1. Kë qepa watakunachöqa, ¿ima cambiukunataq wakin sitiukunachö kashqa?

ATSKA waranqa watakunapam cäsi llapan nunakuna ima religionllamampis ëwayashqa. Peru kë qepa watakunaqa manam tsënönatsu kashqa. Porqui mëtsikaq nunakunam ima religionmampis ëwayannatsu. * Jina wakin nacionkunachöpis cäsi llapan nunakunam religionninnaq kayanqanta niyan * (Mat. 24:12).

2. ¿Imanirtaq nunakunaqa ima religionmampis ëwayannatsu?

² ¿Imanirtaq nunakunaqa ima religionmampis mana ëwayanqanta o mana creiyanqanta niyan? Itsa wakinqa munayanqanta rurakur kawakïta o problëmankunallachö mas ocupädu këta masqa munayan (Lüc. 8:14). Wakin religiösu nunakunapis mananam Diosman creiyannatsu. Peru wakinqa Diosman creiyanmi, peru religionkuna manana yanapakunqanta y ciencia ninqanwan mana acuerdu kanqantam niyan. Jinamampis, radiukunachö, televisionchö, profesorninkuna o amïgunkuna Dios mana kanqanta y imëkapis kikinlla rurakashqa kanqanta neqtam wiyayan. Peru manam wiyayantsu Diosman imanir creinapaq pruëbakuna kanqantaqa. Wakinqa alläpam piñakuyan religiösu nunakuna qellëllapaq y poderyoq këllapaq ërayäyanqanta rikarnin. Y wakin nacionkunachöqa gobiernukunam leykunata patsätsiyan Diosta libri mana adorayänampaq.

3. ¿Imatataq kë yachatsikïchö yachakushun?

³ ‘Qateqninkuna tikrayänampaq llapan nacionkunapita nunakunata  yachatsinapaqmi’ Jesusqa mandamarqantsik (Mat. 28:19). Diosta kuyayänampaq y Jesuspa qateqnin kayänampaqqa, ¿imanötaq Diosman mana creeq nunakunata yanapashwan? Tsëpaqqa, mëchö winashqa kayanqampita Diospita yachatsikunqantsikta wiyakïta o mana wiyakïta munayanqantam cuentachö katsinantsik. Musyanqantsiknöpis Euröpa nacionkunachö winashqa nunakunaqa manam Asia kinrëchö nunakunanötsu imatapis igualpa creiyan. Euröpa nacionkunachöqa mëtsikaq nunakunaqa Biblia ninqanta imallatapis musyayanmi y llapantapis Dios kamashqa kanqantam creiyan. Peru Asia kinrë nacionkunachöqa cäsi llapan nunakunam Bibliata reqiyantsu y itsa Dios llapantapis kamashqa kanqanta creiyantsu. Kë yachatsikïchömi yachakushun, mëpita y ima creenciayoq kayaptimpis, Diospita yachatsikunqantsik llapan nunakunapa shonqunman imanö chänampaq kaqta.

4. ¿Imanirtaq pensanantsiktsu Diospita yachatsikunqantsikta mana chaskikuyänampaq kaqta?

⁴ Mana wiyakuyänampaq kaqta pensashuntsu. Diosman mana creeq nunakunam cada wata Jehoväpa testïgun kayänampaq bautizakuyan. Pëkunapita wakinqa alli portakoqnam kayarqan, tsëmi religionkunachö mana allikunata ruraqta rikar alläpa piñakuyaq. Y wakinqa lluta mana allikunata rurarmi kawakuyaq, peru mëtsikaqmi Diosta sirwiyänampaq mana alli rurëninkunata jaqiyashqa. Rikanqantsiknöpis Jehoväpa yanapakïninwanqa tarita puëdintsikmi alli shonquyoq nunakunata (Hëch. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4).

5. Wakin nunakunaqa, ¿imanirtaq yachatsinqantsikkunata chaskikuyan?

⁵ Shumaq y yachanëllapaq yachatsikushun. Yachatsikunqantsiktaqa nunakuna masqa chaskikuyan, imanö yachatsinqantsikpitam y manam imapita yachatsinqantsikpitatsu. Awmi, nunakunaqa masqa munayan yachanëpaq kanantsikta, shumaq yachatsinantsikta y pëkunaman rasumpa yarpachakunantsiktam. Y wiyamänapaqqa manam obligantsiktsu, sinöqa religion asuntupaq imata pensayanqanta y imanir tsënö pensayanqantam entiendita procurantsik. Wakintaqa manam gustantsu mana reqiyanqan nunakunawan religion asuntupaq parlë. Wakinnam pensayan Diospita tapupë mana alli kanqanta. Y wakinnam penqakuyan Bibliata leyikaqta wakinkuna rikäyänanta y masqa Jehoväpa testïgunkunawan yachakïkaqta rikäyänantam. Tsënö kaptimpis imanö sientikuyanqantam respetanantsik (2 Tim. 2:24, nöta).

