1, 2. (1) ¿Imakuna pasaptintan nuna mayintsikta perdonananqa fäciltsu kanman? (2) ¿Imanötan panintsik Denïsiqa tsë nunata perdonashqa kanqanta rikätsikurqan?

 ALLÄPA llakitsimashqantsik kayaptin o alläpa ofendimashqantsik kayaptinqa, perdonananqa manam fäciltsu. Peru alläpa llakitsimashqantsik kayaptimpis, perdonëtaqa puëdintsikmi. Pensarishun Denïsi a jutiyoq panintsikta pasanqanman y perdonakoq kanqanman. Panintsik Denïsiqa familianwanmi 2017 watachö Jehoväpa testïgunkunapa principal oficïnankunaman visitakoq ëwayarqan. Peru cärrunkunawan kutikäyaptinmi, juk cärru choquëkurqan. Denïsiqa desmayarirqanmi, y tsëpita alliyäriptinmi willariyarqan wamrankuna alläpa grävi këkäyanqanta y qowan o runan Brian wanukushqa kanqanta. Imanö sientikunqampaqmi Denïsi kënö nin: “Alläpam llakikurqä y manam imanö këtapis puëdirqätsu”. Peru tsë choferqa, ¿machashqatsuraq karqan o celularninwan ocupädu kartsuraq choquëkurqan? Manam. Tsëmi panintsik Denïsiqa, alli sientikunampaq y tsë nunata mana chikipänampaq Jehovä Diosnintsikman mañakurqan.

² Tsë chofertaqa “asesïnu” nirmi autoridäkuna acusayarqan, y culpayoq kanqanta taripuyaptinqa carcelmanmi ëwanan karqan. Peru policïakunapa mandaqninmi panintsik Denïsita nirqan declaraq ëwanampaq y pë declaraskiptin tsë nunata condenayänampaq. Panintsik Denïsim kënö nin: “Accidentipa pasayanqäta yarpätsiyämarqa, alliyëkaqna herïdata kicharkur kachita winayaptin nananqantanömi sientirqä”. Tsëpita juk ishkë semänakunallatanam tsë nunapa contran declaranampaq panintsikta juez qayatsirqan. Peru ¿ima nirqantan panintsikqa? Jueztam llapan shonqunwan rogakurqan  tsë nunata llakipëkunampaq. b Y parlar ushariptinqa, juezqa waqarirqanmi y kënömi nirqan: “25 watapanam juez kä y manam imëpis kanan wiyanqätanöqa wiyarqötsu. Desgraciapa pasaq nunakunapa familiankunaqa acusayanqan nunapaqqa, manam imëpis llakipëkuyänampaq mañakuyantsu. Kananraqmi wiyarqö alläpa kuyakoq karnin y perdonakoq karnin tsë nunata llakipëkunäpaq nimanqëkita”.

 3. ¿Imatan Denïsita yanaparqan perdonakoq kanampaq?

³ ¿Imatan Denïsita yanaparqan tsë nunata perdonanampaq? Jehovä perdonakoq kanqanman pensanqanmi (Miq. 7:18). Perdonamanqantsikpita Jehoväta agradecikurqa, wakinkunatapis perdonëtam munashun.

 4. ¿Imata ruranatataq Jehovä munan? (Efesius 4:32).

⁴ Jehoväqa alläpa alli karmi perdonamantsik y pënölla wakinkunatapis perdonanatam munan (leyi Efesius 4:32). Jehoväqa shuyaran ofendimaqnintsikkunata perdonanatam (Sal. 86:5; Lüc. 17:4). Peru ¿imatan yanapamäshun perdonakoq kanapaq? Kimallata yachakurishun.

IMANÖ SIENTIKUNQËKITA MANA KAQPAQ CHURËTSU

 5. ¿Imanötan sientikushwan pillapis alläpa ofendïkamashqa? (Proverbius 12:18).

⁵ Capazchi pï karpis parlanqanwan o ruranqanwan ofendimäshun. Juk familiantsik o juk amïguntsik tsënö ofendimashqaqa, masraqmi llakikushwan (Sal. 55:12-14). Y tsënö ofendimashqaqa, höraqa espädawan tuksïkamashqa nanatsikoqnömi llakikushwan (leyi Proverbius 12:18). Peru llakikuykarpis imanö sientikunqantsikta mana kaqpaq churashqaqa o pakashqaqa, manam allitsu kanman. Tsëta rurëqa cuchilluwan tuksïkamashqa, cuerpuntsikpita cuchilluta mana jipeqnömi këkashwan; masmi sufrishun y unëpam llakishqalla kakushun.

