1. ¿Imatataq ruranantsik kuyakoq Teytantsik Jehovänö kanapaq?

JEHOVÄ Diosnintsikqa alläpam kuyamantsik (Juan 3:16). Tsëmi noqantsikpis pënölla, wakinkuna imanö sientikuyanqanta entiendinapaq kallpachakunantsik, familianö estimanakunantsik y shonqupita patsë kuyanakunantsik, peru ‘masqa creikïchö noqantsikwan juknölla këkaqkunawanmi’ (Gäl. 6:10; 1 Pëd. 3:8). Mana allikunapa pasarnin sufrikaq cristiänu mayintsikkunatam yanapëta munantsik.

2. ¿Imapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

² Jehoväta sirwita munaqkunaqa imëka mana allikunapam pasayanqa (Mar. 10:29, 30). Porqui ushanan junaqkuna mas chämunqanmannömi mas pruëbakunapa pasashun. Tsëqa, ¿imanötaq juknintsik juknintsik yanapanakushwan? Puntataqa yachakurishun Diospa unë sirweqninkunapita. Pëkunaqa kayarqan Lot, Noemï y Jobmi. Tsëpitanam yachakushun, kanan witsan cristiänu mayintsikkuna mana allikunapa pasayaptin, imanö yanapanapaq kaqta.

3. 2 Pëdru 2:7, 8 textu ninqannö, ¿ima mana allitataq Lotqa decidirqan y imakunapataq pasarqan?

³ Sodöma markachö nunakunaqa alläpa mana alli y jukwan jukwanmi lluta kakuyaq. Tsë markachö täränampaq Lot decidinqanqa alläpa mana allim karqan (leyi 2 Pëdru 2:7, 8). Tsë markachö kawayänampaq imëkakuna kaptimpis, Lotqa imëka sufrimientukunapam pasarqan (Gen. 13: 8-13; 14:12). Peru itsa warmintaqa tsë markachö tärë alläpa gustarqan, tsëchi Jehovä mandakunqanta mana cäsukunqampita wanurqan. Jinamampis wamrankunawan casakuyänampaq nunakunapis wanuyarqanmi. Rikanqantsiknöpis Lotpaqa wayin, kapunqankuna y warminmi ushakäyarqan (Gen. 19:12-14, 17, 26). Jehoväqa pacienciawanmi Lot-ta tratarqan mana allikunapa pasanqan hörakuna.

4. ¿Imanötaq Jehoväqa Lot-ta alläpa pacienciayoq kanqanta rikätsikurqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

⁴ Sodöma markachö Lot tärëta decidishqa kaptimpis, Jehoväqa ankuparninmi angelninkunata mandarqan, tsë markapita familiantawan jorqayänampaq. Jehoväqa Lot-tam mandarqan warminwan y wamrankunawan tsë markapita ras yarquyänampaq, peru manam rastsu yarquyarqan, tsëmi angelkuna makinkunapita tsarirkur jorqayarqan (Gen. 19:15, 16). Y jirkakunapa ëwakuyänampaqmi mandayarqan, peru Lotqa tsë amänunchö këkaq markachö quedakunampaqmi Jehoväta nirqan (Gen. 19:17-20). Pacienciawanmi Jehoväqa Lot ninqanta wiyarqan y mañakunqannömi tsë amänun markachö quedakunampaq permitirqan. Peru Lotqa alläpa mantsakurninmi qallananchö Jehovä mandanqan jirkakunapa ëwakurqan (Gen. 19:30). Jehovä alläpa pacienciayoq kanqantam rikärirquntsik. Noqantsikpis pacienciayoq kanapaq imata ruranapaq kaqta rikärishun.

5, 6. ¿Imanötaq yanapamashwan 1 Tesalonicensis 5:14 textu wakinkunata yanapanapaq?

⁵ Itsa congregacionchö cristiänu mayintsikkunapis Lotnö mana allita decidiyanqampita sufrikayanman. Itsa tsëkunapa pasëkäyaptin kikinkuna culpayoq kayanqanta nita munarishwan (Gäl. 6:7). Peru mas alliqa kanqa Lot-ta Jehovä yanapanqannö ruranqantsikmi.