6. ¿Imanötaq apostol Pabluqa yachatsikoq y imatataq yachakuntsik?

⁶ ¿Imataraq rurashwan Bibliapita, Dios kamanqankunapita, Jehoväpita o religionpita parlapashqa wiyakïta mana munayaptin? Apostol Pablu yachatsikunqannöllam ruranantsik. Judïu nunakunata yachatsinampaqqa, Diospa palabrantam utilizarqan. Peru yachaq griëgu nunakunata yachatsinampaqqa manam Diospa palabranta utilizarqantsu (Hëch. 17:2, 3, 22-31). Tsënöllam noqantsikpis Bibliaman mana creeq nunakunata parlaparqa, Bibliata utilizänantsiktsu. Y Bibliapita yachatsishqa penqakoqkunataqa, itsa wakinkunata cuentata mana qokutsishllapa celularnintsikchö o tabletantsikchö Bibliata leyipärishwan.

7. 1 Corintius 9:20-23 textu ninqannöpis, ¿imatataq ruranantsik apostol Pablunö yachatsikunapaq?

⁷ Shumaq wiyashun y entiendita procurashun. Nunakuna imanir juknöpa pensayanqantam entiendita procuranantsik (Prov. 20:5). Musyanqantsiknöpis apostol Pabluqa judïu nunam karqan, tsëchi mana judïu nunakunata Jehoväpita imanö yachatsinampaq kaqta pensarqan. Porqui pëkunaqa manam imatapis musyayaqtsu Jehoväpita y palabrampita. Noqantsikpis yachatsinqantsik nunakunata entiendinapaq y imanö sientikuyanqanta cuentaman churëkur yachatsinapaqqa, itsa publicacionnintsikkunachö  yanapakïta ashishwan o cristiänu mayintsikkunata yanaparamänantsikpaq nirishwan (leyi 1 Corintius 9:20-23).

8. ¿Imanötaq nunakunata Bibliapita parlapar qallashwan?

⁸ Diospita yachakïta munaq nunakunatam tarita munantsik (Mat. 10:11). Tsëmi yachatsikurninqa, imata pensayanqanta parlakuriyänampaq nirishwan y nimanqantsikkunata shumaq wiyarishwan. Inglatërra nacionpita juk wawqim Diospita yachatsikurnin nunakunata kënö tapun: “Casädu kawakïnintsikchö kushishqa kanapaq, wamrantsikkunata alli wätanapaq o mana allikunapa pasanqantsik höra, ¿imataraq rurashwan?”. Tsëpitanam imata contestayanqanta wiyarir kënö tapun: “Ishkë waranqa watanöna escribiyanqan kë consëjupaqqa, ¿ima ninkitaq?”. Tsëpitanam Bibliapita parlapëkanqanta mana nirirlla, Bibliapa wakin consëjunkunata celularninchö leyirapun.

9. Diospita parlëta mana munaq nunakunataqa, ¿imanötaq parlapar qallashwan?

⁹ Diospita parlëta mana munaq nunakunataqa, pëkunapaqnö kaq asuntukunapitam parlapärinantsik. Mëtsikaqtam gustan kë patsachö imëkakuna kanqampita parlë. Itsa kënö yachatsikur qallashwan: “Musyanqantsiknöpis, kë patsachö kanqankunata rikëkurmi nunakunaqa imëkata rurayan. Këllaman pensarishun. Micröfunuta ruraqkunaqa, rinri imanö funcionanqantam estudiayan y fötuta tomakunapaq cämarakunata ruraqkunaqa, nawi imanö funcionanqantam estudiayan”. Y tsëpitanam, “¿piraq rinrita y nawita rurashqa?” nir tapurishwan. Y nimanqantsikta shumaq wiyarirnam, kënö nirishwan: “Rinri y nawi imanö funcionanqanta estudiaq inginiërukunaqa, ¿pipitataq yachakïkäyan?”. Y kënömi nirishwan: “Unë juk yachaq nuna kënö ninqanmi alläpa gustaman: ‘Rinrita ruraqqa manaku wiyëta puëdin y nawita ruraqqa manaku rikëta puëdin’. Jina kënöpis nirqanmi: ‘Tsë llapankunata ruraqqa nunakunatam yachëkätsin. Y tsënö kanqantam wakin cientïficukunapis niyan’” (Sal. 94:9, 10). Tsëpitanam jw.org^® päginantsikchö, “Opiniones sobre el origen de la vida” nishqan yachatsikïchö këkaq, “Entrevistas y experiencias” nishqan juk videuta rikäratsishwan, (ëwë PUBLICACIONES > VIDEOS nishqanman). O itsa ¿Es la vida obra de un Creador? o El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis nishqan follëtukunata rikäratsishwan.