 6. ¿Imanötan sientikuntsik pillapis ofendiramashqa?

⁶ Pillapis ofendimashqaqa cölerakuntsikmi. Tsënö kanqantsiktam Bibliapis nimantsik. Peru cölerashqalla kanqantsikqa manam allitsu kanman (Sal. 4:4; Efes. 4:26). ¿Imanirtan cölerashqa kanqantsikqa allitsu kanman? Cölerashqalla kakurqa mana allikunatam rurarishwan (Sant. 1:20). Yarpäshun: pipis ofendimashqaqa, cölerakuyta mana munarpis cölerakushunmi. Peru cölerashqalla këta o mana cölerashqalla këtaqa kikintsikmi decidita puëdintsik.

 7. ¿Imanö mastan sientikushwan pillapis ofendimashqa?

⁷ ¿Imanö mastan sientikuntsik pillapis ofendimashqa? Ann jutiyoq panintsikmi kënö nin: “Wamra këkaptïmi, mamänïta papänï dejarirqan y cuidamaq warmiwanmi casakurqan. Tsëmi chipyëpa dejaramashqa kanqanta sientirqä. Y wamrankuna kariptinqa, tsë wamrankunallatana kuyanqanta y noqata manana kuyamanqantam pensarqä. Ni pillapis manana kuyamanqanta pensëkarmi winarqä”. Georgette jutiyoq paninam willakun qowan o runan jukwan engañashqa kaptin imanö sientikunqanta. Kënömi nin: “Alläpam llakikurqä. Qowäwanqa o runäwanqa wamra kayanqäpitam amïgu kayarqä. ¡Y juntum precursorpis kayarqä!”. Panintsik Georgetteqa divorciakurqanmi. Naomi jutiyoq paninam kënö nin: “Manam imëpis pensarqätsu qowä o runä alläpa llakitsimänampaq kaqtaqa. Pornografïata unëpana rikashqa kanqanta willaramaptinqa, engañamashqa kanqanta y traicionamashqa kanqantam sientirqä”.

 8. (1) ¿Imanirtan perdonakoq kanqantsikqa mas alli kanman? (2) ¿Imanötan yanapamantsik perdonakoq kanqantsik? (Leyi “ ¿Imatataq ruräman ofendimanqampita sufrirqa?” neq recuadruta).

 ⁸ Wakinkuna parlayänanta o imatapis rurayänantaqa manam michëta puëdintsiktsu, peru kikintsik imata ruranapaq kaqtam sïqa decidita puëdintsik. Pillapis ofendimashqaqa, mas alliqa kanqa perdonanqantsikmi. Y ¿imanirtan perdonanantsik? Jehovä Diosta kuyarmi; pëmi perdonanata munan. Tsënöllam cölerashqalla kakurqa y mana perdonarqa, ima mana allitapis mana pensëpa rurarishun; hasta qeshyarishunmi (Prov. 14:17, 29, 30). Christine jutiyoq panintsikmi kënö nin: “Cölerashqalla kakurqa, mëchöpis cölerashqallanam purï, manam alliqa mikütsu ni punütsu. Tsënö karqa mananam qowäwampis o runäwampis ni wakinkunawampis alliqa kawänatsu”.

 9. ¿Imanirtan ofendimaqnintsikta mana chikipänapaq kallpachakushwan?

⁹ Y ¿imataraq rurashwan ofendimaqnintsik perdonta mana mañakamashqaqa? Tsënö kaptimpis, cölerashqalla mana kakunapaqmi kallpachakuyta puëdintsik. 7 kaq pärrafuchö parlanqantsik Georgette jutiyoq panim kënö nin: “Mana fäcil kaptimpis, qowäwan o runäwan divorciakurirqa manana chikipänäpaqmi kallpachakurqä. Y tsëpitaqa mas kushishqanam sientikurqä”. Ofendimaqnintsikta manana chikiparqa, shonquntsikchömi kushishqa sientikushun, imatapis gänas gänasllam rurashun y kushishqam kawakushun (Prov. 11:17). Peru mana alli ruramaqnintsikta chikipëkanqantsikta cuentata qokushqana karpis perdonëta mana puëdirqa, ¿imataraq rurashwan? Ishkë kaqta rikärishun.

