1. ¿Imapitataq següru këkantsik, y imanir?

 KË MUNDUCHÖ imëka mana allikuna pasakuykaptinqa, ¿imapis alliyänampaq kaqta pensanëkipaqqa fäcilku? Mëtsika familiakunachömi unënönatsu kuyanakuyan. Cäsi llapan nunakunam mas mana alli, kikinkunallapaq pensaq y maqakoq tikrëkäyan. Y mëtsikaqmi autoridä nunakunaman confiakuyannatsu. Peru rasumpa kaqchöqa, tsëkuna pasakunqanqa shamoq tiempu alliyänampaq kaqtam rikätsikun. Tsënöqa nintsik, ‘ushanan junaqkunachö’ nunakuna imanö kayänampaq kaqta Bibliachö willakunqan cumplikëkaptinmi (2 Tim. 3:1-5). Alli shonquyoq nunakunaqa, Dios willatsikunqan cumplikëkanqanta clärum musyayan. Y tsëqa, Diospa Gobiernunchö Jesucristu mandakuykanqantanam rikätsikun. Peru tsë Gobiernupaqqa, mastaran Diosqa willatsikurqan. Dios willatsikunqankunapita kë qepa watakunata mëqankuna cumplikashqa kanqantam, qateqnin kaq pärrafukunachö rikäshun y tsëqa, Diosman mas markäkunapaqmi yanapamäshun.

2. ¿Imatataq këchö yachakushun, y imapaq? (Jana qaranchö këkaq dibüjupita parlakaramuy).

² ¿Imatataq këchö yachakushun? Puntataqa, Diospa Gobiernun imë patsakashqa kanqantam rikäshun. Tsëpitanam, Diospa Gobiernunchö Jesus gobernëkämunqantana Dios imata willatsikunqan rikätsikunqanta yachakushun. Y ushanapaqnam, Diospa Gobiernunta chikeqkuna imanö ushakäyänampaq kaqta rikätsikoq Diospa wakin willakuyninkunapita yachakushun. Dios llapan willatsikunqankunaqa,  rompecabëza niyanqampa llapan piëzankunanö kayanqanta y Jehovä tiempukunata patsätsinqanchö ima tiempuchö këkanqantsiktam rikäshun.

3. Diospa Gobiernunchö Mandakoqpaqqa, ¿imatan Daniel 7:13 y 14 textuchö nin?

³ Daniel 7:13 y 14 ninqanchömi, Diospa Gobiernunchö Jesucristu alli mandakoq kanampaq kaqta Dios willatsikurqan. Jina llapan nacion nunakuna kushishqa sirwiyänampaq kaqta y pëpa rantin juk mandakoq mana yëkunampaq kaqtam willatsikurqan. Y Jesusqa, ¿imëtan gobernar qallanan karqan? Daniel libruchö Diospa juk willatsikuynin ninqannömi, qanchis tiempukuna ushëkaptin gobernar qallanan karqan. Imë gobernar qallashqa kanqanta imanö musyanapaq kaqta rikärishun.

4. Jesus imë watachö gobernar qallanqanta musyanapaqqa, ¿imanötan Daniel 4:10 a 17 ninqanchö qellqarëkanqan yanapamantsik? (Nötatapis rikäri).

⁴ (Leyi Daniel 4:10-17). Tsë ‘qanchis watakunaqa’ o hebreu idiömachö ninqannö tsë ‘qanchis tiempukunaqa’, 2.520 watakunam kayan. Tsëqa, Jesus manaraq shamuptin 607 watachömi qallëkurqan. Tsë watam, Jerusalen markachö Jehoväpa jutinchö gobernaq nunata Babilonia nunakuna prësu apakuyarqan. Y tsë qanchis tiempukunaqa, 1914 watachömi usharirqan. Jehoväqa tsë watam, gobiernunchö mandakoq kanampaq Jesusta churarqan (Ezeq. 21:25-27). *

5. ¿Imanötan qanchis tiempukunapaq Dios willatsikunqan cumplikanqanqa yanapamantsik?

⁵ ¿Imanötan tsëta Dios willatsikunqan yanapamantsik? Qanchis tiempukunapaq Jehovä willatsikunqan höranchö cumplikanqanqa, änikunqankunata tiempunchö Jehovä cumplitsinqantam rikätsimantsik. Pëqa Gobiernunta imë tiempuchö patsätsinampaq kaqta dispunishqanam karqan. Y patsätsinqan tiempuchömi Gobiernunqa gobernar qallëkurqan. Tsënöllam Jehoväqa, llapan willatsikunqankunatapis patsätsinqan tiempuchö cumplitsinqa. Tsëmi Jehoväpa junaqninqa ‘höranchö chämunqa’ (Hab. 2:3).