10. Diospita parlapänata mana munaq nunakunataqa, ¿imanötaq juknöpaqa yachatsishwan?

¹⁰ Cäsi llapan nunakunam mundu alliyänanta munayan. Peru mëtsikaqmi mantsayan kë patsa chipyëpa ushakänampaq kaqman o pipis tärëta  manana puëdinampaq kaqman pensarnin. Noruëga nacionchö congregacionkunata watukaq wawqim willakun, Diospita parlëta mana munaq nunakunaqa, kë munduchö imakuna pasakïkanqankunapita parlëta munayanqanta. Kë wawqintsikqa kënömi tsë nunakunata parlapar qallan: “¿Imanöraq shamoq tiempuchö kë mundu kanqa? ¿Alliyanqatsuraq? ¿Polïticukuna, cientïficukuna o pillapis altsanqatsuraq?”. Niyanqankunata wiyarirnam, shamoq tiempuchö alli kawakï kanampaq kaqta Bibliachö rikäratsin. Y wakinqa alläpam kushikuyan Patsa mana ushakänampaq kaqta y alli nunakunalla tsëchö mana wanushpa kawayänampaq kaqta Biblia willakunqanta musyarir (Sal. 37:29; Ecl. 1:4).

11. (1) ¿Imanirtaq nunakunata yachatsirninqa pëkunapaqnö asuntupita parlapänantsik? (2) Romänus 1:14-16 textuchö apostol Pablu ninqanta cuentaman churëkur, ¿imatataq ruranantsik?

¹¹ Nunakuna imapita parlakïta munayänampaqnömi parlapar qallanantsik. Manam llapantsu igual kayan, porqui wakinta imapis gustanqanqa manam wakintaqa gustantsu. Wakinqa Diospita o Bibliapita parlakïta munayanmi, peru wakinqa, pëkunata gustayanqankunapitam masqa parlakïta munayan. Imanö kaptimpis llapan nunakunata yachatsinapaqmi kallpachakunantsik (leyi Romänus 1:14-16). Y manam qonqanantsiktsu Diospita yachakuyänampaq kikin Jehovä yanapanampaq kaqta (1 Cor. 3:6, 7).

12. Juk Kamakoq kanqanman Asia kinrë nacionkunachö mana creeq nunakunataqa, ¿imanötaq yachatsishwan?

¹² Më tsëchömi Jehoväpa testïgunkunaqa Asia kinrë nacionkunapita nunakunawan tinkuyan. Wakinqa kayan Diosta libri mana adorayänampaq gobiernukuna leykunata patsätsiyanqan nacionkunapitam. Wakinqa manam juk Kamakoq kanqanman imëpis pensayashqatsu. Peru wakinqa, musyëta munarllam Bibliapita yachakur qallayashqa. Y wakinnam qallananchöqa yachakïta munayashqatsu. Tsënö kaptinqa, ¿imanötaq Diospita parlapashwan? Wakin publicadorkunaqa, pëkunapaq yarpachakurninmi imanö këkäyanqampita tapurnin parlapar qallayashqa, y tsëpitanam vïdankunachö Bibliapa consëjunkuna imanö yanapashqa kanqampita parlapäyashqa.

13 ¿Imanötaq nunakunata parlapashwan Bibliapita yachakïta munayänampaq? (Rikäri jana qaranchö këkaq fötuta).

¹³ Mëtsikaq nunakunam Bibliachö këkaq shumaq consëjukunata masqa wiyëta munayan (Ecl. 7:12). Nueva York markachö täraq juk panim Chïnu mandarin idiömata parlaq nunakunata Diospita yachatsin. Y kënömi willakun: “Nunakuna imanö sientikuyanqanta entiendita y niyämanqankunatam shumaq wiyëta procurä. Y pillapis tsë idiömata parlaq chäramushqa kaqkunatam, kënö tapurï: ‘¿Imanötaq këkanki? ¿Trabäjuta tarirqunkinaku? Y ¿nunakunaqa imanötaq tratëkäyäshunki?’ nishpa”. Kë pani tsënö parlapanqampitam höraqa Bibliapita parlakur qallayashqa. Y tsëpitanam panintsikqa kënö tapurin: “¿Imaraq yanapamashwan llapan nunakunawan alli kawakunapaq? ¿Bibliachö këkaq juk consëjuta leyiramümantsuraq? Tsë consëjum kënö nin: ‘Piwampis pleytukïman chëqa, shamoq lloqllapitapis mas mana allimanmi chätsikun. Tsëmi piwampis pleytukïman manaraq charnin witikunëki’”. Tsëpitanam kënö nirin: “¿Kë consëjuqa yanapamashwantsuraq wakinkunawan alli kawakunapaq?” (Prov. 17:14). Noqantsikpis tsënö rurarqa, nunakuna yachakïta o mana yachakïta munayanqantam musyarishun.