OFENDIYÄSHUNQËKITA MANA YARPARÄKUNËKIPAQ KALLPACHAKUY

10. ¿Imanirtan pillapis ofendiramashqaqa tiemputaraq wanantsik alli sientikunapaq? (Dibüjukunata rikäri).

¹⁰ ¿Imataraq rurashwan pï ofendimashqapis llakikurlla mana kakunapaq o mana yarparäkunapaq? Juk: ichik tiempu pasarinanta shuyäri. Pensarishun accidentäkurishqa nunaman. Herïdankunata doctor jampirapuptimpis, tiemputaraqmi wanan herïdankuna alliyänampaq. Tsënöllam pillapis ofendiramashqaqa, kushishqa sientikunapaq y perdonanapaqqa tiemputaran wanantsik (Ecl. 3:3; 1 Pëd. 1:22).

11. ¿Imanötan Jehoväman mañakunqantsik yanapamantsik perdonakoq kanapaq?

¹¹ Ishkë: Jehoväman mañakuy perdonakoq  këta yanapashunëkipaq. c 7 kaq pärrafuchö parlanqantsik Ann jutiyoq panim willakun perdonakoq kanampaq Jehoväman mañakunqan imanö yanapanqanta. Kënömi nin: “Jehovätam mañakurqä familiächö imatapis mana allita rurashqa kayanqäpita perdonëkayämänampaq. Tsëpitanam papänïman y warminman cartakurqä perdonanqäta musyayänampaq”. Panintsikqa willakun tsëta ruranan mana fäcil kashqa kanqantam, peru kënömi nin: “Jehovänö perdonakoq kanäpaq kallpachakunqäta rikar papänïwan warmin Jehoväpita yachakuyänantam shuyarä”.

12. ¿Imanirtan llakikunqantsikllaman yarparäkunapa rantin Jehoväman confiakushwan? (Proverbius 3:5, 6).

¹² Kima: Jehoväman confiakuy y imanö sientikunqëkillamanqa ama yarparäkuytsu (leyi Proverbius 3:5, 6). Jehoväqa musyanmi imapis noqantsikpaq mas alli kanqanta (Is. 55:8, 9). Y manam imëpis llakitsimaqnintsik cösaskunata ruranapaqqa mandamäshuntsu. Tsëmi Jehoväqa alli kanantsikta munar, ofendimaqnintsikkunata perdonëkunapaq mandamantsik (Sal. 40:4; Is. 48:17, 18). Peru imanö sientikunqantsikllaman yarparäkurqa, manam ni imëpis ofendimaqnintsikta perdonëta puëdishuntsu (Prov. 14:12; Jer. 17:9). 7 kaq pärrafuchö parlanqantsik Naomi jutiyoq panim kënö nin: “Qallananllachöqa, manam qowäta o runäta pornografïata rikanqampita perdonëta munarqätsu. Y yapë yapëpis rikänampaq kaqta y llakitsimänampaq kaqtam pensarqä. ‘Imanö sientikunqätaqa Jehovämi musyan’ nirmi perdonëta munarqätsu. Peru tsëpita tiempuwanmi cuentata qokurqä imanö sientikunqäta Jehovä musyarpis, perdonëta mana munanqäwanqa mana acuerdu kanqanta. Rasunmi, pëqa imanö sientikunqäta musyanmi y llakikunqäkunata qonqanäpaqqa tiempuran pasanan. Tsënö kaptimpis, Jehoväqa perdonanätam munan”. d

OFENDISHOQNIKI NUNA ALLI KANQANMAN MASLLA PENSË

13. Romänus 12:18 a 21 ninqannö, ¿imatataq ruranantsik?

¹³ Ofendimaqnintsikkunata perdonarqa, manam pasakunqampita mana parlanallapaqtsu  decidinantsik, sinöqa maskunataraqmi ruranantsik. Juk wawqi o juk pani ofendimashqantsik kaptinqa, amishtanapaqmi kallpachakunantsik (Mat. 5:23, 24). Cölerashqalla kanantsikpa rantin y chikipänantsikpa rantinmi llakipänapaq y perdonanapaq kallpachakunantsik (leyi Romänus 12:18-21; 1 Pëd. 3:9). Peru ¿imatan yanapamäshun tsëta ruranapaq?