6. (1) ¿Patsachö imakuna pasakunqantan ciëluchö Cristu gobernëkanqantana rikätsimantsik? (2) Revelacion 6:2 a 8 ninqanchö willakuyqa, ¿imanötan rikätsikun pasakuykanqankuna rasumpa kanqanta?

⁶ Jesusqa, gobernar qallëkunqanta musyayänampaq Patsachö imakuna pasakunampaq kaqtam, qateqninkunata willarqan. Këllaman pensarishun: pëqa guërrakuna, mallaqë y terremötukuna kanampaq kaqtam nirqan. Jina kë COVID 19 qeshyanöpis, ‘më tsëchö’ muyakoq o shukukoq qeshyakuna kanampaq kaqtam nirqan. Tsë llapan pasakuykanqankunam, Bibliachö ninqannöpis, Cristu këkämunqantana rikätsikoq ‘señalkuna’ kayan (Mat. 24:3, 7; Lüc. 21:7, 10, 11). Y wanunqampita kawariramur ciëluman kutikunqampita 60 watapitapis mas pasanqanchömi, tsëkuna pasakunampaq kaqta apostol Juanta yapë musyatsirqan (leyi Revelacion 6:2-8). Tsë llapanqa pasakushqa, 1914 watachö Jesus gobernar qallëkunqampitam.

7. Jesus gobernar qallëkuptinqa, ¿imanirtan Patsachöqa imëka mana allikuna mirashqa?

⁷ ¿Imanirtan Jesus gobernar qallëkuptin Patsachöqa mana allikuna mas mirar qallëkurqan? Revelacion 6:2 ninqanchömi tsëta  maslla entiendintsik. Jesusqa rey këman chärirllam, Diabluwan y demoniunkunawan pelyarqan. Y Revelacion librupa 12 kaq capïtulunchö ninqannömi, Satanasqa tsë guërrachö perdirqan y pëtawan demoniunkunatam Patsaman jitarkayämurqan. Tsëmi Satanasqa alläpa cölerakurnin, nunakunata sufritsirnin qallëkurqan. Tsëmi Bibliachöqa, “¡allaw patsa y lamar!” nin (Rev. 12:7-12).

8. Gobiernumpaq Diospa willakuyninkuna cumplikëkanqanqa, ¿imanötan yanapamantsik?

⁸ ¿Imanötan tsëkunata Dios willatsikunqan yanapamantsik? Entëru Patsachö imëka pasakuykanqankuna y nunakuna mana allipa portakuyanqanmi, Jesus gobernëkämunqantana rikätsikun. Tsëmi nunakuna chikinakuyaptin y kikinkunallaman pensayaptin yarpachakuntsiktsu. Tsëpa rantinqa, Bibliachö ninqan cumplikëkanqantam yarpantsik. Clärum këkan, ¡Diospa Gobiernunqa mandakëkämunnam! (Sal. 37:1). Jina Armagedon guërra chämunqanmannö nunakuna mas mana alli tikrakuriyänampaq kaqtam shuyarantsik (Mar. 13:8; 2 Tim. 3:13). Teytantsik Jehoväqa alläpam kuyamantsik. Tsëmi imanir alläpa mana alli tiempukunachö kawanqantsikta entienditsimantsik. ¿Manaku tsëta entienditsimanqantsikpita agradecikushwan?

9. ¿Juntakëkur ishkë nacionkuna alläpa puëdeq imanö kayänampaq kaqta y tsëkuna imë pasakunampaq kaqtataq Daniel 2:28 y 31 a 35 willakurqan?

⁹ (Leyi Daniel 2:28, 31-35). Kananmi, tsëta Dios willatsikunqan cumplikëkanqanta rikëkantsik. Jesus gobernar qallëkuptin, ushanan “shamuq watakuna” ima pasakunampaq kaqtam Nabucodonosor nuna suëñukurqan. Bibliachö willakunqannömi, Jesuspa ultimu  chikeqnin kaqqa yanapanakoq ishkë puëdeq nacionkuna kayänan karqan. Y pëkunapaqmi ‘fiërrupita y mitupita rurashqa chakinkuna’ nir parlan. Tsëqa yurimurqan, Reinu Unïdu nacionwan Estädus Unïdus nacion Punta kaq Jatun Guërrachö yanapanakur qallayanqampitam. Wakin alläpa puëdeq nacionkunapita tsë ishkan nacionkuna imakunachö jukläya kayänampaq kaqtam, Nabucodonosor suëñukunqan imäginchö tsëta entiendintsik.