14. Lejänu Orienti nir reqiyanqan juk nacionchö, ¿imatataq juk wawqi ruran Diosman mana creeq nunakunata parlapänampaq?

¹⁴ “Diosmanqa manam creïtsu” neq nunakunataqa, ¿imanöraq parlapashwan? Lejänu Orienti nir reqiyanqan juk nacionchö unëpana Jehoväta sirweq juk wawqim mana religiösu nunakunata yachatsin, y kënömi willakun: “‘Diosman manam creitsu’ neqkunaqa, llapan nunakuna adorayanqan dioskunaman mana creiyanqampaqmi  parlëkäyan. Noqapis tsë dioskuna rasumpa mana kayanqanta y nunakunalla rurayanqantam nirï. Tsëpitanam Jeremïas 16:20 textuta leyirapü, tsë textum kënö nin: ‘¿Nunakunaqa dioskunata rurëta puëdiyanmanku? Pëkuna rurayanqanqa manam rasumpa dioskunatsu kayan’. Tsëpitam kënö tapurï: ‘¿Imanöraq musyashwan pï rasumpa dios kanqanta?’ Ima ninqanta shumaq wiyarirmi, Isaïas 41:23 textuta leyirapü. Kënömi nin: ‘Shamoq tiempuchö ima pasakunampaq kaqta musyatsiyäme, tsënöpa dioskuna kayanqëkita musyayänäpaq’. Tsëpitam shamoq tiempupaq Jehovä imata änikunqanta rikäratsï”.

15. ¿Imatataq yachakuntsik Asiapa inti ullumunan lädu nacionchö juk wawqipita?

¹⁵ Nunakunata yapë watukaq kutir Asiapa inti ullumunan lädu nacionchö juk wawqi imata ruranqanta rikärishun. Pëmi kënö nin: “Bibliachö alläpa alli consëjukunapita, cumplikashqa profecïakunapita o estrëllakuna y imëka kaqkunapis imanö controlashqa këkäyanqampitam parlapärï. Tsëpitanam tsë llapankuna, rasumpa kamakoq Dios kanqanta rikätsikunqanta nirï. Y juk kamakoq kanqanta cuentata qokuriyaptinnam, Jehoväpaq Biblia ima ninqanta rikäratsï”.

16. Hebrëus 11:6 textu ninqannöpis, ¿imanirtaq Bibliapita yachakïkaq nunakunaqa Diosman y Bibliaman markäkuyänan precisan y imanötaq yanapashwan tsëta lograyänampaq?

¹⁶ Mana religiösu nunakunawan Bibliata estudiarninqa, Jehovä Dios rasumpa kanqanman markäkuyänampaqmi yanapar sïguinantsik (leyi Hebrëus 11:6). Jina Bibliaman confiakuyänampaqmi yanapanantsik. Tsëpaqqa, itsa wakin yachatsikïkunataqa atska kutiraq yachatsishun. Jina itsa cada yachatsirnin, Biblia Diospa Palabran kanqanta imakuna rikätsikunqampita parlapärishwan. Itsa yacharatsishwan Biblia willakunqankuna imanö cumplikanqanta, cientïficukuna niyanqanwan imanö igualanqanta, unë tiempuchö pasakunqankunapaq rasun kaqllata willakunqanta y alli consëjukunata yachatsimanqantsikta.

17. Nunakunata rasumpa kuyanqantsikqa, ¿imata ruranapaqtaq yanapamäshun?

¹⁷ Diosman creiyaptin o mana creiyaptimpis, nunakunata kuyarninqa Diosta sirwiyänampaqmi yanapëta procurashun (1 Cor. 13:1). Bibliapita nunakunata yachatsirninqa, Dios kuyamanqantsikta y pëta kuyanantsikta munanqanta entiendiyänantam munantsik. Bibliata estudiarmi religionninnaq nunakunaqa Jehoväta kuyarnin cada wata mëtsikaq bautizakuyan. Ama pensashuntsu tsënö nunakuna Diosta sirwita mana puëdiyänampaq kaqta. Tsëpa rantinqa, llapan nunakunaman rasumpa yarpachakunqantsiktam rikätsikunantsik. Jina nimanqantsikkunata shumaq wiyashun y entiendita procurashun. Y Jesus ruranqannölla pëkunapis rurayänampaq rurënintsikwan yachatsishun.