14. Pitapis fäcil-lla perdonanapaqqa, ¿imatataq ruranantsik?

¹⁴ Ofendimaqnintsik nunata Jehovä rikanqannö rikänapaqmi kallpachakunantsik. Jehoväqa alli kanqantam masqa rikan (2 Crön. 16:9; Sal. 130:3). Peru këtam cuentachö katsinantsik: pipaqpis mana allita imëpis pensarqa, fäcil-llam imakunachö mana alli këkanqanta rikäshun; peru imëpis allita pensarqa, fäcil-llam imakunachö alli këkanqanta rikäshun. Alli kanqanta o mana alli kanqanta rikëta munanqantsikpitam kanqa. Peru alli kanqanllaman mas pensarqa, fäcil-llam perdonëta puëdishun. Jarrod jutiyoq wawqim kënö nin: “Pitapis perdonanäpaqqa yanapaman mana allita ruranqantawan, imëkakunachö alli kanqanta igualatsinqämi”.

15. ¿Imanötan yanapamantsik ofendimaqnintsikta “perdonaqmi” ninqantsik?

 ¹⁵ Y ¿ima mastataq rurankiman? Ofendishoqnikitam, “perdonarqoqnam” nita puëdinki. ¿Imanötan tsëqa yanapashunki? Naomi jutiyoq panim kënö nin: “Qowämi o runämi, ‘¿perdonamarqunkiku?’ nir tapumarqan. Y ‘perdonaqmi’ ninäpaq shimïta kicharkuptïmi, kunkä tsapakärirqan y manam parlëta puëdirqätsu. Tsëchömi cuentata qokurqä rasumpa mana perdonashqa kanqäta. Peru tiempuwanqa, ‘perdonaqmi’ nita puëdirqänam. Manam pensarqätsu tsënö ninqä pëtapis y noqatapis alläpa yanapayämänampaq kaqta. ‘Perdonaqmi’ niriptïmi, qowäqa o runäqa waqarirqan y noqapis alläpa kushishqam sientikurqä. Tsëpitaqa yapëmi pëman confiakur qallëkurqä, y kananqa yapëmi alli amïgu kayä”.

16. ¿Imatataq yachakurquntsik perdonakoq këpaq?

¹⁶ Jehoväqa ofendimaqnintsikkunata perdonanatam munan (Col. 3:13). Tsënö kaptimpis, perdonananqa manam fäciltsu kanqa. Peru yachakurinqantsiknöpis, imanö sientikunqantsikta mana kaqpaq mana churar, ofendimanqantsikta mana yarparäkur y ofendimaqnintsik nuna alli kanqanman pensarqa puëdishunmi perdonëta (leyi “ Këkunam yanapashunki perdonanëkipaq” neq recuadruta).

PERDONAKOQ KANQËKI IMANÖ YANAPASHUNËKIPAQ KAQMAN PENSË

17. ¿Imanötan perdonakoq kanqantsikqa yanapamantsik?

¹⁷ ¿Imanirtan perdonakoq kashwan? Juk, perdonakoq karqa, llakipäkoq Teytantsik Jehovänömi kantsik y pëtam kushitsintsik (Lüc. 6:36). Ishkë, perdonakoq karqa, Teytantsik Jehovä perdonamanqantsikpita agradecikunqantsiktam rikätsikuntsik (Mat. 6:12). Y kima, alli saloryoq y alli amïgukunayoqmi kashun.

18, 19. ¿Imanötan yanapakun pitapis perdonanqantsik?

¹⁸ Perdonakoq karqa, capazchi imëka allikuna pasakunqanta rikëta puëdishun. Qallanan kaq pärrafuchö Denïsi jutiyoq panintsikpaq parlanqantsikta yarpärishun. Pëqa manam musyarqantsu cortichö juiciu ushariptinlla, tsë chofer wanutsikuyta pensashqa kanqanta. Peru Denïsi perdonariptinqa alläpam kushikurqan, y Testïgukunawanmi Bibliata yachakur qallëkurqan.

¹⁹ Capazchi ofendimaqnintsikkunata perdonëqa fäciltsu kanqa. Peru yarpänantsikmi perdonakoq karqa, wakinkunata alläpa yanapëkanqantsikta (Mat. 5:7). Tsënö këkaptinqa, Jehovä Diosnintsiknö rasumpa perdonakoq kashun.