⁶ Jehoväqa manam, Sodöma markata ushakätsinampaq kaqta Lot-ta willayänanllapaqtsu angelninkunata mandarqan, sinöqa escaparnin yanapayänampaqwanmi. Tsënöllam juk wawqintsik imatapis decidinqan mana alliman chätsinampaq kaqta cuentata qokurqa, willanantsik. Y Bibliapa consëjunkunata ras mana cäsukunqanta rikarqa, angelkunanömi pacienciawan yanapanantsik. Y manam pensanantsiktsu imatapis rurëta manana puëdinqantsikta, tsëpa rantinqa imëkanöpam yanapar sïguinantsik (1 Juan 3:18). Itsa höraqa makinkunapita tsaraq cuenta Bibliachö këkaq consëjukunata cäsukunampaq yanapashun (leyi 1 Tesalonicensis 5:14).

7. Cristiänu mayintsikkunata yanaparqa, ¿imatataq Jehovänö ruranantsik?

⁷ Jehoväqa manam Lot mana allita ruranqankunallatatsu rikarqan. Tsëmi Lot alli nuna kanqanta apostol Pëdru escribirqan. Alläpam kushikuntsik pantanqantsikkunata Jehovä mana rikaräkunqampita (Sal. 130:3). Tsënöllam noqantsikpis cristiänu mayintsikkunapa alli rurëninkunallata rikänantsik. Tsëta rurarqa, mas pacienciayoqmi pëkunawan kashun y yanapanqantsiktapis chaskikuyanqam.

8. ¿Imataq yanapamäshun ankupäkoq kanapaq?

⁸ Diospa sirweqnin Jobpis imëka mana allikunapa pasarmi sufrirqan, peru manam Lotnö mana allikunata decidinqankunapitatsu. Jobqa, markanchö respetashqa këninta, salorninta y imëkankunatam oqrarqan. Peru mas llakikïpaqqa karqan llapan wamrankuna wanuyanqanmi. Jinamampis kima mana alli amïgunkunam  yanapayänampa rantin mana kaqpita tumparnin mas llakitsiyarqan. ¿Imanirtaq kë nunakunaqa ankupäyarqantsu? Porqui Job imakunapa pasëkanqantam entiendiyarqantsu. Tsëmi kikinkuna pensayanqannö mana allipa juzgayarqan. Tsënö mana kanapaqqa, ¿imatataq ruranantsik? Puntataqa, nunakuna imanö kayanqanta y imapa pasëkäyanqanta Jehovälla musyanqantam cuentaman churanantsik. Jina alleqmi wiyanantsik juk cristiänu mayintsik problëmankunapita parlapämashqa. Peru manam wiyanantsikllatsu, sinöqa imanö sientikunqantam entiendita procuranantsik.

9. Ankupäkoq karninqa, ¿imatataq rurashun?

⁹ Ankupäkoq karninqa, manam juk cristiänu mayintsikpa problëmankunapita pï mëta willar purishuntsu. Porqui tsëqa congregacionchö familianö unïdu kanqantsiktam ushakäratsinman (Prov. 20:19; Rom. 14:19). Jinamampis wakinkuna imanö sientikuyanqantam cuentaman churayantsu y imatapis niyanqankunawanqa mana allipa pasëkaqkunatam mas sufritsiyanqa (Prov. 12:18; Efes. 4:31, 32). Peru mas alliqa kanqa, allikunata rurayanqampita valorë y imanö yanapanantsikpaq kaqman pensanqantsikmi.

10. Job 6:2, 3 textupitaqa, ¿imatataq yachakuntsik?

¹⁰ (Leyi Job 6:2, 3 *). Höraqa mana pensashpam Jobqa lluta parlarqan. Peru tsëpitaqa mana allita parlanqampitam arrepentikurqan (Job 42:6). Tsënöllam pipis alläpa sufrimientukunapa pasëkarninqa mana pensashpa imatapis lluta parlarin.  Tsëmi parlayanqampita juzganantsikpa rantin, entiendita procuranantsik. Jehoväqa manam munarqantsu nunakuna problëmakunapa y llakikïkunapa pasayänanta. Tsëmi juk cristiänu mayintsik problëmakunapa pasarnin imatapis lluta parlariptinqa entiendita procuranantsik. Y Jehoväpaq o noqantsikpaq imatapis mana pensashpa mana kaqta parlariptimpis rasqa manam piñakunantsiktsu (Prov. 19:11).