10. (1) Alläpa puëdeq Reinu Unïduwan Estädus Unïdus imanö kayanqantaqa, ¿Daniel libruchö Diospa qellqarëkaq mëqan willakuynintan rikätsikun? (2) ¿Imapitataq cuidakunantsik? (“ ¡Mitupita cuidakuy!” neqta rikäri).

¹⁰ Reinu Unïduwan Estädus Unïdus nacion yanapanakur alläpa puëdeq këman chäyanqanqa, ¿ima ishkë asuntuchötan jukläya kayan? Juk: Nabucodonosor suëñukunqan imäginchöqa, öru metalmi punta kaq puëdeq nacionta rikätsikurqan, qateqnintanam pläta metal, qateqnintanam cobri metal, y tsëpita qateqnintanam fiërru metal. Peru alläpa puëdeq Reinu Unïdutawan Estädus Unïdustaqa, mituwan takushqa fiërrum rikätsikun. Y mituqa, ‘nunakunatam’ rikätsikun, juk parlakuychöqa, llapan nunakunata (Dan. 2:43). Peru tsë alläpa puëdeq ishkan nacionkunaqa, eleccionkunachö votarnin nunakuna michäkuyaptin, derëchunkunata nunakuna exigiyaptin, huelgakunata y maskunata rurayaptinmi, munayanqantaqa rurëta puëdiyantsu.

11. ¿Ima mastan rikätsikun ushanan junaqkunachöna kawëkanqantsikta?

¹¹ Ishkë: Nabucodonosor suëñukunqanchöqa, alläpa puëdeq Reinu Unïduwan Estädus Unïdusmi tsë imäginpa chakinkuna kayan. Bibliachöqa, pëkunallana alläpa puëdeq kayänampaq kaqtam willakurqan. Tsë ishkan alläpa puëdeq nacionkunata y wakin gobiernukunatam Armagedon guërrachö Diospa Gobiernun raslla ushakäratsinqa (Rev. 16:13, 14, 16; 19:19, 20). *

12. Daniel willakunqanqa, ¿ima mastataq rikätsimantsik y imanötan yanapamantsik?

¹² ¿Imanötan tsëta Dios willatsikunqan yanapamantsik? Daniel willakunqanqa, masran rikätsimantsik ushanan junaqkunachö kawëkanqantsikta. Puëdeq Babilonia nacion ushakäriptin chusku alläpa puëdeq nacionkuna Diospa sirweqninkunata sufritsiyänampaq kaqta Daniel willakunqampitaqa, 2.500 watakunapitapis masnam pasarishqa. Jina Reinu Unïduwan Estädus Unïdusllana alläpa puëdeq kayänampaq kaqtam nirqan. Diospa Gobiernun nunakunapa gobiernunta ushakätsinampaq kaqta y pëllana Patsata gobernanampaq kaqta musyarmi, kushikuntsik y shamoq tiempu mas alli kanampaq kaqta shuyarantsik (Dan. 2:44).

13. Revelacion 17:9 a 12 ninqanchöqa, ¿pitan ‘puwaq kaq rey’ y pikunatan ‘chunka reykuna’ kayan y imanötan Dios tsëta willatsikunqanqa cumplikashqa?

¹³ (Leyi Revelacion 17:9-12). Punta kaq Jatun Guërrachöqa imëkam ushakarqan, y tsëmi, ushanan junaqkunapaq Diosnintsik juk masta willatsikunqan cumplikanqanta rikätsikushqa. Llapan nacionkuna yamë kawakuyta munarmi, nacionkunata mandaqkunaqa 1920 wata enëru killachö, Sociedad de Naciönes nir reqiyanqanta patsätsiyarqan. Y 1945 wata octubri killachömi, tsëpa rantin Naciönes Unïdas niyanqanta patsätsiyarqan. Y tsëpaqmi Bibliachöqa ‘puwaq kaq rey’ kanqanta nin. Peru manam alläpa puëdeq mandakoqtsu. Gobiernukuna yanapayaptinllam mandakuyta puëdin. Y tsë gobiernukunapaqmi, ‘chunka reykuna’ kayanqanta Bibliachö nin.

14, 15. (1) Revelacion 17:3 a 5 ninqanchö, ¿imatan ‘Alläpa Puëdeq Babiloniapaq’ nin? (2) ¿Imatataq religionkunata yanapaq mëtsikaq nunakuna rurëkäyan?

