juk alli amïguyoq tikrarishqa kanqäta”.

17. ¿Imanirtan qamqa Jehovä Diospa jutinta alabëta munanki? (Rikäri fötuta).

¹⁷ Y qamqa, ¿nunakunata parlaparnin Diosnintsik imanö kanqanta y jutin ima kanqanta yachatsinkiku? Tsëta rurarqa, Diosnintsikpa sagrädu jutintam alabëkanki. Tsënö këkaptinqa, Diosnintsik Jehovä imanö kanqanta nunakunata yachatsi. Tsënöpam sagrädu jutinta alabëkanki, salvakuyänampaq nunakunata yanapëkanki, Gobernamaqnintsik Jesucristu ruranqanta qatikanki y masqa, Jehovä Diosnintsiktam kushitsinki. Llapantsikpis Salmus 145:2 textuta qellqaqnö nishun: “Jutikitam imëyaqpis alabashaq”.