11. Pitapis consejarninqa, ¿imanötaq anciänukunaqa Elihü ruranqanta qatiyanman?

¹¹ Jina höraqa problëmakunapa pasëkaq juk cristiänu mayintsikqa shumaq consejanantsikta y yanapanantsiktam wanan (Gäl. 6:1). ¿Imanötaq anciänukunaqa yanapayanman? Diospa unë sirweqnin Elihüpitam yachakïta puëdiyan, pëqa shumaqmi wiyarqan imanö sientikunqanta Job willaptin (Job 33:6, 7). Tsëmi Elihüqa Jobta manaraq consejarnin, puntataqa imata pensanqanta alleq entiendita procurarqan. Tsënöllam anciänukunapis sufrikaqkunata shumaq wiyayänan y entiendita procurayänan. Tsënö rurayaptinqa consejayanqankunatam mas chaskikuyanqa.

12. ¿Imanötaq Noemïqa sientikurqan qowan y ishkan wamrankuna wanukïkuptin?

¹² Diospa sirweqnin Noemïqa alläpam Jehoväta kuyaq. Peru qowan y ishkan wamrankuna wanuriptinmi juk jutipana qayayänanta munarqan y tsë jutiqa alläpa llakitsishqa ninanmi karqan (Rut 1:3, 5, 20). Noemïtaqa llakikïkunapa pasanqan höram lumtsïnin Rut yanaparqan. Y manam wananqankunallachötsu yanaparqan, sinöqa shumaq parlaparnimpis yanaparqanmi. Tsënömi suegranta alläpa kuyanqanta rikätsirqan (Rut 1:16, 17).

13. ¿Imanirtaq yanapanantsikta wanayan majankunata oqrashqa cristiänu mayintsikkuna?

¹³ Juk cristiänu mayintsikpa qowan o warmin wanukïkuptinqa yanapanantsiktam wanayan. Casädu kawakïqa ishkë montikuna juntu winashqa cuentam kayan. Watakuna pasanqanmannömi kë ishkan montikunapa watsinkunaqa wankukarnin juntakäyan. Tsëmi juknin kaq montita llupiriyaptinqa, juknin kaq montipis tsakir qallëkunman. Jina tsënöllam pipapis qowan o majan wanukïkuptinqa alläpa sufriyan, y hasta atska watapam llakikuyan. Pani Paulata * pasanqanta rikärishun. Pëpa qowanmi illaqpita wanukïkurqan. Y kënömi willakun: “Kawënïmi chipyëpa cambiarirqan y pïninnaq kanqätam sientirqä. Qowäqa alli amïgümi karqan y imëkapitam pëwanqa parlayaq kayä. Kushikunqä hörakunam pëpis kushikoq, y mana allikunapa pasanqä hörakunam yanapamaq. Jina waqanqä hörapis shoqamaqmi, tsëmi wanukïkuptinqa shonqüchö alläpa nanatsikurqä”.

14, 15. ¿Imanötaq shoqashwan qowanta o warminta oqrashqa cristiänu mayintsikkunata?

¹⁴ ¿Imanötaq yanapashwan majankunata oqrashqa cristiänu mayintsikkunata? Ima nita mana puëdirpis parlapëtam procuranantsik. Panintsik Paulam kënö nin: “Cuentatam qokurqä pipis wanukïkuptin wakimpaqqa parlakuri fäcil mana kanqanta. Porqui mantsakuyanmi imatapis mana pensashpa niyanqampita mas llakitsita. Peru imatapis niyanqanmi mas alliqa, porqui imatapis mana niyäshuptikiqa mas mana allim sientikunki”. Wanupakushqakunaqa manam shuyaräyantsu imatapis  alli pensëkur-raq niyänanta. Tsëpaq parlarmi Paulaqa kënö nin: “Amïgükuna alläpa llakikuyanqanta niyämanqampitam agradecikoq kä”.