 ¹⁴ (Leyi Revelacion 17:3-5). Jehoväqa jukwan jukwan kakoq warmitam apostol Juanta rikätsirqan. Y tsë warmipa jutinqa, ‘Alläpa Puëdeq Babiloniam’ karqan. Tsë warmiqa, entëru Patsachö llapan mana alli kaq religionkunatam rikätsikun. ¿Imatataq Juan rikanqanqa entienditsikurqan? Mana alli kaq religionkunaqa, mëtsika watapanam gobiernukunata yanapayashqa y bendiciyashqa. Peru Jehoväqa, tsë gobernantikunapa shonqunmanmi pë “pensanqanta rurayänampaq” churanqa. Y, ¿imatan tsëta ruranqampita pasakunqa? ‘Chunka reykunam’, juk parlakuychöqa, llapan gobiernukunam mana alli kaq religionkunata ushakätsiyanqa (Rev. 17:1, 2, 16, 17).

¹⁵ ¿Imanötan musyantsik Alläpa Puëdeq Babilonia ichikllachöna ushakänampaq kaqta? Tsëta musyanapaqqa, unë Babilonia markaman pensarishun. Jiruroqnimpa ëwaq Eufratis mayum chikeqninkunapita tsapaq. Y kanan witsan Alläpa Puëdeq Babiloniata yanapaq mëtsika millon nunakuna imëka ‘yaku’ cuenta kayanqantam Revelacion libruchöqa nin (Rev. 17:15). Jina tsë yaku tsakirinampaq  kaqtam nin, juk parlakuychöqa, mana alli religionkunata nunakuna manana yanapayänampaq kaqtam rikätsikun (Rev. 16:12). Tsëta Dios willatsikunqanqa cumplikëkannam. Mëtsikaq nunakunam religionkunata dejariyashqa y juknöpanam problëmankunata altsëta procurayan.

16. Naciönes Unïdas niyanqanta patsätsiyanqan y Alläpa Puëdeq Babilonia ichikllachöna ushakärinampaq kaqta musyanqantsikqa, ¿imanötan yanapamantsik?

¹⁶ ¿Imanötan tsëta Dios willatsikunqan yanapamantsik? Naciönes Unïdas niyanqanta patsätsiyanqan y religionkunata nunakuna unënöna mana yanapayanqanqa, ushanan junaqkunachöna kawëkanqantsiktam rikätsimantsik. Alläpa Puëdeq Babiloniata yanapaq nunakuna wallkayëkanqanqa clärum këkan, peru manam tsërëkurtsu mana alli religionkunaqa ushakäyanqa. Yachakunqantsiknömi, Naciönes Unïdas niyanqanta yanapaq gobiernukunapa shonqunkunamanmi, “kikin pensanqanta rurayänampaq” Jehovä churanqa. Mana alli religionkunata gobiernukuna illaqpita ushakäratsiyaptinmi, nunakunaqa espantakuyanqa (Rev. 18:8-10). * Alläpa Puëdeq Babiloniata ushakäratsiyaptinmi, nunakunaqa alläpa mantsakäyanqa y itsapis problëmakuna kanqa. Peru Jehoväta sirweqkunaqa kë ishkë asunturëkurmi kushikushun: juk, Jehoväta mëtsika watapana chikeq mana alli religionkuna ushakäyanqampita. Y ishkë: ichikllachöna imëka mana allikuna ushakärinampaq kaqta musyanqantsikpita (Lüc. 21:28).

17, 18. (1) ¿Imatataq rurashwan Diosman mas markäkunapaq? (2) ¿Imapitataq qateqnin kaqchö yachakushun?

¹⁷ Diospa willakoqnin Danielmi, ‘rasumpa kaq yachatsikuy’ atskayänampaq kaqta nirqan. Tsënö kanqampitam, kanan witsampaq Dios willatsikunqantaqa alli entiendintsik (Dan. 12:4, 9, 10, TNM). Llapan willatsikunqankuna cumplikëkanqampitam, Jehoväta y Palabranta masraq respetantsik (Is. 46:10; 55:11). Tsëqa, Diosman mas markäkunapaq kallpachakushun. Tsëpaqqa, Bibliata alli estudiashun y Jehoväpa amïgunkuna kayänampaq wakinkunata yanapashun. Pëman confiakoqkunataqa, Diosqa cuidanqam y “alli kawayänanpaqmi” imëpis yanapanqa (Is. 26:3).

¹⁸ Ushanan junaq witsan cristiänukunapaq Dios willatsikunqantam qateqnin kaqchö yachakushun. Tsë willatsikunqankunapis ushanan junaqkunachöna kawëkanqantsiktam rikätsimäshun. Ciëluchö Reynintsik Jesus sirweqninkunata dirigikanqanta imakuna rikätsikunqantam yachakushun.