¹⁵ Wawqintsik Williampapis warminmi wanukushqa. Y kënömi nin: “Warmïpita wakinkuna parlapäyämaptinmi alläpa kushikü. Porqui tsëchömi rikä pëkunapis warmïta alläpa kuyayashqa kayanqanta. Tsënö niyämanqanmi alläpa shoqaman, porqui warmïtaqa llapan shonqüwanmi kuyarqä”. Bianca jutiyoq paninam kënö nin: “Alläpam shoqaman wakinkuna noqawan Diosman mañakuyaptin y Bibliata leyipäyämaptin. Jina allim sientikü qowäpita parlapäyämaptin y noqapis pëpita parlakunqäta shumaq wiyayämaptin”.

16. (1) ¿Imanötaq majankunata oqrashqakunata yanapar sïguishwan? (2) Santiägu 1:27 textu ninqannö, ¿imata ruranapaqtaq Dios mandamantsik?

¹⁶ Imanömi suegranta Rut yanaparqan, tsënöllam noqantsikpis wanupakushqa cristiänu mayintsikkunata yanapar sïguinantsik. Näqa parlanqantsik panintsik Paulam kënö nin: “Qowä wanukïkuptinqa mëtsikaqmi yanapayämaq shayämurqan. Peru tiempuwanqa rurëninkunata rurayänampaqmi kutikuyarqan, peru noqapa kawënïqa chipyëpam cambiarirqan. Tsëmi wanupakushqa karninqa atska killapa o watapa yanapayäshunëkita wananki”. Musyanqantsiknöpis manam llapantsiktsu wanupakurqa igual sientikuntsik. Wakinqa rasllam yachakäriyan japallankunalla këta, peru wakinqa qowankunata o  warminkunata yarparmi llakikuyan. Majankunata oqrashqa kaqkunata yanapanapaqmi Jehoväqa mandamantsik, y tsëtaqa manam imëpis qonqanantsiktsu (leyi Santiägu 1:27).

17. ¿Imanirtaq yanapanantsikta wanayan majankuna dejashqa cristiänu mayintsikkuna?

¹⁷ Peru wakinqa, majankuna dejarïkur ëwakuyaptinmi masqa llakikuyan. Joyce jutiyoq panitam qowan juk warmiwan ëwakunampaq dejarirqan. Panintsikmi kënö nin: “Qowä tsënö dejaramanqanqa alläpam llakitsimarqan, porqui wanukïkuptinqa manachi alläpaqa sufrïmantsu karqan, porqui qeshyawan o accidentichö wanukurqa manam kikin decidinqampitatsu kanman karqan. Peru kikin dejamänampaq decidishqa kaptinmi, alläpa despreciashqa sientikurqä”.

18. ¿Imakunata rurarnintaq yanapashwan majankunawan manana täraq cristiänu mayintsikkunata?

¹⁸ Qowankunawan o warminkunawan manana täraq cristiänu mayintsikkunaqa, alli amïgukunatam wanayan (Prov. 17:17). ¿Imanötaq alli amïgu kanqantsikta rikätsikushwan? Imëkanöpam kuyanqantsiktaqa rikätsikïta puëdintsik. Itsa imallatapis mikurinapaq wayintsikman invitarishwan, o itsa pëkunawan mëllatapis pasyaq ëwarishwan o Diospita yachatsikoq yarqurishwan. Jina familiantsikwan Diosta adoranqantsik höramampis invitirarishwanmi. Tsëta rurashqaqa Jehoväqa alläpam kushikunqa, porqui pëqa shonqunkunachö nanatsikïkaqkunapa lädunchömi këkan y viudakunatam cuidëkan (Sal. 34:18; 68:5).

19. 1 Pëdru 3:8 textu ninqannö, ¿imata ruranapaqtaq decidïdu këkänantsik?

¹⁹ Ichikllachönam Diospa Gobiernunqa kë Patsata gobernamunqa, tsëchöqa llapan llakikïnintsikkunatam qonqashun y manam ni pipis shonqunchö yarpanqanatsu, y tsë tiempu chämunantaqa alläpam shuyarëkantsik (Is. 65:16, 17). Y tsë tiempu chämunqanyaqqa, parlakïnintsikwan y rurënintsikwan rikätsikushun llapan cristiänu mayintsikkunawan kuyanakunqantsikta (leyi 1 Pëdru 3:8).